Y Dinesydd Cymreig

MERCHED A PHYTATWS. Gorfodi y Ffermwyr. t u Carlisle, ddydd Sadwrn. gorfodwyd y ffermwyr i ostwng pris y pytatws. • Aoth iiiet-cli,d i'j- farchnarl, a dj-wedasant fod yn rhaid iddynt gaol y pytatws am "wIlt y 14 PWYS, neti ïltc y buasent yn troi eu cerbvdau. Bu y merched yn Ihvyddian- ftus i gael go-styngiad sylweddol. Gwnaed yr un peth gj-da'r ymenvn, a chafwyd gostyngiad o 2c y pwys. {

AT EIN GOHEBWYR. Oherwydd cyfnewidiadau yn aniscr y trens a'r evfyngu yn eu nifer y mae'n rhaid i bob goliebiaeth fod mewn 11 aw erbyn bore Hun. Cofier hyn, os na wneir ni ellir sicrhau lie.

I SUT I TAL RHYFEL. I Dynedcr a (Yllcr cwtsUwu llosg wedi'r cwbl ydyw, Sut i gael lieddwcli. Beth bynnag iirall ddaw i mewn i siarad cyft- rcdin y dydd, rhaid i hwn gael ei le yn hwyr neu'n hwyrach. Y mac calouilau pobl Ewrob heddyw yn curro'n gyflym- adl, a' u hawvddfryd yn finiocach, oher- wydd y dyhead byw sydd ynddynt am weled heddweh cyfiawn a pluirhaol yn I teyrnasu. Mac pawb yn ci ffordd ei hun yn dwey4 mai heddweh (Idylid ei gael, '1 d' t I hyd yn nod y Caiser; oti(I ,vda'i- sut i'w gad y mae'r yiiKkleru. Hotia'r pleidiau i gyd drwy Ewrob gyfan fod yr heddweh geisiant yn un parhaol. ac nad oes ryfel iiiin-vaeli i fod yn hanes y byd. Arddeng- ys hyn yn glir fod y dyinuniad am heddwch yn un cyffredinol, ac fod y gwled- ydd wedi syrffedu ar ryfela. Nid oes ond un ffordd i gael heddweh, mae'n wir, sef peidio rhvfela ond sut y mae dod a phleidiau gelynol i'r agwedd honno ydyw'r orchest fawr ? Dywcd George Lansbury eiriau cryfion ar y mater hwn, ac y maent yn eithaf priodol a synhwyriawn hefyd:— "Gall Gwladweinwyr a Gwyr y Wasg waeddi oddiar bennau'r tai am fwy a mwy o. I add. Gall pob cenedl gael ei goreh- ymyn i gario y tVwydr ymlaen li- dyn olaf a'r swllt olaf. Y map'n dod yn fwy clir o hyd i bawb sy'n ystyricd amgylchiad- au'r dydd, mai nid y rhai sydd yn gwaeddi fwyaf. na' i rhai sy'n ysgrifennu yr er- thyglau mwyat tanllyd i'r \Yasg, ydyw y bobl a fyddant eu liunain y-n cael eu hab. erthu, nac y bydd i'w swllt olaf gael ei wario. Na, miloedd Uafnrwyr Ewrob gy- merir i dalu yr oil mewn arian a deunvdd. Hwynthwy sydd wedi gorfod i hoddi mwy- afrif yr ugain miliwn dynion," y rhai i fyny i heddyw ydynt w-cdi eu hanafu, eu baeddu, a'u lladd a Iny:, y llafurwyr fydd raid rhoddi y miliwnau a- aberthir eto os parheir i ryfela. Y dosbarthiadau llaf-I urol—gweitbwyr a'u dwylo a'u hymenydd j —sydd wedi rhoddi y miliwnau arian war-I | iwyd ar y rhyfel. ac a barha i wneud hyd yn nod i'r geiniog olaf fo'n angenrheidiol i dei lynnu y rhyfel, ac hefyd i gyfarfod a'r ddyled anfertli a'r belchiau osodir fel canlyniad iddi am genedlaethau i ddod," I Yn awr, a oes unrhyw ddosbartJi yn v wlad ag y dylai y rhytel hwn eu dysgu yn fwy clir mai hwy fedr benderfviiu beth i'w wneud na'r dosbarth gweithiol? Ar- nynt hwy yn gyfangwbl v dibynir, lieb- ddynt ni ellid rhvfela o gwbl. Oni ddy- lai eu lleisiau gael eu gvviando ymhob mun. )Ie gwoithwyr Ilafnrol Ffrainc, Belgium, a Germani yn givaeddi heddweh, ac yn erfyn ar i'w cymrodyr yn y gwled- ydd sydd ynglyn a'r rhyfel arfer yr un gri. Beth am weithwyr Prydain ? Onid ydynt yn barod i ofyn am drafodaeth ar beddweh Nid oes raid iddynt wrando ar Wleidyddwyr a dynion y W asg. y l'hai grochlefaut yn erbyn polymath o hedd- wcli ond yr hwn a osoda'r gehji yn droed- fainc i'w tj-aed. Onid miliwnau -aberthwyd eisys. a'r beichiau celyd osod- wyd yn barod yn gwaeddi am arbed y gweddill ac atal ychwaneg o ioichiau ? Y gweitiiwyr a'u teuluoedd, eu plant a phi ant III plant fydd raid dioddef yr oil o i- brvntni i'i- oaledi. Pwy fedr roi heddweh ? Y gweithiwr yn ddios. Sut y medr (i gael? Trwy ofyn am dano, a nnninu ei sicrhau. Sut mae ei gael yn derfynno! ? Drwy beidio rhyfela. Os teir gweithwyr trefnedig pob gwlad yn ddigon unol ar y mater, a chael y gwled- ydd yn awr i ddod i drafod lieddwcli. got-- chwyl hawdd gyda diwydrwydd a doeth- ineb fyddai cael gan yr Undebau i oleuo y gweithwyr aymhob gwlad i'r ffaith; mai hwythwy sy'n gwneud pob rhyfel yn bosibl, ac fe ddysg crchyUdra y rhyfel hwn y gweddill o'r WNS i'r gweithwyr. Sut y mae cael heddweh feny? Y peth cyntaf ydyw cael gweithwyr y gwledydd i fynu cael trafodaeth arno, ac yna i weithwyr pob gwJad benderfynu tea fydd iddynt byth mwy godi arf na dysgu rhyfela". ac er dim a phopeth na fydd iddynt vm- fyddino i frwydro, Heb y gweithwyr ni ellir rhvfela, ac os na ryfelir gan y gweith- wyr, dyna liedda-cli parhaol wedi ei sef- ydlu. Hyderwn y bydd C'ynhadle<ld Man- eeinion yr wythnos lion yu cymeryd y polisi hwn i fyny, ac yn ategu drwy hynny bolisl eu cymrodyr yn y gwledydd a- nod- wyd. I

