Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
8 articles on this Page
- Prynbawn Sabath ynI k..Aberystwyth.I…
Prynbawn Sabath yn k .Aberystwyth. A r Sabath oedd y diwrnod hwnnw. Ie, Sabath ar fin y mor ym mis Awst. Eistedd yr oeddwn mewn llecyn clyd, tawel, tlws. Nid oedd yno swn—dim ond swn "y mor yn dygyfor" o hyd. Yr oedd y cefnfor fel pe buasai wedi digio y prynhawn hwnnw, ac yn bwrw'i ddrg yn ddi- orffwys ar y traeth. Oni chafodd y mor ei ran ym meddwl a chan ein cenedl? Bu'r bardd yn crwydro'n fynych hyd lannau'r "mor tymhestl- og," gwelodd yno "wyllt ymchwydd y don," a mynych y clybu ru'r "dyfnder du,tywyl! Dyna for y Cymro-mor Aberystwyth yn hyrddio'I donnau yn ei wylttaf wae yn erbyn y creigiau cedyrn. "Y mor mawr llydan," medd yr Ysgrythyr. Sylw'n Hawn athron- laeth oedd eiddo'r hen Gymraes annwyt honno oedd yn byw ar Manner Coran Prin y P)wy', a hi n gweled y mor am y tro cyntaf, "Wel, diolch i'r Arglwydd am 'ddigon' o rywbeth o'r diwedd." A mi mewn myfyr tawel, ac yn siarad a mi fy hun fel hyn, parhau'n aflonydd yr oedd y tonnau o hyd. A r yr eang-for am felyster cadw noswyl, tybed? Oni fydd yntau yn blino ac yn diffygio, weithiau? "Dwndwr daear sydd yn darfod, Cysga dithau ar, dy dywod." 0 for mawr, beth yw hynt y miloedd sydd yn dy longau di? Y mae imi gymrodyr hoff—plant hen Ynys y Cedyrn-yn "rhywie" ar dy donnau. At diogel hwynt-hwy? Paid a digio wrthyf am ofyn gennyt fod yn dirion wrth y Uanclau. Ac os na wrandewi arnaf fi, bererin ilesg, gwrando bennil! o "Gan Gwraig y Pysgotwr :— "Gorffwys, for, mae ar dy lasdon Un yn dwyn serchiadau 'nghalon; Nid ei ran yw bywyd segur, Ar dy lifiant mae ei lafur, Bydd dda wrtho, for diddarfod, Cysga'n dawel ar dy dywod Ust! Both yw'r swn "canu" a glywaf—canu gwylaidd, tyner? A ddaeth yr hen Gymry'n ol o'u crwydr i'rCastel! i ganu'u halawon lleddf? Edrychais, ac nid oedd yno neb na dim-dim ond y Castell unig a'i furiau candry! Daeth hiraeth arnaf am oedfa semi, megis hiraeth plentyn cyfeiliom am ei gynhefin. Brysiais ar fy union i chwilio am y gân, ac mewn congi ddiarffordd tan gysgod y mur- iau, wele nifer fechan yn canu'n swynol odiaeth- "Ni bydd diwedd, ni bydd diwedd, Byth ar swn y delyn aur." Nid oes yno na thelyn nac organ, ond y mae yno gantorion per, "a thelynnau Duw ganddynt." Cyn bo hir dacw wr bywiog yn dechreu siarad ag acen dios Morgannwg. Y mae deigryn yn ei lais a thine yr hen hwyl Gymreig yn ei leferydd. "<YI; "UU. vu.6'lau I y mae-casgliad i r milwyr clwyfedig I sydd tan arwydd y Groes Goch mewn adeilad eang gerllaw. Ac er melysed y canu efallai mai rruwsig yr hatlmgau oedd hyotlaf yn y nef. Cyhoedda'r un brawd drachefn y byddai Cymanfa Ganu yn y, Castell ar ol odfeuon yr hwyr. Euthum i'r fangre dawel mewn pryd, ac yr oedd hi be!!ach yn fangre gysegredtg, canys "dygymydd Duw ag emyn." Y mae yma dyrfa fawr y tro hwn, ac arwemydd pared yn ar- wain yn feistrolgar