Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
5 articles on this Page
Goreu iymro: y Cymro .Oddicartref.-
Goreu iymro: y Cymro Oddicartref. EISTEDDFOD" HEDDWCH ST. HELENS.—Bu cyrchu mawr, o bell ac agos, i'r Eisteddfod uchod, nawn a hwyr y Sadwm cyn y diweddaf, dan nawdd eglwysac ysgol M.C. Hardshaw St. Er fod Neuadd y Dre i gynnwys o fil i ddeuddeg cant o gynulkidfa, gorfu i lu mawr droi'n ol o ddiffyg lie yn yr hwyr. Prawf fod y set Eisteddfodol yn gryf ymysg Cymry a Saeson y rhannau hyn. Y llywyddion oedd Mr. J. W. Rowlands,Lerpwl (ond yn absennol oher- wydd afiechyd), a Mr. J. R. Turner, Maer y dref. Arweinydd y ddau gyfarfod-Mr. R. Vaughan Jones, Bootle, yn cael ei gynorthwyo gan y Parch. J. j Peron Jones. Beirniaid y Canu, Mr. W., Matthews I Williams, F.R.C.O., Llanrwst, a Mr. J. E. Jones (Pencerdd Tegfan), Lerpwl; yr Adrodd, Mr. J. H. Jones, Gol. r Brython. Barn y rhai a farnai'r beirniaid ydyw iddynt gyflawni eu dyletswyddau'n deg a champus. Beimiad gwaith y nodwydd, Miss Elliott, Ysgolfeistres St. Helens. Wrth yr OfFeryn, ) Misses JUavies, A.T.C.L., Sutton, a Gwladys Jones, A.L,C,M.5 St, HELENS, Dyma'r prif eaillwyr:— Adroddiadau, Emyr a'i Gi, Gwladýo Jones; Gwers i Pwsi, Mary E. Roberts;; Iesu (Golyddan), Miss E. Pugh, Ashton-in-Makerfield; If (Kipling), Miss Hartley. Canu, rr Enetb Ddall, Mabel Robertson, Sutton i r Deryn Pur, Gwladys Griffiths, Earles- town. Canu penillion, Arnold Jones, Ashton. Unawd ar y piano, Miss Madeline Grundy unawd ar y Crwth, Master Ronnie Hart. Ar y prif unawd- au, Clychau Hedd, Miss Hilda Smith, Elm Vale, Lerpwl; Tenor, Saf dros dy triad, F. L. Hart, Leigh Baritone, Mab y miliar, J. Aaeirin Roberts, Seedley, Manchester; Her-Unawd, Mr. Griff. Owen, Bootle Canu Corawl :—Can Ystum i blant ysgol, Windle Pilkington Council School; Cor plant, Mountain Melodies, Carmel, Ashton-in-Makerfield (Mr. Tudor Jones); Cor Cymysg, Blodeuyk bach mewn gardd ayf Ii, Prescot (Mr. Thomas); Cor Meibion, Martyrs of the Arena, Highfield, Runcorn (Mr. Tweedhall), yn oreuo bump i arwaith edau a nodwydd,yrenillwyr Mrs. Henry Thomas a Mrs. Nellie Critchleys. Drwy roddion boneddigion o Lerpwl, a rhai Ileol, derbyn- iwyd symiau da at chwyddo Cronf. Offeryn i'r eglwys. Diolch iddynt. Eralllawer a lafuriodd i sicrhau llwydd-yn eu plith, Mrs. John Parry, G. J. Hughes, Wm. Hughes, R. Thomas, R. Row- Jands,yn egniol iawn, yn cael eu cynorthwyo gan y fcweinidog a'r bobl ieuanc. Disgwylir elw eyl- weddol. OEDFA GOFIADWY MOOR LANE.— Ddydd lau diweddaf yng nghapel Cymraeg Moor Lane (A.), buwyd yn coffhau am un o fechgyn yr eglwys a gwympodd yn y rhyfel, —sef Lieut. Thomas, y deuthai hysbysrwydd iddo gael ei glwyfo a'i golli ym mrwydr Gaza, Mawrth 26, 1917. Daliodd ei rieni a gweddill y teulu i obeithio'n hir ei fod ar gael ond yn methu ag anfon i ddweyd, ac o raid ac anfodd prudd y gorfuwyd ei dad &'i fam-Mr. Evan Thomas, Y.H., a Mrs. Thomas-i blygu i'r ffaith lem fod eu Kannwyl Eddie,—oedd bob amser mor siriol ei wen ft charodig ei gaida a glaft e1 rodiad-le, ei fod wedi mynd o'u gafael byth i ddychwel mwy. Ond y mae ar gael yn serch a chalon pawb a'i hadwaenai, fel y dangosai'r oedfa goffa ddwys hon heno. Y