Baner ac Amserau Cymru

Y CYNNWYSIAD Hysbysiadau 1, 2 areanadoedd 2 Digwyddiadau « 3 Etholiad Edinburgh 4 P-if Frthvglau 4 Y F snach LI) yo Ngbymru. 4 Y Trychineb yn Nociau Birkenhead 4 "Jewyddion Cymreig 5 Llangefni 5 f "erygydruidion 5 Llanflhangei Glyn Myfyr 5 rohebiaethau. ti Llangurig C Drefach, Felindre, a'r Oylch. 6 Y G yfraitb 6 Bardcioniaeuh 6 Gonedigaethau G V Stnedd 7 Aodiono Sir Benfro 7 Telegrams 8 D -i i,ych 8 LUnrwsfc 8

BlgwyddUd&tt yr Wythno* .o. Trwy y trychineb sydyn a bron an- esboniadwy a ddigwyddcdd yn nociaa Birkenhead, dydd Sadwrn, collodd pedwar ar ddeg o nafis eu bywydau.

Gwneyd doc newydd yr oeddynt ac ymddrylliodd y gwrthglawdd heb eiliad o rybudd, gan Lanw y pwll dwfn y gweithiad y trueindaid ynddo, a'u boddi hyd yn oed cyn iddynt allu symmud o'u lie.

s Yn mysg y rhai in, gollasant eu bywyd. au yr oedd dau neu dri o Gvi-ni-y.

Ar hyd yr wythnos hon bu arweiuyd i y Toriaid, meddir, yn dyfal astudio y cwestdwn cyllidol ar gyfer yr araeth a draddodwyd ganddo neithiwr.

Ft'yna teimlad cryf yn yr India yn erbyn y gwaith difrodusa, wnaeth Ty yr Arglwyddi ar fesur newydd Argl- wydd Morley i ddiwygio Llywodraetiv y wlad hono.

IlL Bai mawr y mesur newydd, wrth gwrs, ydyw ei fod yn un mor ddiwyg- iadol.

R CInna. a Siaul ydynt yn gosod ager- Ionian newyddion i gludo nwyddau y lwill i'r Hall, wedi iddo fod yn nwylaw yr Alinaeniaid hyd yn1 hyn.

Wytlmos yn ol aetli infer o filwyr y gwurchodlu i ffryut pal as sultan Twrci, a dyrchafasant fanllefau o gVlYllnorad wy. aetli iddo. v

Buasai hyn yn ammhossibl ddwy flynedd yn ol; ond, erbyn hyn, cdrycli- ir arno fel peth hollol naturiol.

_¿ Goiynodd y sultan pa ham y gwnall y milwyr y peth hwn; ond, yr unig atteb a gawsant oedd ail fianllef o Hir oed i'r Sultan!'

Gorchymynwyd iddynt oil fyned yn 01 i'r lluestty, a chafwyd yr eglurhad yn ol llaw.

Eu swyddog a geryddasai un o' i (•vdfilwyr, la, dyma y ffordd a gymmer- asatit liwythau i ddangos eu hanghym meradwyaeth'.

Gydia, dyddoxdeb yr edryclia dinas- wyr Washington ar ddychweliad Mr. a Mrs. Bellamy Storer i'r brifddinas, aj yn enwedig am eu bod wedi eu gwa- hodd i( Iginiaw miawr cyntaf yr arlyw- ydd newydd.

Tair blynedd yn ol symmudwyd Mr. Storer o fod yn llysgenad y Werin- ia-etli yn Vienna gan yr Arlywydd Roosevelt.

Gwaith Mrs. Storer yn busnesa gyda materion diplomyddol ydoedd y rlicswm a. roddwyd dros alw y llysgen. ad adref.

>. Cyhudda Mr. Roosevelt hi o roddi ir ddeall i'r Faticaii, y carasai efe ^veied y Pab yn gwmeyd yr Arches-gob Ireland yn gardmal, ac o geisio dwyn .pricdas oddi tamgylch l'hwng y Tywys- cg Victor Buonaparte. ag un o ferched teulu brenhdnol Orleans.