a diffwdan. Pwy ydyw ? Gwr cyfarwydd a ch6r a medrus yn ei walth y mae'n amiwg. Pa Donau a Gentr? I A oes eisieu gofyn? Aberystwyth, "Huddersneld," "Crugybar," "Y Deiyn Aur ''—dyna hwy Cafwyd bias ar ganu hen ganiadau Seion. N-id canu oer celfyddyd, ond canu'n eirias gan y tan Cymrelg. Pan gafwyd gosteg casgtwyd eto, a llywydd y prynhawn yn apelio'n rymus am gono'r "bechgyn." I Distawodd y gan, a thybiais i mi weled "un tebig I Fab y Dyn yn dyfod at y dyrfa, ac i mi Ei glywed yn dywedyd, "Yn gymaint a'i wneuthur o honoch i un o'r rhai hyn, fy mrody* j lleiaf, i mi y gwneuthoch. Cyn ymado—a'r cyfnos caredig wedi ymdaenu bellach dros dir a mor- 1 cyhoedda'r Llywydd mai enw'r pen ] cantor galluog yw I Mr. Edwin Savtes, efe'n bencerdd Hebron, eglwys yr Annibynwyr, Ciydach, Cwmtawe. A I chlywais gan un o'r dorf mat'r gwr I biau'r pereidd-lals mwyn ac a lywydd- ai mor hwytlog oedd E 1 M r. I David Roder<ck I -( —yntau o Glydach, ac yn un o bileri'r Bedyddwyr yn y lie. Hawdd hynt ( chwi, ddeufrawd caredig Pan ( gyfarfforn tan gysgodlon yr hen c Gastell ger y Hi eto, bydd gwenau 1 heddwch a buddugoliaeth ar wynepryd 1 pawb o honom, a swn y fagne! olaf c wedi distewi. c "N; bydd diwedd a Byth ar swn y Delyn Aur." a -r"8'T"I"T "Y" Jt-tc.I\ <jYMK<J. fC
Nodion o Lannau Aman.I
Nodion o Lannau Aman. Am y tannau mwynion man Min Aman yw'r man 1ml." Gwelais nodiadau y dydd o'r blaen am hen dderyn o'r dyffryn hwn wedi cymeryd un o enethod hawddgara'r fro I ofalu am dano ei hun, ei dy, a'i dau, a dyma fel y canodd un o felrdd Cwmaman Iddo:— "Mae cariad fel y mor, A'i dreigliad fel y Hi, A daw a'r twenty-four I gwrdd a'r sixty-three; Un rhyfedd yw y byd— Pe rhoed hwy gefn yng nghefn, Nid yw y ddau ynghyd Yn ddim end eighty-seven." Os na cha ferch y fraint o gael hogyn 24, rhaid iddi fantelslo ar hogyn 73. Ar fryn a dyffryn mae Cymru'n deffro, ac y mae Cymdelthas Delynol. Dyffryn Aman wedi symud ymlaen i gael cyfarfod i longyfarch y buddug- wyr yn Aberystwyth. Bwriada y gymdeithas wneud un cyfarfod o'r cyfan i gyd; am fod y dyffryn wedi ennill ym myd can, lien a chrwth. Y mae rhai o Frynaman, Cwmaman, Betws, Penybank, a Chapel Hendre wedi Ilwyddo eleni. Y mae "Butts" o Frynaman dan nawdd y Gymdeithas yn trefnu'r cyfan, a pha fab J" dyffryn allasai wneud yn well os bydd elw rhoddir hwnnw i Gymdeithas y Groes Goch (Red Cross), a bwriedir rhoddi rhyw gydnabyddiaeth i bob un a Iwyddodd yn Aberystwyth. Y mae llawer o ysgrifennu yn y papurau lleol dros gael yr Eisteddfod Genedlaethol i Ddyffryn .Aman. Rhag- orol o beth fyddai hynny, a cheir erthygl Saesneg gan un o'r dyffryn yma yn weddol gryf o blaid y mudiad. Yr wyf yn cytuno ag Alltud pan ddywed, "Hyderwn na chysgir yn thy hir cyn myd at y gwaith. "Lewis, Lewis, I ni wedi cysgu mia'n," gwaeddai ei briod wrth un o lowyr Brynaman beth amser vn ol. "Dere i ni gal cysgu yrt 01 ynte," meddai Lewis. Hyderwn