Baner ac Amserau Cymru

J SIR FFLINT. y cyfarfod misol uchod yn Nghaerlleon dydd Llun, Mawrth 2i], dan lywyddiaeth y Parch John Owen, Wyddgrup. Darllenwyd a. chadRrnhawyil cof- 1 nodion y cyfa.rfod blaeftdrSl. ttawenydd oedd gan y f!fa,\v'aoliaeth ddeall fod y gwrthwynebiad i'r drwydded yn Ngbaergwrle wedi bod yn llwyddiannus, Trefnwyd i anfon cydymdeimlad y cyfarfod miso) A'r brodyr cnti- lynol Y Meistri R JofleB, Llaneilrg^jri • William Dayies, KyntidfiefdyWj Daniel figberts, ffyniwa* §ftiyWj Willi'ftrn ifeties, ajlanantion ft Martiti, Onswe LBgh Hiighes, Gwespyr; ,S Cuniiaii, (JEn'rSfdn i IsciaQ | Navies. ,Salin% Jojjjji ROwlahd?, Lldngttlien; ;4piin Daniel, Iilango']ren,j Eyan .JlHis,: Pen y bryn y ParcH 1 Thoma?, Owen, Gonnah's Quay; a Mr Etan Griffith, Ne\y Brqugbton—rbai rnewh gwaeledd, ftc etaill mewn profedigaethau teulsiaidc!. Cyflwvnwyd ar y pryd cydymdeimlad dwysaf y frawdoliaeth a'r Parch J Rowlands yn ei alar am ei anwyl dad. Coffhld Gwnaed coffhS.d tyner am y raedayg amryddawn Dr John Roberts, Caerlleon. Teimlid soiled am dano nid yn eglwys John Street yn unig, ond yn hinas hetiafol raer a'r am'^vkhoedd. Yr oedd "iddo gymmeriad caredig a chadarn, galluoedd disglaer yn iighyleh ei alwedigafeth; a bit 0 wasanaeth anarferol yn y cylch- 6edd gwladol, cymdeithasol, a chrefyddol. Sd'n a si t i ddirwfet, diy ei, ties. Glyilodd wrth egwyddorion YilinSilldtiael.fi a Rhyddfrydiaetli er i hyny gostio tipyh b ,tbetth jddo. HySbys iawn oedd ei wladg mveh aikoced. ParbEii vn Gymro Wymngalon. i iaith bi fam a. llenyddiaeth ei genedl, ac yr oedd yn wir hblf o flreinderyr englyn. Er iddo ddringo i safle uchel ac aiirhydeddus, er iddo iJlpw Bwyddaii jjwyfe'gj.'ife, eistedd ni- jb nghadftir prif, ynaa y ddinas, nid oedd dim o'r ifiursendod na'r rhodres annymunol yn riodweddu ei gymmeriad. Gallfs:d Ilanw cyfrol helaeth â'i gym- mwynasau i wahanol achoslon. Yn svmmudiad Dr J Roberts collwyd gwr oedd yn anrhydedd i'w genedl, ac yn addurn i'w gyfundeb. Mae r holl newyddiaduron wedi gwneyd f-ylw helaefh o'i rinweddati a'i wasanaeth, fel nad ymhelaethwn. Mr John Griffiths,-Bwcle Wele etto un o ffyddloniaid crefydd. Meddai lawer o rag-oriaethall a chymmhwvsdf ran, a gwasan.xethodd ei gylch sryda defnyddjOJdeb, Btt'n swyddog eghvyg am yn agos i 40ain mlynedd. Yr oedd ei brvder am yr achos fel pryder mam am ei thenlu Bvddai vn bryd- lawn yn y modd on, yn haelionus iawn yn ol sefyllfa ei amgvlchiadau, ac yn gwneyd pob gwaith yr ymaflai yhddO yn drwyadl. Byddai yn hoff o weinidogacth gref, ac mor hof a'r Apostol Pan; 0 adrodd hanes ei droedieaetii yn y seiat. Cfedid ei fod yn lin o'r plant, a'i fod wedi inyned i raewn i'w etifeddiaeth. Darllen- Odd y Parch R E Morris. M A, hapur cyflnwysfawr ar fatter tra. |)bwys'g fee amserol i r