Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
17 articles on this Page
NODION.
NODION. PAROTOI rii GAD. Nid yw y stiVJ anloddliaol y mae r 1 jaid Byddiiydig yuddi at'hyn o bryd yn diguloni dun ur arweaiwyr y blaid. Ar y 21 am a't'?x<uucyii.?ci bydd.y Cynghrati'Rhydd- a I- cyiisui bydd. trydi? Cft?dinu?hol yn cylanod yn, Birming- ham, ac yn oi yr adroddiad a gyflwynir gan y Pwyllgor Gweinyadol goiynir l'r cynghrair gychwyn ymgyreh boliticaidd benderlynoi drwy'r holl wiatl. Y mae'r adroddiad yn dwyn ar gof v modd ,y darfu ir Coalitionists —plaid Mr. Lloyd George—sicrhau cefnog- aeth yn yr etholiad; cyffredmol, er ei mwyn ei hun, heb fod ganddi unrhyw bolisi genedl- aetliol o bwys neillduol. Gofyn am estymad einioes wnaeth y Llywodraeth y pryd hwnw er mwyn gorphen y rhy i el, a sicrhau hedd- vvch, gyda rhaglen o ad-drefniant yn ysgil hyny. Rhoed lddi getnogaeth aylweddol, a dychweiwyd Mr. Lloyd George a'i Weinydd- iaeth gyda mwyafrif llethol. Mae'r riiy el wedi gor.phen, a heddweh wedi ei sicrhau. Yn yr etiioliad cyffredinol, fel y cofir, ys- gubwyd Mr. Asquitix a'r hen blaid Kyddfryd- ig, ieyr adnabyddid hi gynt, oddi ar y littio He adlywio holl, n'i hadfer i saile o ddyianwad yil y seiiedd a'r wlutl, yw uu o amcanion mawr yr ymgyrch sydd i'w gy- chwyn gan v Cvnsrhrair Rhyddlrydig Cen- edlaetho1. Dad! Mr. Asquith a'i ddilymvyr yw, fod y Llywodraeth, yn ei hymdrech i ad-drefnu ac ad-adeiladu, wedi rhedeg i rys- edd ofnadwy yn y mater o wario arian, a gwastraftu, ac am hyny, na ddylai feddu ym- ddiried y wlad yn hwy. Mae rh ft i tfeithiau yn dangos fed y Llywodraeth yn ofiii yr Itt- fwiad hwn o du Hhyddfrydiaeth, o blegid o h'.1! h'cl y 15fed o Kagfyr y mae Gwemid- ogion y Gordii—a £ loc(aii fi Weinyddiaeth Mr. Llovd George—i anercii daii griiit 0 gy- farfodydcl mawr yn y wlad, Mae yii fod adegau bywiog yn y blaen. I(F.WYN YN E WHOP. I Lynnahwyd cynnattiecitt yn juiunuam, yn ystod y dyddiau diweddaf, i ymdrin a r cwestiwn o ymborth yn JSwrop. Yinddengys fod prinder bwyd yn elfeithio yn ddrygionus ar iechyd y bobi, yn enwedig plant. tleb law hyny, y mae yn meithrin anesmwytiiyd evffredinol yn yr holl wledydd. Yr oedd rhai Eiimyn yn bresennol yn y gvnnadledd, meg- ys yr Athro Brentano. yr hwn sydd yn gryf o blaid Masnach Rydd, a Dr. Guttmann, yr hwn, un adeg, oedd yn ohebydd Llundeinig tJii o. ii-ewvddiaduroii Germain, a chrewyd wbwb riiaiyr iiie^ ii jidran o'r Wasg Saesnig am agor y drws lddynt. Yinddfehgys tod digofaint cyftredinol wedi ei greti yn Ffraiiigc a Belgium ar y mater. Yn ol y telerau hedd- wch, y mae Germani i drosglwyddo i ifraingc a Belgium nifer fawr o fuchod llaeth, yn gyf- newid am y rhai a ddygasant oddi arnynt yn ystod y goresgymad. Ysbeiliwyd Belgium o 330.8-50 o fuchod llaeth, ond nid yw y teler- au heddwch yn gofyn oddi ar y Germaniaid ond 50,000. Yn ddiweddar, o herwydd cyf- lwr pethau yn yr Almaen, taflwyd allan aw- grymiad yn ffafr rhyddhau Germani oddi wrth y rhwymedigaeth i ddychwelyd hanner can mil o fuchod i Belgium, a nifer, hefyd, i Ffraingo. Ac yn erbyn yr awgrymiad hwn y mae'r Belgiaid a'r Ffrangcod yn ymwylltio n gwrthdystio. Y mae mamau yn y ddwy wlad hyn yn liefftiii ai-n laeth i'w plant, gym- fliailit "Vw y prinder, Cynnelir y gymiadl- edd Lttiideiiiig yn breifflt, ond deilgys yr ad- roddiadau swyddogdl foc y SelVllfa ynglyn ag ymborth yn Ewrop yn ddifrifel i'r oittiaf, Dywedir ei bod yn wactli yn Awstria nag yn Germani, ond os na ddaw gwaredigaeth gall iniliynau farw yn ystod y gauaf yn Germani ei hun. Os na chymmer gwelliant