Baner ac Amserau Cymru

Y D E N E U. Penderfyna y Methodistiaid: Calfinaidd sef- ydlu eglwys newydd yn Pencader, sir Gaer- fyrddin. Pennodwyd Mr. Henry Clement, Castell- neeld, yn ysgrifenydd Cymdeithas y Platiau Cymreig, &c. Rhoddodd eglwys Salem (A.), Llanymddyf- l'i, alwad i'r Parch. J. Rhvdderch, Capel Isaac, sir Gaerfyrddin. Cydsvniodd Mr. William Phillips, o Goleg Caerfyrddin, a galwad a dderbyniodd o egl- wys Annibynol Trelya. Etholwyd Mr. G. Phillips, Caerfyrddin, yn llywydd oyfarfodydd chwarterol Annibynwyr gorllewin sir Gaerfyrddin. b Gadawodd Mr. R. K. Pritchard, U.H., Bryntirion, Penybont-ar-Ogwy, y wlad hon, i fyned ar daith am dri mis yn yr Aipht. Bwriedir adeiladu ysgoldai newydd mewn cyssylltiad ag eglwysi y Methodistiaid Cal- finaidd yn Tabor, Llansamlet, a Brychtwn. Yr oedd Cynghor Sirol sir Fynwy eisoes wedi derbyn 150 o geisiadau am fan dyddyn- od, yn amrywio yn eu maintioli o 5 i 50 o erwau. Mr. E. Vincent Evans, Llundain, ben- nodwyd gan Arglwydd Lywyd'd y Cynghor, i fod yn aelod o Lys Prifysgol Cymru, yn lie y diweddar Syr Lewis Morris. Hysbysir bydd Mr. Samuel Jones, o Goleg Duwinyddol Aberystwyth, yn dechreu ar ei waith fel gweinidog eglwys Libanus (M.C.), Brynmawr, yn Mehefin nesaf. Dechreuodd y Parch. E. W. Edwards, di- weddar o Pont-y-gwaith, ar ei weinidogaeth yn Aberafon, mewn cyssylltiad a Symmudiad Ymosodol y Methodistiaid Calfinaidd. Y Sabbath ymunodd y Bedyddwyr Cymreig, y Metliodisiaid Calfinaidd, a'r Annibynwyr, yn Casnewydd, i gynnal cymmanfa ganu, pan y canwyd emynau o lyfrau y gwahanol enw- adau. Bwriada y Parch. R. R. Davies, Capel Drindod, ddechreu ar ei weinidogaeth yn eglwys y Methodistiaid Calfinaidd yn LlaH- deilo, sir Gaerfyrddin. yn gynnar yn mis Ebrill. Adroddir, a hyny ar awdurdod dda, fod e! huchelder brenhinol, y Dywysoges Christian, wedi cydsynio i agor yr adferdy (sanatorium) yn Alltymynydd, Llanybydder, ar yr 21ain o Gorphenaf. Cjlnnaliwyd cyfarfod sefydliad! 'v Parch. P. Marchant Lewis yn weinidog eglwys y Trinity (M.C.), Blaengarw. Rhoddwyd der- byniad calonog iddo gan nifer o weinidog- ion a lleygwyr. Cymmerodd claddedigaeth Mrs. J. Halkett Smith, 92ain mlwydd oed, gweddw Mr. Thos. Smith, rheolwr Bangc y National Provincial yn Penybont-ar-Ogwy, le dydd Mercher, yn mynwent eglwys Nolton. Y mae yr Uchgadben Dowdeswell, y Cot- tage, Llanstephan, uchelsirydd newydd sir Gaerfyrddin, wedi pennodi Mr. D. E. Ste- phens, cyfreithiwr, Caerfyrddin, yn is-sirydd iddo, yr hon swycld y mae yn ei dal am y pummed tro. Yn nghyfarfod Cynghor Sirol sir Fynwy, dydd Mercher, etholwyd Mr. Thomas Dut- field, U.H., Magor, yn gadeirydd, yn lie y diweddar Henadur Ben Phillips, Tredegar, a'r Henadur P. W. Raifan yn is-gadeirydd. Pennodwyd Dr. Rocyn Jones, Abertileri, yn swyddog meddygol dros y sir. Ymgynnullodd gryn lawer i gyfarfod cy- hoeddus a gynnaliwyd yn nghapel Ebenezer, Tylorstown, nos Fercher, pan y cyflwynwyd anerchiad oreuredig, &c., i'r Cynghorwr David Smith, U.H., cadeirydd Cynghor Dos- barth y Rhondda. Anrhegwyd Mrs. Smith, hefyd, a tray arian a llestri te. Cymmerodd amryw ran yn y cyfarfod. Ar ol gwrandaw anerchiad Mr. J. Kryle Fletcher, ar Sir Fynwy, a ydyw yn Nghym- ru?' penderfynodd cymdeithas lenyddol Havelock Street, Casnewydd, trwy bender- fyniad;, fod sir Fynwy yn Nghymru,' a rhoddasant gyfarwyddyd i'r ysgrifenydd ys- grifenu at y Prifweinidog, a'r aelodau sen- eddol lleol, i'r perwyl hwnw. Hysbysodd y Parch. S. R. Young ei fwriad i roddi gofal eglwys Bethania (B.), Abergaf- enni, i fyny y mis -nesaf. Yr oedd Mr. Young wedi llafurio yn yr eglwys am ddeu- ddeng mlynedd a deugain. Dadganodd yr eglwys ei gofid yn ngwyneb penderfyniad Mr. Young i ymneillduo o'r maes lie y bu yn gweiniclogaethu am gymmaint o amser. Wrth siarad mewn cyfarfod o bwyllgor cyllid Cynghor Sirol sir Forganwg, dy-,(Id Mawrth, dywedodd yr Henadur T. J. Hughes fod miloedd o bunnau wedi cael eu gwastraffu Y11 Morganwg ar ysgolion nos. Yr oedd cyf- answm y dreth am y flwyddyn nesaf yn cyn- nwys treth o 3c. at addysg eilraddol. Nid oedd dim ond tri o awdurdodau eraill yn y deyrnas wedi myned dros 2g. am addysg ei-1 raddol. Cvnnygiodd i'r dreth at addysg eil- raddol fod yn 2-&c. y bunt yn lie 3c. Cyttun- wyd ar hyn; a phenderfynodd y pwyllgor, hefyd, i dynu yr amcangyfrifon at addysg elfenol o Is. 3c. i Is. 21cl.

