Y Dinesydd Cymreig

DAN Y GROES j MELYNTIOH TEULU AOWY h CLAWOO. I PKXXOD LWXYiil. Cats. Gael Gilbert yn ci G!. V XiLl oecld yr Isgapten Dwrnfoddal yn fodloa gweled Gilbert yn mynd o gwmpas hob fed yn gwneud ei ran. a gwuucth bob st.umIaiii'?'??ciiY.'isgoIdia!?. Yr ocdd yr Is?ap?'?n Dwrnieddal yn fab )ri'i:?' C ."rnt'oddal. yr hwn oedd a'i hali pgniyKc-isib disodh -tabcz Datis a a deuln. Cyn i Jabez ddod yno, L riali a'r teulu oedd pob dim y cane! bach ond wedi cael Jabez yr oedd ( riah wedi mynd i'r cysgod a pliawb yn tain toyrnged o barcli i Jabez. Planodd I'rian y cas neb >: id ynddo ei at .den hi Adwy 'r Clawdd yn ti bl.mt i gyd, ae yfodd yr Leapten i).vrnloddal, Kei ei fab hynaf. yn helacth <r vspryd mileinig j hwn Edry(!i. clnviiiai, a g>vnelai fyflcu.st.ra i roi ei lain i mown i ry ..n o'r U- tshi, a. iddo of Gi !:»:-t oedd y > --T.i .u»av>v. f cedd y ddaa cxldeata yv un -t. yn j cvdredea mc ,vn y rad.echion i gae! dd- aa yn yr eglwys. 1 °iro eyntat i r g\ .s tadleuaeth oedd payn dewis vsgrneii- nyd-d i'r Y'<gul Sul. a ehafod<] Gilbert y blaeri arno gyda imvv afrit' minvr, I< eii> y bn gnla ph;) ;:í,'ydcl Y eafwyd pkicll:1is arni, a. Gilbert yn iaethus. Creodd hyn deimiadau chverwacn cliynt yn nheulu Uriah Dwrnu !dal. ae yn enwedig yn yr Isgapten. (. •; >s!odd dde.1- creadiu' dmiwod Giibc vl. mynai Dafydd Jones. Y Gncw. mai etc yn y pen draw ord 1 yn gyfrifol am ei anion 1'j' carchav. •. ;l yi: crd d ed a'i draed yn rhydd yn fwy rag. a iodraj | yr Isgapt >n oi ddioddef, a mynodd ei g«n i i'r afael a'r awdnrdodau milwrol. ean- lyniad ydoedd iddr> gaol rhybudd oddiwrth y swvddog oc:id iucwji awdurdod j vm- Id l' 1 I' 1 d d angos vn ei swydd'a ar ryw ddyndiad ai-- bennig. Parodd hyn yn Ad-vy'r (dawdd, ae yr oedd Jabtz .i?tiod yn teiiii1o I' I )' vi? fod y ?c'yu yn ?ann gwoithia ei rwydwe mor ddirwystr. Oinaii y bvddai i'v. gynllwynion gi-i-io I- dydd, ae h.. ¡ V cawsid oi fab do i r cadwynau G\v\ dd- ai mai dal N I) byddai vn well ganddo tarw na mynd yn filwr Xid otdd end earehar ;1m dani, ae ynn deuaif dnvedd yn lnvy neu n lnvyr- < aeh.. Ond nid oedd teuhi Adwy'r Clawdd heb | on eyleilhon, ae nid c'yfeillion hob on dv- lamvad c.eddynt yelnvaith. Daetli yi helynt i glyw yr Ysr.aai arvvy Cecil, a bu'r dd;m.yda?a?-iynL:i.d mater, ae vji ( J. '¡ f-yni)..iniosnt i ?.-L!L;yii<'rbYuy<:yn- lhvyn. Gan Cecil yr ootid y pea o gorou o'r tii, a gwyddai snt i Meithio a thynnn'r 1 llinviuv.i yn y cylch milwrol. s (,, a tii. nid anodd oedd eael dod dros yr anhaw s- ter. Be su liaru'r crpadur, ebai']- Yswaiii. i Be ydi o'i- ods iddo fo os ydi Gilbert yn cael bod yn rhyddr Mae'n hrwdd iawn atrb h'.vnyna, jihad, cbai Cecil. Tydi o'i lidim Lyd ond gwenwyji i gyd. JIae Gilbej c vrodi mynd a'i le o yn y oapel, at yn i gurro ymliob ctholiad. a f( dar o ddim diodda peth ielna, v.'elwch obi. Dyna'r pain. la siwr, ebai Sadi. Isio i gaol o oddiaj- y iiiae o, liyny ydi os ineda r o. Da y dywedais, Sadi, ebai yr swain. Os medar u yntc. AY el. rwan, gadewch i ni ddwoyd na fedar o ddim la gadewch i ni nend y petli yn amhosibl iddo fo. Mi 1 fedrwn hefyd. dw i'n meddwl. oiid i ui em ti-I weithio beio'n gilydd. j l'ain na fedrwn ni weithio ynta, ebai yr Yswain. Os gen ti gynliun yn dy i'eddwl i fedi-u -,weltliio"at-iio, Oes debig iawn, ebai Cecil Mao arjia i isio i ehi neu fi fynd liefo Gilbert at v swvddog a phrynn oi ryddid iddo io, a, gneud vi- Isgapten Dwrnfeddal yn vhwym. j Wnt ti'n modchvl y medi w r.i nend hyny, :'i)fYJlai pi dad Ydw debig iawn, ebai CeciL Be bii yn rhwystr