na fydd cysgu "ymlaen" nag "yn ol" yn y dyffryn hwn ynglyn a'r mater yma. Da gennym longyfarch bechgyn y "Ty Gwyn yn Amanford, ar gael cwrs o areithiau gan fachn ath- rylithgar lawn, set Proffeswr H. F. Northcote, Llundain.. Bydd yr areithiau yn werth eu gwrando. Wele rhestr o'r testynau: (i) "The Groundwork of Modern Science: Materialistic Monism (2) "Modern Vitalism (3) "Comparative Re- ligion (4) Religion In relation to Idealism. DechreuIrnosLun, Medl i8fed, ac am y pedair noson ddllynol. Fob llwydd I fechgyn y White House i astudio problemau goreu dynol- laeth, a chelslo ail-drefnu cymdeithas yn ysbryd y gwr a fu gynt o dan hoellon. Deallwn fod y Bonwr Northcote hefyd yn Tycroes yn annerch y brodyr yna ar destynau rhagorol lawn. Fob llwydd i'w efengyl yno, a chaffed yr had gwyddonol ddyfnder daear. CynhaIIwyd cyfarfod undebol o holt lofeydd y dyffryn nos lau dlweddaf er ystyned y cam a gymrodd Sir Gaer- fyrddin ynglyn a Swyddfa Rhyfel I gelslo siglo unollaeth y bechgyn leu- ainc yn y glofeydd. Cadelrlwyd yn ddeheulg gan y brawd, Tom Wil- liams fDafen). Teimlal'r cyfarfod fod yna berigl gorffwys yn segur, tra gwneir ymdrech i wneud drwg I undeb y glowyr. Rhaid i'r mwnwyr gadw ar ddlhun; y mae brwydrau mawnon yn ein haros yn y dyfodol. Ac "mewn undeb y mae nerth." Rhydaman. I 1KLWYN. Rhydaman. -_J I I
: LIythyr at y Gol. I,
LIythyr at y Gol. I BARDDONIAETH BIRKENHEAD. I < t Syr,—Gwelaf i'r "Brython," papur ? Lerpwl, yn ogystal a, rhai papurau eraill, ( Ml gyhoeddi'r llythyr a anfonais i'r ( "Darian" yr wythnos o'r blaen ar "Des- i tynau Barddoniaeth Eisteddfod BIrken- ? l1ead. Ymddengs imi roi tafod i farn ? V llu. Diolch i Olygydd y Brython ] ELm ei eglurhad ar rai pwyntiau a fu dan sylw. Gresyn na fuasai Pwyllgor Eis- 1 beddfo.d Birkenhead yn ddigon craff a ( .1 rben i ofyn i'r Athro John Morris ( Fones feirniadu pryddestau. Unwaith I rioed, mi a gredaf, y penodwyd ef i ( lynny, ac ni chaed beirniadaeth gan- y ido y pryd hwnnw. Mae gennym bell- i tch ryw fath ar safon i awdl, a rhaid c ;ydnabod mai i'r Athro y mae inni I a Idiolch am hynny. Ond ni feddwn fel h -enedl unrhyw fath ar safon i bryddest. r (mddengys fod canonau cerdd dafod yn S )eth hollol ddieithr i feirniaid Cymru, mite ni wobrwyid cerdd athronyddol a y lansoddol ar de,stun Iyn hawlio cerdd I Ni Ldrodd. A wyr ein beirniaid rywbeth ? ?.m y gwahaniaethau hyn? Mae lie i y ?fni na wyddant, mwy nag y gwyddai I ? Pwyllgor Birkenhead ddim am "Bwyll, Pendefig Dyfed." Yr oedd yn syn iawn gan Alafon hoff i un o'r ymgeiswyT am y ,Goron ym Mangor y llynedd ddewis testun "mor ddibwynt" a "Phwyll" i ganu arno. Fe wyr pawb sy'n hyddysg yn y Mabinogion mai dyna'r fwyaf ddi- ystyr o'r ewbl i gyd, ac y mae hynny yn ddywedyd llawer. Sut bynnag am hynny fe, ellid maddeu iddynt pe pen- odasid yr Athro o Fangor i feirniadu'r bryddest, canys fe geid ganddo ef, yn sicr, sylwadau gwerth