Baner ac Amserau Cymru

TY Y CYFFREDIN. Dydd Mawrth, Ebrill 9fed.—Cymmerodd y Llefarydd y gadair am chwarter i dri. Y Sedd Wag yn Belast. Ar gynnygiad Syr A. Acland-Hood, gor- chymynwyd rhoddi gwrit' i ethol aelod dros Ogledd Belfast, i lenwi y sedd wag a achos- wyd trwy farwolaeth Syr D. Dixon. Aelod Newydd. Cymmerodd Mr. R. D. Holt ei sedd dros ranbarth Hexham o Northumberland, yn lie Mr. Beaumont, Arglwydd Allendale yn awr. Mesur Etholfraint Sengi. Cyflwynodd Syr Charles Dilke fesur, yr hwn a ddarllenwyd y waith gyntaf, i sefydlu etholfraint sengl yn yr holl etholiadau, a thrwy hyny i ddiddymu cynnrychioliad y Prif- ysgolion, a symmud y rhwystrau ar ffordd i ferched arfer yr etholfraint. Mesur y Fyddin. Ar y cynnygiad i ail ddarllen Mesur y Fyddin, cynnygiodd Mr. Wyndham welliant, yn anghymmeradwyo y mesur, am nad oedd, tra yn dinystrio y cartrefhi, ac heb gefnogi y gwyr meirch a'r gwirfoddolwyr, yn darparu y fyddin angenrheidiol ar gyfer y wlad. Yr oedd dwy adran o'r mesur, un yn ymarferol, a'r llall yn un o anturiaeth, ac yr oedd yr olaf yn creu gallu tiriogaethol o'r corphlu- oedd cynnorthwyol. Teimlai yr Wrthblaid yn hollol sicr y byddai i'r cynllun ddinystrio gwerth y galluoedd cynnorthwyol. Syr Edward Grey, mewn attebiad, a ddy- wedodd fod rhai o'r aelodau yn cwyno am nad oedd y mesur yn cyfarfod a golygiadau y rhai hyny oedd yn ffafrio gorfodaeth, na'r blaid oedd yn erbyn meithrin ysbryd milwrol. Yr oedd yn amlwg fod y gwrthwynebiadau hyny yn atteb y naill y llall. Yr oedd yna wahaniaeth pwysig rhwng yr Wrthblaid a'r Llywodraeth tybiai y blaenaf y dylai y fydd- in gael ei threfnu yn dair Ilinell, tra yr oedd y Llywodraeth yn meddwl y gellid gwneyd hyny yn llawer gwell mewn dwy linell, a thrwy hyny sicrhau effeithiolrwydd a chynnil- deb. YTr oedd y gadwen rhwng y fyddin a'r cartrefiu wedi myned pan y diddymodd y Llywodraeth ddiweddar yr ol-filwyr mewn cyssylltiad a'r cartrefiu. Nis gellid ail osod y cartrefiu yn ei sefyllfa flaenorol heb gyf- yngu ar gatrodau y llinell a'r gwirfoddolwyr, yr olaf o ba un, o dan y cynllun newydd, a gawsai, am y waith gyntaf, le gwirioneddol a phendant. Yr oedd yr Wrthblaid wedi methu dadrys y pwngc, pan mewn awdurdod; ac ni ddylent yn awr ddinystrio y cynllun o ddiwygiad mwyaf effeithiol gynnygiwyd er's llawer o flynyddoedd Wedi i Syr Charles Dilke. yr Uchgadben Seely, ac eraill, gymmeryd rhan yn y ddadl, dywedodd Mr. Buchanan, Ysgrifenydd Cyll- idol y Swyddfa Ryfel, fod v rhan fwyaf o'r areithiau yn cynnwys beirniadaethau ar bwyntiau neillduol, ac nad oeddynt yn cael eu cyfeirio yn erbyn egwyddorion a sylwudd y mesur. Byddai i awgrymiadau er cliwygio y cynllun, o ran ei fanylion, gael eu hystyried gan y Llywodraeth. Gohiriwyd y ddadl; a chododd y Ty am un ar ddeg o'r gloch.

