Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
j - .--Y SEFYLLFA 0 DDYDD…
j Y SEFYLLFA 0 DDYDD I DDYDD i • -I —- g— YMOSODIADAU MAWR 0 DU I Y GERMANIAID. CWRTHSAFIAD CRYF Y CYDBLEID- I IAU. Dydd Mercher. I Dengys vr adroddiadau heddyw fod ?rwydro Syrnig yn parhau i'r dehen 0'1' afoJ Somme, er nad yw rhnthr y gelyn i'r un graddau a v bu yn vstod y dyddiau bfaeSofYmae ydinoedd^ i>r^mig Ffrengig, ae A-ericanaidd wedi gwneyd   gan fod vn 11 wydd iannu s mewn amrvw Avrth-ym?odiadau. Ceir tod y Germaniaid wedi ennill ychydig yn rhagor ? dh- yn cynnwvs Roye a ?oyon, ond md ?vy'ninell Gydbleidiol wedi ei thor? eithr yw y wedi ei phlygn, Dywedir'tS Uawn drydedd ran o'r bydd- inoedd GermanakM wedi <'ymmeryd rhan yn y brwydro ar v ?ynt Gorllewisol. Y mae adgyfnerthion Prydeinig a Ffrengig yn eael eu symmud i'r llinellau. Y mae colledion y gelyn yn ei rnthnadan gwallgof wedi bod yn drvmion 1awn. Y ??011 ne.-yddy CydbleM? yn awr yn rhedeg i'r gogledd o'r afon Somme fel y canlyn Bray—Alber-Beaumont Ha- Tiiel-Pi-,ieux- Ayt-tte Bony Henin- Wancourt—i'r gorllewin o Moncliy 1 r afon Scarpe, ac yna ar hyd ein llmell wreiddiol. I'r deheu o'r Somme y mae y HineH yn rhedeg o Mericourt, trwy Rosieres, 1 r goi- llewin o Rove a'r gorllewin o Noyon. LLWYDDIANT YR AWYRENWTK I PRYDEINIC. A canlvn sydd ianviton o/r awyt-el,;Au Germana idd a 'ddygwyd i lawr gan yr a wyr- enwvr Pr?-dpmig er decbreu yr ymosodiad ma,r ynFfrai?c dydd Ian d?eddaf-heb son am y ffrwydrbeleni a ddisgynwyd ar safleoedd milwrol a byddinoedd Germanaidd Dydd Iau.—Dwy ar hugain o awyrenau lawr. Dvdd Cwener.-Hannc-i- cant. Dvdd Sadwrn.-Un a thrigam. Dvdd a thngain. Dvdd Mawrth.-Tair ar hugain, Y mae hvn yn gwneyd cvfanrif o 2'9, vn crhyn deugain o awyrenau Prydeimg a goll- wvd. PALESTINA. I Yn vstod dydd Llun gwnaed cynnydd pell- ach gan y byddinoedd Prydeimg yn Mhales- tina can agoshau at bentref Es Salt, Yeh- ydig wrthwynehiad ddangoswyd gan y gel- yn, ond darfu i ystorm o daranau ymyryd a'r ymgyrclv. YR YMOSODIADAU GERMANAIDD YN I TORI I LAWR. ERCYDION LLWYDDIANNUS Y I PRYDEINIAID. I DYao tau. Y m,,? v sefvUt-a ary ?ryntgoijlewinol yn 3\\T yn fwy gwastaù. Ceir fod brwydro ffymig yn parhan fir hyd yr holl lineH, ond  o INN-yddiant wneil: gah v gelyn, ae y mae sa,fleo?dd v byddinœdd vmo?iodol wedi newid ychydig ragor yr hyn oe?dynt y dydd iau blaenorol. Y mae y > Pryd- einitr wedi dangos gwroldeb neillduol yn ng?neb byddinoedd oeddynt yn eu gor-li- OSOgl. °S I? deheu o'r afon Somme ceir fod brwydro (:)'r fath ffyrnicaf wedi cvmmeryd lie, a dyg- wyd byddinoedd adgvfnerthol i fyny gan y gelyn. Bu v Cvdbleidiau yn dra Uwvddian nusmewn gwrth-ymosodiadau, a gwnaed rhai ergydion effeithiol yn erbyn y German- iaid. ia ?hw? yr Ancre a'r So?me adnewyddodd V r?r-mani?d eu hymosodn?dau. a meddian- ?wvd Albert ?ddynt. Yn yst??? dy?14 Merch?r vr o?dd y gelyn wedi croesi r ?p g? ?snil. i'r gogledd o Albert, ond <?d ?yru yn ol yn ystod gwrth-ymosod- iad. t'r gogledd o'r Somme y mae y Prydein- ????adfeddIanrupen.r?M??? a ChilWUy; ac y map y Urn? B?demig hehd w?i ei hvmestvn 1 Proyart. ■• l'i- g-oi-Ilewin o Boye hu y nwwj. Iirwvdr fEvrnior a sorfu iddynt ildio petli tir, ond y mae adgvfnertluon yn cyrhaedd iddvnt. yn i d Bun amrvw 0 frwydrau awyrenol ffymig yn f i flvdrl Aferoher a disgynwvd fvnli?ii o Fr "vclrtlli^n ? awyr.nwyr Pryde,nig i ? safleoedd n?