CAERNARFON. Llys Bwrdelsiol. Cynhaii.vyd ddydd I Liluu, Mr Chas. A. Jones (iraer) yn y gadair. Cvhuddwyd Owen Roberts, Folin C in, Pontllvfni, o ddangos gormod o oleus.a metlui dangos ei drwydded. Ymddangosodd Mr R Roberts dros y di- n'yilydd. Taflwyd yr achosion allan ar daliad y costau. Marw.—Bore Sul, yn 8.) mlwydd ocd. hu fnrw .Mr George AfcLeau. Trigai gyda'i fereli yn Snowdon Bakery. Caf- odd gystudd maith. Yr oeld Alr Mc- Lean yn adnabyddus i gylch cang, gan iddo fod yn gwasauaethu yn Yard y Royal am Hynyddau. Cymer yr angladd (prei- fat) Ie ddydd lau yn Llanbeblig. Cyd- ymdeimlwn a'r teulu yn eu profedigaeth. —Nos Ian, ar ol hir nvohdod, yn 80 mhvydd ood, bu farw 1rs ilary Lloyd, pn-eddw -NJi, Owen Lloyd, paentiwr, Bir- kenhead. Merch ydoodd yr ymadawedig i'r diweddar Mr David Parry, gof, Stryd Liun. Bu flynyddau yn ol yn cadw mas- nachdy yn Heol Fangor. Yr oedd yn aelod ffyddlawn o eglwys Moriah. Cladd- wyd hi bore Liun ym mynweut Llanbeb- lig. pryd y gwasanaethwvd pwi-i y Parch I D. Hoskins, M.A.Dydd Iati, ar ol ych- ydig wyrhnosau o gystudd caled, bu farw M r William Evans, Pool Side, a mab y diweddar Mr Eliscus Evans, Pont Cyrnol, gcr Pontllvfni. Bit ef yn arddwr am ys- baid maitli o amser yn y Royal Hotel. Aelod o Moriah ydoedd yntau. Cladd- wyd ef prynhawn ddydd Mawrth, pi-vd y gwasanaethwyd gan y Parch D. Hoskins, M.A Ncson y Chwicrydd.—Nos Lun, o dan lywyddiaeth Mr D. Davies, Bron Cybi, yng nghymdeithas lenvddol F.1 n nezer, dar- llenwyd papur ar "Ogoniant ieuenctjd," gan Miss Minnie Roberts, Pool Hill, ac Ymddiddan rhwng Dwy Gyfeilles gan Miss t Juliet Griffiths a Miss Jenny Barlow, I Chapel Street. Gwnaeth y tair ehwaer waith rhagorol, a diolchwyd iddynt am eu irafferth a'u medr gan y I\Ii i W. D. Joiwf, J. Hit* Williams, a'r llywydd. Pasiwvd cydymdeimlad a'r Parch David Jones yn ei waeledd, gan ddymuno ei adferiad buan. Cynrychiclwyr yr Eglwys.—Nos Fereher diweddaf yn y Soiat, o dan lywyddiaeth y Parch Islimael Evans, pleidleisiodd eglwys Ebenezer yn etliollad el l'i, Cyfarfod Blaenoriaid a Swyddogion. Mac gan Ebenezer hawl i saith, a'r rhai can- lynol a ddewiswyd :—Mri Joseph Evans, Aelydon William GrilHth, Hendre Street; Ai-tliiii- H. Hughes, Minalyn John Jones (pregethwr) John Morgan, South Pen- rallt; Walter Thomas, F'ernleigh a J. Iluw Williams, Bryn Noddfa. Y W. D. Jones, Bodnant, a Ben Price, Marcus Sreet, ocddynt yn cyfrif y pleidleisiau. Darluniau Byw.