Baner ac Amserau Cymru

GENEDIGAETHAU. Williams.—Medi 13eg, 1919, yn King's • Mills, Dirrbych, priod Mr. Charles Wil- iuiiams; stoker yn y Mental Hospital, ar •• fab. MARWOLAETHAU. Aethwy-J ones .—Medi lOied, Wyn, trydydd mab y Parch, a Mas. R. Aethwy Jones, M.A., 14, Onslow Road, Fairfield, Liver- pool. Davies.-Medi 7, yn 65 mlwydd oed, Mr. DavidjfrOavies, Cwmcoy, Castellnewydd Evans.-Medi lleg, yn 71 mlwydd oed, Mrs. Sarah Evans, Post Office, Cwm, Penmach- -no, gvveddw y diweddar Mr. William Evans, Goruchwyliwr Chwarel Rhiwfach- no. Evans.—Awst 26ain, yn 74 mlwydd oed, Mr. John Evans, Penrhwylfa, Llansannan, a blaenov er's llawer o flynyddoedd yn egl. wys y M.C. Miles.—Medi lleg, yn Preswylfa, Bont ddu, yn 68ain mlwydd oed, Mr. Henry Miles, Cambrian House, Dolgellau. Williams.-Medi 12fed, yn 66ain mlwydd eed, Mrs. Anne Williams, priod Mr. Ed- ward Williams, Penucha'r Green, Din bych (merch y diweddar Mr. a Mrs. Tho- mas Roberts, Bachygraig, a chwaer i ber- chenog a thenant prcsennol y fferm hono).

ER COF. I JIIF serchog gof am fy anwyl fab, John Lloyd, M gwympodd yn Ffraingc ar y 18fed o Fedi, 1918, yn bump ar hugain oed. ,Yit Peronne bell i orwedd T rhoed ei farwol ran, Reb ddirn ond croes i nodi Y gyssegredig fan. Qijd angel Duw a wylia Ei feddrod tawel peil,- Hyd nes daw'r dydd y coda I adgyfodiad gwell. Ei Fam, a'i Frawd, a'i Chwiorydd. In 86, Yale Rd., Rhyl.

—— I MARCHBADOEDD CYMREIG. >KI Medi 17eg.-Ffowls. 83 i 12s y cwpl; hwyaid. 12s i Ids y cwpl; wyau 4fc -yr un; ymenyn if res, 2s 34c i 28 3c y pwys"; ac ymenyn hallt ftybiau baeh), 2s PIc i 2a 3c y pwys; biff, Is 2c i 2s Oc y pwys; myfcon, a Is i Is 10c y pwys; lamb, o Is i Is 10c y pwys; moch tewion,- 21ff y scot; pore, Is 5c i Is 10c y pwys; cwningod, 8c y pwvs.

GWEINYDDIAETH BWYO. ARCH EB DOCNAU BWYD, 1918. RHYBUDD PWYSIG. Gofynir i chwi gofrestru o'r newydd trwy gyfrwng y Counterfoils (pa rai raid gl eu hafwydda genych chwi yn bersonol, ac nid gan y siopwr), ar y Cardiau RashiWns Newydd (New Ration Cards), ar gyfer CIG, SIWGR, AC YMENYN, Rhaid i hyn gael ei wneyd YN DDIOED. Gellwch gofrestru gydag unrhyw siopwr n ddewisoch, ond rhaid i chwi barhau i fas- nachu gyda'ch siopwyr presemaol hyd HYDREF 13eg, 1919, ar ba ddyddiad y daw y cofrestriad newydd i rym. Os nad ydych wedi gwneyd cais am Gerdyn Newydd Bwyd, trwy anfony dd?len gyfeiriadol (Reference Leaf), o'ch Llyfr Pie- sennol, wedi ei arwyddo, i'ch Swyddfa Bwyd Lleol, dylech wneyd hyn ar unwaith, cnid e ni fyddwch yn abl i gael cyflenwad priodol o'r bwydydd uchod yn ystod y gauaf dyfod- ol. Medi lleg, 1919.

Y GYFRAITH. r Atteb i A.O. [ 1. Y mae gan y Cynghor hawl i ofyn am Compulsory Order ,i brynu eich tir chwi i'r dyben a nodwyd, os na. ddowch i gyttun- deb gwirfoddol ar y mater. t. Gwell ydyw gwneyd hyn, er fod peidio talu y rhent yn doriad ar y denantiaeth. 8. Gellwch, drwy y ffordd briodol. 4. Na ellwch, os bydd yn parhau yn den- ant.