le, nis gall yr Almaen gario allan ei rhwymedigaethau i'r Cvdbleidiau dan y Cyttundeb Heddweh. Yn Rwssia y mae miioedd yn marw o newyn wythnos ar ol wythnos. Yr hyn fwriedir wneyd yw, ffiirfio Cynglior ltlivng-wiadwr- iaethol i ddyleisio cynllun i ddosbarthu ym- borth yn fwy cyfartal, ac, hefyd, angenrheid- iau eraill. AR I FYNY ETTO. I Maddeued y darllenydd am i fit umvnith etto gyiell-lo at brxsiau ymborth—mater, gyda Haw, sydd yn parliau i greu clyddordeb anghvifrediri drwy'r holl wlad, Dyna ein liesgus dros ddychwelyd ato yn y rhifyn hwn. Yr wythnos ddiweddaf adgoliwyd ni fod y prisiau yn dal i godi gan chwanegiad o gein- log y pwys am siwgr, a cityn yr aiff y gauaf drosodd y tebyg yw y chwaliegir dwy gein- iog arall ato. Yr ydym eisoes wedi ein hys- bysu y bydd cig-fwyd bum' ceiniog y pwya yn ddrutach cyn diwedd y gauaf, nag yd- oedd yn Medi; ond tymvyd dwy geimog i lawr ar biff a molltgig yr wythnos hon, am fod cyllenwadau helaetli, wedi cvrliaedd o Awstralia a gwledvdd tramor eraill. Eithr am dymmor yn unig y bydd y gostyngiad hwn. Rhwng pobpeth, eyfrifi- fod traul byw o ddeutu 150 y cant yn uwch nag yn y cyf- nod cyn y rhyfel; ac i rieni gyda thyaid o blantos y mac hyn yn fater o'r difrifweh mwyaf. Wele rai o nwyddau bwytadwy y mae eu prisiau wedi cynnyddu er y gauaf di- weddaf-Bara, tc. am dorth rot; llaeth, 3c. y chwart; siwgr, Ie. y pwys; te, 2c. i 4c. y pwys; bloneg (lard) 4c. y pwys; cig moch (baewn), 2c. y pwys; margarine, 2c. a 4c. Ni synem os aiff pris y bara-ar yr hyn y mae v tlotaf o weithwyr a'u teuluoedd, gan mwy- af, yn byw-i fyny bedair ceiniog am dorth rot. Yn Llundain mae pris llaeth eisoes yn swllt y chwart. Un achos o'r cynnydd ydyw y cri <1m chwaneg o ymborth yn ngwledydd canolbarth Ewrop, yn enwedig Germani ac j Awstria. I GWNEYD YR EGLWYfS YN SECT. I Yn Nhy'r Cyftreuin, dydd Gwener, caiodd mesur a elwir The Enabling Bill,' ei ail ddarllen gyda mwyafrif o 288. Aiff y mesur I bellach dan ystyriaeth Pwyllgor o'r Ty, a thybir y caiff ei basio vn ddeddf cyn y Gwyl- I iau. Mesur vw hw" sydd yu ymwneyd. ag I E-dwys Loegr—yn benaf yngiyn a iheoieidd- E'?wvs Loegr—yn benat yngtyn a rheoieidd- iad ei hamgyldnadau, Cyhyd ag v pery'r cyssylltiad rhw?p: yr egtwys hono a'r Wtad- wriaeth bydd gan y senedd awdurdod ar yr eglwys, ond os cniff y mesur ei basio cwttog- ir llawer ar yr awdurdod hwn, a rhoddir mwy o allu i'r eglwys i drelnu ei thy ei hun. Mewn gair, ei amcan yw rhoddi iddi vmreol- aetli; ac yu yr ystyr 11",n y mae, i raddau helaetli, yn gwanychu invchaiiaeth y seneild ar yr e<lwys, ac, hefyd, hawl y genedl ar11i. Trn pery'r Eglwvs yn Kglwvs Sel'ydledig, rhaid i'r Wladwriaeth ei chynnysgaeddu a chyllid, ac yii rhinwedd cyssylltiad y naill wrth y Hall caniateir llu o ragorfreintiau i'r Eglwys nad oes un enwad na chyfundeb yn eu mwynhau. Etto i gyd, y mae'r mesur dan sylw yn trosglwyddo i'r Eglwys Jawer o'r awdurdod sydd lieddyw yn rneddiant y penedd, a bydd yr eglwys, ar ol i'r mesur ildyfod yn ddeddf, YI1 fwy p sect rydd nag c sefydliad cenedlaethol. Y syndod yw, fod senedd ddemocrataidd fel yr un bresennol wedi cydjmfiurfio a pheth fel hyn. Yn rhin- \y £ >dd y cyssylltiad rhyngddi a r Wladwr- iaetli y mae anigylchiadau Eglwys Loegr yn amg"vlc'hiadau cenedlaethol, ond ni byddant fellvmwyach, os caiff y mesur hwn ei basio; 0 blegid, o hyny allan, bydd hawliau cylan- soddiadol y senedd a'r wiad wedi eu trosgl- wyddo i porph sectol, na bydd gan neb liis yn ei gvfnnsoddiad, os na byddo yn gyUl- munwr yn Eglwys Loegr ei hun. Gresyn yn ein barn