PERSONOLI UCHELSIRYDD 0 GYMRU. Yn Llys Troseddol Canolog Llundain, dydd Mawrth, ger bron y cofiadur (Syr For- rest Fulton, K.C.), plediodd Cadwaladr Ed- wards, 45 mlwydd oed, heb un ahvedigaeth, ei euogrwydd yn ngwyneb cyhurldiad a ddyg- id yn ei erbyn o bersonoli Mr. F. Lort Phil- lips, uchelsirydd sir Benfro; ac o sicrhau symiau mawrion o arian gan arian-fenthyc- wyr yn y rhali orllewinol o'r brifddinas ar bromissory notes frugiedig. Yr oedd y carcharor yn ddyn o wisgiad trwsiadus, gydag ymddangosiad tarawiadol. Cafodd y carcharor cheque am 750p. gan arian-fenthycwyr, a'r un diwrnod caf- odd l,000p. gan un arall. Yr oedd hwn, modd bynag, wedi cael ei groesi; ac ni thal- wyd ef trwy fangc Ostend. Gwnaeth ddefn- ydd o'r cheque am 750p. Caed allan, wedi hyny, fod ystori y carcharor yn un gelwydd- og, ac mai ffugiad oedd y promissory notes' a arwydclwyd ganddo ef. Gwir iddo, r.ai blYllyddocdd yn ol, briodi llys-chwaer i Mr. Lort Phillips, ond yr oedd 'ei wraig wedi cael ysgariad oddi wrtho ryw bymtheng mlynedd yn 01; ac nid oedd Mr. Lort Phil- lips wedi ei weled er hyny. Wedi i'r car- charor gael yr arian aeth i Paris, Amster- dam, Ostend, a Brussels. Ar ol olywed ei dywedodd y cof- iadur ei fod yn amlwg fod y carcharor yn hen dioseddwr, ac yn un o nodwedd nad oedd yn teilyngu un cydymdeimlad. Bydd- { ai yn rhaid iddo fyned i benydwasanaeth am bum mlvnedd. Dygodd t-ramffyrdd Leicester ennill clir i'r Cynghor Dinesig, y flwyddyn ddiweddaf, I o 10,538p. J