ar ein fl'ordd l-1 Does dim, ebai Cecil. Y madr peth yn hollol yn ein dwylo ni Hwan iili dani hi. Pwy gaiff fynd liefo Gilbert ? Fe awn o'n dau, ebai yr Yswain. Dyna fo ynta, ebai Cecil, bydd IiN,Illl.v,jl ii-ell bytli. Beth fwriadweh ei wneud ar ol myjid, gofynai Sadi. Wei. ebai Cecil, rhaicT prynn Gilbert ;• a rhydd rywsut, ac i ncud hynny ehaiff dim o arian fod ar y ffordd, ac mi fedar dylanwad iy nhad i nend o ar i union \na by da raid i ni gael yr Isgapten a'i draed vii Ill. Mae o wedi rhwymo ngeinia o blant ]iobol erill, a sut andros y mac o'n cael job iiioi- ic viitt o fc.vn oeJ milwi'a? Ond [)wy geweh ehi vn i Je. gofYllai Sadi. Tydi hwnyna yn job yn oyd, cbai Cecil Mi roiMi i Sadi yn ei le, ae fe gaiff (.vilbert actio yn lie Sadi am y tro. Dyna'r goatract, be yda chi yn i feddwl ohoni. (hawl. chai yr hen Yswain. Mi wela i y PCUI yn iav/n rwan, gweia wir. Mi nawn y peth dan ehwibami. Os lnedrweii nvy'n berffaith fodloll, cbai Sadi..Rhwbath i gael Gilbert yn rhvdd. 'Nlnl"Iiii) zij,jo, q (i.viia weithiwyd alian In fyd Aeth yr h:;iin. Cecil, a Gilbert i'r inatii penodedig, a ehawsont ymgom gyd- a'r swvddog ar y mater. Yr oedd hwnnw yn adnabod yr A swain yn dda, gwyddai am ei ddylair.vad a'i safle, a bit i'w holl awgrymiadau gael en llyncu til mel, a e-aeth y tri oddiyno gyda Gilbert a phapur yn ei logell yn ei ryddhau yn llwyr o'r fyrklin. Cl'OE'sawyd y tri ,11 AdwY'j' a llawenydd i'r teulu oil oedd y vydd da a gawnaat ganddynt. hire eanlynol deiljyniodd yr Isgapten I ''nf?ddai oi'eh.vmyn awyddogol yn ?.'yd pi fud j YljlHttD a c]¡;; t!,n\(l ?c;!]- -1 arbonnig yn ddioed, a ea.\ da r un p;st derbyniodd Sadi air vn dweyd o; iod i gyuieryd safie yr Isgapten yn ddioed. Os ffyrnigwvd Uriali Owi'nfeddal rrioed, d\ma r tro mwyai cynddeiriog yn ei n ;nes Pan glywodd 1 act Sadi i gymeryd lie oi fab. a'i fab i fynd i'r fyddin, a Gil- bert i fed yn rhydd ac i weithredu fel ay. e.t i'r A swain, aetn frl ei cynddeiriog, a. }.■ n> ga-l'ai buasaj yn e.i main yn uhv- gr, bibion. Aeth i wolod yr Yswain ynglvn a i malt r: ond buanytrov.-yd of allan i'r. drws. Xid oedd digon o ddyn yn yr Is<iaj.»ten T>;rT1 fer 1:h Ii dd;;i y brofedigaet]], aeth ei galon, A r oedd yn oer a didemilad pan yn gwtbio :,lint rmbl Najjj ih- Hrynt, a? yn en u\t!w yn cowards ac oil. Ond pan ddaeth yr awi- iddo d ddangos ci fetal, daeth y gwir geward i'r amlwg. Torodd ei galon yn sytli. fel pan ddaeth ei dad adivf ar ol bod yn edryeh am yr Ys- wain gwelodd ei fab yn farw yn oi ystafell a Ila^ ddryll yn Oi ymyl. Bu yr olvgfa yn orinod i'r hen Uriah, a .-hollodd ei gyd- bwysedd yn y fan Cymerodd yntau afael yn y llawddryll. a ])hlanodd of ar ei dnH.vn. a disgynodd i'r Ilawr yn ymyl oi tal) by tii i gocli mwv. Pan ddaeth y newydd yn hysbys crewyd r. iii'.) inawr, ac nid yn unman yn fwy na !J^!ls Migdol ae Adwy'r Clawdd. Yr aedd vii difrifol, mae'n wir, a pllawh yn tostui-io wrth eu cyflwr ond y: hydig iawn o wir gydymdeimlad oedd yn yr ardal, rywfodd neu gilydd yt- oeddynt v. edi pacliu cydymdeimlad ymaith dill, eu h.vmdih giadau ff'ol at blnllt pobl era ill. N 1, fraw- TIi(I n'i">\ dros y wlad yw'r gor<^n, yn .siwr i chi. y mac by v." dresti ac ynddi yn fn-y o werth ganwaith drosodd Y dynion a'r ire"cl:od :11 byw yn ac i'w gN,, ]at[ ydvw y diwedd." i'di, ])iti, ebai yr Yswain, ond yn ddios ddigoii dyina vers i ni gyd, onide. os na fe drwn baiehu a dIU; gwerth ar fywyd pobl era ill ni aliwn roi y pris dyladwy ar ein bywyd ein hunain. Druan ohonynt, ie. vr, y creadtiriaid tlawd, ( w barliau).