-rol o eiddo'r gelvn. Caf- odd dwy ar hngain o awyrenau perthy?l i'r ?h-n ? ?yn I ?wr, yn erbyn deuddeg o Oil f] NN'vii i IiNvr, ?i' Py- ig a gollwyd. PALESTINA. I ? _1.J TI.rl A1 1"» I Dydd Llun dartu i'r byaamoeuu x (deng itr yn Palestina feddiannu tref Es Salt (deng milldil ar hugain i'r gogledfl-orllewm o Jericho), a'r boreu dilvuol yr oeddynt ar eu fpnr.ld i Amman (o ddeutu 17eg niill(lir i'r ,i^M-'Mwyrain o Es Salt, ar ffordd haiarn Hediaz). AD-FEDDIANNU ODESSA. n. I ? I Hvsbvsir fod O^' w.-rfi ei had-teaaian- nn (.)({(li ar v G —m-uuflid ^("lmopdd Bolshevik oc rkv,ine. ar ol i»• wydv P vmi.e yn mha ?n v cymmerwvd !?an gan b'?s Rwssia vn v Mor 1)11, DvAvpdir fod Hindf'nbllru w0cIi tvnu vn 01 rai bvddinoedd Germanaidd ()'J' r1{an yma o Rwssia, er mwvn eu gyru 1 Mraingr. COLLEDION MEV/N LLUN.UA u. 1 I ?, I I I I Yn ystod yr wythnos dcliwoatuit I un ar hymtheg o Ion scan Prydeinig o 1,600 o I dvr.elliad neu 111,0811) Ild a deuddeg o longau dan hynv. G«napd pod war ar bymtheg o ymosodindan aflwyddianniiK gan y GNman- iaid ar longau. 4 GWRTHSAFIAD CSYF YN ERBYN Y I CERMANIAID. Dydd Cwener y Croglith. I Bu brwydro f?vrmg yn ystod dvdd Mer- cher ar !nn:in v Somme, ac i' r cyfeiriad gogl- I edd ol o Al'?rt i PoyeUes.  Gwnaed vmoHodiad?t parhaus ?an y ?or- I maniaid ar hvd dyffrvn y Somme, ae yn nghymmydogaeth Be-iiimoiit Ilaniel (pum milldir i'r gogledd o Albert), a gorthrech- wyd hwy. Cymmerwvd nifer o garcharorion gan y Prydeiniaid, ynghyd a mfer o ynau peirian- nol. Y mae hrwydro ffyruig yn myned yn mlaen ar v ddwy oc-hr i'r afon Somme. Boreu ddydd Iau dechreuodd y gelyn dan- belenu ar y safleoedd Prydeinig i'r dwyrain o Arras, ac y mae brwydr wedi declireu yn y rhanbarth hwnw. Nos lau hysbyswyd fod brwydro trwm wedi cvmmeryd Uo yn ystod y dydd ar hyd yr boll linell Brydoinig, o'r deheu o'r Afon '7 v'i'a n o Arras-r h an- Somme i'r gogledd-ddwyrain o Arras—-rhan- barth o tua 5oain milldir. Gwnaed ymosodiad ncwydd gan y gelyn, lief yd, ar ffrynt ean¡; i'r deheu a'r gogledd o'r afon Scarpe. Yr un pryd gwnaed nifer o ymosodiadau i'r cyfeiriad deheuol o'r Somme. I'r dwyrain o Arras hu hrwydro ffvrnig ar hyd y dydd, ond gorthrechwyd yr holl ym- osodiadau Germanaidd, gyda cholledion trymion. Bu brwydro ffymig yn nghymmydogaeth Albert ac Amiens, hefyd, ond llwyddodd y Prydeiniaid i gadw meddimt o'u safleoedd. CORTHRECHU'R GERMANIAID. I METHIANT EU HYMDREGHION MEWN I AMRYW FANAU. -1 BRWYDRO FFYRNIC YN PARHAU. I Dydd sadwrn. Parheir i dderbyn newyddion lied fodd- haol am y frwydr yn Ffraingc. Dywed ad- roddiad Syr Douglas Haig ddarfod i'r Ger- mflniaid gael eu gorthrechu mewn ymosod- iad yn ngliyffiniau yr afon Sc-arpe, a wnaed er ceisio meddiannu Arras a Vimy Ridge. Caf- odd y byddinoedd Germanaidd eu gorth- rechu, hefvd, yn mhellaoh i'r deheu, ihwng Beiry a Serre. Y mae hrwydro ffyrnig iawn wedi cvmmer- yd He i'r deheu ,1' afon Somme, ac y mae y 11 ir.ell Brvdeinig wedi ei had-drefnu ychydig, ond mewn vstyr gyffredinol nid vw y Ger- maniaid wedi gallu gwneyd nemawr gyn- nydd. Ni bu nemawr ddim ymosodiadau difrifol o du y gelyn i'r gogledd o'r Somme yn ys- tod dydd Gwener. Ar waethaf vmosodiad- au cryfton wnaed gan v Germaniaid yn flaen- oml, llwyddodd y Prydeiniaid i ddal gafael o'u safleoedd, ac i yru'r Geimaniaid yn ol gyda cholledion trymion. Y mae brwydro ffvrnig yn myned yn mlaen ar y ffi-vtit a li,,i-vdcla v i gadw eu safleoedd. Y mae Le Montchel, yn nghymmydogaeth Montddier, wedi ei ad- feddiannu gan y Ffrangcod. CYD-WEITH RED I AD. Hysbysir fod y cydweithrediad llawnaf yn bodoli rhvrng y Cvdbleidiau ar faes y rhy- fel,R-c fod yna barotoadau helaetli ar gyfer gwrth-ymosodiad nerthol o du y Cydhleid- iau. Y mae y Cadfridogion Petain, Douglas Haig, a Foch mewn cvnghrair