ni fod Anghydlfurfwyr yn y senedd wedi bod mor barod i dderbyn y mesur hwn— un sydd yn rhoddi chwaneg o ragorfreintiau i Eglwys sydd eisoes yn mwvnhau cymmaint o honynt ar draul y genedl. Hderwn y gwnant eu goreu i gyfnewid rhai o'i ddar- pariadau yn y pwyllgor. BLWYDD-DAL YR HEN. Gosodwyd adroddiact pwysig ar l' wract ,Ty'r Cyllredin dydd Gwener—adroddiad sydd yn ymwneyd a chwestiwn y pensiynau i bobl oedranua. Pennodwyd Pwyligor gan y Llywodraeth i ystyried y cwestnvn-hyny yw, pa gyfnewidiadau ddylid wneyd yn Neddf y Biwydd-daliadau, ac a ydyw yn ddymunol cynnyddu y swm a delir yn bresennol. Gwnaed y pwyllgor i fyny o ddeunaw aelod, ac un ar ddeg o honynt—y mwyafrif-yn ar- gymmheil fod pawb fyddo yn 70ain mlwydd oed i gad 10s. yr wythnos, gan wneyd l ffwrdd a'r ddarpariaeth bresennol sydd yn attal rhai ag incwm pennodol i dderbyn y blwydd-dal. Yr oedd y pwyligor yn untryci unfarn o blaid diiodi y ddarpariaeth sydd yn attal tlodion ar y plwyf i dderbyn pelisxwi. Cyttunasant oil, lielyd, yn ffafr pennodi swm y blwydd-dal yn 10s. yr wythnos, ac i berson ei dderbyn pan yn 70ain mlwydd oed. Mae'r mwyafrif o'r pwyllgor yn annog fod i Dra- morwyr gael blwydcl-dal yn mhen deng mlyn- cdd wedi iddynt gofrestru eu hunain fel dell- iflid Prydeinig. Ar hyn o bryd attelir pen- siwil lifirhyw berson a anfonir i garchar gyda llafur caled. itiwyafrif y pwyligor, hefyd, o blaid difodi hj1:N¡ oddi gerth pan fyddo person yn feddwyn diobaith. Os caiff cynllun y mwyafrif ei fabwysiadxl, byJ i r pensiynau gostio un filiwn a deugaifl (41,000,000p), yn fiynyddol, yn erbyn 17,500,0t)0p; dan y ddeddf fel y mae yn awr. Wrth gwrs, nid yw y ffigyraxi cyntaf ond amcangyfrif. Yn adroddiad y lleiafrif ar- gymmhellir 10s. yr wythnos i beMOn unigol heb fod ei incwm dros 42p. y flwyddvn, lietl i wr a gwraig heb fod yn meddu rhyngddynt fwy na 84p. y flwyddvn. Mae'n ddiau y ceir trafodaeth ar y materion hyn yn y senedd, a'r pryd hwnw ceir gwybod bwriad y Llyw- odraeth. Y PRIFWEINIDOG A RWSSiA. Nos Sadwrtt bu }1r. Lloyd George yn siarad yn Ngwledd yr Arglwydd Faer, yn Llundain. Cyfeiriodd at Rwssia, a dywedai ei fod yn parhau i gredu nas gellid gorchfygu yr ys- bryd Bolsheficaidd trwy'r cledd. Hyderai nad oedd yr amser yn mhell pryd y gellid ad- newyddu'r ymgais i wneyd heddwch rhwng y pleidiau yn Rwssia. Yr oedd yn llawer rhy gostus, meddai, l barhau yr ymyriad yn y wlad fawr hono, a hyderai y rhoddid cylie- wedi i bobl Rwssia gael. egwyl i ad-ystyr- ied y sefyllfa yn ystod y gauaf presennol- i'r Galluoedd i hyrwyddo heddwch a chyd- gordiad yn y wlad annhrefnus hono. 0 ber- thynas i Twrci, dywedai fod y Cydblfeidiau yn cyttuno fod rheolaeth y Twrc ar y Groeg- iaid, yr Arabiaid, a'r Armeniaid, i derfynu, a rhaid i'r fynedfa i'r Mor DI1 fod yn rliydd i bob cenedl, ac nid Twrci oedd i feddu hawl i Wlio, r fynedfa hono. Gwnaethy Prifwein- idog gvfeiriad byr at faterion cartrefol, ac yr oedd ei don yn obeithiol, ond nid oedd y wlad etto yn rhydd oddi wrth helyntion llaf- ur. CIG AC YMENYN. Dydd LIun daeth dwy archeb newydd i rym parthed y dognau o gig ac vmenyn. Gostyngid dwy geiniog y pwys yn uchafswm pris manwerthol cig defaid ac wyn a ddad- forir i'r wlad hon, tra y caniateir wns a han- ner yn yr wythnos o ymenyn. Mae hyn yn ein dwyn yn ot i'r sefyllfa. fel yr oedd cyn y streic. Gellir prynu gwerth dau swllt y pen o biff a mytton yn yr wythnos ar hyn o bryd—nid dyma'r cvflenwad uwchaf, ond yr isaf. Yn chwanegoi at hyn gellir prynu un- rhyw gyflenwad o bore, cig llo, sausages,' a phethau tebyg.
DINBYCH.