—Deil Mr I O. Davics, GuillI Hall, i gael darluniau nodedig, a'r wdhnos hon mae wedi sicrbau am ran gyntaf yr wythnos 'On the Way to Gor- iza," set potread o waith y I'yd din Ital- aidd yn y mynyddoedd. Mac y darlun hwn yn weith ei weled. Am ran olaf yr wythnos eeir drama gynhyrius mewn pump o lanau o'r enw "Discard." Hefyd ceir rhan arall o "Peg o' the Ring." Mae Mr Davies yn haeddu cefnogaeth ohor- i vvydd ansawdd ei ddarluniau. Angladd Mr Thomas Hughes, Sunny Side.-Dydd lau daeth turf fawr i dalu y gymwynas olaf i'r gwr uehod, yn ddang- oseg o'r parch a delid i goffadwriaeth un oedd wedi llenwi lie pwysig mewn byd ac eglwys. Gwasanaethwyd wi th y ty gan y l'archn D O'Brien Owe;. ac Owen Owens- (Llanelwy). Cymerv, ;,d y wasan- aeth wrth y bedd ym iiisilwei) Llaildilein. ioJen gan y Parch Ellis James Jones, Rhyl, a siaradwyd gan y Parchn D. Hoskins, M.A., a T. Gwynedd Roberts, Cae- athraw Y prif alarwyr oeddynt:—Cer- byù cvntaf: Parch W. Thomas a Mrs Thomas, Llanrwst, a"r nyrs. Ail ger- byd: Mr Lloyd, Colwyn Bay; Mr Ivor Lloyd, Lerpwl; Mr Arthur Jones, Aber- ystwvtli. Trvdydd cerbyd: Mr R. H. Thomas. Mr a Mrs fdewelyu Thomas. Pedwerydd cerbyd: Parch ..Ellis James Jones a Mrs Jones, Rhyl; Mr Howell Jones. Pumed cerbyd: Major Cecil Jones, Mr W. Venmore, Parch Owen Owens, Llanrlwy. Chweebed cerbyd: Mr Ellis Davies, A.S., Mr W. E. Webser, a Mr Robert Will ianis-, Ariandy London J City and Midland Seithfed cerbyd (cerbyd Mrs Williams, Gwylfti) 3Ir Trevor Robcrts. Mr Orwig Wiluans, Parchn David Jones, D. Hoskins, M.A., a D. O'Brien Owen. Hefyd yr oedd cyd swyddogion Mr Hughes ym Morjah yn bresennol. fief Mr Maurice Jones, Capten Evan Jones, Mri H. W. Roberts, Owen Jones, W^ Williams Jones, William Wil- liams, Richard Williams, William Jones, A. J. Wiliams, a Rhys Williams. Nos Sul, yn Moriah, clnvareuwyd "0, rest in the Lord, gan Mr Orwig., Williams, a datganwvd yr ant him "Y cyfiawn a drig vr y nef," 4t «»myiiau (lrill. Gwnaeth y Parch Owen Owen", Lianelwy, sylwadau -N l t H ii coffaol am Mr Hughes. Cafwyd gwasan- aetii hynod o efteithiol. Gofalwyd am drefniadau yr angladd gan Mr A. J. Wil- liams, Yr Afr Aur.