ABERCELE. I ARWERTHIANT AR GEFFYLATJ. I Cynnaliwyd arwerthiant flynyddol Mr. Ri- chard Pearce ar getfvlau dyad Mercher a dydd Iau diweddaf. Yr oedd yno inulliad Uiosog o brynwyr. Daeth cegylftu o bob FIlaR a Ogledd Cymru, a niter o drefi Saes- nig, a chaed prisiau da. Ennillwyd cwpan- an yn y gwahanol ddosbarthiadau gan y Mri. J. P. Griffiths, Siamber wen, Llanrwst; Thomas Roberts, Eglwys bach; W. R. Jones, Garth, Glan Conwy; D. Morris, Hen Golwyn; J. Hoberts. Bodedern, M6n, a John Jones, Cae Cogau, Cefn.

Yn Terling, Essex, fe drinir y tir wrth oleu Ilcuad. Rhoed derbyniad brvvdfrydig i'r Cad fridog Pornhing ar ei ddychweliad i'r Amer- ica dydd Llun. I Boddwyd dau faban (efeiliiaid) yn Stock- ton-on-Tees trwy i'r perimbulator oedd < odan ofal, gencth bymtheg oed, lithro, i lyn va y pare. f :°.

RWSSIA. I Mae polisi'r Llywodraeth o berthynas I i Rwssia yn parhau i beri dirfawr bryder drwy'r wlad benbwygilydd, ac odid fawr fod un cwestiwn arali yn cael cymmaint sylw y dyddiau hyn. Ammheuir y Llywodraeth o chwareu'r ffon ddwybig yn y mater-addaw un peth, a chyf- lawni peth arall. Rai dyddiau yn ol. cyhoeddwyd dadganiad gan y Milwriad Sherwood-Kelly o berthynas iddo bar- odd gyffro ac anesmwythyd cyffredinol. Cymmerodd y Milwriad dewrgalon hwn ran flaenllaw yn yr ymgyrch bresennol yn Rwssia. Yr oedd ganddo fa,taliwn o wyr ar y maes, a dylai wybod am beth y siaradai. Cyhudda y Llywodraeth o clwyll a hoced yn y mater. Dywed i lu o filwyr gynnyg eu gwasanaeth yn wir- foddol er mwyn cynnorthwyo achos y Cydbleidiau yn Ngogledd Rwssia ar sail addewid yr awdurdodau mai i am- canion amddifiynol yr anfonid y fyddin yno. Yn hytrach, ebai'r Milwriad, ar- ferwyd hwy i amcanion ymosodol. An- fonwyd hwy yn mhell i ganolbarth y rhanau gogleddol o Rwssiar-yno i ym- ladd gydag un blaid o Rwssiaid yn "erbyn plaid arall, heb fod angen o gwbl am hyny. Ychydig ddyddiau yn ddiweddar- aoh cyhoeddodd f ne^^diaduron ad- roddiad o ymgom gyda'r Cadfridog Iron- side, llywydd y fyddin Brydeinig yn Archangel, porthladd mawr gogleddol Rwssia. I ryw raddau, mae yr hyn a ddywed y Cadfridog yn eadarnhau ystori- y Milwriad Sherwood-Kelly. Bu y dad- ganiada-u hyn yn foddion i ddyfnhau'r teimlad blin a fodolai yn flaenorol ynghylch ein cadymgvrch anfEodus yn Rwssia. Nis gallai'r Llywodraeth yn hawdd anwybyddu'r cyhuddiadau; a chaed rhyw fath o attebiad iddynti gan Mr. Winston Churchill yn y Senedd nos Iau. Yn 01 ei ddadganiad ef. y mae'r Llyw- odraeth a'i bryd ar gario allan y polisi a fabwysiadwyd ganddi o berthynas i Rws- sia yn mis Mawrth diweddaf; hyny yw, fod ein milwyr i gael eu dwyn yn ol oddi yno cyn y gauaf agoshaol, ond fod yr adeg pennodol i wneyd hyny i'w adael at ddoethineb a dewisiad yr arweinyddion milwrol ar y maes. Gorcbwyl anhawdd a pheryglus yw enciliad. byddin o flaen llu ymosodol. Anfonwyd y Cadfridog Hawlmsor. yno i gyrr mervd y brif iyw- yddiaeth, a'i ddyled^wydfl ef ydyw, nid yn unig sicrhau enciliad diogel y fyddin Brydeinig o Ewssia, eithr, hefyd, diogelu y boblogaeth, a'r milwyr Ewssiaidd fu yn ymladd gyda hi yn erbyn y Bol- sheyicks. Felly, yn ol Mr. Churchill, gallwn ymdawelu yn wyneb y ffaith. y bydd yr