eu cono ar y math hwn ar ganu. Mae'r dull o ddewis beimiaid flwyddyn ar ol biwyddyn yn waradwydd inni fel cenedl. Nid cymhwysder y dyn i'r gwaith a ystyrrir, ond yn hytrach i ba enwad y bo'n perthyn. Cadvan, Eifed a Gwili-sef Wesia, Sentar, a Batis! Nid wyf yn tybied fod mwy nag un o'r tri hyn wedi profi ei hun yn feirniad IIenyddol difympwy, sef Gwili. Ceir sylwadau da ac i'r pwynt ganddo ef bob amser, a dengys y gwyr beth y mae yn ei gylch. Yr un fath gyda'r holl feimiaid eraill. Dewis Job am ei fod yn Galfin a Berw am ei fod yn Eglwys- wr. Dylai dyn fod wedi pron ei fod yn feirniad, ac nid yn fardd, cyn cael ei ¡ benodi i feirniadu barddoniaeth yn y brif eisteddfod. Galwyd sylw yn Aberystwyth gan fwy nag un, yn ol yr adroddiad a gaed yn y "Darian," at ddiffyg barn yn ein lien. Dyna yn sicr y prif wendid, ac felly y pery petha.u oni cheir beirniad o tarn i gychwyn y diwygiad. Onid digalon i'r eithaf i fardd a fo'n digwydd gwybod ychydig am ganonau lien ydyw cystadlu o dan feirniaid sy'n dibynnu'n gyfan- gwbl ar fympwy yn He barn Mawr hyderir y bydd i bwyllgorau eistedd- fodau'r dyfodol fod yn Hai gwasaidd na I Phwyllgor Birkenhead.—Yr eiddoch, I ;t)IiVibU.N. I
Nodion o Abertawe.I
Nodion o Abertawe. I I GAN DALNANT. Crwydr y Mabinogion i Ben y Druma a Chroeso ym Mharcyderi. Ymhiith difyrion maboed yn y wlad nid oes yr un a rydd fwy o fwynhad na chrwydro'r bryniau i chwilio am lus, neu "lusi duon bach" fel y'u gelwir gan y plant, ac yr oedd dod yn ddi- symwth ar draws llwyni o honynt ar ben y Druma yn ein carlo yn 61 ddegau o flynyddau, ac yn agor drws ystafell yn y cof sydd yn llwythog o atgofion melus am oriau difyr a dreuliwyd yn nyddiai;, bechgyndod yn casglu'r ffrwyth dy- munol ac yn eu Ilinynnu ar borfa hirion nes yr ymddangosent fel rhaNau o "berlau duon" gwerthfawr, ac o'r lie y safem ond edyreh tua'r de-ddwyrain gellid gweld mynydd a "stae" ar ei ben lie y bu un o'r cwmni ddegau o weith- iau yn dringo I fyny, i fyny, Drwy redyn a drysni, I fyny i fynydd y Foel; I'fyny, i fyny, Lie cesglir o 'lusi' Gyflawnder a heria y coel. Ac nid rhyfedd iddo yn ei chwilfrydedd a than swyn yr hen atgofion fyned o'r fan gan anghofio "ffon gelynen fawr ei gwerth yn ei olwg, a& a gostiodd iddo t gryn chwys yn ol Haw, pan welodd ei heisiau, a gorfod cerdded yn oJ drwy y gwres banner milltir cyn ei chael. Wedi hysbyddu y llwyni o'u ffrwyth brysiwyd tuag at y "Garreg Bica," ac yno y cawsom Olygydd Y Darian yn ein haros. Mae y garreg yn werth dringo'r mynydd i'w gweled,. mae yn enfawr ei maint. Mesura 13eg o droedfeddi o hyd, pedair troedfedd o led yn y bon, 4 troedfedd ae wyth mod- fedd bum troedfedd" i fyny, yna'n cul- hau tua'r pen; dwy droedfedd o drwch vn y bon a throedfedd yn y pen uchaf.. Y mae iddi fwy nag un enw, megis Maen Bredwan a Hoar Stone. Ni wyddis i ba ddiben y gosodwyd y Maen Hir i sefyll yma, er fod amryw draddodiadau vn ei