The Amman Valley Chronicle and East Carmarthen News

Mr. Towyn Jones and Recruiting. To the Editor, Amman Valley Chronicle. Sir,-Mr. Llewelyn Williams, in his Apologia" which appeared in many of the South Wales papers recently, would have the country, and especially the electors of the Llanelly Division of Carmarthenshire, believe that Mr. Towyn Jones was not disposed to urge the young manhood of Wales to rally to the Colours. No one knows better than he does that such a statement is a travesty of the truth. Mr. Jones accepted with pleasure the invitation of the late Lord Lieutenant of the County of Carmarthen to deliver an address at a meeting held at Carmarthen for recruiting purposes. He spoke with all the energy and enthusiasm of his nature as to the duty and privilege of the young manhood of the land to join the Forces of the King on behalf of country and people, civilisation and demo- cracy, justice and freedom. At that time it was generally held that Voluntaryism, should the case be properly stated at public meetings throughout the length and breadth of the country, would secure- sufifcient man-power to carry on the war to a victorious end. Mr. Jones declared that he was both will- ing and ready to do what rested in his power to attain such a purpose, and added that he would put the matter before the people as best he could, but that he should leave it to the conscience of the young men to decide whether they would join the Colours or not, and that he did not see at that time his way clear to go personally to young men in his constituency to press them to rally to the standard, lest if the young men would fall on the battlefield their mothers would say that he had killed them. During the recruiti ng season, he spoke up and down South Wales at scores and scores of meetings. Those who heard him will bear witness to the fact that he emphasised two things:— (1) That it was the duty and privilege of mothers to permit their boys to join the Army and Navy in such a war as we were at present engaged in. He pressed upon them to emulate the mothers of Sparta, and the Welsh mother of Plas Gogerddan, which had been im- mortalised by our greatest lyric poet in this respect. (2) That, if the Government became con- vinced that Voluntaryism had failed in securing sufficient man-power, and that they would have to resort to Conscrip- tion in order to prosecute this just war to a successful issue, he would, under such circumstances, vote for Conscrip- tion. Before he voted for Conscription, he had done his level best for Voluntaryism. Mr. Llewelyn Williams would have a better case for voting against Conscription if he had done more for Voluntaryism. I know of but a very few meetings he addressed during the recruiting period, outside the Car- marthen Boroughs. As to his addresses at Llanelly, scores of people who heard him say that they could not find out whether he was in favour or against the war. Moreover, when Mr. Lloyd George became the Minister of Munitions, Mr. Jones spoke at his request at munition works from the banks of Usk to the banks of the Elli. I am at a loss to know of any meeting of workmen that Mr. LI. Williams addressed for the production of shells. In the communi- cations he directed to the Liberal leaders in West Carmarthen enquiring of them if -le fought Mr. John Hinds, M.P., they would support his candidature, he is said to have made use of the following words:— I do not like to think of representing such a place as Pembrey—a place where shells are made." The war could not be prosecuted to a suc- cessful end without shells. How could he be in favour of the war if he could not think of representing a place where shells were produced? Again, Mr. Jones spoke at scores and scores of meetings in South Wales on the War Aims, in order to inspire the men of military age to join the Forces, and those who were at home to do their utmost to feed the men and the guns at the Front, and I am sure he can with a clean conscience declare that what he could he did in season and out of season for the prosecution of the war. He has no boys, but his elder girl served as a Transport Officer to take the W.A.A.C.'s to France and back. She was at France for many months, and was in the midst of the bombing by enemy planes on the hospitals and the Waacs' Huts at Etaples. If Mr. Llewelyn Williams insists upon saying that he is in favour of the war, much might be written of his conduct on the floor of the House of Commons in embarrassing the Government of the day in their prosecution of the war, and especially toward the present Prime Minister, who has won for us the war, and to whom he is more indebted than to any other man for the position he holds to- day in the House of Commons and in the Principality. If the Llanelly Division of the County of Carmarthen believe in the Prime Minister, in the Coalition Government, and in the winning of the war, they have not to decide between Mr. Llewelyn Williams and Mr. Towyn Jones. The former cannot be supported in the constituency as a follower of Mr. Lloyd George and as a Coalition candidate.—I am, &c., A TRUE LIBERAL.

The General Election. There was a rumour in Parliamentary Lobbies on Tuesday night that the proclama- tion dissolving Parliament may be issued on November 20th, and that the date of the Election will be December 7th. The only remaining business of importance to be tran- sacted is the Vote of Credit, on which the Chancellor of the Exchequer will review the financial situation at length. Nearly 150 members have responded favourably to the representations, made un- officially, as to the maintenance of the Coalition during the remainder of the war and the period of reconstruction. The National Party have about 45 candidates already adopted.

The Chronicle will be sent by poet to any I address at 4/4 for the half-year, or 8/8 per UAUID. payable ia advance.