monthly^ <§ O MMFcan buy from me onHv_ ifl) Tormi of payment HYEARS TRIUMPHS, CENTAURS H <5 HAD. COVBHTKT CHALLENGE BM PREMIERS, PROGRESS,flM'ANTEE* Mmf H0MBER8,EOVSKS,8WIFTShB V >rTjfET» and SINOESS at poundsJBHf B below Makers' and Agents'aSB cash prices. RUDGE-WHIT- MSB m flUbi _W0KtH8 from £ 6. No JSKB M Mafia Bondsmen, Agreements or flBff rffyik wAiVj? _re«t5Pces required. A High- 6 ent do G.nVs 43 a. cas or fis. monthly. Macblnes ^mBb&K sent on ap roval. ■ ED WD. O'BRIEN. Ltd. iBg W/AfW ilf, T'ne World's Largest^pfi^H| XMAisW -v?-. B cycle Dealer, VMUfcfiSH'1'' e t.

TO COMMITT«fl5 OF TOi N A T: ON A • *'»RT^nf%'FOD, | i t N, 1907. LADIES AND GENTLEMEN, On behalf of the Porthmacloc Branch of the North Wales Women's Temperance Union, we very respectfully beg to appeal to you to prohibit the sale of all intoxi- cating drinks within the grounds under your control. j Amongst other reasons we beg to urge the follow- ing :— 1. The exclusion of intocicating drinks will conduce to better order in the Pavilion, and its surround- ings. 2. The sale and use of intoxicants in the grounds, while it may please a small minority of those who attend, will at the same time be repugnant to the great majority, and tend to prevent a number from attend- ing. I 3. The sale of intoxicants in connection with the eisteddfod is, in our opinion, incompatible with the high status of the subjects to be dealt with at the meetings in poetry, prose, and music, and inconsistent with the refining influence aimed at through Ihe eisteddfod. 4. Facilities to obtain intoxicants on the ground will be a source of temptation to many who will attend, and will militate against the elevating effects of the eisteddfed. 5. The sale of intoxicants is contrary to the best tradition of the eisteddfod, and it has been proved that their exclusion at other places has in no way told against the number attending, nor against the success and enthusiasm of the meetings. _,s. For these reasons, and others which might be brought before you, we make a most urgent appeal to you in this matter, thoroughly believing that your action in "pro- hibiting intoxicants will be endorsed by the vast. majority of the people of Wales, who are so proud of their national festival. Signed by the I PRESIDENT, N Brand, Brand, TREASURER. J Portmadoc, April 9tb, 1907.

LLOFKUDDTO MIB YN UVk-HPOOL CYMMERYD MAM I'R DDALFA. FuA phump o'r gloch prydnawn dydd Mawrth taflwyd rhanbarth Toxteth Park, Liverpool, i tjyffrc mawr, yn rgwyneb y gair a ledaenid fod bachgen bychan wedi cae! ei lofrnddio gan ei fam yn V»ughan Street. Prof odd y sibrwd yn rhy wir o blegid bu farw Charles anavan, bachgen wyth mlwydd oed, mewn canlyniad i doriad dwfn ar ei wddf, ac yr oedd hyny, y mae'n amlwg, wedi ciel ei wneyd gydag erfyn miniog (afwyd y bachgen Can- avan yn holiol farw. Daethpwyd ohydi'r fam, Louisa Canavan, a'i dwyIaw yn orchuddiedig gau waed, ac yr oedd cyliell ger llaw, gyda gwaed ami, a bernir iddi gyfawni y weithred ddychrynllyd gyda bono. Ni wyddis heth al?ai fod gan y fam mewn golwg wrth gydavvni gweitbred o'r fath. Dywedir ei bod yn fam i gryn lawer o blant, a bod Thai o honynt wedi tyfu i fyny. Yr unig aelodau o'r teulu oedd yn byw gartref ydoedd y bachgen lofruddiwyd ( harles an;i van) a genet h fechan Nid oedd y gwr yn digwydd bod adref ar yr adeg.