a'u gilydd, ac awgrymir fod y Cadfrictog Foch yn gweith- redu fel Prif Gadlywydd yr holl ffrynt. Y CYDBLEIDIAU YN AD-ENNILL TIR. BRWYDRO AM BENTREFI. COLLEDION Y GELYN. Dydd Llun. Yn ystod diwedd yr wythnos gwnaed rhag- or o ymosodiadau ffvrnig gan y Germaniaid gyda byddinoe<ld adnewyddol. Bu brwydro neillduol o ffyrnig. Ar y cyfan bu ymdrech- ion y gelyn yn gostus ac aflwyddiannus, er mewn rluii pwyntiau llwyddasant i ennill peth tir o'r newydd. I'r gogledd o'r afon Somme darfu i'r Prydeiniaid hyrddio yn ol fyddinoedd cryf- ion o Germaniaid, gan ga-dw eu safleoedd yn ddiogel, a chymmeryd nifer o garcharorion. Gallesid <'yfrif colledion y gelyn wrth y mil- oedd. Bu brwydro parhaus rhwng y Somme a'r Avre, yn enwedig yn nyff ryn Luce, ac yr oedd ymosodiadau a gwrth-ymosodiadau yn dilyn eu gilydd yn barhaus. Bu brwydro caled am bentref Demuin, a llwyddodd y Germaniaid i'w feddiannu, ond cyn bo hir cawsant eu gvru allan gan y Prydeiniaid, ac adferwyd y llinell gan ein byddinoedd. Nid yw y brwydro yn y lie hwn ar ben etto. Llwyddodd v Prydeiniaid a'r Ffrangcod i adfeddiannu Moreuil trwy ymosodiad gyda phidogau. Yr oedd y lie hwn wedi uewid dwylaw dair gwaith. Adfeddiannwyd y goedwig yn ymyl y jientref, hefyd, gan ein hyddinoedd, a gwnaed cynnydd mown lle arall yn ogystal. Yn mhellach i'r deheu gwnaed ymosodiad nerthol yn erbyn y Ffrangcod, a bu brwydro ffyrnig iawn ar hyd ffrynt o 37ain milldir o Moreuil, heibio Montdidier a Lassigny. Yr oedd nifer o bentrefi yn newid dwylaw yn barhaus. Gwnaed peth cynnydd gan y gelyn, ond gyda cholledion aruthrol. Darfu i'r evflegrwyr Prydeinig adfeddiannu pentref le Plemont, a chymmeryd saith gant o gar- charorion. Gwnaed cynnydd, hefyd, i gy- feiriad Canny-sur Matz. HCMADWRI'R PRIFWEINIDOC. Mr- vn cenad\A-ri o'i eiddo at y genedl, dy- wed y Prifweinidog (:\fr. Lloyd George), fod mesurau neillduol wedi eu cymmeryd er sior- hau gwell cvd- drefn'nd yn n^'weithrediad y liyddinoedd Cydbleidiol. a chyfciria at ben- liodiad y Ca-fifridog F(X.*h fel prif gadlywydd v Prifweinidog yn mhellach fod yn rhaid i'r wlad fod yn hnrod ar gyfer a berth, pellach j er sicrhau liuddugoliaeth derfynol. Mewn cenadwri at y tretcdigaeth,.u cvfeiria yn f'nya.f arbenig at y mo^urau uniongvrchol er cod: rbagor 0 fyddinoedd. I MESOPOTAMIA A PHALESTINA. Y mae y byddinoedd Prydeinig wedi dilyn yn mlaen eu Uwyddiant yn Mesopotamia, gan wthio yn mlaen tu hwnt i Ana, 83aiii milldir i'r gogledd-orllewin o Hit, ac wedi cymmeryd puni' mil o Dyrriaid yn garchar- orion. Y11 Mhalestina- ce'r fod y byddinoedd Prydeinig, wedi croesi o honynt yr lorddon- cn, yn gwthio yn mlaen i Gilead, a meddian- nu nifer o safleoedd oddi ar y gelyn. ITALI. I Hvsbvsir fod y byddinoedd Prydcung wedi f ?vs ?ISha,ii 0 adran Montello o'r ffrynt Italaidd, gan gymmeryd mewn llaw adran newydd ar wastadeddau Asiago. Yi- NN-ytiinos ddiweddaf cafodd pedair ar ddeg o awyrenau gelynol eu dinystrio gan y Prydeiniaid yn yr Eidal. RWSSIA. I Hysbysir fod ymgyrch y Germaniaid yn Nhalaeth Ukraine, er chwilio am yd, yn cy- farfod a. chryn wrthwjnebiad. Y mae y Cecils a'r Setts wedi uno a'r Bolsheviks 1 ymladd yn erbyn y Germaniaid. Y BRENIN. I Dyeli-.i-elodd y Brenin i Lundain 110s Sad- wrn: ar ol bod o hono ar ymwcliad a'r bydd- q' I YM I inoedd yn Ff rain go am dri diwrnod. A GWRTH-YMOSODIADAU LWYDDIANNUS I Y PRYDEINIAID. ENNILLION I'R DEHEU O'R SOMME. I Dydd Mawrth. Teyrnasai tawelwc.li ar y rhan fwyaf o'r ffrynt Gorllewinol dydd Llun. Yr oedd y prif ddyddordeb yn canolbwyntio ar y I han hwnw o'r ffrynt i'r deheu