olaf o filwyr Prydain wedi gad- ael gogledd Ewssia cyn dechreu'r gauaf. Dyna, yn ddiau, yr hyn y dymunai'r werin ei wybod. Ond er mor ddiarcu- mwys y dadganiad wnaed gan Mr. Churchill, y mae'r ammheuaeth yn aros nad yw'r awdurdodau milwrol, hyny yw, y Swyddfa Rhyfel-mor onest ac un- plyg ag y cfylai fod parth ei haddewid a'i haddefiadau yn y mater hwn. Yn y Gynghres Lafur yn Glasgow, pasiwyd penderfyniad cryf a phendant, yn galw am i-Brydain glirio allan o Rwssia.' Pa nifer bynag o'r Ewssiaid sydd yn para yn gyfeillgar i'r Cydbleidiau a'u hachos, gwaith anobeithiol yw ceisio eu cyn- northwyo gydag unrhyw debygolrwydd o lwyddiant. Ofnwn fod Bolshefiaeth, a chynllwyn yr Ellmyn yn rhy gryf i hyny. Y peth goreu dan yr amgylchiadau ydyw gadael i'r Rwssiaid setlo eu cwerylon hwy eu hunain; Pa ham, wys, y mae Prydain yn gwario miliynau ar yr. ym- gyreh anffodus ac aflwyddiannus hwn, heb obaith gwneyd dim da,ioni drwyddo. Mae'r rhan hono o'r wasg Saesneg oedd gynt yn cefnogi'r ymgyrch erbyn hyn yn ei gondemnio yn ddiarbed. Mae'r newyddiad uron hyn—gwasg Northcliffe, gan mwyaf-yn deall arwyddion yr am- serau vn dda. Maent yn hoff o waeddi gyda't dorf; ond y mae un peth arall yn amlwg; sef, nad ydynt hwy ar ben eu hunain yn galw am i Brydain attal ei llaw yn Ewssia. Yn erbyn y fath gri gyffredinol, ag a godir yn awr, nid oes ond un cwrs yn agored i'r Llywodraeth —dwyn y byddinoedd yn ol o R wia, ac ymgadw rhag ymyryd yn mhellach yn nghweryl cartrefol y wlad fawr hono.

GWASTRAFF AR DIR. I Sonir llawer iawn am y gwastraff dybryd welir yn mhob cyfeiriad—gwas- traff ar eiddo personol, ac ,yn arbenig ar eiddo'r Wladwriaeth. Ond ychydig o son sydd am wastraffu tiroedd. Ac fe allai mai dyma'r gwastraff mwyaf sydd heddyw yn ein gwlad. Mae yma, filoedd lawer o aceri nad ydynt yn cyn- hyrchu dim ymborth i ddyn nac anifa.il, ac mae hyny yn syndod pan mae fferm- ydd a man dyddynod yn costio cymaint yn y farchnad, a, phan geisir argyhoeddi'r ,:wlad fod ychwanegu cynyrch yn han- fodol i'w ilwyddiant. Loes i galon yw gweld cymaint o dir yn segur, a'r bobl yn gorfpd talu crogbris am dyddynod mewn arwerthiant. Rhaid fod pethau yn bur ddidrefn cyn bod hyn yn boesibl. Nid oes fawr er pan oeddyffi yn" eysuro ein milwvr ar faes y rhyfel drwy ddweyd fod byd braf yn eu haros yma wedi i'r I brwydro ddarfod. Addawyd tiroedd iddynt, a phob mantais i'w gWrteithio. Disgwyliai amryw am. y dydd pan gaent ddyfod yn ol, a gweithio ar y tir, rhai fel amaethwyr ac ereill yrf fan dyddyn- wyr. Daeth diwedd ar y brwydro, ac mae'r rhan fwiaf o'n milwyr wedi dyfod yn eu holau, ond rhyfedd mor ychydig a wnaed. erddynt yn y cyfeiriad a nodwyd. Gwelir ambell fudiad yma a, thraw wedi ei gychwyn er mwyn darparu tyddynod i filwyr sydd yn dewis galwedigaeth ne- wydd", ond yn ol pob argoel ni chcir cyf- lenwad digonol o ddaliadau am hir am- ser eto. Gall fod rhesymau i'w cael dros oedi cyhyd, ond ar yr un pryd ni ellir myned tu cefn i ffeithiau diymwad. A dyma ddwy o honynt: (1), innlo filoedd o aceri nad ydynt yn Cynyrchu dim bwvd, neu ,r lleiaf peth i ddim; (2), mae miloedd o'n milwyr yn disgwyl yn bryderus ac rtotnyneddgar am gyfle i dde- chreu byw