chylch. Awgrymai un o'r cwmni sfallai mai ar hon y craswyd gyntaf ieisenod bach Morgannwg—y pica jach," ac y mae o herwydd hynny y ? alwyd hi yn Garreg Bica," and ni ( ;hafodd yr un i fabwysiadu'r awgrym. ) 3eir golygfeydd ysblennydd o ben y ] nynydd. Ar ddiwrnod teg a chlir fel Tr oedd y prynhawn hwn gwelir Myn- Tdd y Foel, March Hywel, Craigyllyn, 3annau Brycheiniog a'r Mynydd Du, ac } vrth gwrs y mor fergwydr o'n blaen. t (n yr ymyl y mae amaethdy Penlan, ac )dditanom y Dyffryn, cartref Mr Moore ( jwyn, yn wynebu ar Gastellnedd a'r ] barren, cartref y diweddar Howel Juthbertson. Treuliwyd peth amser 'n sylwi ar y mannau hyn dan 8;1' ad yr Henadur, yna gwasgarwyd, rai traws y mynydd, rai i danu'r goeten, g /r gweddill i ysmygu ae ymgomio'n v lamddenol dan gysgod y mur sydd yn 1] hedeg dros y mynydd i'r hwn y y 'urna'r "Garreg Bica" host clwyd. L Disgynnwyd yr ochr arall i'r mynydd, c tu ol i Druma Fawr, cartref y di- n reddar,J. B. Paddon, Ysw., yn a.wr r: redi ei brynu gan Undebau y Sir i fod P n garteref y "Gwirioniaid" (Feeble t, Iinded)—ar y pryd yn cael ei adgyweir- g io a'i gyfnewid i gyfateb y dibeif new- ydd. Trowyd i fewn ac archwiliwyd ef drwyddo. Dylasem nodi hefyd i'r crefftwyr oedd yn y ty ddychrynu pan welsant y Mabinogion, gan ofni fod y rhai oedd i breswylio yno wedi cyrraedd yn rhy fuan. Dirwyna y ffordd drwy y coed heibio Lonlas, plas J. John, Ysw. Cafwyd gwahoddiad gan y boneddwr caredig hwn i droi i fewn am 'wydriad,' ond deiliaid diod Adda cedd y cwmni, ac yn awyddus yn awr am gyrraedd Parcyderi i gael disglaid o de gan Mrs. Jordan, a chyn hir cyrhaeddwyd yno. Y mae croeso Parcyderi yn ddiarhebol, a hynawsedd a haelioni yr Henadur a Mrs. Jordan wedi ei bwysleisio fwy nag unwaith yn y colofhau hyn. Cwmni di- ddan, os gwag, eisteddodd o gylch y bwrdd llawn o ddanteithion, a bon- eddigesau caredig i weini arnynt, sef Mrs. Jordan a'r ddwy Mrs. Jenkins, ei chwiorydd. A'r'ud bron ydyw dweyd i'r cyfeiHion wneud cyfiawnder a'r ddarpariaeth ac a'u hanghenion corffor- ol, a chant ddatgan eu diolch mewn araith a phennill yn ystod y cwrdd di- lynol ar y lawnt o flaen y plas. I barhau. <
Nodion o Aberafon a'r Cylch
Nodion o Aberafon a'r Cylch Teimla Eglwys Ebeneztr yn falch o'r cyne i groesawu Undeb Bedyddwyr Cymru i'r dref nid anenwog hon, a go- beithiwn y gwelir terfyn buan ar y rhyfel echryslawn presennol, ac y bydd "Pawb o'r brodyr yno'n un, Heb neb yn tynnu'n groes." Swn rhyfel a glywir ymhob gwersyll, a son am ryfel a glywir ymhob man. Cyfyd gau-broffwydi laweryn y dyddiau hyn, ond nis gellir derbyn dim a ddy- wedant. Y mae ein milwyr a.'n morwyr yn haeddiannol o'r parch mwyaf am eu dewrder a'u hunan-aberth. Y mae ein morwyr dewr yn gorfod ymladd a llu o anawsterau. Gellir dweyd eu bod yn gorfod ymladd gyda. daearol a thanddaearolion bethau. Y mae eu gelynion nid yn unig ar y mor ond yn y mor. Credwn mat y diweddar