The Late Jacob Biiiwyti Llewelyn, B.A., Garnant. A BRILLIANT CAREER CUT SHORT. The sad news was received last week ot the death in action on the Western Front, on the 23rd ult., of Priv. J. Dillwyn Llewelyn, 19th Batt. M.G.C., at the early age of 30 years. Deceased was the third son of Mr. and Mrs. William Llewelyn, Rhianfa, Garnant, and was one of the most brilliant young men of the Valley. He received his early education at the Glanamman Council School, and at the Entrance Scholarship Examination in 1901 he headed the county list. He entered Llandilo County School, where, during his stay, he was invariably the top of his form. In 1903, he took the Junior Certificate of the Central Welsh Board with seven distinctions. In 1905, he passed the Honours Certificate examination, and on the result of his work was awarded the highest of the Carmarthen- shire County Exhibitions of £25 a year for three years. Entering the University College of Wales, Aberystwyth, in June, 1908, he qualified for the degree of B.A. of the University oi Wales, with the high distinction of First Class Honours in French, the other courses included in his qualifying scheme for the degree being Latin and Welsh (ordinary), history and philosophy (intermediate). During his stay at Aberystwyth, his conduct was most exemplary. He was held in high esteem by his fellow-students and by the college pro- fessors. The late Sir Edward Anwyl cor- dially certified to the excellent progress made by him, and he added: "I am glad to be able to state further that I have found him to be one of the best translators from English into Welsh that I have had among my pupils." He was a most earnest and painstaking student, and keenly interested in French, English, and Welsh literature. His trans- lation of Gwynn Jones' Ymadawiad Arthur into English is considered a masterpiece. Having completed his university course, he spent four years as a teacher in Kenyon Col- lege, near Manchester, and Ackfield Grammar School, Surrey, and during the last six years he served on the staff of the Resolven County School. He had a strong bent for literature, and on more than one occasion contributed to the columns of the Amman Valley Chronicle. He was held in great respect by his pupils and fellow-teachers, and on his joining the Colours he was the recipient of valuable presents from them. He was naturally of a mild and reserved disposition, and kept himself too much in the background. He continued an ardent student, especially of literature, to the end. He was a voracious reader of the best English and Welsh litera- ture, and always welcomed the appearance of the leading Welsh magazines such as the Beimiad," Welsh Outlook," "Geninen," Dysgedydd," &c. We had looked forward to the fruit of his extensive reading, but death has cut short his brilliant career. The greatest sympathy is felt for his parents and his bro- thers and sisters in their sad bereavement. His sister-Miss Winnie Llewelyn, B.A.—has just been appointed senior French mistress at the Barry County School. One of his bro- thers—Mr. D. Eiron Llewelyn, B.A.—has seen much active service and has been several times wounded. He is now on his way to Egypt. Another brother is the Rev. Morgan Llewelyn, pastor of the Booth Street Welsh Congregational Church, Manchester. He is one of the most prominent young ministers of h-, denomination, and a well-known litterateur. He had the honour the other day of reading the address of the Welsh community of Manchester to the Prime Minister. To one and all of the family we extend our deepest sympathy.

Sad Week for Brynamman. Hardly a week has passed since the out- break of hostilities without some family or other in the village being the recipient of news from the Front more or less sad and sorrowful. But the last week of October, 1918, has even eclipsed all previous periods with its woeful tidings from the battlefield. News of the deaths of no fewer than four soldiers has reached different homes in the vicinity, casting a deep gloom over the once bright and happy hearths. Mr. and Mrs. Phillip H. Cowling have been informed that their son, Priv. Haydn Cowling, was killed on the 25th October, The sender of the sad news is Priv. Thomas Jones, Graig Road, Gwaun-cae-gurwen, who declares that he used to work with the fallen hero at Gwaun- cae-gurwen Colliery. Describing the way be met his death, Jones states that he suffered nothing, but passed away in his sleep. We arrive at the natural conclusion that Priv. Cowling was gassed while at rest in a dug- out. He had been serving his country for about four years, and was engaged for some time as a doctor' s orderly. Presumably he had been told off to discharge more arduous and dangerous duties since. He was 28 years of age, and was a miner by trade, and volun- teered to go and fight for his country, as was his reasonable duty as he used to say. He has a brother in the Navy, A.B. Martin Cowling. The family is the object of general and unfeigned sympathy. Mr. Cowling, the deceased hero's father, who has unfortunately been deprived of both legs consequent upon the effects of a painful complaint, is accorded special condolence in this additional tribula- tion which has befallen his home circle. Mr. and Mrs. David Lewis, Cwmtriwbit, have also received similar sad tidings respect- ing their son, Priv. J. D. Lewis, who fell on the 24th October. Priv. Lewis was but 23 years of age, and had only been in the Army about six months, and had been drafted to the Front about six weeks ago. This brave young lad of the mountain side was also a miner by trade. The parents are the recipients of the condolence of hundreds of sympathetic hearts. From Cwmllynfell, again, the sorrowful news arrives of the death in action of Priv. Jack Williams, son of Mr. Dan Williams, formerly of Cwmgarw Road, Brynamman. We are given to understand that Privs. Lewis and Williams, who were bosom friends at home and comrades in strife, fell in the same battle. Williams was but 21 years of age, and leaves a wife and one child to mourn their great loss. Heartfelt sympathy is shewn towards these relatives again in their gloomy circumstances. Last week, we dealt briefly with the news' of the death from wounds of Priv. D. J. Evans, who was seriously wounded in the left side whilst in action. He was for two weeks in an hospital in France, but succumbed to his injuries. He was the only son of Mr. and Mrs. James Evans, Waunhen, Cwmgarw Road. It appears that Priv. Cowling, who was the older and most experienced warrior of the four, witnessed his fallen comrades marching to the firing line, and cheered them as they passed. He himself fell a day or two afterwards.