cyfundebsef. Eiii safle fel cyfundeb yn wvneb nifer ein pregethwvr ac amled- jrmgeiswyr am y wein ddsfasth.' Gan fod v papur i gael syiw pellar'n ni. cheistwn roddi ei brif bwvntiau. afwyd ttafodaetli am heth amsei'j yr hon ibedd yn codi'r lien ar anbawsderau y pwngc. Erys y drafodaeth i'w dwyn yn mlaen yn y cyfarfod nesaf. Y cyfarfod misol nesaf i'w gynnal yn Nghoedpoeth. Y Parch R Morris, m A, i arwain gyda hanes yr achos yn y lie Gwnaed trefniadan i geisio cwbihau Hant s yr Achos yn y Sir,' a theimlid fod mawr anaren dwyn hyn i derfyniad buan. Etholwyd y Paich t E Williams, B D a. Mr D Roberts, Treffynnon, yn gynnrychiolwyr i'r Gymrnanfa Gyffredinol. I'r cymdeithasfawdd am y flwyddyn; Y Parchn P M Davids W Foulkes, R R Jones, H P Roberts, B A, y Meistri Henry Jones, Thomas Jones J H Thomas, ac Owen Wynne. Dewis wyd y Parr-hn W G Williams, Penllyn, a R Prvs Owen, BA, New Broughton, i'w hordeinio y flwyddyn hon. Rhoddwyd gwahoddhd cynnes 1 Gy:udeitha8fa'r Gog- ledd ddyfod i Llangollen, Aiehefin 23ain, 24ain, a'r 25ain. Estynwyd yr un croesaw i fyned drwy'r gym- deitbasfa nesaf i'r Gymmanfa Gyffredinol am 1909 i ymweled a, Rhosllanerchrugog. Talodd Mr James Venmore, u R, Liverpool, ymweliad a r cyfarfod misol ar ran v Genhadaeth Gartrefol, a chafwyd ganddo anerchiad llawn o gref-ddoldeb, o wresowgrwydd ys- bryd ac appeliai yn ddifrifol am i'r eglwy-i wneyd eu rhan at yr a hos teilwng hwn. Y ceisiadau am 'grants' i'w hanfon erbyn RIJdIl laf. isgwylir i'r eglwysi sy n derbyn gyfranu yn ol Is yr aelod, ac mae pwyllgor neillduol i ystyried yr holl geisiadau. Pen- nodwyd y Parch J P Davies, M A. yn gyfarwyddwr y w genhadaeth am y flwyddyn. Rhoddwyd derbyniad siriol i'r Parch G G Owen i'n plith ar ei ymsefydliad yn eglwysi Pontcyssylltau a Saroa. Gyda'r amean o ddewis rhagor o swyddogion, trefnwyd i'r Parch E Roberts a Mr Jone ymweled a, Phentrebwlch y Parch J Owen a r Jesse Roberts a'r Waen a Llanar- mon y Parch E Lloyd a "iir R E Roberts a Phenllyn. Rhoddwyd camatad i eglwys Bethel, Pongciau, i sym. mud yn mlaen i adeiladu ty i'r gweinidog. I eglwys Trinity Acerfair, i werthu darn o dir. I "eglwys New- market i adeiladu ysgoldy newydd. I arwyddo nodati arianol ar eiddo yn Nghoedpoeth, y Parch E Jones a Mr R Roberts; ar eiddo yn y Ffritn, y Parchn Edward Roberts, R E Morris, a Mr E W Smallwood. Hysbys- wyd fod Mr T E Williams wedi ei ddewis yn flaenor yn Treuddyn. Fel ffrwyth ymweliad a, Thainant dadgan- wyd fod parodrwjdd ac unfrydedd yn yr eglwys yn mhlaid cael gweinidog i w gwasanaethu. Derbyniwyd adroddiad pwyllgor i onnah s Quay, a gwnaed trefn- iadau chwanegol i 37styried y mater. 0 swm mawr adroddi dau'r dosbarthiadau:—1. adarnbaa-ydenwau y gofalwyr yn yr Arholiad Sirol. 