Unig H'rwyth ei busnesgarwe^ r yd- oedd dwyn cwymp ei pliriod oddi am- gylch. V

Ond, wele weithian y mae yr hyn a fu wedi ei faddeu, a'r ddau unwaitb yn rhagor mewn ffafr.

Bwrdedir adeiladu eglwys gadeiriol yn St. Petersburg er cof am y milwyr a. 'gwympasant yn y rliyfel a Japan yn 9 1 1 Manchuria.

Yn ystod yr luVf nesaf gwneir vm- drechion neillduol i ddenu ymwelwyr t bob grwlacl yn Ewrop i Ffinland, lie y mae y golygfeydd yn odidog.

Y Proffeswr Porter a ddywed nad yw y fellten yn dilyn llwybr igam-ogam fel y tybir yn gyffredin ei bod.

Syniad newydd arall ganddo ydyw fod tr,ydan y fellten yn cracio yr awyr.'

1 A fedr efe gael gwyddonwyr vn gyffredin i dderbyn ei athrawiaetli sydd ,3 beth arall.

Myn llawer fod Bwssia yn cliwareu y ffon ddwybig yn, yr helynt presen- nol rliwng Awstria, a. Servia.

Yr 'Auchland,' Hong hwyliau ber- thynol ai Norway, ydoedd ar ei mor- daiith 0"1' Weriniaeth Arianin, yn Ne yr America, i Luderitz Bay.

-¥ Pan gyferbyn a Possession Bay, ,ar oror y diriogaeth Almaenaidd yn ne- orllewin Affrica, daliwyd hi gan getherl1 erch, yn yr hon y gwnaed hi yn llwyr ddrylliau, ac y collodd pawb oedd ar ei bwrdd ei fywyd.,

Ymladd gornestau, g,allem dybio, ydyw prif ddifyrwch efrydwyr y prif- ysgolion yn yr Almaen, er fod y gyfrait'i yn eu gwahandd i'w dosbarth hwy yn y modd mwyaf pendant.

Ond, gellir disgwyl y rhoddir attalfa i fesur ar y drwg gan y prawf sydd wedi bod ar nifer o honynt: a ddaliwvd ;yr1 lied gyfrwys ar ganol y weitlired anghyfreithlawn.

Anfonwyd y l'hai 11\11 i garchar air: dni mis. v'

Er mwyn gwneyd y peth inor ddii- gelakkl ag y byddai yn bossibl, arferai v yr efrydwyr gyfarfod eu gilydd mewn bwyd-dy yn mhen dwyreiniol din as Berlin, ac ymladd yn un o'i ystafell- oedd.

Cafodd lielddwas wyl)odi am yinbaff oedd i fod ar adeg neillduol, a gwisgodd ei hun fel efrydydd, gan fyned i mewn heb i neb ammheu dim arno.

Pan aeth i mewn yr oedd amryw ornestau wedi eu gorphen, ac un arall yn prysur gael ei chario yn mlaen; a'r holl lø wedi ei drybaeddu a gwaed yr ymladdwyr.

Nid oeddi din llai na. phymtlieg o efrydwyr ar y pryd o dan ymgeledd meddygon yn yr ystafell.

Gyda moesymgrymiad dadguddiodd yr heddwas ei hun, trwy gloi y drws, a dyweyd, Yr ydych oil, foneddigion. i ystyried eich hunadn yn garcharorion!'

Efrydwyr yn dysgu meddygaeth am- feiliaid y digwyddai yr oil 0 honynt foi y tro hWll.

Saith o weithiau cyn hyn y cawsai perchenog y bwyd-dy ei gospi am ganiataugornestau yn ei dy.

Dywedir fod meddyginiaeth bron. an ffaeledig wedi ei darganfod rhag y lies- C) Z, meirglwyf.

:\etl1 Kwssia drwy Berlin ddydd Sadwrn, ar ei ffordd i Lundain, a. bu yn ymddiddan a'r Ym- hej-awdwr William.