Parch. O. L. Roberts, Lerpwl, a draddododd y bregeth V goffa, oddiar Heb. x, 35-36; a chwedi'r bregeth, dadorchuddiwyd tabled goffa, a hynny, ar ran y gweddill, gan Mr. Elias Edwards, blaenor hynaf yr eglwys, a'r holl gynulleidfa ar ei mud-sefyll d-istaw a dwfn ei ddylanwad. Yna aeth Mrs. Baldwyn Thomas dros y Dead March ar yr offeryn, a dibennwyd yr oedfa ddwys a ehofiadwy &'r Fendith Apostolaidd. Marmor gwyn yw'r tabled, a hyn arno mewn llyth- yren ddu Cysegredig gan yr Eglwys hon i goffad- wriaeth ei haelod ac Organydd, Lieut. Evan Llewelyn Thomas (Eddie), a syrth- iodd ym mrwydr Gaza, Palestina, Mawrth: 26, 1917.-Rhyfel 1914/1918. j Rhodd yr eglwys yw'r dabled, a osodwyd ar y mur yn ochr dde'r pulpud, yn agos i'r organ y canodd Eddie gymaint ami yn y iyddiau gynt. Y fo oedd yr hynaf o feib- ion Mr. a Mrs. Thomas, Cartref, Famworth j nid oedd ond un ar hugain oed a dyna ddewr ac urddasol y daliodd ei dad a'i; Jam eu loes lem era oyd i CYMDEITHAS GYMREIG NOTTING- HAM.-Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol y Gymdeithas hon yn y Y.M.C.A. nos Iau j ddiweddaf, o dan lywyddiaeth Mr. J. E. Jones, Goruchwyliwr Glofau Wollaton (gynt o Sychtyn). Yn ei adroddiad. dywedai'r ysgrifennydd (Mr. J. R. Thomas, M.A.), mai'r Gymdeithas Gymreig oedd yr unig un o wahanol Gymdeithasau tiriog- aethol y dref i oroesi'r rhyfel. Mynegodd fod y Gymdeithaa wedi gwneuthur gwaith ardderchog y pedair blynedd diweddaf trwy edrych ar ol buddiannau'r milwyr Cymreig, yn enwedig y clwyfedigion, a bod dros fil o Gymry wedi cael cymwynas ganddynt yn ystod eu trigias yn y dref. Casglwyd yn agos i £600 tuagat gronfa'r cysuron. Rhifai'r Gymdeithas hanner cant, a'u hanner yn Gymry uniaith. Diolchwyd i'r ysgrif- ennydd am ei adroddiad, a rhoddwyd teyrn- ged o glod iddo am ei lafur gyda'r milwyr clwyfedig. Diolchwyd hefyd i Mr. a Mrs. Jones, Wollaton, am eu caredigrwydd yn agpr eu cartref Cymreig i Gymrv ieuainc digartre y dref. Ail-etholwyd Mr. J. R. Thomas yn ysgrifennydd am y degfed tro, a Mr. J. Bowen Hughes, Y.H. (Arolygwr y disgybl-athrawen), yn llywydd. Ar ol y cyfarfod rhoddwyd cyngerdd gan yr aelodau. Cymerwyd rhan gan Mr. W. Hughes (Sparrow and Hardwick's), Mrs. Nickless, Mr. Ll. O. Jones (disgynnydd o deulu Ceiriog), Mr. J. Hughes (Llanrhaeadr- ym-mochnant), Miss Tudor, Mri. E. H. a G, W. Jones, J. B. Thomas, a Miss Redgate. Canodd y C6r Y Bwthyn ar y Bryn, Ti wyddost beth ddywed fy nhgalon, a'r Emyn- d6n Rachie, nes awyno'r Saeson oedd yn bresennol. Dyma ddywed un o bapurau dyddiol y dre Those to whom the Welsh language is a sealed book, nevertheless derived great enjoyment from the music, admirabiy interpreted-as it was in every instance. The choir displayed the qualities for which one inevitably looks in a choral body of Welsh singers, the tone being rich and the balance and ensemble most commend- able." BIRM.INGHAM.