DINBYCH. LLYS YR YjNADON. Cynnaliwyd llys yr ynadon bwrdeisiol dydd Gwener, ger bron Mr. James Hughes, ac yn- adon eraill. Dirwywyd dau ddyn ieuaingc— un o'r dref a'r Hall o'r wlad-i bunt yr un am yru bisyclau heb oleu. Dywedai yr ynad- on fod yr arferiad hwn ar gynnydd, ac fod llawer o gwyno ynghylch personau yn gyru mewn cerbydau a marchogaeth bisyclau yn y nos heb oleu. Yr oedd y faingc yn bender- fynol o gospi yn drwm mewn achosion fel hyn. ETHOL MAER. Cynnaliwyd cyfarfod blynyddol y Cynghor Trefol dydd Llun. Llywyddwyd dros y rhan gyntaf o'r cyfarfod gan y Cynghorwr H. Dryhurst Roberts (y maer oedd yn ymneill- duo). Yr oedd bron yr oil o aelodau y cy- nghor yn breseniiol, ynghyd a'r swyddogion. Yr oedd cynnulliad lliosog o'r cyhoedd yn bresennol hefyd, a chymmerid dyddordeb neillduol yn y gweithrediadau. Pasiwyd pleidlais o gydymdeimlad a'r Cy- nghorwr R. W. Lloyd, ar farwolaeth ei briod. Ar gynnygiad yr Henadur C. Cottom, ac eiliad C'ynghorwr H. Dryhurst Roberts, caf- odd y Cynghorwr Llewelyn Jones, Eirianfa— mab v diwcddar Henadur Boaz Jones—ei ethol -gydag unfrydedd a brwdfrydedd yn faer a phi-ifviiad y fwrdeisdref am y flwydd- I iaer a phrit yn ddyfodol. Cyfeiriwyd at Mr. Jones feI dyn icuangc o fusnes, medr, a chymmcriad, a mab teilwng i dad teilwng, ac t.n a tawr berchid yn y dref. Wedi ymwisgo yn y wisg swyddogol a'r gadwen aur, a chvmmeryd y llw, cymmtuodd y nxaer y gadair, a diolchodd am yr aurixyd- edd uchel roed arno. Ceiniai wneyd ei oreu i gyfiawni ei ddyiedswyddau yn briodol, gyda chydweithrediad y cynghor. Enwodd y maer y Cyngnorwr B. Dryhurst Roberts fel dirprwy faer, a'r Parch. John Kelly, gweinidog y Wesley xul, fel ei grplan. Hysbysodd, lief.),d, fod ei rhwaer Miss Jones, wedi cydsynio i weithredu fel maeres. Talwyd diolchgarwch cynnes i'r • n-laer a Mrs. Dryhurst Roberts, a'r teulu, am eu gwasanaeth i'r fwrdeisdref yn y tod y ddwy flynedd ddiweddaf. DYDD Y CAD-OED1AD. Galwyd syhv at y datluiad cvntaf o ddy'd v cad-oor!iad yn y dref hon, foreu Ma wrth, trwy i glychau yr eglwys, y gloch dan, a hooters gorsaf y ffordd hflinrn, a lleoedd eraill. gael eu ranu a'u ehwytKxi. Ufuddha- r.dd Mower i appol y Brenin, trwy gymmeryd dau fixxiyd o Yn y prvdnawn bu cy- farfod i'r plant, yn fwyaf arbenig. yn y Xeuadd Drefol newydd. Golvda hardd oedd :;w( 'ed cymmaint o ieuengctj'd yn bresennol. Jilywyddwyd gan y maer (y Cynghorwr Llew-'iyn Joups^, a chaed anerchiadau gan- ddo ?f? a v Cyngliorwr T. LJo'd Jones, i Miss Robinson, M.A.? Ysgol Howeii: Parch, W. H. Jones, curad; Parch. Thomas Griffiths tB.), a,'r Parch. John Kelly (W.). Canwyd yr Anthemau Cenedlaethol gan y plant, dan arweiniad Mr. WL M. Pierce. Ar y diwedd dangoswyd nifer o ddarluniau i'r plant, trwy garedigrwydd goruchwyliwr y cinema.' i I
ICYHUDDIAD YN ERBYN CYN-FAER.…
I CYHUDDIAD YN ERBYN CYN-FAER. I Y*n llvs vnadon Leek, swydd Stafford, dydd Gwener, cyhuddwyd William MeHard, mas- J nachwr haiarn a phercheno glofaol, New- castle-under-Lyne, cyn-faer ac ynad hedd- j wch dros y fwrdeisdref hono, a maer Dinbych 1 ar un adeg hefyd, John Bartlett Mellard, ei fab, a Charles Wftliiam Stiibbs, o wneyd cyn- Hwyn i gael symiau neillduol o arian oddi ar j I Thomas Bolton a'i Feibion, Cyf., gweithfeydd jj copr, Oakmoor, ger Leek. gyda'r amcan o i j dwyllo, ar neu o ddeutu Ebrill 8fed. Rhoed tystiolaeth i'r perwvl fod y Mellards I wedi en cymmeryd i'r ddalfa pan yn dis- j gyn o dren o Lundain, yn gynnar foreu dydd Gwener. Mewn attebiad i'r cyhuddiad dy- wedodd William Mellard nad oedd ganddo ddim i'w cklyweyd. "Bydd i ni siarad ar yr adeg priodoi." Cauiatawvd meichiafon i'r Mellards-mit o j j bunnau bob un, a dau feichiaf arall am fil yr un, a Stubbs i gan' punt, a dau feichiaf arall I I am 50p. yr un.  ———————————— I
ICILCAIN, CER WYDDCRUG. !