ar y tir. Ar yr un pryd yr ydyrti yn gwario miliynau lawer am fwydydd o wledydcl traihor. Pa ryfedd fod ymborth a, phob math o nwyddau mor ddrud, a phrinder mawr yn bygwth ein goddiweddyd eto yn ystod y gaeaf dyfodol? Y ffordd effeithiolaf i orch- fvgu'r cribddeilwyr, a dwyn pwyll a rhes- wm i deymasu yn y cylchoedd gweith- faol yw i ni gynhyrchu mwy. Mae yn amhosibl i ni gynhyrchu gormod, ac o bob math o gynyrch, ymborth yn ddiau yw'r pwysicaf, a mwyaf angenrheidiol. Os yw yn anodd cael fferm fawr, mae'n anos fyth gael tyddyn. Dyna brofiad y rhai sydd yn dychwelyd o'r fyddin ym mhob rhan o'r deyrnas. Ac mae'r tyddyn yn llawer drutach na'r fferm-yn ol yr herwydd. Dywedir fod ffermydd yn costio ychydig dros ugain punt yr acer ar gyfartaledd, ond rhaid rhoddi dwbl hyn am dyddynod yn yr un ardal. Nid felly y mae hi yn y trefedigaethau. Yno rhoddir pob chwareu teg a chefnog- aeth i'r dyn sydd ag awydd arno i drin y ddaear. Cynhygir ffermydd am ddim yn Canada, ac am bris rhesymol ceir rhai ag adeiladau arnynt, a rhan helaeth o'u tir wedi ei wrteithio. Yn Neheudir Affrica cludir gwrteithiau eelfyddydol i ffermydd am y nesaf peth i ddim. Cysi peirianau amaethyddol ddwy bunt y dunnell, a chludir grawn o'r ffermydd i unrhyw borthladd am chweugain y dun- nell. Yr un modd yn y trefedigaethau ereill, estynir pob help i'r amaethwr. .Canlyniad hyn oil fydd ymadawiad nifer fawr o Brydeinwyr i wledydd lIe y cant fwy o chwareu teg nag a geir yma. Mae yn golled i'n gwlad ein bod yn gorfod an fon cymaint o arian i wledydd tramor; bydd yn fwy o golled gweld ein pobl oreu yn ymfudo wrth y miloedd, a dyna yn ddiau fycld canlyniad y dilaterweh welir ym mhob man o berthynas i'r gwyr fu i yn ymladd drosom ac sydd yn awr yn ceisio darn bach o'r ddaear i'w drin, .——————— 0-

Y PRIFWEINIDOG A'R DYFODOL. Dychwelodd Mr. Lloyd George i Lun- dain opPfraingc nos Fawrth. Edrychi yn dda a chalonog wedi treulio o hono wyliau eithaf prysur yn Llydaw a Paris. Bydd iddo aros yn y brifddinas am ys- baid, ac yna daw i Gymru am chwaneg o egwyl cyn cyfarfyddiad y Senedd. Y mae ei ddyfodiad yn ol o Ffraingc wedi bywiocau ysbrydoedd y gwleidyddwyr yn mysg pob plaid, a mawr y dyfalu beth wna efe yn y dyfodol agos. Dy- weder a fyno am dano, efe wedi'r cwbl yw canolbwynt y byd gwleidyddol y dyddiau hyn. Nid oes neb yn gwybod pa gwrs a fabwysiedir ganddo i gyf arf od ag anhawsderau mawr y misoedd nesaf. Heno (nos Fercher) caiff gyfle i draethu ii genadwri mewn araeth yn y City Temple, a mawr yw'r disgwyl am y cyf- ryw. Hyd neS y ceir y genadwri hon nid oes a 7r beth yw polisi'r Prif- weinidog i fod o berthynas i gwestiynau mawr y dydd. Awgrymir y bydd iddo benderfynu o blaid Etholiad Cyffredinol cyn diwedd y flwyddyn, ac yna ffurfio. plaid ddemocrataidd gydag ef ei hun, wrth gwrs, yn arweinydd iddi. Cyfan- soddir y blaid boii, meddir, o'i gefnog- wyr presennol yn mysg Rhyddfrydwyr, a'r rhai mwyaf Rhyddfrydig yn mysg yr Undebwyr. Ond y mae dosbarth o wleidyddwyr yn angliredu hyn. Haer- ant nad yw yn mryd y Prifweinidog air- wain" plaid" yn ystyr gyfyngaf y gair. Undeb Cenhedlaethol yw ei ddelfryd, ac ymgais at, arwain cenedl ac nid plaid fydd ei bolisi yn y dyfodol. 