0 YNYS ENLLI I YNYS GIFFTAN. ¡ [GAN Seithenyn], GWAELEDD YN MYSG PLANT. Y mae 1 lawer iawn o blant yn wael yn Lleyn. Er cymmaint yr honir fod gwyddon- iaeth fecldygol yn gallu attal defy don, y mae y frecli goch mor gyifredinol ag y bu erioed; a dechreua y cyhoedd ammheu Ilesoldeb cau yr ysgolion. Amlwg ydyw nad ydyw eu cau yn rhwystro ymlediad yr ha int. Os oes daioni yn y cau, ni ddyld caniatau yr ath- rawon iaeh fyned i ddysgu mewn ardaloedd eraill. Yn Ffestiniog cymmerwyd dau blentyn yn wael dan y frcch goch. Gweithiai eu tad yn y Deheubarth. Ymadawodd y weinyddes arbenig ofalai am achosion fel liyn yn sydyn, ac, yn anffoilus, cymmerwyd mam y plant cleifion yn wael dan yr un afiechyd. Ofnai y cymmydogion fyned i'r ty, rhag ofn idd- ynt hwythau gael eu taraw gan yr haint. Gwynai Dr. Richard Jones, y swyddog medd- ygol, yn ddirfawr o herwydd ym.adawiad y weinyddes arbenig a. phenderfynodd y Cy- ngh-or Dinesig gyflogi gweinyddes arall yn ddioed, a hyny ar gost y trethi.

BRWYDR RHWNG DWY DDYNES. Pan yr oedd Margaret Prichard, Glan)-- afon Court, Pwllheli, yn golchi ei hwyneb, ar ol bod yn ymladd a J. Manion, cym- mydoges, daeth Catherine Pugh Williams, Sand Street Court, Pwllheli, yno, a honir iddi hi ddyweyd mai darna u o'r un hen foncytf oedd y ddwy. Taflodd Margaret Prichard y dwfr oedd ganddi yn ymolchi .am ben Catherine Williams, a dyma'r ddwy 1 ymladd yn y fan. Dywedir i M. Prichard gyrnmeryd sospan,' a tharaw Mrs. Williams gymmeryd sospan,' a tharaw Mrs. Williams ag ef yn ymyl ei llygad deheu, gyda'r can- lyniad i'r gwyneb a'r llygad chwyddo yn fawr, ac i olwg y llygad gael ei golli bron. Daeth yr helynt, yn ei wahanol agweddau, ger bron ynadon Pwllheli, ddydd Mercher. Gaclarnhawyd disgrifiad Mrs. Williams o'r ymosodiad. Ond, o'r ochr arall, dywedwyd mai Mrs. Williams ddechreuodd y cwbl, ac nad oedd ganddi ddim busnes i ddyfod yno o gwbl. Cadarnhawyd hyn gan ddwv dvst. Ond dirwywyd Mrs. Prichard i lp. a'r cost- au, lp. 4s., neu fyned i garchar am fis.

ACHOS EITHRIADOL. Y mae Bwrdd Gwarcheidwaid Pwllheli a Chynghor Gwledig LleYll wedi bod yn cwyno yn ddiweddar fod Plwyf Aberdaron ar ol hefo talu y galwadau. Honid fod tua 260p. yn ddyledus. Gan nad oedd bygwth yn gwneyd dim daioni, codwyd gwysion yn er- byn yr overseers,' a gofynwvd i'r ynadon, yr wythnos ddiweddaf, bennodi diwrnod ar- benig i wrandaw y gwysion.