HWNGARI A'R PLANT. Daw hysbysrwydd o Budapest drwy Vienna yn dweyd fod yn ffatrioedd mil- wrol Hwngari bedwar mil o blant o ddeg i ddeuddeg oed yn awr yn gweithio, eu horiau gwaith ydynt wyth awr yn y dydd. Dywedir fod marwolaethau ymysg y dos- barth gweithiol yn Awstria-Hwngari wedi eynnyddu yn ddirfawr.

MARW REBELES. Daw y newydd o Petrograd fod Sophie r,avroff wedi many, yn 65 mhvydd oed. Bu yn hYllOd oherwydd ei gwaith yn dvsgu y wcrin yn Rwsia athrawiaethau cliwildro- adol, a chaiodd ei lialltudio am gyfnod am hynnny.

STREIC GWEITHWYR GER MANI, Cafwyd gwybodaotli drwy drafaelwyr yn eyrraedd i Holland fod streiciau wedi bod yn German i yn ystod y Nadolig, pryd y bu'r gweithwyr am ddau ddiwrnod yn segur. I':u hamcan ydoedd cael gan yr awdnrdodau i gynnvddu y dognan bwyd.

Alite bil dyddiol y wlad am ddiod yn oOO.OOOp Er toriad allan y rhyfel y mae y swin o SOOjOOOjOOOp wedi cael oil gwas- ti-affti ar ddiod.