0: leiaf, dyna ddywedir gan rai sydd yn proffesu gwy- bod. Y mae un peth yii sicr, sef yw hyny, mai ar lwyfanau ammhleidiol y bydd iddo siarad yn ystod yr egwyl rhwng heddyw a chyfarfyddia-d y Senedd. 0 berthynas i Etholiad Cyffredinol, an- hawdd gwybod mewn un ystyr ar ba, dir y cyfiawnheir y cyfryw mor dra buan ar ol etholiad tebyg yn^Ehagfyr diweddaf, oddi gerth yn wyneb y ffaith fod y wlad wedi colli liawer o'i ffydd yn y Llywodr- aeth. Mae'r gwastraff ofnadwy ar y cyllid yn para i fyned yn mlaen yn mhob cysswllt o fywyd swyddogol a, gwladol. Ar gais neu orchymyn arbenig y Prif- weinidog ei hun, gwneir ymdrech i gyn- nilo yn mhrif pwyddfeydd y Wladwr- i&eth, ond nid yw'r werin etto yn llWyr argyhoeddedig fod yr hyn oil a gllii* yn cael ei wneyd yn yr ystyr ymå. Y gwir yw, y miie mwyafrif etholwyr y deyrnas yn argyhoeddedig fod einioes y Llywodr- aeth bresennol wedi rhedeg i ben, ac nas gellir disgwyl na gobeithio am lawer o ddefnyddioldeb oddi wrthi mwyach. Nid yw sefyllfa -y Prifweinidog, gan hyny, yn un i greu eiddigedd. Y mae'r gwaith sydd yn ei aros yn ofnadwy o bwysig ac anhawdd. Odid fawr y bu un prifweinidog erioed a'i wyneb fir bl'ob- lemau mwty dyrus. Yn gyntaf oil, mae arwyddion 1 r gweled fod dosbarth liios- og o wleidyddwyr blaenllaw yn cnwennych adfer hen gyfundrefn y phiå- iali—yn y Senedd, a tJiu ftllah; Seiydl- odd Mr. Lloyd tkorgti ei LywodraSth Gyiiitnysg ar yr aiigen ttin gynnorthwy a ChydWeithrediad pob plaid, nid yn uiiig i orphen y rhyfel a sicrhau heddweh, ond, hefyd, i ymgymmervd a rA-dtetnu. hawdd ac enfawr cyfndd yr ,Aci-drefnu. Nid ydyw y cylnocl hwn ond prin wedi declifeu, a. dim ond godreu y gwaith wedi ei ddechreu. Gan hyny, gall y Prif- weinidog hawlio nad yw ei Lywodraeth etto wedi cael prawf teg, ac appelio at y wlad am barhad o'r ymddiriedaeth roed ynddo yn yr etholiad eyffredinol di- weddaf. Yn wir, mae eisoes wedi cy- hoeddi appel felly, ac yn hwnw ceir addewid y bydd polisi'r Llywodraeth yn y dyfodol yn iwy eofn a chynnyddol nag yn y gorphenol. Y mae llawer yn di- bynu ar yr Undebwyr. Pa fesurau bynag a fabwysiedir gan, Mr. Lloyd George i gyfarfod a chyfiwr ac angheiiion y wlad, nid oes sicrwydd a fydd i'r Un- debwyr eu cynuneradwyo oil. Os na wnant, yna daw'r Llywodraeth Gym- mysg i ben ei llinyn, gydag Etholiad Cyffredinol yn ysgil hyny. Fel y cry- bwyllir mewn colofn arall, cwestiwn Cenhedlaetholi'r mwngloddiau, ac ag- wedd yr Undebau Llafur at y Llywodr- aeth fydd maen traiiigwydd maWr y dy- fodol agos. Yn ol pob arwydd, mae'r mwnwyr wedi penderfynu ar genhedl-, aetholi'r glofeydd, acyn bwriadu gwneyd yr oil a fedrant, i orfcdi'r Prifweinidog i fabwysiadu eu golygiadau hwy ar y mater. Cyn gohiriad y Senedd dywed- odd Mr. Lloyd George yn bendant na. wna efe hyny. Felly, gwelir ar unwaith anhawsder y sefyllfa. Nid yw'r Senedd bresennol o blaid cenhedlaetholi; ychydig o gynnrychiolwyr Llafur yn unig sydd yn ffafriol, ac nid yw yn debygjyr aiff y Prifweinidog yn ol ar ei eiriau ar y mater hwn. Mae yn debyg y bydd i Mr. Lloyd George, yn ei araeth heno (Mercher) glirio peth ar yr awyr, ac yn naturiol mae disgwyliad mawr am ei genadwri.