2. adarnhawyd yr enwau o'r dosbarthiadau i ffurfio Pwyllgor ): ymdeithas ein Pobl Ieuaingc. 3. < adamhawyd yr enwau ar Bwyllgor Oefniadol y ddau gyfarfod misol am 1909 wyraio Dinbych a Sir Fflint. 4. Rhoddwyd caniatad i Mr John Griffiths, Rhos, i eistedd yn Arholiad Ym- geiswyr am y Weinidogaeth. Cadarnhawyd Meusydd Llafur yr Arholiad Sirol am 1908-09 fel y canlyn Dosbarth pob oed a than 21ain, Mat. xvi.—xxi. a'r Hyfforddwr' i. Dan 16eg oed, Mat. xvi. xxi. a'r Hyfforddwr' xiv. Dan 13eg oed, I Llyfr Safon IV., V.. neu VI. Rhan ii. yn faes yr arholiad. Dan naw oed, Rhodd Mam 1.—vi. Nad yw y pwyllgor i wario dros 20p ar yr arholiad, swm y gwobrwyon i'w IIeihau mewn canlyniad. Fod cardiau j'w hargraphu. Fod yr I ysgrifenydd i gvnnrvchioli y cyfarfod misol yn Mh wy II. 1' gor yr Undeb.—J E Williams, ysgrifenydd. 0 bwyll- gor y cyfarfod misol, cadarnhawyd y canlynol:—1 Fod 5p i w cyflwyno i gyfarfod misol Trefaldwyn Isaf. 2. Y Parch R Jones i ysgrifenu Anerchiad gyda'r Ys- tadegau. 3. Y Parch J Owen i roddi hanes yr achos yn y sir yn Nghymdeithasfa Llangollen. 4. Y Parch J Lias Pavies i anfon byr-goffhid i'r Blwyddiadnr' am y diweddar Barch Benjamin Pritchard. 5. t ais 1 eglwys Glan'rafon i fyned i'r pwyllgor arianol. — Ysgrif- enydd. O'r pwyllgor arianol1. Fod y llywydd a'r ysgrifenydd barhau yn eu swydd am flwyddyn arall. 2. Fod y nodau arianol ar eiddo y Victoria Hall, Gwrecsam, a Treuddyn i'w dinystrio. 3 Cadarnhawyd adroddiad goruchwyliwr y ddwy Drysorfa.' 4. Ceis- iadau am 'grants a cheisiadau'r myfyrwyr i'w gohirio byd y pwyllgor nesaf. 5. Mr R E Rooerts i weithredn dros dymmor fel trysorydd, yn lie Mr J Rowlands.—D Hughes ysgrifenydd. Pasiwyd penderfyniadau, a chafwyd areithiaa gwerthfawr yn mhlaid Mesurau Addysg a Thrwyddedau y Llywodraeth; ac annogwyd -u. -4 i wneyd ein rhan, fel Anghydffurfwyr a dirweatwyr, I gynnorthwyo y mesurau i ddyfod ar ddeddfiyfrauf wlad, ac i geisio, hyd y mae modd, i ryniiiso y ddau i gvrhaedd yr amcanion sydd iddynt. Cyhoeddwyd y Parch J Roberts, Liverpool, i bregethu. YSC RIFSVTDD. ¡ ■' ■] E2i

ADWY'R CLAWD5: MAWRTH iaf cynnaliwyd cyfarfod dau-fisol doabsittH Adwy'r Clawdd yh nghapel yr Adwy. Treuliwyd cyf* arfod y boreu gyda'r plant. Canasant nifer 0 d6naa dan arweiniad Mr. T. E. Lloyd; a bolwyd hwy yn 'Hanes Moses gan y Parch. Lloyd Jones, Bwlchgwyn. IItefyd, cried adfoddiadau gan Miss Annie Williams a i Mr.Idwal jones i a ehaneudn gan Miss Alice Williaml. :M:Hi Eufddblen Williams, a, Miss Lizzie Rees, ac yt oeddynt tili yh wit, dda. Ynglyn: a, r atteb a'f. cantt j sylw^is sfcr ddfti^ beth ag y byddai'ft jbtiriQn peifi ,ett Kebgor ar ddydd yr ^yl; sef, yr. 