-Tack. 29, yn eglwys Annibynnol Wheeler Street, cynhaliwyd yr ail gyfarfod1 croesaw i'n bechgyn fu yn y fyddin a'r Ilynges. Mae'r Eglwys erbyn hyn wedi cael y pleser o groesawu'r cwbl yn eu holau, a da gennyf ddweyd na ddi- gwyddodd dimannymunol iawn i'r un ohon- ynt. Cafodd amryw eu clwyfo bu un yn garcharor ond y maent erbyn hyn ar y ffordd i'w eynefin iechyd i gyd. Cafwyd t6 yn y prynhawn, ac ni arbedodd y pwyllgor na thraul na thrafferth i wneuthur y rhan yma yn llwyddiant, yn ogystal a'r cyfarfod cyhoeddus a ddilynodd. Llywyddwyd gan Mr. Edward Lloyd, a datganwyd gan y C6r o dan arweiniad Mr. W. W. Watkin. Un- awdau gan Mri. W. Williams, R. Jones, Misses J. Ethel Evansi-Maggie Evans, Mrs. Tom Pritchard, Deuawd, Mr. W. W. Watkin a D. Williams cAn groesaw (y geiriau wedi eu cyfansoddi yn arbennig gan Gwynonwy), gan Mrs. D. J. Pritchard pedwarawd, Mrs. Tom Pritchard, Mrs. D. J. Pritchard, Mri. Edward Jones a D. J. Pritchard; unawdau ar y piano ganMiss Gwladys Lloyd, A.R.C.M., a Miss Gwladys Davies dadl, Miss Mary Pritchard a Mr. J. T. Edwards adroddiadau, Mr. J. Pritchard a -Miss Kate Roberts can gwerin, Gwenni aeth i ffair Pwllheli, gan g6r y plant; anerchiadau ar ran yr eglwys gan y ddau ddiacon hynaf, —Mri. W. Evans a R. Jervis (Gwynonwy); Cyfeilydd, Miss Gwladys Lloyd, A.R.C M. Cyflwynwyd anrheg fechan i bob un o'r bechgyn, a diolchwyd i'r pwyllgor am eu gofal a'u caredigrwydd yn anfon parseli, etc., i'n bechgyn trwy flynyddoedd y rhyfel. Diolchwyd gan Mri. Griffith Lewis, J. E. Roberts. Mr. T. J. Evans oedd yr ysgrif- ennydd, a Miss Mary Pritchard oedd trys- orydd y pwyllgor. Y Piano.-Penderfyn- odd aelodau'r eglwys gael piano newydd yn offrwm diolch am ddyehweliad y bechgyn a sefyddiad heddwch. Mae'r Gymdeithas Lenyddol yn dal yn flodeuog: Mri. E. Humphreys, J. Jones a J. Pritchard ddar- llenai bapurau diddorol. Cartref, Herber Evans, a Robert Peel oedd y testynau —Gohebydd. < MILTON STREET, WIDNES.-Rhag. I 9, dan navrdd Cymdeithas Ddiwylliadol I yr eglwys, cynhaliwyd cyfarfod amryw- j iaethol dan arweiniad y Parch. G. Gwynant j Owen. Datganwyd gan Mrs. H. H. Griffiths a Miss SaHie Griffiths, a'r Mri. J. D. Owen a John Roberts. Cyfeiliwyd gan Miss Molly Griffiths. Adroddwyd darnau swynol j yn bert gan Gwyneth Edwards a C. Jones. Enillwyd y prif wobrau gan a ganlyn :— Dehongli damhegion, Mr. John Edwards; darllen darn heb atalnodau, Mr. Thomas I Jones adrodd emyn, Mr. J. Edwards a Miss Williams harddu diddosben, Mr. R. Williams beirniaid, Mri. Owen Davies, W. T. Williams, Mrs. Williams a Mrs. Pritch- ard. Diddorol oedd yr holi a'r ateb ar wybodaeth Feiblaidd. Gwnaed cyfiawnder a'r danteithion a ddarparesid gan y chwior- ydd a diolchwyd i bawb gan Mri. T. Jones a R. Parry. Yr ysgrifennydd yw Mr. Willie Williams a Miss Madge Griffiths sydd i ofalu am y pwrs. Ymwahanwyd yn llawen, wedi canu Hen Wlad fy Nhadau. 0 W ARRINGTON.-Cynhaliwyd cyfar- fod amrywiaethol gan y Gymdeithas Len- yddol yn ysgoldy Capel Cymrafeg Warring- ton, Rhag. 1. Trefnwyd gan y chwiorydd ieuainc gyda chynhorthwy Mrs. J. Griffiths a Mrs. R. Roberts. Cymerwyd rhan gan Misses N. Thomas, Blodwen Peris Jones, Buddug Griffiths, Blodwen Griffith Jones, Megan Woodward, M. A. Roberts, Dorothy Griffiths. Llywyddwyd gan Mr. J. H. Jones. Darparwyd gwledd, o ddanteithion, a llawen oedd gweled Mr. L. W. Jones, yr ysgrifennydd gweithgar, wedi ail ymgymryd a'i swydd ar ol ei waeledd. Cyfarfod Ilwydd- I iannus, a Mr. A. Woodward a'r Parch. R. Parry Jones yn diolch. -'0'-
"Yr Hen John yn ei ogoniant!"