o'r afon 8romme, lie y bu y byddinoedd Prydeinig a Ffrengig mewn brwydrau ffyrnig a'r gelyn. Gwnacd ymdrechioll parhaus gan y Germaniaid i wthio yn mlaen trwy odyffrynoedd v Luce a'r Avre i gyfeiriad Amiens, ond ychydig gynnydd wnaed ganddynt Gwnajd lliaws o wrt-h-ymosodiadau llwyddiannus gan y Cyd- tlediau. Rhwng Moreuil a Hangard-en-Santerre darfu i adran 0 wyr mcireh Prydeinig wneyd vmosodiad llwyddiannus, gan adennill coed- wig. Llwyddwyd i ad-ennill poiitref Han- gard, hefvd, gan ein byddinoedd. I'r gogledd o'r Somme gwnaed cynnydd pella<-h gan ein byddinoedd. I'r cyfeinad gorllewinol o Albert gwnaed nifer o ynios- odiadau^an y Germaniaid, ond .gothrechwyd liwv gvda chryn golledion. I'r deheu o Boreuil darfu i'r Ffrangcod orthreehu v Germaniaid mewn ymosodiad. I P MESOPOTAMIA. í Par ha y bvddinoedd J'rydeitug 1 ymiid ar I ol y Tyrciaid i fyly'r afon Euphrates, gan I gyrhaedd i le sydd 73ain milldir tu hwnt i I Ana, a 170 milldir o Bagdad. Y mae rhagor o ynan wedi eu meddiannu gan y Prydein- < iaid. i I ANFADWAITH GERMANAIDD ARALL. Prydnawn dydd Gwener y (xroglith disgyn- 1 odd ffrwydrbelen a saethwyd o un o'r gyn- au Germanaidd pell eu hergydion, sydd wedi eu saetliu ar Paris er's rhai dyddiau, ar un o eglwysi y brifddinas; pan oedd gwasan- aetli arbenig yn c-ael ei gynnal. Yr oedd cynnulleidfa liosog yn bresennol, a phan oedd N't- offeii-iid ar esgyn y pulpud i roddi anercl'iiad ar saitTi o eiriau olaf Crist ar y groes, disgynodd y ffrwydrlielen trwy nen- fwd yr adeilad, ac i'r ganghell, gan wneyd j difrod ofiiadii-il. Lladdwyd 75 o bersonau, ac anaiwyd dros 90. Yn mysg y yersonan a laddwvd, neu a anafwyd, yr oedd lliaws o wragedd a phlpnt. Llanwyd yr holl eglw.vs ?an fwg trwehus, ac nis gellid gwded dim, a dis?ynai cpryg mawrion 0 bob rhan o'r ad- J eilad, gan falurio yr ?ddohvyr. Dangoswyd gwroldeb nei!Muol gan y mer- ■ ched yn nghanol y trychineb. I TAWELWCH AR Y FFRYNT I CORLLEWINOL. Dydd Mercher. i Dydd Mawrth yr oedd ta we l wch yn bodoli ar y ffrynt (iorllewinol ar ol y brwydro ffyr- nig fu am ddeuddeg diwrnod yn lfaenorol. Yn ystod dydd Llun cymmcrwyd hanner cant o garcharonon gan y Prydeiniaid, yn I nghvd a thri ar ddeg o ynau pciriannol. Gorthi echwyd y Germaniaid mewn dau ym- | osodiad. I'r gogledd o'r Ancre cafodd safle Ger- j| manaidd ei meddiannu, a lladdwyd nifer o Germaniaid ger Hebuterne, a chymmerwyd 73 yn garcharorion Yn ystod deuddeg niwrnod o frwydro caf- JJ odd 339 o awyrenau Germanaidd eu dwyn i j lawr gan yr awyrenwyr Prydeinig. I I CREULONDEB GERMANAIDD. f Y mae adroddiad wedi ei gyhoeddi yn dis- grifio fel y darfu i'r Germaniaid wrthod i garcharorion rliyfel yn ngwersyll Branden- j burg warcdu rhai o'r dynion o un o'r eaban- j au oedd ar dâ'l. Yn mysg y rhai oeddync yn ceisio diangc o'r fflamau ceid morwr o'r I enw Genower, a rhoed pidog drwyddo gan un o'r gwylwvr Germanaidd. Cafodd Gen- ower a saith o garcharorion e raill eu llosgi II i farwolaeth, heb i unrhyw ymgais gael ei gwneyd i'w gwaredu!
RHOSLLANERCHRUGOG A'R CYLCHOEDD.