'fiolt/yd ioijeg' fe'i? taflerii c'atiu. Y in^e presfennoldeb v pethau hyn yn myhed yn mbell i Ijrofi naill ai eu bod wedi methu dYsgu, neu ynteti ei bod yn hwyr yn dechreu dysgu, Wrth gwrs, yr oeddynt yn canu ac yn atteb cystalag y disgwylid, a chymmeryd y pethau hyn i ystyriaeth. Yr wyf yn '¡e¡t\l fod dros gant o blant yn perthyn i ysgol yr Adwy, ond 63ain oedd yn bresennol. Beth am y rhelyw ? Dechreuwyd y cyfarfod gan Mr. Thomas, j Nant, a diweddwyd gan Mr. H. Williams. Am un.lJ,ddeg o'r gloch cynnaliwyd cynnadledd o'r athrawon a'r cenhadon. Cadarnhawyd y cofnodion. jarllenwyd y cyfrifon. a chyhoeddwyd Salem yn ennillydd y bathodyn aur. Arweiniwyd gyda hanes yr ysgol gan y Parch. J. Lloyd Jones ond gan mal newydd i'r swydd ydoedd vr arolygwyr, ni Caed ond ychydig iawn. o'r hanes. Dywedai Mr. Hugh Jones (diacon), vr aelod a'r athraw hynaf yn yr Adwy, mi dybiafj ac un Sydd w6di treulie ei fywyd gyda gwaith y yr ysgol, fod y ffcai a fu, ac y sydd dan ei ofat) yn yilia atiangos fel be yh cael cfyn bleser gyda'r wetB J ofid gotidiai yn lawr o herwydd fod y cymmhwysiSd o'f Gwirioriedd heb fod ihcir effeithiol ago y dyifluiiai iddd fod. Gwnaed cofrhltd am y dweddar Mr Samuel Kenrick, Peniel, a fn farw yn dra annisgwyliadwy er y cyfarfod yag-ol o'r blaen. Magwyd ef ar fronau yr ysgol-tyfodd yn gadarn yn yr Ysgrythyrau—a gwnaeth ddiwrnod o waith da yn ngwinlian ei Arglwydd. Cydnabyddid ef gyda'r blaenaf yn y cylch am ei wybodaeth Feiblaidd. Yr ysgrifenydd i anfon llythyr yn dadaran cydym- dcmlad y cytarfod sgol a weddw, Mrs Kenrick. Pasiwvd fod pob goliefdaeth ac hysbysiad yngb n å'r Ysgol SuI, o hyn allan, i w hanfon yn uniongyrchol i I' ysgrifenydd yr ysgol ar y pryd. Am ddau o'r g-joch dechreuwyd v- dag adroddiad o I Mat. v. gan Mr James Edwards, a rhaid dyweyd fod hwn tryda'r peth sroreu o ddigon. Gwrandawyd ef gan Mr. A. '1'. Roberts, B \lcf gwyn. yn mvned at yr boll fe gafwyd anerchiad rhagorol gan Mr. Thomas Jones, Nant, y llywydd, ar ei waith yn trosglwvddo II. wydd- iaeth 1908 9 i Mr. W. Jones, Beti el. Gofod a ballai i mi roi adrodd ad cyflawn o honi; felly, ni chrybw llaf ond dau beth. (a) Y pwvsigrwydd a feddu athrawon ac athrawesau yn deall yr iaith Gymtaeg, ac yn abl i'w dysgu i blant eu gofalj a defnyddio y d wy iaith, 0" yn angenrheidiol. er sicrhan hyny. Fe ddywedir fod yn ein Hvsgolion Sul ( ymre g athrawon ac athrawesatt na wyddant ond y nesaf peth i dd'm eu hunain o ystyr. on y geiriau t 'ymraeg mwyaf cytiredin ac y mae 61 hyny ar y t., sy'n codi. Y mae y genteel society yn mron lladd y seiat a'r cyfarfod gweddi, ac y maent yn prysur ladd yr Ysgo! Sabbothol. Goreu po gyntar y chwyner y cyfryw os am gadw yn fyw y Gvmraeg yn ein Hysgolion Sal. Pa gyssond-b svdd mewn rhoddi i ddysgu y G mra< g ir plant fechgyn a genethod na ddarl enant air o lenyd iaeth Gymraeg (ac eithrio adnoi-I neu ddwy ar y Sul); ac ni siaradant air o Gvmraeg un amser, ac ni ddealUnt eiriau y pulpud mwy