"Yr Hen John yn ei ogoniant ebe D.C.O. wrth droi adre o Bwllheli y nos o'r blaen, newydd glywed Dr. John Will- iams, Brynsiencyn, ar ei uchelfannau yn un o'r odfeuon mwyaf a gafodd ya ei oes :— YN Salem newydd pen tre Lleyn, bu Cwrdd Misol ola'r flwyddyn; yn wahoddedig iddo, 'roedd y Doctor o Fryn Siencyn. Ebe hen frodor addas ei farn, a fagwyd ar seigiau breision cry Sasiynau fu—"Waetk be-ddedith neb, mae'r 'hen John' heibio iddyn nhw i gyd am bregethu'r Efengyl." f e, yr hen John "-term o anwyldeb, a therm ddwed safie ym marn a cha]on gwlad. Coffa da fel y soniai nhad yr unwedd am "yr hen Joseff," a'r hen Owen"; ae onid am iddo gael ei raddio'n hen John gan y werin y graddiwyd ef yn Ddoctor y Brifysgol ? Iolo Caernarfon, yn un o'i flynyddoedd olaf, wrth- ddychwel o Sasiwn, a ddywedai a'i feinlais hyglod, Yn siwr ddigon, John Williams ydi pregethwr mwya Cymru hedd- yw." Mae 15 mlynedd er hynny, a deil y tir eto. Gwir fod y gwallt brithlas wedi mynd yn frithwyn, ond erys ynni'r corffr min y meddwl a'r llais clochaidd yn eu bri cyntefig. Traddododd bregethau grymus fore a. hwyr ei Sul yn Salem. Edwyn y cyfarwydd y pwyslais a'r oslef sy'n ernes ei fod mewn cywair da. Teimlid nos Sul fod ei ysbryei yn frwd, a theimlid rhyw dwymias a ar- goelai fod thn gerllaw. Gyda rhagymad- rodd meistrolgar; darlunia'r Ysbryd Glan yn tywys dynion i'r gwirionedd, gan agor eu llygaid ar olygfa ddigymar Trefn y Cadw. Cerdd y pregethwr rhagddo a nerth adnewyddol, gan daflu gemau a than yn gymysg i ganol y bobl, Gwyliwch," meddai, fodloni ar wybod y geography heb weld yr olygfa: gweld yr olygfa setla dy fywyd di am byth." O na chaem olwg hy- fryd, "&c. Mae'r angylion yn rhy-fedam a dy dad a dy fam yn dawnsio yn y Gogon- iant-wedi 'gweld hi. Welist ti hi ? Mi fyddai cael un gipdrem ar hon yn ddigon o dal am drigain mlynedd o gerdded i gapel." Yna a'i fedr dihafal -i wau emynau'* fawl, dengys ddarluniau rhai o'r painters oedd wedi gweld yr olygfa Draw mi welaf ryfeddodau Dyfnion bethau Tri yn Un," &c. Pictiwr pwy ydyw hwnna ? 'Dwn i ddim. Picture not signed ydyw-ond rhyw Wi. a welodd yr olygfa'n ddigon sir. H 0 dragwyddol iachawdwriaeth Yn yr arfaeth gafedd le," &e. Painting eto. Pwy biau hwn ? 0, hen frodar o Fôn-un wedi gweld yr olygfa. Ond 'drychwch rwan, dyma ddarlun araU -tm o'r masters biau hwn-Pantycelyn Nol edrych ar ol edrych, 0 gwmpas imi mae," &c. A phan ddaeth at y llinell 0 Iachawdwr- iaeth gadam," beth pe gwelech chwi dan ei wynepryd, ao y clywsech floedd ysgubol ar y gair O iachawdwriaeth gadarn." Welsoch chwi'r olygfa ? Faint o hyd sydd yn eich O chwi ? Fel hyn y dibennodi oedfa rymus iawil- Yr hen ddawn ganmolai'r tadau Glywsom ninnau wrth ein bodd." S6n am oedfeuon y Sul, llanwodd Salem nos Lun—er budd i'r bobl, ie, ac mi gredaf i'r pregethwr hefyd. Tybiaf nad oes yr un pregethwr yn derbyn mwy o ysbrydiaetk oddiwrth bresenoldeb. torf na thywysog yr areithfa. Dechreuwyd yr oedfa gan y Parch, G. Parry, Borth, sant yn meddm acen y tan Cymreig. Cyfyd y Doctor, gaa gymryd adnodau o'r Ephesiaid yn destyn. Gobaith ei alwedigaeth Ef," Golud gogoniant ei etifeddiaeth Ef yn y saint," Rhagorol fawredd ei nerth Ef," Gweith. rediad nerth ei gadernid Ef." Terma. mawr, addas i bregethwr mawr, ac nid oes dim fel arucheledd mater a bar i hwn floeddio. Mae ei osgo'n bendefigaidd, a'i safiad ya urddasol sieryd mewn cywair is na'r cyff- redin, eto hawdd gweld oddiwrth dryloew- der ei sylwadau ei fod ar entro ar awr an- terth. Mae Paul wrth ei fodd—Paul a'i enaid mawr." Dyma ichwi un all wneud chware teg a'r efengyl yma—'roedd hwm yn deilwng-dyma ichwi un wedi teiml. i gwefr y trydan dwyfol. 