AT EIN GOHEBWYR AC ERAILL. Ysgrifaa, Berddoniaeth, Nodim, Hanation, a Gohebiaethaa i w hmfon cyn GYNTED YN YR WYTHNOS ag y byddo modd ft GOLYGYDO, CRONtCL DYFFRYN AMAN," AMANFORD.

[Er em bod yn rhoddi pob cyfletntr* i ohebwyr ddatgan ea bam at gtfeatiyrman Ueol, nid ydyvo hynny i olygn ein bod un cydsynio d'u d alia dan.—GoL. ]

Cymru a'i Pheryglon. I II. Y perygl o golli'r gwir wrth fyned ar I 01 y gau. (a) Colli'r gwir mewn athrawiaeth. Y mae yna lawer i athrawiaeth gau yn cerdded trwy Gymru y dyddiau hyn. Ond cyn sylwi ar y cyfryw, gadawer i ni fwrrw golwg frysiog ar y dywediad sydd bellach yn boblog- aidd: Nad yw credo o un math yn han- jodol i fywyd." Y peth mawr, meddir, yw byw. Da iawn; diau, byw sydd yn bwysig. Ond y cwestiwn yw, pa fodd i fyw? Mae hynny ar unwaith yn ein didwyllo ni. Mae y cwestiwn yn awgrymu yr angenrhaid o gredo cyn y gellir byw yn gywir. Onid yw y llyw a'r angor a'r cwmpawd yn angen- rheidiol i' r llong pan ar ei thaith dros y cefnfor? Dim ond sylwi yn ddiduedd, a beirniadol felly ar y gosodiad gau a pheryglus hwn, gwelir nad yw yn wir. Y mae athraw- iaeth yn hanfodol i ffurfio cymeriad. Nid credo yn y ffurf o gyfundrefn yr ydym yn ei feddwl. Gall fyned yn ormes fan honno, ond credo fel frontier mewn bywyd. rhwng y pethau sydd a gwahaniaeth rhyngddynt. Nis gall teimlad crefyddol fyw arno ei hun. Byw y mae. Ond y pwnc sydd gennym yn awr yw y pwys o ddewis y gwir mewn athraw- iaeth. Pa fodd y mae adnabod y gwahan- iaeth rhwng y gau a'r gwir? Rhaid gofyn tri chwestiwn i sicrhau hynny. A yw yr athrawiaeth yn arfogi yr enaid yn erbyn y drwg, ac yn rhoddi cyfarwyddyd pa fodd i'w orchfygu? A yw yn tueddu i ddadblygu holl ochrau bywyd? A yw Crist yn cael y lie canol ynddi? Os na cha Duw y lie canol (central), ni cha dyn yn yr oil ag yw ci le chwailh. Dim ond gwneud y rhai hyn yn faen-prawf pob damcaniaeth i ni fydd perygl i ni ymgolli yn y gau. Cymerer, er enghraifft, damcaneg rhai dadblygwyr yr oes hon am bechod. Nid yw pechod," meddent, ond gris yn nadblygiad yr hi! ddynol." Sin," meddai Mathew Arnold. is not a monster, but an infirmity." But awr, gofynwch y cwestiynnau uchod uwchlaw y ddamcaniaeth hon, a gwelir ei bod, vn hytrach nag arfogi bywyd yn erbyn pechod, ond dysgu dyn i ddygymod a'i gamwedd fel y peth goreu iddo. Yn ol hon, po fwyaf wna dyn bechu, sicraf i gyd fydd ei ddid- blygiad. Nid oes angen dweyd wrthych chw; sydd yma mai nid philosophy yw peth fel byn, ond joolosophy. (b) Colli'r gwir mewn gwladgarwch. Mae gwir wladgarwch yn gynwysedig yn nad- blygiad cenedl ar linellau ei hanianawd naturiol. Mae i bob cenedl ei bywyd a'i nodweddau cynhenid ei hun. Nis gellir an- wybyddu rheiny heb wneud cam a' i hysbryd cenedlaethol. Dylasai pob ffurf ar ddiwyll- iant a gwareiddiad felly gael ei wreiddio yn lant a gware' 1 1 gyntaf oil ar deithi meddwl y genedl ei hun. Nis gellir cryfhau y gydwybod genedlaethol heb hynny. Rhaid datod seliau llyfr ei bywyd i gynyrchu gwir wladgarwch. Dyna'r unig Iwybr ar ba un y gellir cadw cenedl yn genedl. Rhaid cyffwrdd a thannau isaf ei bywyd i' w chadw yn ddilwgr. Nis gall sylweddoli buddiannau uwchaf ei bywyd ar wahan i hynny. Ni chydnabyddir hyn gan y Teuton Culture, nac hyd yn oed hyd yn ddiweddar chwaith yn y Saxon Culture. Beth yw syniad yr Almaenwyr? Onid hyn, sef suddo pob cenedl o'r golwg yn yr hyn a elwir yr ymwybyddiaeth ymherodrol "? Ond wrth ogoneddu y teimlad ymherodrol fe grina y teimlad gwladgarol, a chydag ef llawer