RHOSLLANERCHRUGOG A'R CYLCHOEDD. I Y FRAWOOLIAETH DDIRWESTOL. I Nos Ferclier diweddaf caM terfyniad campus i dymmor llwyddiannus y gymdeitli- as uchod. Am 5.30 cyhoeddwvd fod gorym- daith i gychwyn oddi wrthllcthlehelll, a chaed un anrlrydeddus iawn. Blaenorid hi I gan Seindorf Arian y Rhos; yna'r gweinid- ogion a'r marched yn dilyn bob yn dair; yna Seindorf Byddic. yr Iachawdwriaeth, a'r dyn- ion yn dilyn drachefn. Diau fod yna gan- noedd o bobl yn cerdded yn drefnus, ao yn eu ffordd yn cymmeryd safiad o blaid dir- west, ac yn brotest yn erbyn y faanach. Teithiwyd trwy brif heolydd y Rhos a'r Pon- key, ac, yn sicr, fod y gwaith hwn o eiddo'r gymdeithas wedi bod yn araeth fyw, effeith- iol o blaid sobrwydd. Am saith eynnaliwyd cyfarfod cylioeddus yn nghapel Bethlehem, a daeth vnghyd eynnulleidfa fawr. LJyw: yddwyd gan Mr. K. 'T. John, A.S., ac wedi gweddi daer gan y Parch. J. Lloyd Jones (W.), aed yn mlaen yn y dull caiilynol:- Cydgan Saesnig gan gor cymmysg Salem, dan arweiniad Mi*. Joseph Bellis. Cin, 'Y mah afradlon,' gan Mr. R. Richards, a bu raid iddo nil ganu. Detholiad gan Drum and Fife Band Bethlehem, dan arweiniad Mr. A. Wakefield. Yna Ped anerchiad gan y llywydd. Rhrcd iddo dderb**iiiad gwresog. Ceir yr ahercbiad is law. Yna caed can wresog, Gwys i'r cad. sef perndli'-n dir- westol rhagorol, :tn Mr. Jacob Edwards (Alaw Maelor). Yna galwyd ar y Parch. E. K. Jones, Cefn Mawr, i arerch y cyfarfod, Wedi dadgan ei fwvnhad o fod yn bresennol rhoddodd air o ganmo'iaeth i'r orymdaith. fel prawf o frwdfrydedd tu ol i'r acbos dir- westol, ac fel y darfu iddo, mewn llvfrgell cyfaill yn Manceinion. da raw ar gyfrol o'r a gweled .yn hwnw ddisgrifiad o orymdaith ddirwestoI fawr gymmerodd Ie o'r Rhos i'r C'efn. yn 1836. Dyddorol iawn d- oedd ei ddisgrifiad o drefn, cwrs, ac effaith y daith hono, pan yr oedd dwy fil o bobl yn- 'I deli a rhai cannoedd yn ardystio. Dywedodd mai ein gelyn mwyaf yw y fasnach, ac fod y swm werid ar y ddiod yn v plwyf hwn yn 60aim mil o bunnau yn y flwyddyn, swm cyfartal i worth holl addoldai y plwyf, a phe diddymid y fasnach hon. fc geid moddion i sicrhau gwelliantau wnai y Rhos yn barad- wys ar y ddaear. Gofidiai fod Prydain yn dal ei gafael yn. y fasnach o hyd, a'i bod yn ddyfnach yn y camwedd hwn nag unrhyw f?nedl. Cymmharodd hi a Germani, Rwssia, fraingc, America, a Canada, a'r hyn oedd y gwledydd hyn wedi ei wneyd gyda'r fas- nach, tra yr oedd Prydain yn glynu wrthi. Tybiai oni bai rhwyg yn y gwersyll dirwest- ol y buasem wedi c-ael gwaharddiad yma. Rhoddodd fraslun o raglen v blaid ddirwest- ol Gvmreig:—1. Gwaharddiad llwyr yn ys- tod y rhyfel, a chwe' mis ar ol y rhyfel. 2. Y cyfyngiadau presennol ar y fasnach i har- hau ar 01 v rhyfel. 3. Gwen deddf i rcoli'r fasnach. Cyfeiriodd at Fesurau Syr Herbert Roberts, ac eiddo Mr. Asquith, yn 1908. Mae eisieu peiriar.t gwell i setlo gwerth y trwyddedau ddiddvmir. Yn awr fe delir iawn o drysorfa'r dosbarth, a chwynir nad oes iawn i dalu'r iawn digonol. Mae gan- ddynt liawl i godi lc. o dreth, a buasai hvny yn y dosbarth hwn yn swm cyfartal i dair I mil o bunnau, ond yr hyn wnant ydyw, codi ?c. o dreth; a pheth arall wna?d ganddynt vdomd rhoddi y 2,000p. oedd ganddynt mewn Haw vn v 'War Loan.' Effaith hyn i gyd vdoedd odi diddymu trwyddedau. '4.1 Lleihad sylweddol yn nifer y tafarndai bob blwyddyn. 5. Dewisiad Hpo! i Gymru. 6. Darpariaeth ar gyfer tai dirwestol. Gwel- wn fod rhaid rhoddi i fyny ddyfynu, ond y mae digon wedi <u wneyd i ddangos ansawdd yr arawd ragorol gae<l gan Mr. Jones. Yn y fan hon caed unawd ar yr organ, gan Dr. C. Roberts, gyda'r medr y gall ef ddangos, ac yna galwyd ar y Parch. W. Parri Huws, B.D., Dolgellau, i anereh y cyfarfod; ac wedi dadgan ei lwynhad o gael bod ar yr un I llwyfan a'r cadeirydd anrhydeddus, ;;r !Iwn nas gwelodd eriocd o'r blaen, a bod yn mhulpud Dr. Price, un o blant Dolgellau, a ddvwedodd fod tair gwedd ar vr achos dir- westol wedi ymgynnyg iddo ef, sef, y wedd gymdeithasol, y wedd foesol, a'r wedd ber- sonol. Dymunai alw sylw at hanes Samson, a-c yn hyn cai gyfle i gvfeirio at