I CILCAIN, CER WYDDCRUG. I Nos Ian diweddaf, yn ysgoldy capel M.C. 'I Cilcain, cynaliwyd cyngherdd i leihau y ddy- led sydd ar y capel. Llywyddwyd gan Mr. I Gwilym Mathews, Caerwys. Datganwyd gan y rhai a ga nlyn :-Soprano, Miss Louie James, Dinbych; baritone, Mr. Jabez Tre- I vor, Coedllai; baritone, Mr. R. Hobert Ro- berts, Halcyn, ynghyd a pharti o blant o dan arweiniad Miss Cissie Arthur (buddugol yn I' Eisteddfod Corweii), Gii-iiieth pawb eu rhan yn rhagorol, a gwnaed elw da oddi wrtho.— Gohebydd. j
! ! ETHOL MAEROD. iIi
ETHOL MAEROD. iIi Dydd Llun bu y bwrdeisdrefi yn dewis i maerod am y flwyddyn ddyfodol. Mewn am- I ryw leoedd ail etholwyd yr un personau i'r I swydd. i I Bangor.—Etholwyd yr Henadur R. J. Wil- liams (R.), am y seithfed tro. Enwodd y I I maer Dr. J. E. Thomas fel ei ddirprwy. Caexnarfon.—Mr. Owen Jones. Clanbeuno. I Mae Mr. Jones yn un 0 ryddfreinwyr y dref. Conwy.—Mr. F. J. Jones (ail ethoiwyd). II Pwllheli.—Mr. Richard Roberts, cyfreith- I iwr. Gwrecsam.—Mr. Thomas Sauvage (K.). Fflint.—Mr. James Griffiths. Llanfyllin.—Major John Lomax, am y nawfed tro. Jjlanidioes.—YTr Henadur Edward Hamer. Trallwm.—Mr. Rees James. Dinbych.—Mr. Llewelyn Jones. Yr oedd ei dad—y diweddar Mr. Boaz Jones—yn faer yn 1S07. Rhuthyn.—Mr. W. G. Lecomber (ail eth- olwyd). Dirprwy faer, Mr. R. James Jones. Biwmaris.—Mr. S. H. Burton. Caer.—Mr. Harry Faulkner Brown. I Croesoswallt.—Mr. William Perks y pummed tro i Ryddfrydwr gael ei ddewis. I' Aberafon.—Mt. S. H. Byass (C.), ail etholwyd. Aberteifi.— Mr. John Evans (C.), ail eth- I olwyd. Llanelli.—Mr. Daniel Williams (C.), ail etholwyd. Mynwy.—Mr. A. T. Blake (C.), ■'Caerdydd.—Mr. G. F. Forsdike (R.). Caerfyrddin.Parch, A. Fuller Mills (H.). Llanbodr.—Mr. George Wright (R.). Abergafenni.—MiHvriad J. Bishop. .N,lertityi' Ilr. F. Pedler (Llalur). Castell Nedd.—Mr. J. R. Jones (Llafur). Newport.—Mr. Peter Wiright (Llalur). Abertawe.—Y Milwriad Sinclaire. Llanymddyfri.—Mr. M. H. Nicholls. Penfro.—Air. Owen Davies. Yn Sta lybridge cafodd boneddig-es-ISirs. Ada J. Summers—ei hethol yn faer. Mewn wyth ar hugain o fwrdeisdrefi yn y deyruas cafodd aelodau o Blaid Llafur eu dewis yn faerod. Yn eu mysg ceir Manches- ter a Hull.
IBWRDD CWARCHEIDWAIDI PWLLHELI.