teimlad da arall. Dywedir weithiau mai rhyw deimlad ymherodrol byd-eang (cosmopolitan) yw crefydd Crist. Y mae, meddir, wedi dileu pob gwahaniaeth rhwng cenedl a chenedl. Nid oes nac Iddew na Groegwr. Cam-esboniad dybryd yw hyn i w briodoli i olygwedd arwynebol ar y dywediad. Gwir nad oes gwahaniaeth rhwng cenedl a chenedl mor bell ag y mae rhagor- freintiau (privileges) yn myned. Mae pawb yn yr ystyr yma ar yr un gwastad. Nid oes derbyn wyneb. Ond nid yw Cristnogaeth yn diddymu greddfau cynhenid cenedl wrth greu anian newydd. Dirgelwch ei Uwyddiant oedd lddi gymhwyso ei hun a'i hiachawdwriaeth i ffurf angen neilliuol y gwahanol genhedloedd yn ogystal a' u hangen moesol ac ysbrydol. III. Y perygl o golli yr ysbrydol o dan gyfaredd yr ysrbydcgol. Yr ydym yn def- nyddio y ddau derm, ysbrydol ac ysbrydegol, o fwriad. Ein hamcan yw ceisio dangos fod agendod diadlam rhwng y ddau. Nis gwn am ddim mor berygkis t fywyd syml ac ysbrydol yr Efengyl ag ysbrydegaeth. Fel y gwyr rhai o honoch chwi, perthyn i'r gangen feddylegol (Psychology) mewn athroniaeth mae'r ysbrydegol a'i dras. Na cham- ddealler ni. Nid dweyd yr ydym mai twyll yw yr holl orchestion gyflawnir ym myd ysbrydegaeth. Gwn fod llawer o'r pethau honnir eu bod yn digwydd yn arddangosiadau (phenomena) uwchlaw eu gwadu. Nid trickery yw'r cwbl, o bell ffordd. Mae un- rhyw un sydd wedi diwyllio ei hun mewn enaid-efrydiaeth yn gwybod yn wahanol. Cyd- nabyddaf y ffeithiau i raddau mwy neu lai. Nid teg condemnio y cyfryw yn eu perthynas a chrefydd, heb wneud hynny yn ddiduedd diragfarn. Rhoddi ysbrydiaeth newydd i ys6rydegaeth a wna rhagfurn. Ac edrych felly ar ami i ddigwyddiad dieithr mewn ysbrydegaeth o safle Meddyleg, credaf nad oes modd ei wadu. O'x ochr arall, gall y dehongliad o' r ffeithiau amrywio yn fawr. Dywed rhai fod y cyfrwng (medium) yn cyfathrachu yn wirioneddol ag ysbrydion y meirw. Eraill a ddywedant mai ymwneud yn unig y mae a ffeithiau byd yr is-ymwybydd- iaeth. Ond gan nad pa un -(ef.-Ilai yr erys hyn yn ddirgelwch am flwyddi maith i ddod) —y mae y perygl yn fawr. Gobeithio y daw y perygl hwnnw yn hollo) eglur o hyn i ddiwedd yr ymdrafodaeth ar y pwnc. Tuedd I yr oes hon yw edrych gyda rhyw dosturi dirmygus ar ofergoelion yr hen Gymry; ond y mae He i ofni fod ysbrydegaeth wedi rhoddi adgyfodiad mewu diwyg newydd i'r hen gyfundrefn ddychmygol ym mysg yr hen bobl. Nis gellir arcs yn syml gyda'r ffeithiau a ddeuant i'r golwg mewn enaid-efrydiaeth gan gau dychmygion allan. Cfi dychymyg gwag ddigon o ymborth i'w gynnal yn y pethau estronol a dieithr hyn. Cyn nodi allan beryglon cudd y gangen ymarfcrol hon mewn Meddyleg, gadawer i ni edrych ar rai o ryfeddodau Meddyleg ymarferol. Dechreuwn gydag hypnotism. Yr wyf yn defnyddio'r term fel y mae yn fwyaf ad- nabyddus. Ystyr y gair Groeg ("hypnos "), o ba un y deillia, yw cwsg. Dyna yw hypnotism felly, y gelfyddyd feddylegol o osod dyn mewn cyflwr anymwybodol. Rhaid iddo ildio ei ewyllys yn hollol cyn y gall fyned i'r cwsg-fywyd. Ar ol colli ei hunan- lywodraeth, fe a wedi hynny i fyd yr is- enaid, neu y trance state. Tra yn y cyflwr hwn, y mae yn agored o wneud a dweyd pethau rhyfedd. Bron nad ymddengys fel bob uwch-anianol. 