Trethir Cast,ell Caerdydd, palasdy Ardalydd Bute, gyda'i 508,200 o lath en i ysgwar, i 924p.; a siop teiliwr yn ei ymyl, gyda 470 o latheni, i 947p.

Y Parchedig John Hugh Smyth Pi'gott, penaeth y gariadwledd— aoapeiiiol-ie '—yn Spaxton, a ddihat, wyd o'i urddau sanctaidd gan yr esgob yn eglwys gadeiriol Wells, yn gyhoed l- us, y Sul diweddaf.

Dywedir fod nodau arianol deg swllt yr un i gael eu rhoddi mewn cylchred- iad ynj yr India, yn ddioed.

Sillebu methdaliad a wnai lleihaa ein masnach dramor trwy ddiffyndoll- aetli, medidai Mr. Birrell, yn Bristol, nos Sadwiin.

Mr. Ure, A.S., Arglwydd Ddadleu- ydd Ysgotland, a ddywed fod y Llyw- ZD odmeth yn benderfynol o ymgodymu a chwestiynau tlodi a diffyg gwaith.

Oni bae am ein Masnach Kydd bu asai tlodi a diffyg gwaitli yn annbraetl.- 01 fwy nag ydynt, ebai yr Arglwydd n Frederick Cavendish.

Pedwar pen program Mr. Keir Hardie yw y rliad hyn:— (1) Pob plentyn i gael digon o fwyd (2) Pob dyn a dynes i gael gwaith. (3) Pawb i ga,el eu gwneyd yn gysur- us yn eu hen ddyddiau. (4) Cartref gweddus i bawb.

Dymuniadau ardderchog: nid gwlad- weiniiaeth ymarferol etto.

Y Sadwrn a'r Sul disgynodd cawod- ydd trymion o eira yn Ysgotland, Cym ru, a Lloegr.

Diliuganu' yw y term swyddogol ZD I am yr hyn a, wneid ar Mr. Smyth- Pigott yn Wells, y Sul diweddaf.

Y n gymiar foreu Sul torodd tan allan mewn ty yn mhen gogleddol Liverpool, gan achos'i! marwolaeth y gwr wraig.

Cerddorion sir a fuonfc yn cynnadledda, wythnos i heddyw, ar y diwygiada-u angenrheidiol mowu cyi' u v ranuaddysg gerddorol.

Yn mhrifddin\as Norway, 110s Sad- wrn, darlithiai y Cadfridog Booth o flaen y Brenin a thorf o wyr parchus.af y wlad.

0 Predit, yn yr Eidal, ceir adrod l- iad tarn lithiiad mawr o eira o'r myn. ydd yn llethu pedwar ar ddeg 0' ber- sonau.

0 Salzburg, yn yr Almaen, ceir hanes trychineb cyffelyb i ddeg ar hugain bersonau.

Cyllid oedd natur prif waitli Ty Cyffredin yr wythnos hon.

Gan v terfyna y flwyddyu gyllidol ar y dydd olaf o'r mis hwn disgwylir y gall Cainghellydd y Trysorlys ddwyn ei gyllideb i mewn cyn y Pasc.

Ond g.an fod gan Mr. Lloyd George lawer o gynlluniau i'w perffedthb ynglyn a ha, y tebygolrwydd ydyw mad ar ol y Pasg y dwg ef e, hi yn mlaen.

Er na bydd y diffyg yn gymmaint ag yr ofnid ar y cyntaf fuasai, er liyny bydd yn sicr o fod yn bur fawr.

11 Lliaws o Undebwyr egwyddorol ydynt am roddi eu cefnogaetli i Mr. Abel Smith yn Herts Ddwyreiniol yn erbyn cynghreiriaid Diwygiad y Tariff.

Y tebygolrwydd ydyw y gwelir tr' yn ymgeisio am v sedd hon; sef, Mr Srnitli; Phyddfrydwr; fl rhyw 'ddiwyg-

Nis gall y Llywodraeth ddyfod i un- rhyw ^glyn a'r penaeth Dinizulu hyd nes y caiff hanes ei brawl yn gyflawn i'w llaw.