'Roedd Paul yn deilwng o awelon Calfaria a chawodydd maethlon yr Ysbryd Glan." Bellach mae grym ei hyawdledd wedi cadwyno'r bobl, Ceir ganddo dalpiau o feddyliau mewn iaitk o'r fath fwyaf barddonol. Wele rai gwreich- iou Rhaid oedd i Dduw anfon ei Fab oddiwrtho er mwyn dy alw di ato. Mae galwedigaethau daear yn deffro gobeithicn. Mae'r bachgen yn ymboeni a'i wersi, yn y rhagolwg ar obaith y profession. Mae'r hogyn yn y siop yn bore godi, ac yn mynd yn hwyr i gysgu, gan fwyta bara gofidiav bob dydd—i ba beth ? 0, gobeithio cael siop ei hun y mae o rhyw ddiwrnod." Yna dengys y pregethwr ragoriaeth y gobaith hwn. Mae amenau" cyffredinol drwy'r dorf ers meityn, ond mynd rhagddo y mae. Disgrifia Annherfynol nerth yr lesu ar gyfer gwendid mawr y byd. Mae rhai t nerthoedd anianyddol yn erbyn dyn,— nerth y ddaeargryn-nerthoedd yn dy erbyn ydi y rheini, ond dyma iti nerth o dy blaid di. Mae nerth Duw yn nerth i dy gadw di-i gadw dy enaid di, Ye, ac i gadw dy gorff di hefyd. Hen frawd o F6n ym dweyd, Mi liciwn i gael yr hen gorff yma eto rywsut, yr hen ddwylo yma fu'n gafael yn y cwpan am y tro cynta erioed, yr hen liniau yma fu'n plygu iddo Fo, a'r llygaid yma welodd lythrennau'i enw y tro cyntaf; ond mae yma ryw bregethwr ifanc wedi fy etyrbio'n arw wrth ddeyd na chai i bytk mohonyn iihw.-I lWeI, (ebe'r pregethwr) os bydd ei feddu o yn rhyw help iti fwynhau dy dragwyddoldeb, ti cei o, oherwydd o saffe anhawster 'does dim byd ar y ffordd, ,beth bynnag. Beth ydi nwyon a malurion pan feddyliwn i am alluoedd y nerthol weith- rediad yma ?" Medd y pregethwr rhyw fedr od i grychu ei dalcen a'i aeliau ynghyd, ac yna'u gollwng drachefn. Cocha ei wyneb fel porffor, ac ebe fo, gyda'r areithyddiaeth honno ey'n hysbya i filoedd o'i wrandawyr:— Ydach chi'n ddigalon ao yn ofni, bobl,
" Waeth gen i glywed band…
Waeth gen i glywed band o gwn I Os na cha'i delyn Cymru." NOSON DELYN CYMDEITHAS GYMRAEG BOOTLE A'R CYLCH.—Nos Sadwrn cyn y ddiweddaf treuliwyd dwy awr yn gwrando'r Parch. T. Miles Jones, Treuddyn, yn dweyd hanes y delyn, a Miss Sioned Roberts, Wall- asey, yn tynnu mbl o'i thannau. Llywydd- wyd gan Mr. J. W. Davies, Waterloo, a ehaed anerohiad gwerthfawr ganddo. Pwys- ai am gael y delyn yn ol i'w bri cyntefig, ac mai buddiol cael telyn yn perthyn i bob cymdeithas fel y gymdeithas hon. Yn rhan gyntaf y cyfarfod, caed anerchiad gan y Parch. T. Miles Jones ar hanes y delyn Gymreig. Nid oes gennym hanes am y genedl Gymreig heb ei thelyn, a dilynodd hi o'r adeg y ceir ei hanes gyntaf pan nad oedd ond rhywbeth tebig i'r bwa saeth ac ychydig linynau iddi, a chredai mai rhywun wrth glywed dirgryniadau llinyn y bwa saeth, a feddyliodd am wneuthur telyn. Ar ol hynny, caed y delyn ledr nes y datblygodd yn y diwedd i'r delyn deires gywrain. Y ddarlith yn dangos ol llafur ac yn bwrlymu o arabedd. Yn ystod y rhan hon canodd Miss Sioned Roberts (a ddaeth i lenwille ei chwaer Alwena, oedd yn wael) aíM-yw ddetholion ar y delyn nes swyno'r holl gyn- ulleidfa. Treuliwyd rhan olaf y cyfarfod drwy i'r Parch. T. Miles Jones ganu gyda'r tannau yn null y De a Gogledd, y moddau non a lleddf y cenid yr hen alawon, a dangos y dylanwad a gawsai ein hen alawon arnom fel cenedl yn yr hwyl Gymreig a feddem. Clywid eu heco ym mhregethau hwyliog yr hen amser. Yr cedd yr ystafeH eang yn llawn y darlithydd yn ei hwyliau goreu a'r delynores fedrus wedi boddhau'r holl gynulleidfa yn fawr. Diau fod y cyfarfod wedi cynhesu Ilawer ar wladgarwch Cymry Bootle a'r cylch. Diolchwyd i'r darlithydd a'r delynores gan y Parch. T. C. Roberts, a Mr. Thomas Roberts, Beatrice Street, ac i'r Ilywydd gan y darlithydd a Mr. E. W. Davies, Walton. Hysbysodd yr ysgrif- ennydd (Mr. E. Meirion Evans) fod y gym- deithas yn trefnu cyfarfod i'r plant i ddathlu G'&yl Ddewi Chwef. 28. Llew Tegid wedi addaw dod i'n hannerch Mr. J. T. Jones i arwain canu alawon gwerin a'r cyfarfod i fod yn Neuadd y Dre. 14 o ysgolion wedi dangos eu parodrwydd i ymuno, a diegwylir neuadd orlawn. Miss Katie Jones Cromwell House,Pembroke Rd.,wedi ei dewis yn ysgrifennydd ariannol yn lle'r Parch. Albert Jones, B.D.