0 dan ddeddf awgrymiad (law of suggestion), ufuddha i wneuthur yr oil a ofynnir ganddo. Dyweder wrtho mai efe yw y Caiser, a chreda hynny, a gweith- reda fel autocrat. Dyweder, wedi hynny, wrtho mai cardotyn ydyw, ac fe goelia hynny. Cofier mai mewn ystad anymwybodol y mae y pryd hwnnw. Mae dyn ar ddihun yn rhy gall i roddi coel i bcthau mor anghyson âï gilydd. Hawdd felly yw ei dwyllo, un- waith y cyll lywodraeth arno ei hun. Yn yr ystad o gwsg-fywyd dengys rhyw allu an- arferol i alw i fyny ddigwyddiadau y gor- ffennol. Geilw i lyny fanion ddigwydd- iadau'r gorffennol -ynglyn a'i fywyd. Profa hyn fod popeth ag sydd yn dod i mewn i'r enaid o'r byd gwrthrychol yn cael ei ddiogelu a'i dragwyddoli yn yr is-enaid. Mor bwysig felly yw gweithredu yn ol y cyngor hwn: Tro heibio dy lygaid rhag edrych ar wagedd." Ystyr y rhybudd yw hyn. Os byw yr ydych ar bethau gwag, enaid gwag o sylwedd fydd y canlyniad. Peth arall, rhaid byw byth ar yr hyn yr ydym yn ym- borthi yn feddyliol arno heddyw. Cymerer eto freuddwydion. Beth sydd yn achosi y rhai hyn? Mae un peth yn amlwg. Nid yw'r ewyllys yn gweithredu pan mae'r enaid o dan gyfaredd breuddwyd. Dyna'r rheswm pa'm y rrae pethau ffol yn cyniwair trwy'r enaid. Cyfrifa dau beth, o leiaf, am ein breuddwydion. Yn un peth, achosir hwynt gan y prif-feddwl fyddo yn ein llywodraethu pan yn effro. Dywedir y buasai Gladstone yn breuddwydio yn ami am Home Rule. Dyna oedd drychfeddwl mawr e: fywyd yn y blynyddau olaf. Taflai hwnnw ei gysgod ar bopcth ei fywyd. Peth arall gyfrifa am freuddwydion ydynt ymsynwyr- iadau (sensations). 06 bydd y corff yn iach, breuddwydion pleserus gar, ond os yn afiach, i'r gwrthwyneb. Edrycher eto ar yr hyn a clwir yn feddwl drosglwyddiad (telepathy). Dywedir y medr dyn yn y trance state drosglwyddo ei feddwl i arall, a darllen meddwl arall yn ogystdl. Cofier mai y rhan is-ymwybodol a ddarliena rhan is-ymwybodol yr enaid. Hon yw deddf meddwl-trosglwyddiad." Nis gall ym- wybyddiaeth effro ddarllen ymwybyddiaeth effro arall. Yr olaf o' r pethau dieithr hyn a enwn yw Cymundeb ag ysbrydion y meirw." Mae'r holl bethau hyn yn dal perthynas agos â'i gilydd. Perthyn i'r un gangen wyddonol y maent 011. Mewn ysybrydegaeth cred y cyfrwng (medium) ei fod yn siarad ag ysbrydion y meirw. Nid twyllo eraiU y mae, meddir, ond twylIo ei hun. Pethau yw y newyddion gaiff godant o'i is-ymwybyddiaeth —pethau nas gallai eu gwybod ond yn y trance state. Dyma farn rhai o'r dynion ga/lluocaf ar feddwl-drosglwyddiad. Yn ystod yr arbrawf bydd is-ymwybyddiaeth y medium yn darllen is-ymwybyddiaeth yr hwn sydd yn awyddus am air oddiwrth ysbryd rhywun annwyl ganddo. Gadawn y pethau dieithr hyn yn awr, ac ni awn rhagom i nodi allan y peryglon. (a) Y perygl cyntaf yw gwneud "Crist fel Cyfryngwr yn ddiangenrhaid. Dad- guddid yr Eiengyl mai'r ffordd i'r byd ysbrydol yw trwyddo Ef yn unig. Dywed Pabyddiaeth mai trwy Mair y Forwyn y mae myned yno, ond dywed Ysbrydegaeth mai cyfrwng cymundeb yw'r medium, a gall hwn fod yn ddyn llygredig, anfoesol ei fuchedd. Mae'r naill fel y llall yn negyddu gwaith Crist fel Cyfryngwr. Yn ol y Gnosticiaid gynt, y ffordd i'r ysbrydol oedd trwy'r Aeoniaid. Nid oedd rhciny amgen na rhesi o ysbrydion. Mor dueddol yw hen gyfeil- iornad i ail-adrodd ei hun! Credaf fod Cymrif mewn mwy o berygl oddiwrth y pethau hyn nag anad un genedl arall. Mae hi mor hoff o gyfnnio ac ysbrydoli. Mae ei dychymyg mor fyw a1 chalon mor fnvd. Beth yw ein diogelwch? Hyn: na chred wch bob ysbryd, ond credwch yn ddyfnach yn y Crist, yr unig Gyfryngwr a'r byd ysbrydol. (b) Perygl arall yw bywhau y dychymyg a dirmygu yr ewyllys. Yr ewyllys yw cyn- heddf lywodraethol yr enaid. Apel at y gynheddf hon yw apel gyntaf yr Efengyl. Hyhi