A WARANTIWYD Y BUCHOD? Yn Llys Dyledion Pwllheli, yr wythnos ddiweddaf, gofynai. Robert Parry, arwerth- wr, bris buwch a werthasai efe yn 1906 i W. H. Jones, Groesffordd, Ceidio. Dywed- odd Parry iddo wert-hu y fuwch ar y telerau arferol. Dywedwyd y disgwylid y fuwch i ddyfod a llo yn Ionawr, and ni roddwyd gwaraaitiad. Holwyd tystion i gadarnhau hyn. Darfu i un tyst ddyweyd wrth Jones na ddeuai y fuwch ddim a 110 yn Ionawr. Dadl Jones oedd, iddo ef brynu yr anifail ar y dealltwriaeth ei bod i ddyfod a Ilo yn Ionawr. Ni buasai yn ei phrynu o gwbl oni bae am hyny. Dyfarnwyd yn ffafr yr liawlydd. Cyffelyb oedd yr achos ddygodd R. Wil- liams, Plas Bretherton, Caernarfon, yn er- byn Catherine Williams, Cefn Ferfau, Llan- aelhaiarn. Honai efe i Mrs. Williams war- antu fod y fuwch yn gyflo. Yr amddiffyn- iad oedd, na soniwyd o gwbl am gyflwr y fuwch ac ni chlywyd dim am yr hawl hyd nes y darfu i'r ddiffynyddes wrthod rhoxldi benthyg arian i'r hawlydd. Rhoddwyd dyfarniad o ochr Mrs. Wil- liams.

LLANAELHAIARN. Yr oedd Thomas Budger, o'r lIe hwn, o flaen ustusiaid Pwllheli, ddydd Mercher, ar y cyhuddiad o fod yn feddw yn y dref hono, a chafodd ei ddirwyo 10s. a'r costau.

RHYBUDD I BERCHENOGION DEFAID. Y mae yr heddgeidwaid yn cael anhawsder parhaus hefo'r desbarth hwnw o berchenog- ion defaid ag ydynt yn esgeuluso hysbysu yr awdurdodau lleol os y tyr allan glafr yn mysg eu defaid. Hona rhai o'r person ail a gyflawnant yr esgeulusdod hwn anwybod- aeth o'r gyfraith. Ond y mae bron yn am- mhossibl iddvnt fod yn anwybodus felly, o herwydd cyhoeddir rnybuddion drwy yr ar- daloedd, a chofnodir yn y newyddiaduron bancs personau yn cael eu dirwyo am dori y gyfraith. Y mae yr Arolygydd Jones wedi dyweyd, dro ar ol tro, wrth yr ynadon, fod esgeulusdra rhai personau yn gwneyd dir- fawr ddrwg, trwy fod eu defaid hwvnt yn cymmysgu a defaid iach pobl eraill. Dydd Mercher gwysiwyd Wm. Jones, Murcypiau, Llan.aelhaiarn, am y trosedd hw.n, a chafodd ei ddirwyo i lp. costau, 8s.

PENRHYNDEUDRAETH. Cododd dadl rhw.ng W. O. Williams, Home from Home,' ac Evan Richards. grocer,' yngnylcli dyled y naill i'r Hall. Gofynai Williams 13s. 3e. gan Richards, yr hwn a hawliai gvffelyb swm gan Williams. Gwadai Richards fod arno ef yr arian, "a. daeth y cldadl ger bron Llys Dyledion Porthmdog, dydd Mercher. Y canlyniad fu, i Richards gael ei orchymyn i dalu y swm.

GARN. Y mae Llys y Dyledion wedi gorchymyn fod i Wm. Jones, Glanafon, dalu ei ddyled- lon yn ol 5s. y mis am bum' mlynedd, dan archeb weinyddol a ganiatawyd iddo.

HELYNT YNGHYLCH A DDA WEB. Pan y bu Wm. Jones, Sygyn Fawr, B,)ld- gelert, farw, honai Ellis Roberts, Clogwyn, Nantmor, fod arno iddo ef, ar addaweb, y swm o 9p. 7s. Ceisiodd Roberts godi y swm odd;, ar Mrs. Searell Jones, y weddw, fel ysg'utores yr ymadawedig. Ond dywed- odd hi nad oedd ei gwr ddim wedi gadael eiddo ar ei ol, ac -felly collodd Roberts ei liaivi. Ond yn Llys Dyledion Porthmadog, dydd Mercher, gofynodd Wm. George, ar ran Roberts, am ail-agor yr achos, ar y tir y gellid profi fod gan Mrs. Jones o 200p. i 800p" ar ol yr ymadawedig. Mr. J. Jones Marrs, dres Mrs. Jones, a ddvwedodd iddi hi brynu dwy fferm am l,000p., a chodi 950p. arnynt. A thyhio fod y fferm yd d yn "erth LOOOp, nid oedd yno ond 50p. dros ben y mortgage.' i Caniatawyd y cais. I

PENTRE'RFELIN. Yr wythnos ddiweddaf cynnaliodd Cym- deithas Lenyddol y lie hwn ei ohyfarfod ter- fynol am y tymmor, pryd y cafwyd gwledd 0 de, &c., a chyfarfod cystadleuol llwydd- iannus.