BWRDD CWARCHEIDWAID I PWLLHELI. I- Cynnaliwyd yr uchod dv?d Mercher, o dan I Ivwyddiaeth Mr. J. T. Jones, Criccieth, a I ? Slr. Griffith Evans yn yr is-gadau'? I Pwyllgorr Byrddio Allan. I ) Cyfhvynodd y dirprwy glerc adroddiad Pwyllgor Byrddio Plant, yr hwn oedd wedi derbyn cwynion oddi wrth y rhai oedd wedi ymgymmeryd a magu y plant, ac yn mynegi II eu bod yn hollol analluog i J'mgymmeryd a'r cyfrifoldeb o'u magu, &c., am y pris a rodd- ir, sef, 6s. y pen. Yr oedd rliai, meddai y ( clerc, wedi bygwth rhoddi y plant i fyny jJ yn hytrach nag iddynt gael cam.  j Dywedodd y dirprwy glerc fod y ? wy??g?r i iyn awgrymu codi Is. yn y tallad. Hefyd, fod Ilythyr wedi ei dderbyn oddi j wrth Weinyddiaeth lechyd, yn dyweyd na I chaniateir cadw plant yn y tlotty o hyn a'i an, ac yn gofyn am fanylion o'r plant sydd yn y ty, ac yn gorchymyn i'r gwarcheidwaid chwil- I io am gartrefi priodol i'r plant. I II Argymmhellai y pwyllgor hysbyseba am í gartrefi i'r plant sydd yn y ty. i Ar gynnygiad Mr. William Jones pasiwyd j; I i dderbyn yr adroddiad. Oyiedswydct perthynasau. Cyflwynodd y Pwyllgor Arianol adroddiad o berthynas i gais y gwarcheidwaid i edrych i i mewn i amgylchiadau teuluoedd sydd yn talu i gadw perthynasau yn y gwallgofdy, er cael gwybod a oedd yr amgyichiadau ? n can- iatau gofyn chwaneg oddi arnvnt, g-m fod costau y sefydliad yn cynnyddu yn barh ius. Barnai y pwyllgor nad oedd ond ychydig nifer ag y gellid gofyn iddynt chwanegu < a cyf- raniadau. Cydnabod Swyddogion Meddygol. Darllenwvd Ilythyr oddi wrth Aireinydd- iaeth lechyd yn pennodi Dr. Lloyd Hughes fel swyddog bnchfreebu i ddosbarth Bottwn- og. Allfonodd Dr. Hughes i hysbysu ei fod wedi pennodi Dr. R. Owen, Abersoch, yn ddirprwy iddo. Cadarnhawyd v pennodiad. Yngiyn a hyn darlleiiwvd llythvr fod talu i'r meddygon am fuchfrechu yn cael ei godi o 4s. 6c. i 5s. am bob plentyn. Cadeirydd:—A ydych yn cydweled a'r cod- iad ? Mr. John ITuniplireys:-Y maent yn cael cithaf digon fel y maent. Cynnygiodd Mr. John Williams, a chefnog- odd Mr. D. Jones, i dalu y chwanegiad i'r holl feddygon. Meddyg yn Wael. Anfonodd Dr. Gladstone Jones, Criccieth, i hysbysu ei fod wedi penodi Dr. Waber Black yn bartner i'w fusnes, ac yn ddirprwy iddo, fel swyddog meddygol, gan fod ei iechyd yn gyfryw nad aliai fyned i ymweled a'r tlodion yn gysson, ac yn gofyn i'r bwrdd gadarnhau y pennodiad. Mr. John Williams:—A ydyw Dr. Black yn Gymro? Y cadeirydd :—Nac ydyw. Mr. John Williams:—Beth wnaiff Sais gyda Cymry P Y cadeirydd:—Fe ddaw yn fuan i ddeall Gymraeg, os nad i'w siarad. Ar gynnygiad Mr. Hughes Parry, yn cael ei gefnogi gan Mr. T. J. Williams, pasiwyd i ganiatau y cais. Hysbyswyd fod 876p. wedi ei dderbyn oddi wrth yr Agricultural Rates Act. Dewiswyd y cadeirydd y gynnrychioli y bwrdd yn nghynnadledd y Poor Law Associa- tion, sydd i'w chynnal yn Llundain. Hysbyswyd fod y Parch. Rhydwen Parry, Blaenau Ftestniog, ynghyd a'r Mri. Robert Griflith ac Ellis Owen, wedi ymweled a'r ty, a chael pobpeth yn drefnus, a phawb yn gysurus.
Family Notices
Y WERN, LLANRHAIADR. PRIODAS. Dydd Sadwrn, Tachwedd 8fed, yn nghapel Methodistiaid Calfinaiau ^ianrhaiadr, unwya mewn glan briodas Miss Mary Jane Ellis, mercli ieuengaf Mr. Joseph Ellis, Ty'n y ifrith, gyda Mr. Wlilliam Roberts, trydydd mab y diweddar Mr. Thomas Roberts, Hafod Wen, Nantglyn. Gwasanaethwyd gan y Parch. C. 1. Rowlands, y gweinidog, yn nihresennoldeb Mr. G. O. Morris, y colrestr- ydd. Yna ymadawodd y par ieuangc, yn nghanol dymuniadau goreu eu cyfeillion, am Rhyl, i dreuiio'r diwrnod. Gwahoddwyd llu o berthynasau a chyleillion i Ty'n y ffrith, i'w croesawu gartref, nos Sadwrn, pryd yr oedd gwledd o'r fath oreu wedi ei pharotoi. Wedi'r wledd, cafwyd anerchiadau pwrpas- 01 a doniol i'r amgylchiad, ac fel hyn y can- odd un ar y diwedd :— Dy ddymuniad ddgeth i ben, Gyfaill mwyngu, Ti ddewisaist eneth wen, Gwna ei pharchu Hon rydd i ti galon iach Drwy dy loni; Nid oes feddyg, William bach, Fel priodi. A'n dymuniad fod eich oes Yn Yehefin Ar eich Uwybrau ddydd na nos Na ddoed drychin Ac ar aelwyd Ty'n y ffrith Tyfed blodau, ]"ont yn addurn yn ein plith- Nef rosynau. Cyfaill. •
ABERCELE. =.I
ABERCELE. = S^IITHFIELD Y BEE. Yr oedd yna 102 o wartheg, 25 o loi, a 250 o ddelaid, yn y Smithfield uchod dydd Llun. Gwell galw am wartheg. Gwartheg llaethog i fyn.v i 3Sp. gwartheg hespion, 23p. 7s. 6c; gwartheg ystor, 15p. 7s. 6c. 1101, i fyny i 7p. Ma mogiaid at fagu. i lyny i 61s. Wyth ar hugain o wartheg tewion yn cael eu gradd- io i 38p. 13s. 4c. 145 o ddefaid i 49s. 9c.