I DYCHWELIAD CONCWEKWR. I Cyrhaeddodd y Maeslywydd Allenby i Lundain dydd Mawrth, ar ei ddychwel- iad o'r Dwyrain. Adnabyddir ef mwyach mewn hanes fel concwerwr Gwlad Canaan. Bu'r wlad gyssegredig hono dan sawdl trahaus y Twrc am dros dair canrif, ac i Allenby y disgynodd y dasg o ymlid yr olaf o'r epil creulawn allan o honi. Cyfrifir ef yn mysg swyddogion milwrol goreu Prydain, ac aeth tyrf aoedd allan yn Llundain i'w groesawu. Nid yw Allenby, fodd bynag, yn orhoff o rialtwch. o gylch ei berson ef ei hun, a llwyddodd i lithro adref o'r orsaf heb i ond ychydig mewn cymmhariaeth ei ad- nabod. Pan anfonwyd ef i'r Dwyrain yr oedd y Tyrciaid yn tori ar draws an- ialwch SinPii, ac yn bygwth goresgyn gwlad yr Aipht. Y pryd hwnw. Syr Alexander Murray oedd y Pencadlyw. Ystyriai yr awdurdodau ei fod ef yn feth- iant, a phennodwyd Allenby yn olynydd iddo. Ac o hyny yn mlaen. aeth y fyddin Brydeinig o nerth i nerth, ac o lwyddiant i lwyddiant. Ymladdwyd brwydrau mileinig yn Gasa, ac wedi hyny yn nyffryn yr Iorddonen, o ddeutu Jerusalem, a,c i fyny heibio Tabor a Heb- ron hyd i gyrau Assyria. Un o'r person- au cyntaf i groesawu Arglwydd Allenby ar ei ddychweliad i Brydain ydoedd Syr Archibald Murray, ei ragflaenorydd, ac mae tystiolaeth y Maeslywydd ynghylch y gwaith a wnaeth Syr Alexander wedi profi y tu hwnt i ammheuaeth iddo wneyd yr oil oedd yn ddichonadwy gyda'r fyddin a.!r celfi oedd ganddo ar y pryd. Mewn gair, yr hyn a wnaeth Syr Alex- ander oedd sylfaen Ilwyddiant dilynol y Maeslywydd Allenby. Chafodd y cyntaf ddim o'r manteision roed at alwad yr ail.

DIM CYWILYDD. I Yr wyf yn cyfaddef i mi dori'r gyf raith,' meddai milwr Awstralaidd yn Llundain, y dydd o'r blaen, pan gyhuddwyd ef o gyn- nwys gwraig i gyflawni amlwriaeth. Dy- wedai iddo ei phriodi er mwyn ei gosod ar ei thraed.' Bwdadai ei chymmeryd i Awstralia. Nid oedd ei gwr wedi darparu I dim ar ei chyfcr.

Y mae Mr. W. M. R. Pringle wedi ei ddewis fel ymgeisydd R.hydfrydig dros ran- barth Rusholme, Manchester. Y mae glanhawr esgidiau yn Llundain wedi dyfod i mewn am gymmunrodd o l,500p. ar ol boneddiges oedd yn gyfeillgar a'i deulu. Mewn llythyr at ei blwyfolion dywed ficer St. Paul, Widnes, fod cymmaint ddwywaith o arian yn cael eu gwario rneivn wythnos yn Tihafarndai rhan neillduol o'r dref ag a roddir yn nghasgliadau yr eglwys mewn blwyddyn,

NODtON. ETHOLIAD WIDNES. Yn yr etholiad hwn dychwelwyd Mr. Ar- thur Henderson, Ymgeisydd Llafur, gyda mwyafrif o 987 yn erbyn Mr. Fisher, vr Un- debwr. Yn yr etholiad cytfredinol t&nblwyd y Cyrnol Hall Walker, Undebwr, gytla jnwy- afrif o 3,694. Mae'r fath gyfnewidi4d a hyn yn yr etholiad diweddaf hwn, a, hyny mor futtii wedi'r etholiad cyffredinol yn.Rhagfyr, wedi creu ctffr mftwi- Jrtt y b¥d g^lridyddel, ac ystyrir ef fel yr ysgrif ar y. pareS. yn ngwledd Belsassar. Nis gellir mew.ii un- rhyw fodd oghiro canlyniad yr .etholiad; ond yn unig yn ngwyneb y ffaith fo^ y