Y WYBODAETH NEWYDD. Yn ysgoldy y Tabernacl (B.), Pwllheli, y noson o'r blaen, traddododd y Parch. Henry Rees anerchiad ar Y wybodaeth newydd.' Yr oedd y syniadau a'i ddrychfeddyliau mor oithriadol o newyddion fel y synwycl y gwrandawyr gymmaint nes eu gwneyd i ofH1 i Mr. Rees beidio terfynu ei anerehiad y noson hono, ond ei ohirio. hyd rhyw noson arall, er rmvyn iddynt gael liaimlden i fy- fyrio ar yr hyn a glywsent. Cydwelodd Mr. Rees, a gohiriwyd y cyfarfod.

WESLEYAETH LLEYN. Un o hoff destynau Mr. Wm. Davies, High Street, Pwllheli, ydyw Hanes Wesleyaeth yn Lleyn, ac yn enwedig yn Nghylchdaith Pwllheli.' Y mae yn dra chyfarwydd yn yr hanes. Yn ysgoldy capel y Wesleyaid, Pwll- heli. yr wythnos ddiweddaf, traddododd ddarlith ar ei hoff bwngc. Yr oedd yn ddy- ddorol iawn.

DYDD GWYL DEWI. Dathlodd llawer o wyr da Pwllheli Ddydd Gwyl St. Dewi trwy gynnal gwleddoedd yn y Whitehall Hotel, Toiter Hotel, a'r Bod- awen Hotel. Traddodwyd anerchiadau, a datganwvd unawdau amrywiol.

ABERGYNOLWYN. GWYLIAU LLENYDDOL A CHERDDOHOL. Er gwaethaf cyfyngder ac iselder masnach y llechau, y misoedd diweddaf hyn, myn ys- bryd diwylliant yn myd lien a chan fyw o hyd yn nghalon yr ardal hon. Er's rhai dyddiau yn ol cynnaliwyd cyfarfod llenydd- 01 brwd, a chwaethus yn Maries y Chwarel, dan lywyddiaeth y Parch. R. R. Jones (M.C.), ac arweinyddiaeth Mr. James Gri- ffiths, o Gorris; a chafwyd hwyl a budd sylw- eddol; tynwyd rhai talentau newydd i'r wyn- eb, drwy gyfrwng yr wyl newydcl-anedig hon; a chyn gorphen ein crybwyIliad am dano, ni fuasem yn rhydd heb enwi dau, o leiaf, fu a llaw fywiog yn nygiad ei raglen allan-Mr. R. R. Thomas (ap Matthew), a Mr. Rees Watkins, is-oruchwyliwr y chwarelau. Rhwydd hynt iddynt i gynllunio arlwy gy- ffelyb etto, pan gaffer amser a chyfle, ar fongc anial yr hen chwarel. Cyfarfod arall dynodd sylw a meddwl ieuengctyd y fro hon ato ydoedd gwyl flyn- yddol Abertrinant. Cynnelir y cyfarfod hwn mewn addoldy perthynol i'r M.C. yn nghym- mwd Abertrinant; ac er mai pell a digon an- hygyrch yw pob Hwybr yno, carwyd cyn- nulliad da a phoblogaidd. "Ennillwyd amryw wobrwyon gan yr Aberiaid yno, hefyd. Y Sadwrn olaf o Chwefror cynnaliwyd Arwest Lenyddol y M.C. Llywyddwyd cyf- arfod y prylnawn gan Mr. Richard Jones, Bodilan fawr. Gwr ieuangc llengar a gweith- gar gyda'r achos Methodistaidd yn y gangen eglAvys y'n Peivy-meini,. Arweiniwyd yn ddeheuig a doniol gan y Parch. R. R. Jones, M.C. a beirniadwyd y canu gan Mr. John Thomas, Talsarnau; a chyfeiliwyd gan y fon- eddiges'Miss Annie May Roberts. Canwyd emyn i ddechreu. Beirniadaeth arholiad safon iv.-T, Eunice Williams 2, Cordelia Ellis; 3, Rosa Watkins, ac Ellen Anne Davies. Cystadleuaeth canu i rai dan ddeg oed, '0 mor hoff us 1, Annie Pughe; 2, 01w811 Morris. Anerchiad gan y llywydd. Cystadleuaeth adrodd i rai dan ddeg oed, Y peth tlysaf —1, Owen Ellis Morris, a David Pughe Davies 2, Evan Lumley Mor- ris 3, Winnie Jones; 4, Owen Lewis Deuawd i blant dan ddeg oed, "V ele fi yn dvfod—Annie Mary Hughes, a John Llewellyn Hughes; 2, David John Pughe, ac Owen Lewis. Unawd i rai dan 13eg oed, Hymn Ymad- awol Mary Ema Morgans, Esgairgeilfog • 2. Jennie Pugh; 3, Annie Pughe; 4, Mary C. Lewis. Beirniadaeth arholiad Safon v.—1, Sarah Annie Jones; 2, David Roberts a John R. Jones. Ehysgrifiaeth-E. J. Rowlands, Abergyn- olwyn. Cyfieithu-l. E .J. Rowlands, a Robert Edward Lewis, Abergynolwyn.