y gweddau hyn. Yn nghamrau dirvwiad Samson gwel- ai ddammeg o ddirywiad v meddwyn, a'r I wlad lochesai y fath fasnach. A dyma'r I camrau :—1 Cysg.u 2, Dallineb 3, Caeth- iwed 4, Dirmvg. Dywedwyd pethau pert ar y sylwada-u hyn, ac yr oedd oil eymmhwysiad at yr achos dan sylw yn awgrymiadol ac effeithiol. Caed anerchiad rhagorol gan Mr. Huws. Cydgan, Yr haf,' gan y cor. Yna, mewn llifoiriant o hyawdledd, cynnygiwyd ac eiliwvd y penderfvniad canlynol gan yr efengylwyr, Mri. Thos. Hughes, Ponkev, a Mr. Win. Edwards, Rhos:—' Ein bod fell brawdoliaeth ddii-it-estol y Rhos a'r Ponkey yn dymuno gwrthdystio yn v modd mwyaf pendant am yr haeriad wnaed gan y Wein- II yddiaeth fod yn rhaid cynnal y fasnach feddwol yn mlaen er mwyn y gweithwvr. Y mae hyn yn warthnod arnom fel gweithwvr, a? yn cael ei wneyd yn hug dros i rai wneyd budr elw o'r fasnach. Ein bod yn dymuno, hdycl, attegu y penderfvniad basiwyd gen- ym ddwv flynedd yn ol, yn dymullo ar i'r Weinyddiaeth osod ar lyfrau'r wlad yn ddi- vindroi ddeddf yn gwabardd gwnevd a gwerthu pob math o ddiodydd meddwol.' Pasiwyd yn unfrvdol. Pasiwvd v diolohiadau arferol, ar aynnyg- iad ac eiliad y Parchn. E. Mitchell, Seion, a George Jones. ,Salem. MYNYDD SEION. I Mae cyfarfod pr?gethu v Groghth perth- :mol i'r e?lwys uchod wedi dyfod yn rhan bwysig 0' r ardal hon bellaeh. Edr-,Y"ll,i?rIl y.r?? l mlaen atynt gan y preswylwyr yn gyffredin- ol, fel mai diffyg mawr y dydd yno ydyw dim lie i bobl. Fcl rheol, yr oedfa nos yw yr or-dfa fawr gyda chvrddau fel hyn, ond nid oedd 10 i gynnal y boljl ddaeth yngliyd i oedfa boreu Gwener. Yr oc-cid yno ugeiniau yn gorfod sefyll tra yno. Ac yr oedd pob modfedd o'r capel yn llawn am 5.30, er "nad oedd yn decbreu hyd 6. Mae YIla gapeli mwy yn Rhos, ond nid oes symmud ar bobl y Mvnydd. Y doniau eleni oeddynt y Parchn. Samuel Williams, Glandwr, ac Ed- ryd Jones, Cwmaman, ac nÍ raid iddynt wrth lythvrau o ganmoliaeth. Caed yr efengyl yn ei phurdeb, ei chyfoeth, a'i lieffeithioldeb. Yr oedd y canu yn rhagorol, cryn fyn'd ar i yr anthem, Yr Arglwydd yw fy Mugail (Dr. C. Roberts), yn y nos. Yr arweinvdd pyhyr yw yr Henadur Jonathan Griffiths, U.H., a Mr. Lemuel Bowen wrth yr organ. EISTEDDFOD. Cvnnaliwyd yn v Pafiliwn, Rhos, nOSon y Groglith, dan arweiniad Mr. J. T. Edwards (trefnydd), ysgrifenydd y pwyllgor. Y beirniaid oeddynt—Cerdd, Mi-. Etnlyn Da- vies, R.C.M., Cefn; adroddiadau. Mr D. J. Roberts, Peiivcae; cyfeilydd, Master Tom Morris. Wele y dyfarniadau :—Unawd i en-' ethod dan 16eg oed, Merch Megan goreu, Evelyn Jones. Rh^s. Unawd i rai heb ennill i o'r blaen 10s., 'Y baehgen amddifad,' neu! 'Y plentyn a'r gwlith;' goreu, Mr. Rohert Richards, Rhos. Her-adroddiad, hunan- ddewisol, i rai dan 16eg oed cyfartal oreu, Hilda Wvnn Da vies, Rhos, a Breeze, Acre- fair. Unawd i fechgys. bach;' goreu, Jar-k Hughes, Rhos; a'i, .Jeremiah Hughes, Ponkey. Unawd J'aritono, Can y March- og;' goreu, Mr. George Williams, Rhos.! Unawd soprano, Ynys y plant.' nr- b yn dpi!- wng. Her-adroddiad, luinan-ddewisol gor-: eu, Pte. J. S. Walters. Abertawe. Pedwar- awd offerynol rhanwyd y wobr rhwng parti y Rhos, a pharti'r Pongciau. Her-unawd, hunan-ddewisol; aeth Mr. George Williams a'r wobr etto gyda 'Revenge.' Dau gor ddaeth yn mlaen yn y brif gystadleuaeth. a dyfarnwyd cor dan arweiniad Mr. John Hughes, Penuel, vn oreu.