Advertising
l I .J"J4. ?! jHaM?OH M€H ?6 j| !j v???v?%%?vv?A?%???v?A??v??? TOgl "Hnn?!FR"' ? ?""?gs?-j) &i?L??JnL?&i?i?L @  The Greatest Labour j Saver Yet Devised. c ? The KITCHEN CABINET «S jj llrgg^S^sT! that saves "miles of steps n P f and makes the salient, por £ i w tion of the kitchen problem S a domestic pleasure to beth ? 4 mistress and maid. 5 Jp Now on view in windows ot'the 9 to 19, 9 to 19' ? BOLD-ST., (PtOnee)? !?<5?M?) M?'T., | Jw LIVERPOOL. • y- T"— VIMITEO^/ LIVERPOOL. 5 I Oil or send at once for explanatory catalogue and order right away, as although good existing stock, the 5 J rate of demand is already in excess of production. j I A REAL XMÃS and NEW YEAR GIF7 From i The "Leading" Conjplete House Furthers. EVERYTHING fSS HOME. ? CASH or OVT OF INCOME. J WAVAVVVVW%VVVVV V^^VVWWVAVWAW
I Basgedaid o r ,Wlad.
I Basgedaid o r Wlad. WRTH ALLOR ENGEDI.—Rhag. 2, yng nghapel Engedi, Caernarfon, gan y Parch. J. Owen, M.A., yng ngwydd Mr. David Hughes, priodwyd Miss Jennie Eames Jones, merch Mrs. a'r diweddar Mr. J. Bennett Jones, Brynfelin, Penrhyndeudraeth, a Mr. G. Stanley Howells, 7 Brooklands Terrace, Abertawe (cyn-ysgrifennydd y Y.M.C.A. dros Ogledd Cymru), Cyflwynwyd y briodasferch gan y Parch. R. T. Owen, Rhostryfan, hen gyfaill i'w thad, a gwasnnaethwyd fel morivyn gan Miss Emily M. Evans, Tyddyn Dafydd, Groeslon (cyfnither y briodferch), ac fel gwas gan y Parch. J. Parry Jones, Llanbedrog. Wedi neithior yn y Bee-hive Restaurant, ymadawodd y pftr ieuanc am Golwyn Bay a Lerpwl. Cafwyd nifer o bellebrau yn dymun- o'n dda i Mr. a Mrs. Howells. Cawsant lu o bwydd- ion,—yn eu mysg, oddiwrth wasanaethyddion ewyddfa'r priodfab. Dymunwydiddynt bob hawdd- fyd yma, a Net wedyn, yn yr anerchiadau wrth fwrdd y wledd briodas. UNDEB GENEDLAETHOL r CYMDEITH- ASAZJ CYMRAEG,—^Cyfarfu'r Pwyllgor Addyeg yn Festri'r Triniti, Abertawe, bore Sadwrn, Tach, 22, dan lywyddiaeth yr Henadur J. Jordan, Y.H. Gwahoddesid yr Undeb gan y Pwyllgor Adrannol sy'n ystyried Addysg Ganolradd yng Nghymru'i gyflwyno iddynt Ddatganiad o'i farn. Pender- fynodd y Pwyllgor Addysg gymeradwyo i'r Cyngor Gweithiol :-i. "Ein bod fel Cyngor yn datgan ein diolch i aelodau'r Pwyllgor Adrannol ar Addysg Ganolradd yng Nghymru am eu gwahoddiad i'r Undeb i ddatgan ei fam, a'n bod yn penodi'r rhai a ganlyn i baratoi'r Adroddiad ar ran yr Undeb Yr Athro E. Ernest Hughes, M.A. (Caerdydd), yr Athro D. MiaU Edwards, M.A. (Aberhonddu), y Parch. D. Eurof Walters, M.A., B.D. (Abertawe), yr Arolygydd T. Powell (Castellnedd), Mr. Lewis Davies (Cymmer), Mr. J. Walter Jones, B.A. (Cas- teHnedd), Miss Magdalen Morgan, M.A. (Abertawe), Mr. G. T. John a Mr. Roland Thomas, M.A. (Aber- honddu). ii. Bod yr Is-bwyllgor hwn i gymryd ya sail i'w holl ystyriaethau y penderfyniad hwn: Na ellir ystyried unrhyw gyfundrefn o addysg gyhoeddus yn foddhaol oni alluogo Gymru fel undod cenedlaethol i drefnu datblygiad meddyliol ei phobl mewn cydymdeimlad llawn a'u delfrydau, eu traddodiadau a'u diwylliant." iii, Ein bod yn gofyn i drefnwyr Cynadleddau Rhyl, Abertawe, a Chaerfyrddin (neu Aberystwyth), perthynol i waith y Pwyllgor Adrannol a phobCynhadledd o'r fath a drefnir, i roi lie ynddynt i gynrychiolwyr yr Undeb i draethu barn yr