Cyfarfod yr hwyr. Dechreuwyd am 6 o'r gloch, ac erbyn yr adeg hono yr oedd yr ysgoldy yn Dawn o bob! o wahanol fanau v oyJeh, Hwyrach na welwyd er's amser, gymmaint o ddveithriaid w.edji cyd-ymgyjnn ull. Llvvfyddwyd v cyf- arfod hwn gan Mr. Ellis Ellis (clerc y chwarelau), yn hynod ddoeth ac addysgiad- ol. Yn ei anerchiad. sylwodd ar fod gwahrni- ol agweddau cystadleuaeth wedi cael sylw, ynglyn a'r wyl hon. Nid oedd prinder cys- tadleuwyr ar unrhyw gangen. Annogodd, hefyd, yr ieuenctyd i ymbleseru mewn llen- ydda mwy yn y dyfodol. Credai ef y deuai bvwvd y wlad yn fwy attyniadol a difyr, pe gwnai pawb ddefnvdd priodol o'u horiau ham- ddenol. Arweiniwyd etto gan y Parch. R. R .Jones, M.C. Wele restr o'r rhai ennillasant wobrau :— Deuawd i blant—Miss Jones, Corris, a Miss Pufrh, Esgairgeiliog. TTnawd i unrhyw lais heb ennill 4s., y dyn tylawc1 '—Annie Wood. Abergynolwyn. Gofvn cwestiynau Humphrey Jones, Abergvnolwyn. TJnawd baritone, (Fel v myno Duw I-Wil- liarn. 0 Ellis, Abergynolwyn. BaHdoniae.th. can, Cwm T,Iaiifibangel Ellis Elhs, Abergvnolwyn. Adroddiad, Beth s.v'n hardd '—Lewis PnTh, Abergynolwyn. TTnawd soprano—Pnche Llaneo'ryn Unawrl bass, Gwysi i:r C,,iO,Fvan J* Rowlands., ac Mrisyn Humphreys, Abersyn- olwyn. Prif draethawd—Hugh Williams, Towvn. Cyfansoddi ton — Hugh Whittington, America. Cor deuddeg, Y Gwanwyn '—cor clan a-- wemiad Albert LI. Hughes. Traethawd i rai clan 25ain oed—TV-Hv Jones, Maesypandy; ac Annie J. Thomr.s. Anerrrvnolwvn. Prif adroddiad, Iesu (Golvddan)- Wil- liam 0 Fllis. Aber.o-ynol.wyn. TTnawd tenor. Naiit. y mvnvdd '—Idrisyn Tinrpphrevs, A bergvnolwyn. Pedwarawl. mown adp-of '—narti dau anveimad Albert LI. Huedies, Abergyn- olwvn. Arhnbnd v desbarth hynaf, Owen W. T0" A olwvn. F01 vna y terfynwyd y cyfarfod: fie r i fod yn faith, yr oedd yn dda i'w 3dr#edd. *jrres.yn na luasai yr ell w auau yngnya a r Eglwys Sefydledig yn uno y tro nesaf i roi eu goreu mewn ffurfio cyfarfod unedig. Yn ddiau, cawsem fwv ac uwch cvstadleuon pe codasid y gwobrwyon, yr hyn allesid ei wneyd yn hawdd, ond cael undeb. Er i'r beirniaid roi. pob gair da am bob cystadleu- aeth, 'nid da, lie gellir gwell.' Cynnelir cyfarfod etto yn yr Ystradgwyn, a sibrydir fod hogi arfau ,i fod gogyfer h gornestu yno etto. Hwyl] a hynt dda yw dy- muniad yr ysgrifenydd i bawb wnelo yr hyn a alio i godi'r hen wlad yn ei hot. Tywvned graenyn ei ran.' E. Gwernol Roberts.