sydd yn credu. Hyhi sydd i gadw'r nwydau yn ddarostyngedig. Hyhi sydd yn cymesuro ac yn cymedroli gweithrediadau y cynheddfau eraill. Mae' r enaid heb weith- rediad yr ewyllys fel modur (motor-car) a'r gyriedydd wedi meddwi. Profa hyn ar un- waith mai un o'r pethau hanfodol i fywyd ysbrydol yw gweithrediad yr ewyllys. Mewn ysbrydegaeth, yr hyn sydd yn hanfodol yw anweithrediad yr ewyllys. Felly, fe welir fod yr ysbrydol a' r ysbrydegol yn hollol wrthwynebol Îw gilydd. Nid oes modd eu cyinodi. Nis gall y ddau fod yn gyson a'i gilydd. Mewn Cristnogaeth gelwir arnom i ildio yr ewyllys i ewyllys Crist, ond nid yr un peth yw hynny ag ildiad yr ewyllys mewn prawf-gwsg (hypnotism). Wrth ildio yr ewyllys i ewyllys Duw y daw dyn i feddiant o r wir etvyllys-dyna ddysgeidiaeth y Beibl. Wrth ildio yr ewyllys yn ol ysbrydegaeth y golygir fod dychymyg, &c., yn cymeryd yr awenau i'w dwylo. Nid yw dyn yn foesol ar wahan i'r ewyllys; h.y., nid yw yn gyfrifol am yr hyn a ddywed ac a wna, oblegid y mae yn hollol o dan lywodraeth gallu arail tuallan iddo ei hun. Er iddo felly wneud pethau synllyd tra yn y cwsg-fywyd, nid oes unrhyw rhinwedd na moesoldeb yn ei weithrediadau. Gwneud y mae yn an- ymwybodol. Nis gellir Jweyd ei fod yn ei iawn-bwyll, neu ni fuasai un foment yn credu ei fod yn frenin a'r funud arall ei fod yn gardotyn. I roddi coel i bethau mor groes 1 w gilydd, rhaid dioirseddu rheswm yn gyntaf oil. A dyna gymer le pan ildia dyn ei ewyllys i'r expert mewn prawfwsg. Gwn y bydd y mediums a'r ysbrydion yn ddig iawn wrthyf ar ol hyn am eu poeni. Gobeithio fy mod wedi eu tarfu i" w bro cynhenid eu hun. Mae yna ddigon o bethau eisoes ar y ddaear y dyddiau hyn i flino meibion a merched dynion heb eu bod hwy yn dod yma i chwanegu at eu gofid. (c) Perygl arall eto yw troi y Beibl o'r neilltu. Teifl hwnnw ormcid o oleuni ar ddichellioa yr un drwg i fod yn boblogaidd ——— gan y mediums. Gwir fod rhai yn honni rhyw fath o grediniaeth ynddo, tra ynrhoddi coel mewn ysbrydegaeth. Ond nis gall hynny bara yn hir yn eu hanes. Gosodir angenrhaid arnynt hwyr neu hwyrach' i wrthod ei ddysgeidiaeth. Mae ei naws a i egwydd- orion yn gwbl groes i gelfyddyd gudd y Psychist. Yr wyf yn digwydd bod yn meddu ar lyfr mewn Meddyleg ymarferol ag sydd yn cael ei gyhoeddi gan y New Thought Society." Nis gellir darllen hwnnw heb ganfod fod rhwng ei ddysgeidiaeth ef a'r Beibl cymaint gwahaniaeth ag sydd rhwng dydd a ios. Mae'f Beibl hyd yma wedi ein cadw fel cenedl rhag myned ar goll yn log eilunaddoliaeth a Phabyddiaeth. Gwae i ni pan gefnom ar ei oicuni Brwydr fawr yr Eg 1 wye ^n y dyfodol fydd yn erbyn hen gyfeiliomadau wedii ad-gyfodi o'r newydd. Wrth ddiweddu, yr wyf am godi fy llais yn hyglyw yn erbyn ystrywiau y fagddu fawr. Dywed y Beibl mai un o arwyddion yr amser diweddaf yw y bydd i'r diafol dwyllo hyd yn oed yr etholedigion. Byddwn wyliadwrus felly rhag cael ein hud-ddenu ganddo. Na synnwn at ei ryfeddodau. Mae Gair Duw yn ein rhybuddio y bydd iddo wneuthur pethau anhygoel er mwyn cyfareddu pobl Dduw oddiwrth ysbrydolrwydd. Ei amcan y:i yr oil yw gwneud Crist a'r brynedigaeth sydd ynddo yn ddiangenrhaid. Diweddaf trwy ddweyd oddiar argyhoeddiad trwyadl nas gellir byw y bywyd ysbrydol a rhoddi coel yn yr ysbrydegol. Mae' r naill o Dduw, y mae' r llall o ddiafol. Cofiwch felly yn wastadol y cyngor apostoiaidd, Profwch yr ysbrydion ai o Dduw y maent." O,N.-Cyhoeddlr yr anerchiad ar gais I Cymdeithas Ddiwylliadol Bryn Seion.