Gwilym ab loan, Aberdar, oedd awdur yr englyn buddugol canlynol i'r "Torpedo," ac y mae yn ddarlun cywir o'r hyn a glywir yn y dyddiau hyn: Rhwygydd llongau ar Eigion—a'i nwy dan Yw'r Torpedo creulon; Art angau ar dyrau'r don, Ystryw daen, dinystr dynion. Cadben ar y mor oedd tad y cyfaill cywir Wm. Davies, Taibach, ac y mae yn naturiol iddo gymeryd diddordeb yn y morwyr, ac y mae yn gyfaill twym- galon iddynt. Wyth mlynedd i'r cyntaf o-'r mis hwn (Medi) y bu IIongddrylliad yr Amazon ar y traeth rhwng Aberafan a Thai- bach, a dyma fel y canai y cyfaill Wm. Davies: Rhyfedd i'm golwg aj- gyntaf mis Medi, Oedd gweled IIongddrylliad a'r morwyr yn boddi, It A'r tonnau cynddeiriog yn chwyddo i fyny, Nes dryllio'r hwylbrennau yn ganddryll oddeutu. 0! Dduw, bydd drugarog wrth ein ,morwyr tirion, Sydd heddyw yn ymladd holl ymdrech eu calon, Bydd iddynt yn noddfa dragwyddol i'th 'nabod, A'th gariad ajifeidrol mewn mwyniant a thrallod. Credwn fod pob eyfaill cywir yn barod i gydymdeimlo mewn gwirionedd a.'n milwyr a'n morwyr annwyl. Y mae pethau tebig i'r IIongddrylliad a enwyd wedi cymeryd lie yn bur ami yn ystod y ddwynyneddddiweddaf. Aberafan. MYNYDDFAB.
\i Glyn Nedd. 'I
Glyn Nedd. Yn Ebenezer, Pontneddfechan, y 3ul a'r Uun, Medi 3ydd a'r 4ydd, :ynhaliwyd cyfarfodydd banner blyn- ¡ddol, pryd y gwasanaethwyd gan y ?archn. D. M. PhiUips, M.A., Ph.D., rylorstown, a D. Telfy Davies, Hir- vatin. Hefyd y Sul a'r Llun diweddaf Tm Methania yng nghyfarfodydd !anner-btynyddol yr eglwys, pregeth- vyd gan y Parchn. W. D. Rowlands, ,ae,rfyrddin, a John Morgan Jones, vl. A., Merthyr. Dydd lau diweddaf yng Nglyn fedtt-a Chwmgwrach ffurnwyd 'carmvat" tua miUtir o hyd yn ynwystedig o ferched a bechgyn vedi gwisgo I ddarlunio bron pob twyth a chenedl yn y byd. Yr oedd r orymdaith mewn tair rhan: (I) .lyngeso! a milwroi; (2) gwlsgocdd enedlaetho! a dychmygo]; a (3) mas- ach !IeoI. BIaenorwyd y gwahanot ) anau gan Seindyrf Arian Glyn Nedd, ] IIrwaun, a Llwydcoed. Trodd y < ywydd allan yn Safnol, a chafwyd wahanot gystadleuon ym Mharc Abernant o dan lywyddiaeth Mr. Davies, Y. H., PlasyMIn. Y beirniatd I oedd Seindyrf, Mr. D. W. Morgan, Seven Sisters; champion solo, MrI. W. R. Thorburn a Tom Lewis, G!y0 Nedd;gwisgoedd, Mrs. M'Clure a Miss Davies, Plasyfelm; cerbydau, Dr. WIlcox. Y canlynol oedd y rhaI buddugo!:—Gwisgoedd: i, Friedas Lyngesol, Miss Sophie Sweet, Master Ed. Jones, Cwmgwrach; (2) ? Gipsy, Mrs. Tanner, Cwmgwrach. Cvcles: i, Master D. Coombes; 2' Private M. R. Havard, Pdntwalby. Masnach: i, Mri. J. D. DavieS, Grocers; 2, Glowyr, Mr. David Arthur a'i barti. Champion solo, MadaIP EHis, Cwmgwrach. Seindyrf, MarcO, Glyn Nedd. Selections, HIrwaun, yr hwn a enillodd y cwpan arlan a roddto gan y Hywydd.
Bwrdd y GoL
Bwrdd y GoL Daeth rhifymiau cyfoethog a byW Or "Dysgedydd" a "Chymru'r Plant" 1 law, a cheir gair ymhellach etc &tD < cynnwys.
Colofn y Beirdd.