BALA. CLADDEDIGAETH MR. W. E. JONES, HIGH STREET. Dydd Sadwrn diweddaf, yn mhresennoldeb tyrfa fawr o bobl barchusaf y dref a'r wlad, cludwyd gweddillion y gwr da uchod i dy ei hir gartref yn mynwent Eglwys y dref. Blaenorid yr orymdaith gan weinidogion a blaenoriaid; ac yn dilyn yr oedd yr arch, yr hon a gludid gan aelodau ei ddosbarth yn Ys- gol Sul capel Tegid, a'r dorf yn canlyn. Aed i'r capel Saesneg, am ei fod ar y ffordd i'r gladdfa; a chynnaliwyd gwasanaeth byr, dan arweiniad Dr. Hugh Williams. Wedi ymwa- hanu, ail ffurfiwyd yn orymdaith, ac aed yn drefnus tua'r gladdfa. Darllenwyd jrhanau priodol o'r Ysgrythyr gan y Parch. J. T. Alun Jones, a gweddiwyd gan y Parch. E. 0. Davies. Yr oedd yr holl drefniadau yp. syml a dirodres, yn dra nodweddiadol o'r ymadawedig. Gwr tawel a diymffrost ydoedd Mr. Jones ar hyd ei oes; ond ni phetruswn ddyweyd ei fod yn un o'r cymmeriadau harddaf welodd tref y Bala erioed. Yr oedd natur a gras wedi bod ar eu goreu yn ei bryd- ferthu. Bydded i aden amddiffynol Tad yr amddifad, a Barnwr y gweddwon gysgodi ei weddw a'r plant sydd yn amddifaid.

CYNGHERDD. Cynnaliwyd cyngherdd llwyddiannus iawn yn Cwmtirmynach, nos Wener. Llywyddid gan Mr. W. Williams, Hafod yr Esgob. Aed trwy y raglen ganlynol:—' Lead, kindly Light,' gan gor Cwmtirmynach. Unawd, Children's Home,' Miss Myfanwy J. Da- vies. Unawd, Seren Ddydd,' Mr. Watkin Jones. Deuawd, Mri. Tom Hughes ac R. Thomas, Bala. TJnawd Nant y Mynydd,' Miss J- E. Davies, Bala Pedwarawd, Mri. T. J. Jones, Gelli; H. R. Davies, R. Roberts, ac R. Thomas,'Bala. Adroddiad, Mr. J. E. Williams, Pantglas. TJnawd, Merch y Cad- ben,' Mr. H. R. Davies. Unawd, 'Bechgyn Cymru,' Mr. Watkin Jones. Deuawd, Plant y Cedyrn,' Mri. R. Roberts ac H. R. Davies. Adroddiad, Maes Bosworth/ Mr. R. Ro- berts, Tai'r Felin. TJnawd, O na byddai'n haf o hyd/ Mr. R. Roberts. Unawd Miss Myfanwy Davies. Unawd, Miss- J. E. Da- vies. Cyfeilid gan Mr. Ted Watkins.

UNDEB DIRWESTOL Y G.W.R. Yn nghyfarfod arferol cangen Bala, dydd Gwener, pan y llywyddai Mr. Steve Davies, traddododd y Parch. D. J. Evans, o Gole<5 Duwinyddol Bala, ddarlith ddyddorol ac addysgiadol ar Waedd y gweithiwr, ac atteb Cristionogaeth;' neu, mewn geiriau eraill, Yr Eglwys, ac anghenion yr oes.'