PRYDDEST-" SWYNION SERCH." I I. I O! Neli fad—anwylaf fun, Serchiadol berl fy nghalon, Tyrd eto'n ol a th feddwl cun I lwybrau Cariad gwiwlon: Na wrando byth ar eiriau brad- Na hidia mo'u curiadau, Ond tyrd yn ol mewn gwir fwynhad A mel ar fin dy eiriau. O! tyrd yn ol, fy ngeneth wiw, A thiwnia i'th awenydd Alawon hedd, heb o!ion ilwg Yn amlwg ar dy ddwyrudd; O! tyrd yn ol mewn cywair lion, A swynion yn dy seiniau, Ac heulwen hawddfyd hael dy fryd Yn wynfyd pur i minnau. Mae'r goedwig ir yn her ei thant, A mwyniant ar y mynydd Ond hebot ti, fy ngeneth gu, Ei nodau sy' n annedwydd Ehed yr 'hedydd uwch y wig A'i ganig fwyn yn gynnes; Ond saif serchiadau nghalon Yn fwynaidd1 dan (y mynwes. Yn hwyliau Haf, anwylaf fun, Ar sail y gwir y sy lwi: A thry dy glyw l'th rydiau glwys Yn gyfrwys i ail gyfri'; Y saw l a draetho frad a thwyll Heb gannwyll yn ei chynnydd, Ni thania fflam gwirionedd glan Yn darian ar ei dwyrudd. Wrth dremio dros y bryniau ban Dan harddwych aden hwyrddydd, 'Roedd Hun pob seren yn y nen Yn well au j'r awenydd: 'Ro'wn fel pe'n gweld dy lygaid pur Yn eglur yn y gwagle, A'i ddisglair wawr, fel perlyn gwiw, Y n odlau byw yr adle A chanfum ar dy ddenol fryd Hyotlaf wrid dy galon, A ddengys im' fod trysor mad Yn ddifrad dan dy ddwyfron; Tra diliau Teifi lan i mi Yn groyw li* hyd graean, Fe rydd ei cherdd im' beraidd win Ag atgof yn y gydgan. Fe gan y fronfraith ar y llwyn Haf alaw fwyn yn felys, A chan y nant with ado'r bryn l'r flwyddyn orfoleddus; Fe gan yr awel ar ei hynt Ar grwth y gwynt dirodres; A charaf innau ganu can I annerch fy mrenhines. Fe ddawnsia'r blod'yn ar y maes Ar geinwisg laes y Gwanwyn, A chwery' r adar yn y wig A glwysle' u trig mewn glaslwyn; A lIam fy nghalon innau'n ffri Heb oedi rhwng y bydoedd- Nes cyrraedd Ilannerch serch a'i swyn (Le hyfwyn ail i nefoedd!). II, Tra oedd y Gwanwyn gwyrddlas Yn eilio Salmau hedd, Ac Anian hardd mewn urddas Yn gwenu'n lion ei gwedd, Yn sydyn mi a welais Serchiadol wawr fy mun, A chariad yn ei hadlais Yn trydar ar ddihun. 'Roedd blodau hawddgar tangnef A'u hawddfyd fel y dydd, A goba;th aur yr Hydref Y n siriol ar eu grudd; 0! fel mae iaitH fy nghalon Yn awr yn llawn mwynhad Wrth gofio geiriau ffyddlon Fy annwyl feinwen fad. Wrth wylio'r deg afonig Yn lli fo hyd y ddol, A miwsig mwyn ei chanig Yn atsa' ri ber o'i hol, Canfyddaf efelychiad O'th wenau lion a byw,- A chlywaf yn ei seiniad Dy adlais yn fy nghlyw. A minnau yma'n gwylio Y dyffryn dan ei wen, Ac Anian yn addurno Llwyd furiau r bwthyn hen; O! fel mae engyl Cariad Yn curo wrth ddor fy mron, I A'u llais yn sisial caniad O'th galon, Neli Ion. Tra dyfroedd Teifi ar bob hin Yn gweini gwin i'r gweunydd, A thra fo coed ar lannau Cych A diliau gwych hyd dolydd, Mi ganaf innau gan y bardd I'w feinwen harddaf heici- A thra fo dwr y mor yn hallt, A thra. fo 'ngwallt i'n tyfu, A thra fo calon dan fy mion, Mi fydda'n ffyddlon iti." J. E. MORGAN (Eos Mamog). I I Hendy, Capel Ifan.