M E DDYGINIAETH NATUR. c" Y mae yna teduygmiaeth ar gyfer bob math o afiechyd yn y deyrnas lysieuol, ac nid oes un amheilteth nad dail earn yr ebol yw y llysieuyn ar gyfer pesweb at: anhwyldeian y freet. Mae Sudd Dail O/FTi yr ElJoI mewn poteli Is So,

0 o —■ —~— ;o i i ? m ? L  E. MRSEIS i: COATS Vi. GLOVES COSTOMES BLOUSES I HANDKERCHIEFS UMBRELLAS THE EXCHANGE COMPARE ? BRtDGESMET. COMPARE CARNARVON. i COMPARE 21 BRIDGE STREET, COMPARE CARNARVON. HOSIERY New Stock RAINPROOfS RIBBONS or* rvfq APMMS LOWEST •« UNDERWEAR Prices. HATS o -0 I

i DYDD MERCHER. SUDDODEUDDEG0 LONGAU. | Adroddir fod o longau wedi eu j snddo, eliv/eea ohonynt yn rhai Prydeimg_ Cynnwysanfc dd.vv o longau Lerpwl agerlong Port Adcilaido. Cymerwyd eapten y Port Adeilado yn gareharor, a ehodwyd 9G o'r t-eithwyr a'r eriw o'r mor. Edrydd y jMorlys fod un o'r ( Boats wedi tanio ar agerlong Amerieanaidd gan hawiio olew o dan fygythion o suddo y Hong os gw l-thodid. I BYW! 0G RWYDD AWYROL. Cariodd agei'longau llyngesol ddwy ym- 1 os tdiad ar Borthla Id Bruges, gan ddyeh- welyLl yn ol yn ddiangol, ei- gwaethaf an- hawsterau yr bin oer. Gollvngwyd fi'rwd- i belenau trymion ar long torpedo, a gosod- wyd adeiladau ar hyd y doeiau ar dan yn ystod nos "NYener. Y nos ddilynol goll- vngwyd f{'rv»-<i'»e(eiiau ar y doeiau a llinell- I an y rhoillf,\ rdtl Bu i awyrlong y gelyn ollwng firv. dbeenau ar Dunkirk. YN FFRAINC. Ger Graneourt, i' r do o Anero, eymer- odd v Prydtanwyr oddeutu mil o latheiii | o fi os heb wrthwynebiad oddiar y German- iaid. Y i! ae nifer y eareharorion gymer- Ytvd ftd canlyniad i'r gweithrediadau di ( weddaraf vn agos i Beaumont wedi eu eynnyddu i 187. Y mae ffrwdbelenu eff- eithio! wedi oi gario allan ar hyd ffi-lv Tit y Str.mii? ae vn sector Ypres. LLWYDDIANT GER KUT Hysbysir gan y Swyddfa Bhyfel fod y gelyn wedi ei glit-lo a llan oli- li(-)Il safleoedd ar yr eehr dde i'r Tigris, i' r dwyrain o'r gyffordd gv I I'r gorllewin o Hai hefyd y mae'r Tyrciaid wedi gadael i-li,ii ffosyd(l, fod wedi dioddef yn drwm yn y brwydro diweddaf.

I DYDO IAU. I I I C'INNYDD PRYDEINIG. I Mae, y pw\sau parhaus a wnaed vn I ddiwed'Jar gan y Prydeinwyr ar (Mwv o(-hi- N i- i,oii ivedi dwn-ri Gorfodwyd y Germaniaid i roddi i fyuy Graiideourt. Ar hyn o brvd y mae y pentref hwn yn gvfangwbl yn 611 medd- iant, ynghyda'r gwaith amddiffynol eys- vlltiol a'r pentref. Yr ydym wi>di cymeryd yehydig o gar- | eharori.tn, ond ni ddeil hyn berthynas a eholiedioa y gelyn, gan eu bed wedi colli llawer yn ystod y dyddiau diweddaf. Gwnaeth oi milwyr ruthriadau nr linell- au y Germaniaid ger La Bassee. Lladd- wyd amryw, dinistriwyd dugout, a chy- me rwyd yehydig gareharor ion. SUDDO LLONGAU. ) Yn y rhestr gyhoc ddwyd heddyw ad- roddir fod y submarines wedi euddo 13 o lojiI yait-A-ytlt vT) Ili-dcltilI(r. Y GWLEDYDD AMHLEIDIOL. Penderfynodd Holland a Sweden ddilyn osiampl Spaen a Switzerland i beidio diiyn yr T'nol Daleithiau trwy dorri ey- sylltiad a Getmani. Y LLONGAU GERMANAIDD. Dywedir fod 91 o'r Haugan Rydd ym j mhorthladdoedd yr America wedi eu di- fetlia gan y Germaniaid, trwy orehymyn | o Berlin. LLYSGENAD AMERICA. I Hysbysir fod Air Gerard, y Llysgenact Aiiiei -)i (, ],,](I yn Germani. wedi eyrraedd 1 Switzerland.