Colofn y Beirdd. Anfoned y beirdd eu cynhyrchioo 1 Brynfab, Yr Hendre, Pontypndd. ESMWYTH CWSG CAWL ERFIN. Mae "Asgre Lan" lie bynnag byd'd Yn berffaith a diogel, Drwy ei llonyddwch nos a dydd Ei pherchen sydd yn dawel; Mae cono'r hen ddlareb hon Yn gymorth anghyn'redin, Tra na fo blinder yn y fron Yn "Esmwyth Cwsg Cawl Ernn. Mae rhai yn talu'r bunt yn llawn, Er gwaethaf pob helbulo.n, Ac erail! sydd yn byw'n dda lawn Wrth datu ambell goro-n; Mae twyll a rhagnth o bob rhyw I'w gael ymhlith y werin, A mynych dd'wedir yn ein clyw-, Yn "Esmwyth Cwsg Cawl Ernn. Yn diawd mae llawer drwy eu hoes, Er cymaint eu hymdrechion, A chadwant beunydd rin a moes YP arwydd o'u gofaton; Eu gobaith hwy er eu lleshad Yng nghanol stormy dd gerwtn Yw canu'n lach uwch twyll a brad Yn "Esmwyth Cwsg Cawl Erfin. Os wyt am ddod I sylw'n fawr Gwna garu dy gymydog, Ac os yn gweled dyn ar lawr Bydd wrtho yn drugarog; Gwna rodio'n on'est drwy dy oes, Os wyt yn byw'n gynredin ? Ni ddaw iti byth un loes, Yn "Esmwyth Cwsg Cawl Ernn. Y DRYW. Tyiorstown. Y MILWR CLWYFEDIG. Boethed yw yr ornest, minnau'n cwyn° Ar fy ngwely gwaed yn llaid y fios, Haul fy ngobaith sydd yn suddo, suddo, A fy nydd ym marw yn y nos; Swn y fagnel yn byddaru'm clustiaU, Ysgorpionnau tan o'm cylch yn gwaU, Daear Duw yn gwrido dan fy nafno," Gwaed, a'r diwedd trist yn agosha- Cerdded wnaeth dau wanwyn heiblO Huest, u Honno rhwng mynyddoedd Cyoll, fad, Er pan gefnais am y waedlyd orneSf d' I amddiffyn iawnder dros fy ngwla Ac aeth dau o hafau Duw i'w dilylliir Gan wneud gerddi tlws o erd I cwm, 11 Minnau'n cwyno o dan saeth y ge1 'a A phob gardd o'm cylch yn goch llwm. Gwir, fed morwyn wen trugare d d Yma'n gweini arnaf dros y groes, Ac fod engyl tyner o feddygon s.' Ar eu goreu'n esmwythau fy ?? Ond, er popeth, methiant yw y cY?? f J1}r" Myndoddrwgiwaethymaefy? Jj Mac fy einioes fel edafedd egwa? Ac md oes a'l hadfer ond fy Ac nid oes a'i hadfer ond?y ? ? Gwen, fy annwyl Gwen, pa. ? tSB? honno ? ????B Carwn pe buasai hi gerllaw, Carwn, 0 mi garwn cyn ffarwelio Deimlo cus ei min a gwa.sg ei lit "i8 A chusanu Eirwyn bach, fy a.nge ',alii Cyn ehedeg at fy Nefol Dad, e1 A'i aiirhegu ef a'r adnod ffarW[JJø,o Hon: "Wrth barchu DuW parchu'th wlad." dd 1'i J 3 Poethi mae yr ornest, pryd y ? -.tyd,o ? ? Pryd y paid y fagnel boeri ?? gydct Pryd y dychwel angel hedd ? I ,neysydd ? I wneud newydd wyrth ac adf CAlaI Ai y diwedd sydd yn cau am ??j f? 1 y lwedd syddyn cau a dd ý"" Na, y dechreu mawr ??'????b? Croeso angeu, a phan ddaw, ?P cy?. Am gael byw i farw, a marW 1fyvv. Llanelli. PELYD? ? !*——— pf0' Printed and Published ?.? Co'? i pnetors, The Tarian Publishing 00-f ? Ltd., by W. Pugb and J. L.R ? ?-? it their Printing Works, 19 Cardiff &.berdare, in the County of Gla? ?or? j