BRYNREFAIL. Marw.- Dydd Liun, lonawr 22am, bu farw Mr Thomas Roberts, yn 80 mlwydd oed. Cieddir dydd Sadwrn nesaf. Cyd. ymdeinilir yn fawr a'r teulu.

DYFFRYN NANTLLE. r- 1 octrnau r Wiarw Mil wytnnos i r diweddaf canwyd amryw emynau a chwar- euwyd y "Dead March" ar yr organ gan Mr J. W. Griffith, G. and L., ynghapel Bethel, Penygoes, er cof am y diweddar Mr John W, Griffith, 43, High Street. Drwg gennyin i ni adael enwau Air a Ikiis Llewelyn Roberts, Seven Sisters, De Cymm, allan o'r adroddiad yr wythnos olr blaen fel rhai o'r prif alawyr. Yr oedd Airs Hoberts, modryb John, wedi bod megis mam i'r plant pan adawyd hwy jn amddifaid, Marw.—Mewn gwth o oedran, ao wedi bod yn wael yn hit- gan grydcymalau, bu farw Airs Jane ^lcl ntvre, 1, Rhiwlas Road, Tal y Sarn. Gedy ddwy ferch, y rhai sy'n Tal y Sarn, a mab a merch yn yr America i alaru eu colled ar ei hoi. Cieddir bon dydd lau. Cydymdeimlwn a'r teulu yn eu trallod.

DINORWIG. Damwain.—Nid ydym ??i cofio tywydd mor galed os dwy Hynodd ar hugain, ac y iii.Le'ii o'i- mwyaf nad yw'n llnwchio; ond y mae yr eira a'r rhew yn gwneud y ffyrdd yn beryglus i ddyn ac anifail droedio hyd-ddynt. Yr wyilmofl ddiweddaf cyfarfyddodd Air Thomas Hughes, Felin. a dannvain drwy syrthio ar y ffordd with ddyfod adref, gan dorri ei goes. Gwaith anodd ydoedd cerdded, gan fod yr eira wedi rhewi a'r ffyrdd yn llithrig. Y I" ydym yn hydci u y caiff ad* feriad llwyr a buan.