Wedi ei gael aiff cyfreithwyr Swydd- fa, y Trefedigaethau uwch ei ben, a-2 In ar eu barn hwy y ffurfia Ysgrifenydd y Trefedigaethau ei farn ei hun.

Dywedir fod Swyddfa y Kliyfel weds prynu dwy o awyrenuu Mr. Wilbur Wright.

Os penderfyna y swyddfa wneyd rh 11 newyddion iddi ei hun rhaid iddi dalu royalties ar bob un i'r dyfeisydd.

Ffwlbri penbyliaid y geilw Mr. John Dillon, A.S., resymau y Toriail yn erbyn Ymreolaeth i'r Iwerddon.

Aelodau plaid Llafur a barhant yn eu hymosodiadau iannheilwng ar Mr. John Burns, am ei fod yn profi ei hun yn swvddwr mor llwyddiannue yn Mwrdd y Llywodraeth Leol.

Am ddyddiau bu dinas fawr Balti- more, yn Unol Dalaethau yr America. wedi ei chau allan c'r byd gan eira.

Y ffyrdd liaiarn rhwng Awstria a' Eidal ydynt wedi eu gwneyd yn- an., nhramwyadwy gan yr un achos.

Y Scsialiaid a wnaethant derfysg yn Paris y Sabbath. In

Gorfod ymladd a'r .Mwriaid y mae y Ffrangcod yn Morocco o hyd.

Gra,ddol wella y mae y Frenhdnea Alexandra.

Nid ydyw Cynghor Dosbarth Bet lies da am godi treth ar y rhai a dderbyn- iant flwydd-daliad yr oedranus.

Lwc ddiweddaf yr Eglwys yn yr Aber- maw ydyw deng mil o bunnau.

Anal wyd pedwar o weithwyr yn Llanelli ddydd Sadwrn trwy ym- ffrwydiiiacl metel dawdd.

Cwynir yn dost yn ngliyrnmydogaet1; ZD Aberta,we ei bod yn galed ar filoedd o weithwyr o ddiffyg gwaith.

Y Sad\ru diweddaf yr oedd sipsiwn yn cadci gospi am ymosodiad a gyf- lawnwyd ganddo yn nghYmmydogautb Caernarfon bcdair blynedid yn ol!

F Gwir yw 111 ai hir ydyw braich y gyfraith. v v

Dwy fil o lowyr yn Aberaman oedd- ynt yn cael eu talu allan Wjthnos i heddyw.

Adnabyddus; iawll\ yn sir Fflint yw y Cadben Thomas Wynne, o waith plwm Trelogan; yr hwn, ddydd Siadwm, a fu farw, ac efe ychydig dros ei hanner can mlwydd.

Prif gwestiwn Cynghor Dosbarth Dinesig Bethesda yn Arfon ar hyn o bryd ydyw y priodoldeb o oleuo vr .ar- dal a thrydan.

Rhyddfrydwyr Cumberland ydynt o'" diwedd am ymuno a'r Cynghrair Cen edlaethol.

Er ei bod yn ddyddiau y Grawys nid oes ond ychydig bwrcasu llenyddiaeth grefyddol yn mysg Eglwys wyr Leeds, fe gwynir.

1 Ofnir fod nifer yr Eglwyswyr sydd yn credu yn y Grawys a'u penau, ac yn ei wadu yn eu calonau, yn myned ar gynnydd.

Am yr ofna. fod cynlluniau newydl- ion Arglwydd Morley yn golygu perygl rhvdd Syr Walter Laurence ei sedd ar gynghor yr India i fyny. q 0

Llaw-wneutliurwyr a masnach wyr Ffraingc a godant gri yn erbyn chwan- egu y tollnu ar riWvddaii.