-lago Ddu. i ANERCHIAD MR. E. T. JOHN, A.S., I I FRAWDOLIAETH DDIRWESTOL Y RHOS. Cyn symmud yn mlaen at briodwaith y cy- farfod dvmunwn yn sicr ddadgan ein cyd- vmdeimlad dwfn & phawb sydd mewn pryder ynghylch diogelwch anwyliaid yn y frwydr enfawr ym?ddir y ?yddiauhyn yn Ffraingc. j Er mor ddifrifol pin coHemon. y mae He i I gredn y gwrtlisefir yn llwyddiannus ruthr- gyrch y gelyn. Ar rai ystyron y mae yn an- nawdd defnyddio gormodiaith ynglyn âg am- gvlchiadau mor alaethus, ond clywir yn ami •i nnobaith, sydd yn gwbl bagannidd. !)..— ''r ?arhans, os nad ennillir budd- -nU-.?'' r,)ii?""? ?wyr a. ?nrthrechol, na' v'rl r?r?'.? .h) h-11 -n?Hach i ryddid & :t.11,111t ('(,l1h()'l!()""l, "1' 11' ) ath ron-I n?th y m?" yn a'in'v? ?a? ??- ?? '?'i?lnn- ?th o gv.'t.L' 'A fy?n.-?? hra?!. y- '-? wydd.' A hnrnu wrth ddadganiadau lbiwer o arweinwvr Cymru—H?'i a Ucys—nid o?s rn cyffredin Dad lais o unrhyw fath ynglyn a dyfodol y ddynoliaetii. Ceir, ysvwaeth, givn sail i'r cyfryw ddameaniaoth yn sef- yllfa. bresennol Ewiop a'r byd, ond y mae yn syn clywed eymuter yn defnjxldio yn bar. ,¡aus iaith anghreodiniaeth ymarferol. Y mae vn amlwg fod cvfeilliuu goreu sohr- wydd a dirwest yn parhau i gredu yn ngrym ac effeithiolrwydd egwyddor. Eu teyrnged goreu i hunan-aberth ein milwyr ydyw vmwithod yn llwyr a'r hyn sydd bob amser yn faen tramgwydd, yn rhwystr, ao yn fagl i gynnifcr—yn ammharu iechyd, yn gwanhau corph, yn cymmylu'r deall, yn di- orseddu'r ewvllys, yn pylu aiveli a min cyd- wybod, a-c yn pervglu uniondeb, annibyn- iaeth, ac effeithiolrwydd ysbryd ac enaid. Nid ydyw eich milwriaeth yn erbyn gelyn eiddil a dirmygus, ond yn erbyn y cryf-arfog —a all edrych yn ol ar fuddugoliaethau diri' —wedi en hennill ar draul rhai o'r disgleir- iaf eu cynnheddfrm-y mwyaf athrylithgar o feibion dynion—ar draul g'wvr a gwragedd, ysy\Vaeth, yn orlawn o hyiiawsedd a natur dda, eu hoffder o'u cyd-ddynion, a '\1 cym- deithas yn fagl beunyddiol iddvnt. Nid gwehilion y ddynoliaetii yn unig, nac yn henaf, sydd yn syrthio yn aberth i rwvsg a dvlanwad Bacchus. Cjrn amled y gresynir vn nirywiad a chwymj} y gv.eithiwr medrus, cywrain, y lienor hyglod, y gin cylioeddus Elyfi-ifol yn myd ac eghvys. Er nad ydyw yn hawdd svlweddoli maint y gv/astraff a'r goll- ed arianol geir j'nglyn a'r fasnach feddw- ol nid ydyw namvn man us y clorianau o'i gymmharu a'r dinvstr deifioi effeithir yn barhaus a)' ddeall ac ar gymmeriad cenhedl- aeth ar ol cenhedlaeth—colled araple o drvs- orau gwerthfawroeaf cenedl, medr, ac ath- rylith, meddwl, purdeb buchedd a rhodiad ei phobl—priod arucheledd eneidiau anfarw- 01. Yr ydym yn bricdol iawn yn gwrthdyst- io yn gryf yn erbyn gwastraffu ar ddiod ddefnyddiau ein bara beunyddiol—ond nid yw ond dibwvs o'i gymmharu a'r anrhaith wneir ar gynnhed-dfau uchaf ein pobl drwy'r ddiod a gvnnyrchir. Dyma, yn sicr, elyn penaf Prydain heddyw. Yn iiyn o ym- gyreh, Cymru yn sicr ddylai fiaenori. Drwy ddiffrwythder ac eiddilwch yr ydym wedi gadael i'r Alban arwain, ond gydag egni, yni, a phenderfyniad diymwad, gailwn etto- achub y blaen ar ein eefndryd gogleddol. Y maent hwy yn edrych yn miacn at y flwyddyn 1921 fel dydd eu rhyddhad o gaethivvcd haiarnaidd y fasnach. pan y can- iateir i'r werin benderfvnu rhifedi anhebgor tafarnau'r wlad. Y mae pav. I) sy<kl yn teimlo dyddordeb yn y mater wedi gweled yn ddiweddar yn Herald y Rhos ddadgudd- iad go fanwl ac hirfaith o'r hyn ddylai fod, i'n tyb i, yn gwrs dirwostwyr Cymru. Er fy mod braidd yn animheu a fn Lloegr ar unrhyw adpg yn ystod y rhyfel yn barod i fabwysiadu gwaharddiarl eyffrcdinol, Ncclnf, ar y llaw arall, fod Cymru yn aeddfed i'r unrhvw oruchwvliaeth vsgubol. Ar yr un pryd, vr ydwyf bob amser wedi bod yn ffafr- iol i egwyddor dewisiad lleol. ac yn gyhson