na phost llidlart, ac egin cenedl yn dioddef o'r herwydd. Ac os goddefa llwfriaid ein pwyll^orau addysg i Dd-.c Shnn-Datyddion-esau fwrddro em hia^th a myg't y teimlad cenedl ethol yn ein hvsgolion dydd- iol, inethaf yn fy myw weled un rheswm dros oddef j fath beth yn ein Hysgolion Sul. (b) Peth arall a ddy- wedodd Mr. Jones ydoedd, y dylem gymmeryd gwers oddi wrth eymdeithasau eraill, meddwl mwy o'r Ysgol Sul, a gwneyd mwy o arddangosiad 0 honi, fel yr arfer- id gwneyd yn yr ardaloedd hyn rhyw chwarter canrif yn ol. Holwyd y doabarth hynaf yn Mat. v. 1-12, ac yr oedd yr attebion yn lied gyffredinol a aa. Te'mlwn fod y cyfarfodydd trwy'r dydd yn deilwng ('r lie, a chyf- rifaf hi bob amser yn fraint cael bod yn nghyfarfod ysgolion capel Adwy'r lawdd— Jerusalem Methodist- iaid y cvleh. Terfynwyd gan Mr. Herd, Salem. Gwasanaethwyd fel ysgrifenydd gan Mr. A. E. Jones, Nant., UN OEDD YNO.

MARWOLAETH GWEDDW Y PARCH. EBENEZER EDWARDS DYD Mercher. Ionawr 15fed, yn nghartref ei merch, priod Proffeswr David E. Miles Allentown, Pa., bu farw Mrs. Caroline Susannah Edwards, gweddw y Parch Ebenezer Edwards gynt o Miners- ville, Fa., ac awdwr Welsh Factors in the Develop- ment of the United States.' Ganwyd hi yn Penfro, Rbagfyr 1822. Ymfudodd i'r America yn 1851, ac ymbriododd yn New York, yn Hydref o'r un flwydd- yn, a'r ilarch. Ebenezer Edwards, o Pittilton- y Parch. Dr. W. R. Williams yn gweinydda Yn mhen chwe blynedd pennodwyd hi a'i phriod yn genhadon gan y Bwrdd Bedyddiedig i fyned i Now. gong, kmsam, India a dychwelasant i Gymru i ffarwelio a'u eyfeillion cyn cychwyn yno. Dyrys- wyd eu cynUuniau trwy i ryfei dori allan yn India, ac i Mr. Edwards yn ddilynol gael ei barlysu i raddau. Yn 186S daethant yr ail waith i America, ac ym- gymmerodd r Edwards a gofal eglwysi Bedydd- iedig yn Nhalaethau New York, Florida, a Perin. sylvania. Buont yn Minersville I-a o 1889 hyd 1900. pryd y symmudasant i fyw gyda u merth yn Allentown Yr oedd Mrs. Edwards yn ddynea grefyddol a diwylliedig, a bu yn gynnorthwy mawr i'w phriod yn ei feuaydd llafur. Oafoddifyw i fod yn 85ain mlwydd, 1 mis a 3 diwrnod oed- Cafodd ang- ]add anrhydeddus) y Parchn. J. E. Davies, o Nantl. coke F. Seizts, a L. H. H. Spayd, yn gweinyddu. Dodwyd ei chorph wrth ochr ei phriod, yn n.ynwent Allentown.

SIWCWR A PHER CYFFERI. Dywed hen rigwm mai o'r rhai hyn y mae genethod wedi eu gwneuthur; ac er nad yw genethod wedi eu gwneyd o siwgwr, etto 09 na fwytant siwgwr mewn rhyw ffurf neu gilydd, byddai iddynt mewn amser beidio bod yn enethod. Y mae Currants yn cyn- nwys dros ddwy ran o dair o siwgwr, pa un sydd mewn ffurf barod i'w treulio, ac felly y mae yn un o foddion cyiuialiaeth goreu a rhataf Natur. Dylai genethod a hogiau fwyta Currants bob dydd i fod yn gryf ac lRCh,