& Er yn llwyrymwrtliodwr dh un rn fyn yr Arlywydd Taft gymrnoAyd < liudo gan y merclied dirwestol i wa- ll ardd gwill yn y Ty — Dydd Llun yr oedd yn etholiad cy- ffredinol yn yr Eidal. Yn mrawdlys Stafford, wythnos yn ol, rhyddhawyd Edward Lawrence, darllawydd yn Wolverllampton, yn wyneb y cyhuddiad o loiruddio Ruth Handley. A phedair mil a. hanner o bobl y bu yr Arlywydd Taft yn siglo dwylaw yn y Ty Gwyn y diwrnod yr aeth efe i'w swydd. Sibrydir y bydd Mr. Osmond Wil- liams yn rhoddi ei sedd i fyny dros sir Feirionydd yn Nhy y CySredin. Llawenydd i bawb ond y Toriaid oedd ei bennodiad yn Arglwydd Raglaw, ond n chwith fydd meddwl am dano wedi peidio a bod yn A.S. Eisoes sonir am dri neu bed war i ddethbl cynnrychiolydd newydd1 yn ei Ie; set, v Mri. Haydn Jones, Tywyn; Vincent Evans, Llundain; Tom Jones, Glasgow; a J. Morris Jones, Porthmad- og. Gwneir ymdrechion egniol i ga&glu digon o arian i orphen y ffordd haiarn o Borthmadog i Feddgelert. Sonir am ofyn i'r Llywodraeth am rodd tuag ati o gronfa y Ffyrdd Haiarn Ysgeifn. o Dydd Mawrtli dechreuwyd ar weith- rediadau icyfar|fody-dd blynyddol Cyng- hrair yr Eglwysi Rhyddion yn Aber- tawe, o dan lywyddiaeth y Parchedig Evan Jones, Caernarfon. Ymddangosodd ara,eth Mr. Jones o'r gadair yn gyflawn yn ein rhifyn am ddydd Mercher diweddaf. r Bydd enw ymgeisydd Rhyddfrydig lo am ra-nbarth Walton, Liverpool, yn cael ei wneyd yn hysbys yn fu-an. Cynghorir Cynghor Dinas Liverpool g.an ei Bwyllgor Gwylio i ddifodi Sein- dorf Bres yr Heddlu. Cenedl ddiogel a. heddychlawn fydd yr Americaniaid pan y cant hwy lynges gryfaeh nag un Brydain. Prif lyugesydd y Weriniaeth sydd yn dyweyd hyn, uc am hyny, nid ydym yij rhyieddu at y dywediad:. 0 Rockwell, yn Texas,.cuir hanes am negro yn cael ei lusgo allan o garciia-r, a'i losgi i farwolaeth am geisio trei&io dynes wen. Gweithia, y Barnwr Vaughan Will- iams a'i gydaelodau ar y Ddirprwyaeth Eglwysig yn brysur ar eu hadroddiad yn n o y dyddiau hyn. Yn ol yr arwyddion yn y dyddiau hyn, nid yw Mesur Dirwestol Ysgot- land yn debyg o gael gyrfa ddirwystr, hyd yn oed yn y Pwyllgor Mawr nac yn Nhy y Cyffredin. Yn Nhy yr Arglwyddi ei daflu allan a gaiff, gellir bod yn sicr. Bydd cliwech o hen ryfel-longa-u yn cad eu gwerthu neu eu dryllio yn bur iuan. Cwynir yn Llundain, yn y dyddiau hyn, o herwydd amledd y John Streets' sydd ynddi. Dydd Llun disgynodd awyren i'r afoll. Scheldt, ger Antwerp, a throchwyd y ddau. oedd ynddi yn y dyfroedd oer- ion; ond achubwyd hwynt. Ynglyn a gwrtlnrYllcbiad yr argl- wyiddi Toriaidd i fesur yr India, dywed- odd larll Crewe eu bod yn diystyru bam y rhai sydd yn byw yn y wlad. Dywedir mai Mr. Hemmerde, W.S., Q.C., a bennodiir yn Gofiadur Liverpool. Os gwir hyn, bydd Mr. Hemmexde Yl1: gofyn am ail etholiad. A nnturin Syr Foster Oiwltfie i frwydr ag c-f 'Nid niweidiol yn unig, ond Hwyr ddinystricl i Ixvyddiaat ein gwlad fydd