I>l^wtitlr-« aeth Gvmmysg bresenribl wedi 10§tti ym^dir- ied y \f lildi Bti Witlheft yil ledci DtfHattta. Rift amser maith, oiid wele hi yn awr wedi dfewis cynnrychiolydd Llafur yn hrtrnch na £ Un- debwr sydd yn Bleidiol i Lywodraeth Mr. Lloyd George. Hwyrach y galleaid cadw'r sedd gydag ymgeisydd yn meddu ar gyssyllt- iadau lleol, and yr oedd Mr: Fighit WfcHi i d<lewi,S.gait L^debw^r .WaUiiieSj fic IWy Su» Mhycltluh yn yr etholaeth na Mr., Hender- if .q b ,d son. Mae yr aelod newydd yn, wleidydd craff, ac wedi bod o hono yn un o'r pump a ffurfiai y Cabinet Rhyfel yn Ngweinydd- iaeth Mr. Lloyd George. Mae wedi cymmer- yd rhan flaenllaw mewn mudiadau gweith- faol er's llawer dydd, ac yn wr o gryn. allu a dylanwad. Ond nid yw efe o lawer,. yn' boddio pob dosbarth o weithwyr. Nis jelf- ir priodoli ei fuddugoliaeth i'w gymrnhwys- derau personol ef ei hun; a thueddir ni i gredu mai ammhoblogrwydd y Llywodra.eth. oedd yr achos o fethiant Mr. Fisher. Nid oes yr ammheuaeth leiaf nad yw y MyWfMlr*. aeth wedi rhcdeg ei gyrfa, ac y mae ethol- iad cyffredinol etsoes fel yn prysuro ar ein, gwarthaf. • ri :.)i AD-DREFNU. 1. Cyn yr ymddengys y Ili nellau hy,ii bydd y Prifweinidog wedi dychwel o'i wyliaju yn Llýdnw-unwnith etto i wynebii ,ar gwaith mawr o Ad-drefnu ar ol y rhy"fel-r-y dasg osododd efe o flaen ei Lywodraeth we^li ttwyn heddwch oddi amgylch, Ni chollo<3d Mr. Lloyd George ond ychytlig amier cyh yittgy* nghori a'i brif gefnogwyr, o fewn a thQ-aliaft i'r Weinyddiaeth, ynghylch y moffllfi .t -*Ioid;- yddoL Dywedir ei fod ef ei hun o'r diwedd Wed! dyfod i'r cdsgHad y rhAid Wrth ,g;fti wldIad ä. diwygiad Sylwtedti^i gn AtP ffer ymddiriedjteth y wldtt Dwy ff drdd Odd i wneyd hyny—ad-drefnu ei Lywodraeth, neu ynte appelio at y wlad drwy etholiad ey. ffredinol. N is gall unrhyw lywodraeth -lyn- ed yn mlaen yn hir yn wyneb etholjadan fel y rhai gymmerodd le er pan ffur&wyd y Weinyddiaeth bresennol. y nwe çam-yniad hron yr oil o'r rhai,hyn yn niweidiold3rfj».ac i Odj  -.Ac mewn ystyr yn gondemniad ar ,i holisi. Rai wythndsau yn ol yr nedq yr etfen,t, ol yn y Llywodraeth braidd yn anJSt^allt ac anhawdd ei thrin. Erbyn hyij y mae yn fwy llariaidd, o blegid y Jraith, mao'n deb- yg, fod neddau a ddelid yn ddipgel gynt gan Undebwyr a Thoriaid wedi syrthio i. dd^ylaw cynnrychiolwyr Llafur a JEji^ddfrydwyr n. nibynol. Nid yw y Prifweinidog, meddtr, wedi rhoddi i fyny'r ftyniad Ôdeithrdu a'r BlaidLafuryn y byd politicaidd. ond hyd yn hyn nid yw Llafur wedi dangoa gor- awydd am ddyfod i fewn i gylch ei awdurdod a'i arweiniaeth. Da fussiti gan Mr, Lldyd George gael Mr. J. R. Clynes yh 01, i w Weinyddiaeth, ond ni bydd i'r aelod rhagor. ei hwn dt-ei ei gefnAr y Biaid Lai0.o-M.fin y mae efe yh. tin o'r Ser diSglei±iar; 4e f cyfamser, rhaid i.'r i rifW^ihidibg bèflefffnti ar uri o ddau beth—-dwyri oddi ttifig7 16h-;hh- oliad cyffredinol, neu ad-drefnu ei Weinydd- iaeth a'i blaid. A PERYGLNEWYM).  ?, I Mae'r Arlywydd Wilson yn awr at daith drwy Unol Dalaethau'r America, acyn Aiar- ad beunydd ar y pwysigrwydd l seowkl y Talaethau dderbyn a chadarnhau y Cyttun- deb Heddweh. Mae yn yr America wrth- wynebwyr penboeth i Gynghrair y Cenhedl- oedd. IJn felly yw'r 'Sene,Odwr Biprah, a chymmerodd yr Arlywydd fantaiu.a-r ei ynf- weliad a'r dalaeth a gynnrychiQltf .*m|ij jior- ah, i rybuddio'r byd o berygl e'Vydd. ,,fÜtf y byd etto yn wenfflam gan ddwndwr rh,yfel, ebai Mr. Wilson, os na dderbynir y .pyttyn- deb Heddweh a Chynghrair y Cenhwjoedd. 0 gyfeiriad y Dwyrain. y mae r bygytw^d j^n dyfod. Ar y dwyrain i Germani,, ,ebai!jr r. lywydd, y mae maes eang lie gall yr 'ùN'n ?X- n chwennych congcwest, er mwyn dad^ygn ei masnach a sefydlu eu hawdurdod, jauwrol unwaith etto yn Ewrop. Prin., y jin- rhyw ammheuaeth fodoli ynghylch cynilwyn- ion a bwriadau-Germani. Y mae ht,elates mewn cyfathrach ago A a. Llywodraeth y J3pl- shevicks yn Rwssia, ac yn gwneyd Qil^goreu i gael ei throed i lawr yn y wlad. anffodus hono. Mae y gwrthwynebiad sydd yn yr Afnerica i Gynghrair y Cenhedlo^dd wfdi .gvfeillga rvf?c h' wedi rh6ddi bod i deimfad o gyfeillgarwch ijw,: ydd tuag at Germani, ac .ineddai'r Arlywydd yn arwyddocaol yn y cyssylltiad hwn- A ydym ni (America) am bron ein hunainyn elyn i'r gweddill o'r byd, yn uirtoii fredi i ni ei waredu? Mae hyny yn ammhossibl.' Y mae'r Arlywydd hefyd yn cyhuddo'r ,E^Imyn yn wyneb agored o gyfattuflchn gj'da'r Bol- shevicks er mwyn tra-arglwyddiaethu ar Rwssia yn y man, ac felly adfer ei nerth fel y gallu milwrol cryfaf yn Ewrop. Ymae ar Germani ofn nerth yr America, ac o her- wydd hyny eisieu iddi gadw allan o Gy- nghrair y Cellhedloedd, ac ysgar-u ei hun oddi wrth ei Galluoedd cyfeillgar eraill. Felly, os na dderbynia'r America y Cyttun- de6 Heddwch, a'r hyn oil a gynnwysir yn- ddo, bydd tywallt gwaed etto ar raddau mwy nag erioed o'r blaen. POLAND. Ar ei gyrliaeddiad i'r America, ddechreu r mis hwn, dywedodd y Cardinal Mercier, Archesgob Pabyddol Brussels, fod yr At- maen yn dyheu am ddialedd. Dywed ef yn bendant y cymmer rhyfel arall le yn erbyn Ffraingc. Beth bynag am hyny, y mae by,w.- iogrwydd yr Ellmyn yn nghyfeiriad y Dwyr- ain yn arwyddocau rhywbeth.. Erbyn hyn y mae Poland yn dalaeth neu wlad anhibyn- ol, ac nid yn rhan slafaidd o Ymherodraeth Awstria, yn ddarostyngedig i orineV a thra- ha y rhai fu mor hir yn ei gorthiymu. Und y mae ffawd Poland, er hyny i gyd, yn peri mawr bryder i'r Galluoedd eraill yn Ewrop. E op. Yn ddaearyddbl, saif rhwng Germani a Rwssia, ac nid yw'r Pwyliaid heb pfn brad o du'r Almaen. Dywed M. Paderewski. Ar- lywydd Poland, fod yr Ellmyn yn parhau i ystyried eu hunain yn gryf rvfeddol, ac, mewn ystyr filwrol, ni fynant iddynt gael eu gorchfygu. Ac yn Poland maent yn siarad a gweithredu fel pe baent yn feistri ar y dal- aeth. Dangosant eu dannedd eisoes. Medd- ftut wyth gan' mil o wyr arfog ar derfvnaillt