Undeb ar y mater dan ystyriaeth." Penderfynwyd hefyd, ynglyn â'r Ddeddf Addysg Newydd, ein bod yn tynnu allan gynlluniau cyfaddas i'w mabwysiadu gan wahanol barthau yng Nghymru-un ar gyfer Cymry un- iaith Gyraraeg, un ar gyfer Cymry uniaithSaesneg, ac un ar gyfer Cymry ddwyieithog. Cyfarfu'r Cyngor Gweithiol yn y prynhawn a'r Henadur Jordan, Y.H., eto yn y gadair. DarUenwyd Uythyr oddiwrth Mr. Fisher, Llywydd y Bwrdd Addysg, ac un oddiwrth Mr. Percy' Watkins, Ysgrifennydd Pwyllgor Cynllun Syr Henry Jones. Tystiai'r naill i gydymdeimlad llawn y Bwrdd Addysg ag addysgu'r Gymraeg yn Ysgolion Cymru; a'r Hall 1 barodrwydd ei Bwyllgor i gydweithio a'r Undeb- yn natblygu'r cynllun. Ymddiriedwyd llythyr Mr. Watkins i'r Is-Bwyllgor a etholesid gan y Pwyllgor Addysg yn y bore i bartoi'r Datganiad Sir Addysg Ganolradd, a cheisiwyd ganddynt gyd- Weithio â'i bwyllgor ef yn y mater. Mabwysiad- wyd Adroddiad y Pwyllgor Addysg yn gyfan. Cafwyd adroddiadau o Eisteddfod Corwen gan Arthen, Ysgrifennydd Cyffredinol yr Undeb; o'r Adrannau gan yr Ysgrifenyddion, i gyd yn dangos gymaint y graen a'r llewyrch sydd ar y Cymdeithasau yno ac o'r Cynghrair Celtaidd, gan Mr. D. Rhys Phillips, ei ysgrifennydd. Penodwyd y swyddogion ynghyda Mr. Phillip Thomas a Morlais i ffurfio'n Bwyllgor i ystyried y modd goreu i gynhyddu cyllid yr Undeb. LLW YNHEND Y, LL A NELLY.—Dydd Sad- wm cyn y diweddaf, cynhaliwyd Eisteddfod Gadeir- iol. Cadeirydd, David Harry, Ysw., C.C., Forest; -is-gad., W. D. Bonville, Ysw. Prif feirniad Cerdd- orol, Proff. T. J. Morgan, L.R.A.M., F.T.S.C. (Pen- cerdd Cynon), Cwmbach. Beirniad y Rhagbrawfion, Mr. D. West Richards, Llwchwr, a Proff. D. Vernon Davies, Llwynhendy. Adrodd, y Parch. R. S. Rogers, B.A., Abertawe. Arweinydd, W. J. Morris, Ysw., Bynea, Corau Plant, goreu, Llwynhendy (W. Charles Morgan), am ganu Diliau'r Dolydd (D. W. Lewis). Corau cymysg, Llanelli (D. Jones). Yr oedd nifer y cystadleuwyr yn lluosog iawn a'r safon yn uchel. 0 SIR FON.-Ar achlysur dad-orcbuddio dar- lun o'i fab dewr-Cadben J. Fox Russell, M.C. a I V.C.,a gwympodd ar uchelfannau ei ddewrder,ad- roddodd ei dad, Dr. Russell, yr hanesyn tarawgar hwn amdano :Ebe milwr clwyfedig wrtho- Dr. John, a gaf fi eich cymorth?" Ac atebodd yntau, Byddaf yn ol yn y munud i dorri'ch coes." Ac e be'r milwr eilwaith, "Peidiwch 4 mynd, Dr. John; mae yna sniper yr ochr draw, ac yr ydych yn sicr o gael eich lladd." Na," ebe'r dewryn gwlatgar, "y mae yna ddyn clwyfedig, ac o rwyf ya mynd." Ac at* 'raeth gan wynebu marwolaetk. Y fath wrhydri. Tynwyd y gorchud oddiar ei ddarlun gan Miss Pearson yn yr Ysgol Ganolradd a dyna lun gwerth i'r plant edrych arno. Cwrdd sefydlu heb ei ragorach fu yng nghapel Hebron (-B.), Kingsland, Caergybi, ar y dyddiau Llun a Mawrth. Y gwr a sefydlid oedd y Parch. W. M. George, B.A., o'r Rhyl; a'r cedyrn a wa- hoddwyd yno oedd y Proff. J. T. Evans, M.A., Bangor; J. Conway Davies, Seacombe a'r hen weinidog poblogaidd-y Parch. D. Lloyd, Llan- I fachraeth. Cwrdd cyffelyb fu yn Llaingoch hefyd ¡ -i sefydlu'r Parch. W. Llewelyn Lloyd ac yno '¡' clybuwyd y ddau Ddoctor—R. P. Williams a John Williams y Parchn. T. Wiillims, R. W. Jones, M.A., W. Price, D. E. Jones a llywyddid gan y I Parch. H. D. Hughes. Dyna falch ydyw Llan- fechell o'r arwr Hugh Jones, Ty Main o'r Mynydd,- a anrhydeddwyd a medal am ei orchest yn sal_nic'1 Y Parchn. 