DIWEDD STREIC Y MWNWYR YN…
DIWEDD STREIC Y MWNWYR YN YR AMERICA. Dydd Mawrth cyhoeddwyd fod streic y glo- wyr yn yr Unol Dalaethau ar ben. Yr oedd y llys yn Indianapolis wedi rhoddi hyd dydd Mawrth i'r dynion i alw'n ol y rhybuddion o streic, a buasai esgeuluso gwneyd hyn wedi arwain i gymmeryd yr arwemwyr i'r ddalfa. Wedi deunaw awr o ymgynghoriad galwyd y rhybuddion yn ol gan y swyddogion, dan brotest. "Gan ein bod yn Americaniaid, meddent, nis gallwn ymladd â'n Llywodr- aeth." Disgwyiir yr ail ddechreuir gweithio yn un- iongyrchol yn y gwahanol ranbarthau.
LLEFRITH DRUD. I
LLEFRITH DRUD. I Dywedir fod Iliaws mawr o bersonau yn rhanbarth Llundain, a manau eraill, wedi gostwng eu cyflenwad o lefrith i raddau mawr iawn, a hyny o herwydd y pris uchel a godir am dano. Canlyniad hyn yw, nas gwyr y llaethwyr beth i wneyd a'r eyflenwad sydd ganddyut yn weddill. Dywedir fod un ffirm yn tywalit o leiat fit o alwyni o lefrith i lawr carthffosydd y ddinas.
-Y -CYTTUNDEB H EDD WCH. I
Y CYTTUNDEB H EDD WCH. I Y mae pamphled destius wedi ei gyhoeddi j ar y mater uchod, fel yr eglurwyd ef gan y Prifweinidog, ac wedi ei grynhoi gan Mr. Beriah Evans, Caernarfon. Gellir cael copi- au rhad ond danfon cais i'r National Publi- cations, 50, Parliament Street, Westmin- ster, London, S. W.I. Ni ddylai neb felly 1 fod heb gopi. j
Y CADFRIDOG SEELY.I
Y CADFRIDOG SEELY. I Yn Nhy'r Cyifredin, dydd Mawrth, gofyn- wyd cwestiwn gan Mr. Billing i'r perwyl a oedd y Llywodraeth wedi derbyn ymddi- swvddiad y Milwriad Seely fel gweinidog Dwyrenoi: pa un a roddodd ei resymau dros hyny, a beth oedd y rhesymau? Mr. Bonar Law a ddywedai fod yn well ganddo beidio gwneyd mynegiad ar y mater yna. 0 bossibl, yr oedd ei hysbysrwydd yn gywir. Os folly, gwell ganddo fuasai i'r Milwriad Seely ei hun wnevd mynegiad i'r Ty.
- -,-. - -..-MAES Y FRWYDR.
MAES Y FRWYDR. Yn mlilith gwahoddedigion y British a French Bed C'. i-oss Societies i ymweled a. Maes y Frwydr. yn Firaingc a Belgium, yd- oedd Mr. Willilln Jones, Plas Newydd, \Y yddgrug, cadeirydd Cymdeithas Amaeth- yddol Sir Ftiint, a thrysorydd Cymdeithas Amaethwvr Gogledd Cymru. Teithiodd Mr. Jones dros faes y gyflafan am tuag wyth- nos, a gwelodd y difrod ofnadwy wnaed ar arwvnebedd v tir, v trefi. a'r dinasoedd. j>yehvveiodd dv.ilt gydymdeimlad a'r dioddefwvr yn y ddwy wlad, ac yn ei atgas- edd o ryfel. Nos iau, yn Hope, gofynwyd iddo roddi adroddiad o'i argraphiadau, o'i 1 ;.0,1 1 sii -n r e-l- wy>. a thraei hold arn y durnd a'r ra!anas- t!'?. wnaorli y J-Jiy i>l. T?!cdfi ymweiiad a rhai o'r f .iivvi. a thnnmoiai y i < < o i i o ti am eu fiydd'oudeb i'w hadtloldai a oedd yr eglwysi yn Hawn. Dioichwyd i Mr. Jones- am ei ancvchiad.
IY LLYWODRAETH il," YS3RYD…
Y LLYWODRAETH il," YS3RYD GAHIBLO. Yn nghyfarfod misol sir FÓrionyùd, yn To- wyn, dydd Llun, pasiwyd pcmlerfYlliad yn annog y v yn gryf i beidio rhodai ffordd I'i- yiiiI4.iis N ii iii-r i wi,,gu -triiit i gyhoeddi lottery bends mewn cyssylltiad- a bentiiyciad rhyfel, jia rai, os cyhoeddip Jnvy, a fyddant yn rhwym o ddeffro mewa l!awer 0 bob) Y3bryù amblo.
IADGOFION AM WATCYN WYN.