DARGANFYDDIAD YMBORTH PRIODOL. WEDI HANNER NEWYNU AM UGAIN MLYNEDD. Y mae gan filoedd o bersonau arswyd bwyta am nad ydynt wedi cael hyd i ymborth sydd yn dygymmod a hwynt. Maent yn byw ar fin newynu, ac yn myned yn wanach, yn fwy cynnhyrfus,ac yn fwy adfydus yn ddyddiol. Bu boneddiges yn trigiannu yn agos i Chester- field fel hyn am ugain mlynedd. Ond un 1 L diwrnod, rhoddodd brawf ar Grape Nuts, a gwnaeth y cyfnewidiad syml hwn wahaniaeth anhygoel yn ei bywyd. 'Yr wyf yn hen wraig 73ain mlwydd oed,' meddai ei llythyr, 'ac am dros ugain mlyn- edd dioddefais oddi wrth gam dreuliad par- haus. Yn ystod yr amser hwnw ni fwyteais unwaith y swm a ddylaswn, a'r canlyniad yd- oedd i mi fyned yn wan a chwla, er fy mod cyn hyny yn gryf ac iach, ac wedi dwyn i fyny cfeulu mawr ac iach. Rhoddais brawf ar ol prawf ar bron bob math o barotoadau a phethau cyffelyb sydd ar y farchnad, ond ni chefais yr un o honynt yn dygymmod a fi. Ddwy flynedd yn ol soniodd cyfaill i mi am Grape Nuts, a phwrcasais becyn o hono. Yr oedd yn galondid mawr i mi na theimlais unrhyw effeithiau oddi wrth y ddysglaid gynt- af o Grape Nuts. Ni theimlai fy nghylla yn orlawn, ac ni orgurai fy nghalon fel yr arferai, ac ni chefais gur yn fy mhen. Gor. phenais y pecyn cyntaf yn mhen yr wythnos, a gallwn ddyweyd fy mod o'r diwedd wedi; darganfod yr ymborth priodol i mi, a bythi er hyny yr wyf yn defnyddio Grape Nuts: bob dydd yn ddi-ball. Bob boreu y deuaf' o'm gorweddle yn gynnar byddaf yn mwyn- hau fy moreufwyd. Wedi hyny, bydd ym bleser genyf gyfiawni fy ngorchwylion teulu- aidd, ac ni fum yn teimlo felly er's dros ugain mlynedd; a phob dydd Sadwrn byddaf yn cerdded i Chesterfield i siopa, pa un sydd ddwy filldir oddi yma. Y mae yn wir dda genyf allu dyweyd hyn wrthych am yr hyn y mae Grape Nuts wedi ei wneyd i mi.' Rhoddir yr enw gan Grape-Nuts Co., Ltd., 66, Shoe Lane, London, E.C. Y mae Grape Nuts wedi eu gwneyd o'r gwenith a'r haidd goreu wedi eu coginio am ugain awr mewn awyr sych a llaith bob yn ail. Achosa hyn i'r celloedd sydd yn cynnwys y starch ymagor a newidia y starch yn siwgwr-rawn a dextrin' pa rai sydd yn hawdd i'w dreulio. Cedwir ffoddhalan sydd mor anbebgor i adeiladu y giau a'r gewynau yn gyfain a dianaf. Y mae Grape Nuts yn fwvd cyflawn wedi ei ran dreulio, a gellir ei feddalhau i rai mewn oed a rhai a dannedd drwg drwy ei fwydo mewn llefrith cynnes, a cheir ei fod lawn mor dreuliadwy a maeth- lawn. Y mae yna reswm dros Grape Nuts. Gall pawb yn awr fod yn sicr o gael Grape- Nuts yn sych a chrin mewn pecynau wedi eu iapio mewn papur pwrpasol i gadw'r gwlyb- aniaeth. Na chymmerwch yr un math arall. Gofynwch i'r siopwr am Grape Nuts Bis-, cuits a Wafers.

TOLSTOY YN 80AIN. ( Kydd genedigaeth y Rwssiad enwoo- Count' Tolstoy, bedwar ugain mlynedd yn 01, yn cael ei ddathlu yn fuan bellach gyda llawer o rwysg a llawenydd. Hyd yn oed yn Paris gwneir hyny. Hwyrach mai y tu allan i Rwssia y bydd mwyaf o ddathlu ar ei flwydd-Wyl.