a. hyn yna yr wvr yn foddlawn, ar ol can dau allan o bob pump o'r tafarnau, i adael i'r ardaloedd benderlynu a ydynt yn foddlawn can y cyfan a'r gw^ddill. I ddwyn cynllun o'r fath i weithrediad eyflawn yn mhob man v mae ymdrech a llafur law^r yn ang- enrheidiol. Dadleuir yn barhaus fod y dos- barth c- ypithiol yn elynol i unrhyw drefn- iadau o' r fath. Nid cvfeillion a chynnrych- iolwvr goreu y gweithwvr sydd yn taeru pethau felly. Etto gwvddom nad ydyw pawb o'n cymmydogiou yn ddirwestwyr, ac y mae yn amlwg fod can y tafarnau yn fwy anghyfleus iddynt hwy nag i ninnau, ac y mae boh amser vn annoeth deddfu rhyw lawer o flaen ;)0d.1fpdiad y farn gyhoeddus. Am hvny, yr ydwyf yn tueddu yn aryf at yr egwvddoi- o ddewisiad lleol. Braidd v bydd- ai vn gyfleus ymdrin yma heno a chwestiwn o dalu iawn. Yn ystod v rhyfel ni ddylai hyn viiii. fod yn elfen o rhyw lawer o bwvs, a dvIid ei hvstyried yn un o drenliad y rhy- fel, ac un o'r rhai mwvaf manteisiol a hon- dithiol. Yn adeg heddweh. dylid sicrhau y svmiall angenrheidiol oddi wrth y tafarnau a adewir yn agored. Os cnuir v evfan gail- wn yn liiii-dd ff(?rddio'i, frost. Fr' nllai y can- iteir i mi egluro sefvllfa obefthiol jiefhaif yn bresennol. Ceir Mesur Addvsg o flaett v senedd vn harod, i. bwriedir dwyn i fewrt yn fnan Fesur Gweinidog Lvhyd. Yndyn a'r ddau fesur teimlir y dvlir1 caniatau i Gymru drefnu ei materinn ei bunnn. Y mae ei haeddfedrwydd ynglyn ag addvsg yn am- Iwfr i bawb, ac v ma^ vr vnglvn as; iechyd yn boenus o ddifrifol. Gwelir, hefyd, fod v cvfnn o'r pridian vn mhlith cvnnrvch- iolwyi* Cvmru wedi rw'i'derfvnu y dylid bell- ach sicrhau hunau-b-n-wlrnpth i Gvmru mewn materion cartrefol. Yr hVll sydd vn nededig iawn yrkw, fod arwoiiiwyr y nlefd- inti yn Nhv y Cvffrrdir' wedi dar^anfod n'r diwedd mai vr mjg ffndd i wast idbau peth- au vn yr T"*erddo" drwr 'Vb.vvn i fewrr fesur o hnnan-lvwodrp'"f'1 "vffredinol i'r Twerddon. vr .An?n. a Chvuvi tran rwvdd- hau TJcngr i of^lu am ei matcion ei bun, A rhoddir ar ddeal1 ni "nn rai c gefnogwvr A aiddp-pv v Prifw^inidoo- Llyw^dr- aetb brnsenno] mai ar liii'll^u Tliin-- qTn [I didramgwydd o'n banhaws- fvrdd. Ein g"*P'th 111 fd Cynirv ff-Hv. vdvw sicr- hau Vr1 ddiattrcr '■enedd i ni op- hunain. lie v jraP^'u roddi t'cfn :1" v fa^mr-h Y11 ol barn nloiiodiiK v rrrnedl. Dan ry"- cnir'ltaeth fidh* f-.volir mi^nrdi "I"Ll y" fuan iawu nr fN-iv, T .or ha" dd"ared gwlad a'i rTwrtrin Iw'ddy1'
R H IW.NIATIC-AN H"-,YLDEB…
R H IW.NIATIC-AN H"YLDEB Y KIDNEY. Y mae Rhiwmatic yn ganlyniad uric acid crystal yn y llywethau a'r cymmalau, effaith gorniod o uric acid yn y cyfansodd- iad y metliodd yr elwlod (kidneys), ei sym- _y(i livn v, cyt- mud fel y bwriadodd natur gyda hyn v cyt- tuna pob meddyg graddedig. A'r acid hwn yw yr achos o boen yn y cefn, lumba- go,' sciatica,' I goiltll y (livfr, careg, grafel, a dropsy. Y mae Uwyddiant Tabled! ICstora at drin Rhiwmatic a ffurfiau eraill o anhwykleb yr elwlenod i'w briodoli i'r ffaitli l'll hod yn ad- feru'r elwlod i weithredu yn naturiol, a thrwy hyny symm"dir achos yr anhwyldeb, yr hyn o angenrheidfwydd a symmuda yr effeithiau drwg a ddeillia o hono; ac y mae wedi iachu achosion dirifedi wedi methiant meddyginiaethau hen ffasiwn a werthir am brisiau sydd allan o gyrhaedd pawb ond y cyfoethog. Y mae Tablodi Estora yn llawn deilyngu y oisgrinad o honynt-meddyginiaeth onest am y blwch o 40 o dabledi, neu chwech blyohiad am 6/9. Ar worth gan Fferyllwyr yn mhob man, neu yn rhad trwy v -)qt, 11;, isiau hyn, oddi wrth Estora Ciiariv.ii Cross Road, London, W.C.