DYDD GWENER. I Y PRYDEINWYR. I Parha y puysau ar y gelyn ynghymyd- ogaeth Aiicre-Somme. a chafwyd »cnnill syhwddol. Ddoe yinosodwyd ar safle b.v;.sig i'r gelyn ar y jiwynt uchaf yn Sadly Saillisel Hill. Juiillwyd yr oil y eeisiwyd ei feddianu, a ehymerwyd 78 o gareliarorion. Dilymvyd nunldianu Grandcourt gan ?ymiydd syhvcddol a) yr Am re. Ar yr oelir ogleddol, Baiilescourt Farm, ae yn y ) do meddianwvd ffos arall ger Grandcourt, a clivmerwyd 82 o gareliarorion yn yeh- vvanegol. Kr deehreu y tfwyddyn y mae y Pry- deinwyr wedi symud yndaeii ar dair itilll- tir o ffrvnt gyda. tua thri-ehwarter milltir o led. GERMAN! AC AMERICA. Cedwir Amerieaniaid yn Germani fel g\rystl hyd nes y jienderfynir beth wneir gvda Count Bernstorff a cllliw y llongau ok,ddv!it Nii yi- America Hysbysir fod Germani yn gwrthod rhoddi ei dyst-lythyrau i Ali- Gerard, ae hefyd wedi ei orfodi i bellebru yn y dull cyffredin yn lie y dull ddefnyddir gan Lys- genhadon. Prynhawn lau by shy sod (j Llywodraeth America eu bod yn gobeithio y byddai pethau wedi eu lumioni rhagblaen, Yn ddiweddaraeh hysbyswyd yn swyddogol fod Prydain a Ffrainc wedi liioddi c-an- iatad i Count Bernstorff groesi i Germani PROEST SPAEN. Anfonodd Spaen Xodyn i Germani yn hysbysu na all gytuno gyda gweithrediad- au iiioi-ivi-ol Germani, ac yn hyderu y bydv. iddynt gael eu tynu yn ol. Os na wneir bydd i Spaen gymeryd mesurau angen- rheidiol i ainddilfyn ei hawliau eenedl- aetliol SUDDO LLONGAU. Torpediwyd yr agerlong California, per- thynol i'r Anchor Line, tra ar fordaith o Xew York i Glasgow. Yr oedd yna dros 200 ar ei bwrdd, -"Iio 13 o'r teithwyr a 30 o'r eriw ar go! Ymysg y rhai fodd- wyd yr oedd saith o ieiehed a phedwar o I blant (rhai ohonynt yn Amerieaniaid). Lladdwvd pedwar o bersonau ac anafwyd oddeutu 20 gan y ffrwydriad. Dywe-d y rhai a warodwyd i ddwy submarine ym- osod ar y llong, ac iddi snddo o fewn deng munud. Suddwyd ehweeh o longau Prydeinig crail!. Hefyd adroddir fod tair o longau Cyngreiriol a dwy Jong amhieidiol wedi eu suddo. GALW DYNION IEUAINC. Galwyd yn ol y lhyddhad a roddwyd i ddynion ieuainc o 18 i 22 mlwydd oed. Mae yr Areheb lion yn vmwneud a swydd- ogion y Llywodraeth, heddgeidwaid, tan- ddiffoddwyr, athrawon, gwasanaethyddion awdnrdodau cyhoeddus, v Llytbyrdv, a'r i Gyllidfa. I Hefyd gelwir am wasanaetli y rhai sydd yn Xosbarthiadau B2 a C2—labrwyr at wasanaetli tramor a chartref; dynion sydd yn barod yn Xosbarthiadau B a C; a'i rhai sydd "cai eu gosod ar y rhestr i weithio yn He y rhai alwyd at wasanaeth I cyfiredmo].