I Y GWRTHRYFELYDD. Hedd-aasel yw'r gwrthryfelydd-cadarn, Ceidwad budd a chyiwiydd A phenoaf amddiffynydd Diwyro ffawd Awdur Ffydd. B. H. JONES (Mab-yr-Awen). Penygroes.

I Y LEFIATHAN. Darlun o Dduw y dnwia-rn ei waith Yw'r Lefiathan, -golau 0 Hydr ei fywyd ar feiau,- Drryw gwr aï falchder gau. B. H. JONES (Mab-yr-Awen). Penygroes.

Y GWEITHIWR. (Budd.I). Y Gweithiwr yw'r gwr sy'n agotyd-clo Pob clwyd ar ffyrdd adfyd Dyn i bawb-bywyd ein byd, A'l ddihafal Dduw hefyd. B. H. JONES (Mab-yr-Awen). Penygroes.

CAINC BRIODASOL I Mr. Brinley Roberts, Dobell Terrace.. Gorslas. a Mi Gertrude Lewis, Rheidote,. Cross Hands. Daeth Hydref i' n pyrth Y n wdw ei lun, A dail y coed svrth Yn un ac yn un Ar garped fel hyn, 0 daeniad y mis, Aeth Gertrude a Bryn Dan urdd ieuol lys. 0 fewn Llvv^Jd^ru ficrch Un hydref ni thrig, A ddiosga dderch Addurn eu gv.ig. Blaguron dan wlith, Rhosynau per sawr, A dardda'n ddilyth I harddu eu gwawr. Cyfaredd yw serch Ar fynydd o iâ, /Tyfu wna'n dderch Flodau yr ha'; A chrea fyd gwych Heb fachlud i'w haul, Y n nefol ei ddrych, A'i olud yn hael. Mae cariad yn gry', Beth bynnag fo'r hin, Yn union y try Pob cawod yn wÎn; Y nos a dry'n ddydd, A rhu' r storom erch Yn fiwsig a fydd Ar dant telyn serch. I Gertrude a Bryn Dymunaf yn bur Fyd hyfryd fel hyn Yn un hafddydd hir. Estynned pob llwyn Eu ffrwythau Ï ch min, A meddwch yn swyn Afonydd o win. Pe pallai y gwin Yn llestri y Ilawr, Yn y wledd mae Un Ya aros Ei awr; A ddywedo, Gwnewch," Un syml yw Ef, A'r ewin gore gewch 0 winwydd y ncf. I URIEN.

I CAPEL HENDRE. Llwyddiant Bardd.-Pleser gennym heddyw yw Ilongyfarch y bardd Ilwyddiannus o'r Hendre ar ei lwyddiant parhaus ar rodfeydd llên a chân. Y person sydd gennym dan sylw yw Rhydfab Hendre." Enillodd ar ddau destyn yn Eisteddfod y Betws yn ddi- weddar. Mae" Rhydfab" wedi ennill ei brif wobrwyon dan feirniaid craff fel Wi) Ifan," Crwys," Ifano," Teifi," a Gwyneufryn." Eled yn ei flaen mewn rhwysg yw dymuniad ei ardal. I BANON HYOTLAF Y CREAD.

t PENYGROES. Cynhaliwyd gwledd gan fechgyn sydd yn perthyn i Seindorf yr ardal uchod yn ddi- weddar. Deallwn fod y wledd yn rhodd gan y Bonwr T. Morgans, M.E., o'r lie uchod. Y mae Mr. Morgans yn haeddu clod am ei gefnogaeth i'r Seindorf, yr hon sydd wedi bod yn dra Ilwyddiannus yn ddiweddar. Cynhaliwyd cyngerdd ar ol y wledd, pryd y cafwyd gwasanaeth gwreng a bonedd gwlad, yn gerddorion, beirdd, &c. Ac wrth der- fynnu, carem pe bae Rhydfab garediced ag argraffu y penillion telyn wnaeth ar gyfer yr wyl, i'w canu gan Mrs. Nicholas. Bydd penillion o'r fath hyn yn amheuthyn ai dudalennau y Cronicl ac yn glod i'r awdur. Hyderwn gael clywed cainc awen Rhyd- fab yn siffrwd ar draethe!l yr Amman Valley yr wythnos ne?af. D. LEWIS. Dan-y-Llyn.

Don't Use The Poker. BENEFITS OF LEAVING THE FIRE ALONE. I To those prone to use the poker, who have acquired what is a useless and wasteful I habit, the Coal Controller's advice is "Don't." There are scientific reasons for this advice. Many if not most coals burn quite as well if let .alone; other coals, particularly of the anthracite type, will not burn at all if stirred with the poker. Radiation from the fire is what counts in the warming of a room. It is the stoppage of radiation which accounts for the commonly observed phenomenon of a general movement of chairs towards a ftre still burning brightly and for the vigorous application of the poker. To poke the fire in such circumstances is to send the keat up the chimney. Accordingly the poker should be put away, buried or used a" an allotment tool, and radiation left to th« firebricks which should have been put in the grate by the patriotic householder. One pound of coal contains about 12,000 heat units, or sufficient to heat a fairly large room for one hour in the dead of winter. In the wasteful household grate about 3 pounds of coal are used, because 8,000 of the heat units go up the chimney and only 4,000 heat units pass into the room. Therefore, those who indulge in the habit of poking the fire will do well to remember, when tempted to take the poker in hand, that with coal at £ 2 per ton, for every ton of coal burned in the domestic grate they are sending £ l 6s. 7d. of hard-earned money up the chimney without gaining any return in the way of heat to the room. Printed and Published by the Amman Valley Càr. jucle, Limited, at their Offices, Quay Street, AmiBanfard, in the County of Car- mart hen, November 7th, 1918.

Nid ydym yn ymrwymo i ddychwelyd anrhyw ysgrif annerbyniol os na anfonir ami en 4 stamp gyda chats am hynng ar g pryd. Cofier hyn, gan y rhoddir toll drom fr fasged bob wythnos. Rhaid bod yn fyr ac i bwynt.—GOL.