0. Jones, Nant Ffrancon, a W. J. Nichol- son fu'n arlwyo eeigiau yn Smyrna (A.), Llangefni. Yng Nghemaes agorwyd cyfres cyfarfodydd y gaeaf I yn Neuadd y Pentref gan Syr John Morris Jones. r il'i ddarlith o.r 7' Perganiedydd, a'r Cynghorwr W I Hughes Jones yn llywyddu, Dyna frawychus o i eydyn fu marw Mrs. J. Jones, Pen Padrig, ger I Rhosgoch. Syrthiodd o ganol ei gorchwylion i freichiau ei phriod, ac i freichiau ei Cheidwad yr un pryd-yn ddim ond tail- a deugain oed a chan adael chwech o amddifaid bach. Yn anedig o Lanwnda, lie mae ei mam yn byw. Yn wraig ra- gorol, ac yn nodedig am ei chof a'i medr i adrodd pregethau'n effeithiol. Dyna wneuthur a mdano'i hun wnaeth Robert Dally, hen for-filwr o Gaer- gybi-pan y'i cafwyd wedi ymgrogi.—Llygad Agored. COEDLLAI.—Cynhaliwyd cyfarfod blyn- yddol Cymdeithas y Beiblau, Cangen Coed- llai a'r cylch, nos Fercher cyn y ddiweddaf, yng Nghapel y Bedyddwyr. Cynrychiol- wyd y Fam Gymdeithas gan y Parch. Wellesley Jones, Caer, a rhoes anerchiad campus. Llywyddwyd gan Mr. T. G. Jones, Yiegol y Cyngor, a hynny'n ddoeth a deheuig. Siaradodd y Parchn. T. Jones a 1. Efor Jones (Coed Talon). Rhoddodd Mr. T. Jones, Cartrefle, Pont y bodcin (yr ysgrifennydd Ileol), adroddiad o waith y gangen am y flwyddyn. Dangosodd fod y cyfraniadau wedi codi gryn lawer rhagor oeddynt ers blynyddoedd. Canwyd yn swynol iawn gan Miss Nellie Williams, Pont y bodcin. Wedi'r diolchiadau arferol, terfynwyd drwy weddi gan Mr. R. Williams, Albert Street. COED T ALON.-Gwyliwch rhagddo 1- Dywedir yn bendant fod estron wedi dyfod i'r ardal hon sydd yn mynd o dy i dy i berswadio pobl weiniaid i roi eu harian iddo mewn betio. Gelwir y dosbarth hwn o bobl yn Lloegr yn bookie. Maent yn byw ar yr hyn a glnt yn y dull hwn.. Mae'n ddyletswydd rhoi gair o rybudd i'r trigolion ac yn, sicr, fe geir hyn o le yn Y Brython gl&n. EGL WYS BA CH.- Cynhalivvyd Cylchwyl flynyddol Bethania dydd Iau cyn y diweddaf. a throdd yn llwydd mawr er gerwined vr hin. Llywyddwyd y prynhawn gan y Cyngh. J. Williams, a'r hwyr gan y Parch. D. Roberts (W.). Y Parch. Meirion Roberts a arwein- iai'r ddau gyfarfod. Mr. J. Pryce Hughes, F.T.S.C,, Coed Poeth, oedd y beirniad cerddorol, a'r Parch. O. Gaianydd Will- iams yr adroddwyr a'r llenorion. Dyma'r prif ddyfarniadau :—Y Gystadleuaeth Gor. awl, Y Gwanwyn (Gwilym Gwent), Eglwys Bach (W. Williams), gyda chanmoliaeth fawr Canu, Meiys Wyliau Haf, Bethania (Robert Jones) Prif Unawd, Craig yr Oesoedd, Dai Griffith, R6 Wen; Unawd Tenor, Yr Annwyl Oen, W. J. Owen, Dol- garrog Unawd Baritone, Y Seren Ddydd, W. Williams, y Graig Deuawd, Plant y Cedyrn, Ffoulkes a'i gyfaill, o Golwyn; y prif draethawd, Nodweddion yr eglwys fore, R. E. Jones, Nan tile y prif adroddiad, Cymry Fydd, Evan Jones, Colwyn. Llu mawr ynyrngeisje yn adran y plant hefyd. LLANGVRIG.—Bu farw Mrs. Evans, Llwyngwril, Rhag. 11, yn nh;9- ei mherch yn Llwyngwril. Dyma un o famau rhag- orol y ddaear. Y mae un mab yn byw yn Lerpwl—Dr. D. R. Evans. Mab arall yn Brif-athro Central School, Llandudno, a'r llall yw'Ii Parch. Edw. Evans, Llangurig. Ceir gair llawnach eto.