DYDD SADWRN. I SUDDO LLONGAU. Suddwyd pump o longau Xorwegaidd gan submarines Germani. ao mewn un achos, gan taniad gynau, lladdwvd dau o'r eriw ar y dec. Dywed,rbai o griw ager- long o Lundain iddynt saethu atynt yn eu eweh, ac fod y capten a'r prif beirian- nydd II-edi eu cymeryd yn garcharorion. Torpediwyd llong Hispaenaidd hefyd. Dywedodd Mr Pretvman, o'r Morlys. gyda phendantrwydd y bydd iddynt drechu eeisiadau bradwrus y Germaniaid ar y mor. COLLI DISTRYWYUD. Tarodd distrywydd o'r lien ffurf fwnfa. tra'n gwylio ar y Sianel nos lau. a sudd odd. Collwyd yr oil o'r swyddogion, ac ni acliubwyd ond pump o'r criw. GWEITHREDIADAU AMERICA. Parhau y mae'r darpariadau milwol yn yr Unol Daleithiau, a darparwyd amoan- eangyfrifon ar gyfer byddill o filiwn o | ddynion os bydd angen yn galw am danynt. Xid oes unrhyw gyfnewidiad, fodd byn- nag. yn y sefylfta. Disgwyl y mae Wash- ington am j*.Nlii- -,vvltliivd agored o eiddo Germani cyn cymeryd camrau pellach. Adroddir yn swyddogol nad ystyrir tri plilentyn O'Donnell gollwvd ar y Cali- fornia o deulu Americanaidd. Mae ateb- iad Hawn o Sweden wedi ei gyhoeddi i Mr Wilson, a dywed ei bod yn foddlon cyn- orthwyo Llywydd yr Unol Daleithiau i gael trafodaethau rhwng y pleidiau rhy- felgar; ond yn datgan nad yw yn bwriadu rhoi i ftwrdd i'r agwedd amhleidiol llawn a gadwodd hyd yn hyn. Y PRYDEINWYR. Dal yn gadarn y mae'r Prydeinwyr y tir ne.vydd eiullwyd ganddynt ar ffrynt Anere-Somme. a gwnaethant ruthr- gyrchoedd pellach i'r gogledd ger Vermel- les ac Ypres, gan ddinistrio nifer fawr o dugouts y gelyn a chymeryd eareharorion. Daliwyd ymosodiad o eiddo'r gelyn ger Armentieres gan argae o'n heiddo yn "Xo Man's Land. Cymerwyd 27 o gareliarorion yn ychwanegol meAvn amryw bwyntiau o'r linell. TRECHU SENUSSI. Mae y gweithrediadau yn erbyn ar- weinydd Senussi wedi eu terfYll u'n llwydd- iannus. Fel canlyniad i weithrediadau ar Chwefror 4 a 6 yn rhanbarth Siwa, gor- fodwyd y gelyn i ddianc i anialwch di- ddwfr. Yn y gweithrediadau hyn collodd y Senussi yn drwm.

APWYNTIAD CYMREIG. Mae Mr James Evans, prif archwilydd o dan Ddirprwywyr yr Yswiriant Cymreig, wedi ei apwyntio yii Is-Ddirprwywr i'r Wasanaeth Genedlaethol yng Xghymru. Xid yw henaint ynddo t'i bun yn fater golid y i4ael-ii fatei- o ddiolch os byddwn wedi gadael ein gwaith ar ein holau wedi ei oi,ffvii.Cat-lylle i'w Fam

AT GYMRY LERPWL A'R CYLCH. Dyniunwn wneud yn hysbys y gellir cael y DINESYDD oddiwrth ein Dosbathwr yn Lerpwl yn "wholesale" neu "retail," ond ymofyn ag ef MR. THOMAS YULE, Stationer and Newsagent' STRAND ROAD POST OFFICE, 301, STANLEY ROAD, BOOTLE, LIVERPOOL. The DINESYDD CYMREIG may be obtained wholesale or retail from our Agent at the above address. R. B. DAVIES. Billposter, Bellman, and Advertising. Contractor, I 51, HIGH STREET, BLAENAU I FFESTINIOQ.