EBENEZER A'R CYLCH. Trengrsoliad.—Dydd l.lun, y lofed cyf., cafwyd trengholiad ar gortt' Mr William J, Hughes, Cross Keys, yr hwn a gyfarfu a dan.wain yn Chwarelau Dinorwig. Blaen- or y rheithwyr ydoedd Mr O. T. Hughes, Bod Owen, Ebenezer. Pasiwvd mai dam- wain ydoedd^ ac nad oedd modd rhag- weled y perygl vmlaen llaw. Ilhoddwyd gair da iddo fel chwarelwr profiadol a gof- alus. Pasiwyd cydymdeimlad a'r teulu yn ou trallod a'u gofid (hvys. Nos Sul, ynghapel Disgwylfa, chwareuwyd y "Dead March," a'r gynulleidia yn sefyll er coffa am dano, yn T hon eglwys yr oedd yn god- wr canu, ac yn aelod defnyddiol ymhob cy Icli. Marw,—Dydd Liun, lonawr yr 22ain, bu farw Mr Roberts, Tan y Marchllyn, yn 64 mlwYdd oed. Ceir ychwaneg o'r [ manvlion yr wythnos nesaf. Cofio Gwasaaaeth.—Y mae oyfeillion y Tabernacl yn bwriadu gwneud tysteb i Miss Kate Hughes, merch Air a Airs D. Hugh os, Caradoc Place, ar ei hymadaw- iad a'rardalifod yn athrawes ger Nefyn.: M ae Miss Hughes wedi bod yn gefn mawr i'r aclios yn y Tabernacl. yn enwedig gyd. ag addysgu'r plant, ac vr oedd yn cyfeilio ac arwain y canu ers blynyddau lawer. Bydd yn golletl anodd dygymod a hi yn yr eglwys hon. Bu yn athrawes ragorol hefyd yn Ysgol y Cyngor, a clianddi lawer i'w ddweyd wrth ganoedd o. blant Eben- ezer yma a thraw, ac nid amhriodol fydd- ai cael tysteb cyffnlinol gan yr ardal idcli; oblegid os ot's rhywun yn Inreddu y inae' y foneddiges lion felly. Pa Ddydd c'r Mis yvy?—Y mae Mr H. C. Parry, masnachwr. Bee Hive, Eben- ezer, wedi rhanu almanaciau prydferth a liwylus dros ben i'w gwsmeriaid. Ni raid iddynt mwyacli hoii pa ddydd o'r mis yw.

———— GALW BECHGYN 18 OED I'R FYDDIN. Blwyddyn g Wasanaeth Cartrefol. Anfonvvyd yr liysbysiad canlvnol gan y Swyddfa Rhyfcl:- Cyf a rwv ddwyd yr Ysgrifennydd Rhyfel gan y Cabinet Rhyfel i alw i fyny at was- anaeth milwrol fechgyn a gyrhaeddant 18 mIwydd oed, yn lie fe-I yn bresennol 18 miwydd a 7 mis. Cyhoeddir y proclamas- iwn angenrheidiol rhagblaen. Deallir na fwi iedir anfon y bechgyn hyn i raes y gad ncs gyrhaeddant 19 mlwydd. Y penderfyniad ydyw galw yr oil o'r ooch. gyn pan grvhaeddant 18 mlwydd oed, er niwvu eu hyfforddi. Bydd iddynt fod ar wasanaeth cartrefol hyd nes y byddant yn 19 mlwydd. Trwy wneud hynny, bydd yn bosibl gostwng y galw am ddrtrten hyn- fich sydd mewII dosbarthiadau meddygol isel. Gall bechgyii anwyd 1898 ae lonawr, 1899, bresenoli eu hunain yn y swyddfeydd ymrestru yn eu dosbarth. Modd bynnag, bydd yn rhaid iddynt, yn ol telei-au y proclamasiwn, adrodd eu hunain o dan a*iedau y DMdf flwasaplaetk Milwrol,