ADGOFION AM WATCYN WYN. Gan Glan Carnant yn y Drych." Daeth Watcyn i'r ymdaith etto Gyda'r dydd y trydydd tro, o Ferthyr i Mountain Ash. Yr oedd yr ysgrifenydd yn: byw y pryd hwnw yn Jeffreys Cottage, ar lecyn prydferth a swynol yn y Mount.. Nid cedd niodur nac. acroplen wedi eu geni y pryd hwnw; yr oedd y bardd yn cerdded bob cam yn, nghwmni ei awen o Ferthyr dros war y mynydd i'r Mount. Erbyn cyr- haedd y tv, yr oedd awel iachus y boreu wedi awchlymu ei archwaeth at fwyd; yr oedd ganddo gylla gwag yn dyfod i dy llawn o groesaw erbyn hyn. Wedi iddo gael ei anadl, gofynais iddo beth oedd am gael i fwyta. Wel, Glan," ebe efe:— I hogyn, brecwast ddigost, dere, a the a thost. a thelmlai wrth ei fodd gyda'r pryd bwvd, Oddi ar ei ymweliad blaenorol a'r Mount, yr oedd caredigrwydd bech- gyn ca,n a lien yr ardal wedi chwyddo ei hoffder o honynt yn fawr. Yr oedd John J. Rees (Mac Hydref), fire boss yn nglofa Cwmpenar ar y pryd, hen gymmeriad a'i natur dda yn ddin^rh vn y cvlch llenyddol. rr"imlai Watcyn awydd cael "chat" gydag ef, ond yn rhy flinedig gan y daith i fyned draw i'w dv. a saemiodd englyn ar unwaith, a gofvnodd i Sarah, hogen ieuanc ddig- wvddoi fod yn y ty, i gludo yr englyn i Mac Hydref, a dyma, fe:- Heddyw rhy ddiog, rhaid addef—ydwyf I godi o gartref; Ar dro daw Sarah o dref I edrych am Mac Hydref. Yn anterth ei edmygedd o'r bardd gwyn ni fu Mr. Rees ond ychydig eil- iadau cyn dyfod i lawr. Gawd cyfeill- a,ch felus drwy'r dydd, ac hebryngwyd y bardd eilwaith yn mrig yr hwyr i ys- gwydd y mynydd i olwg Merthyr. Gwrandewch, ar ei grebwyll barddonol i'r Mynydd: Ni chroesodd g-,vawr o'r nef erioed Heb roddi ar y Mynydd ban ei throed Y llamiad cyntaf: yna o fryn i fryn D n '? isel Disgyna i'r dyffrvn isel yn ei gwyn Ac ar ei goryn llercian. wna yn hwyr Fel pe yn methu cael ei hun yn llwyr 0 'r hyfryd lanerch yno llercian wna, Drwy gydol nos, nos siriol hirddydd ha' Gwawr hwyr y dydd o'r blaen yn aros sydd I groesaw boreu wawr y nos of ddydd. mynydd Yn cadw'r ochr lwydaf allan beunydd Ei gyfoeth yn rhy ddrud i'w wisgo'n ffasiwn, Rhaid gweithio ar ei galon cyn y gallwn Gael ganddo i ildio'i aur, ac yna estyn 'Nol ewrdd a'i galon, yna nid oes tcrfyn Ar roi a rhoi, estynai'i aur yn rhad i Ddyrneidiau hael i dori angen gwlad. Yn nghyfrinach yr awel ar ben myn- ydd Merthyr, cawd digon o gymmhorth i chwerthin drvvy arabedd fiiaethebol y bardd. Ceid tine anwyldeb a diffuan- rwydd yn ei anianawd. Yr oedd yn ein tynu dros amscr i gymmeryd gohvg syn- wyr cyftredin cryf ar bob peth a ymdrin- iai. Plentyn natur oedd Watcyn, bob olion rhodres chwyddedig yn perthyn iddo. Un tro aeth i gwrdd mawr am ddau o'r gloch y Sul; y pregethwr yn disgyn o'i bulpud yn llawn chwys ar ol oedfa galed, y gwrandawyr yn gysglyd iawn yn nghwrs y bregeth, ac meddai'r pregethwr wrth estyn ei law i Watcyn: "0 'roedd hi yn galed iawn i breg- ethu. Taw, meddai'r ba,rdd, beth pe baet, ti yn gorfod gwrandaw '(1 Barhau).
Y BRENIN A'R PENAETHIAID 0…
Y BRENIN A'R PENAETHIAID 0 BASUTOLAND. Dydd Gwener bu Prif Benaeth Basutoland a nifer o benaethiaid eraill gyda'r Brenin, yn Mhalas Buckingham. VD cyliwyno i'w lawr- hvdi ddwy anerchiad a deisel) o longyiarch- iad ar derfyniad v rhyfel. Yr oedd y Fren- hines a'r Dywysoges Mary, hei'yd. yn bre- sennol. Yr oedd v penaethiaid yn urddasol a moesgar iawn yn eu livmddygiad. a dull eu hanerchiadau yn henafol a dyddoroi. Cyfeir- id at y Breiiiii fel Arglwydd Basutoland,' a theitlau em ill. Dvwedent en bod wedi dyfod belkler o mil o filkiiroedu a mwy i sicr- hau ei Fawrhydi wyneb-yn-wyneb o'u liym- lyniad wrtho. Traddodotld y Brenin ei anerchiad mewn attebiad mewn modd urddasol iawn.
[No title]
Dywedir y gellir disgwyl gostyngiad buan yn mhris y glo. Yn Port Ta'Hot o Iowyr ira beidio tain trech vr iiu-wiii. Dydd Sul yr oedd Tywvsog Cymru yn cyr- haedd i'r Unol Dalaethau o Canada.