AMGUE-DFA CYMRO. DARN PWYSIG WEDI EI ADAEL ALLAN O'R SIARTER. YN narhyfarfod pwyllgor seneddol dinas Crter- dydd, dydd Mawrth, yr hwn oedd o dan Iyw- yddiaeth yr Arglwydd Faer, hysbyaodd yr ysgrifenydd Trefol iddo dderbyn siarter yr Amgueddfa Genedlaethol Gymreig a fwried'id ei chodi yn Nghaerdydd. Galwodd yr Henadur Edward Thomas sylw at y ffaith nad oedd un cyfeiriad yn y siarter at y gost o gynn d y sefydliad. A oedd yr amgueddfa, efe a ofynfii, i fyw ar yr awyr? Dywedodd yr Ysgrifenydd Trefol fod y Lly vndraeth wedi addaw 10,0.00. yn y fiwydd- vn t. ag at gynnal yr Amgueddfa Genedlaethol- a r L yfrgell. Yr oedd aerdydd yn barod i ddarparu treth o dd mai, yr hon a gynnyrchai 2,( 00p. yn y flwyddyn, a byddai i'r Llywodr- aeth daiiysgrifio swm cyfartal i'r hyn a godii yn lleol. Nid oefid y cynnygiad hwn wedi cyf- arfod chymmeradwyaeth yr aelodau Cymreig, ac yr oeddynt yn awn yd trefniadau i gael ym- gom Sg awdurclorhu y Llywodraeth ar y mater. x r Henadur Thomas a ddywedai fod Caer- dydd wedi cael ei chamarwain. Yr ojddynt wedi ynmvymo i g idi t eth o ddimai tuag at gynnal y seiydlia i hwn; oncl yr oedd yn amlwg nad oedd un cyfeiriad yn yr ysgrif hono at dan- ysgrifad y Liywodraeth. Pasiwyd pleidlais o ddiolrhgarwch i Syr Alfred Thomas, A. am ei wasanaeth mewn cyssylltiad a'r siarter. ti'$.

ONnFB VSOOLFON PABB TFiOL ANNlBVNWVR OOSBAHTH TllKFFTNNO^. CYNNALXWYD cyfarfod chwarter yr undeb nchod yn Ebenezer, Maesglas, Sabbath, Ebrill 7fed. Llwyddwyd gan Mr, W. Ahm Davies, Caer; heb law y cadeirydd yr oedd yn bresennol y Parch, D. J. Evans, y gweinidog, a Mr. H. I. Pryce, trysorydd yr undeb; a'r cyimrychiol wyr canlynol:-Maesghs, Mri. R. Howell, John Jones, ac eraill o frodyr y lie. FMnt, Mjii John Jones, a Leether Jones, Bagillt; Mr. -fohn Hughes, Connah's Quay; Mr John: George, Treffynnon; Mr. R W. Dickinson,! Seion; Mri. P. T. Metcalfe a W. Williams •i CYFxiRFOD Y TYNNBYCHIOLWYR. Cadarnbawyd cofnodion cyfarfod blacnorol y pwyllgor yn vtaesglas. Penaodwyd y brodyr canlynol fel gwylwyr yn yr arh >liad:—Bagillt, \í1'. John Jones, Fflint; Mr. John '-oghes, Penypyilau R W. Dickinson, Treffyunon Mr. W, 'Hughes, Seion; Mr. R. Williams, Ffynnongroew; P. T. Met- calfe Caer a Connah's Quay i drefrsu en hunain. Ymddiriedwyd i'r cadeirydd drefnu a'r Mri. A T. Evans neu John Rees, Caer, i ddarllen fapur yn y cyfarfod nesif, ar F'a fantais i ni oecld carcharu yr A postal Paul,' neu lY eynilun t goreu i sicrhau llwyddiant yr Ysgol -Sr>].' <'afwyd ymdrafodaein nr awgrym^ad Mr R. T. Pryce ar y Priodoldeb o fabwysiadu Hoi wyddoreg Dr Rees, i rai o 16eg oed i 21ain oed; a phenderfynwyd dyriiuno ar yr ysgoiion, hyd eithaf eu galiu, i roddi derbyuiad iddo, van ein bod yn credu y byddai hyny'yn fantals fawr i n pobl ieuaingc. Gahvodd r R T. ;:ryce syhv at 1 Faes llaf- ur y plant' am y flwyddyn nesaf, ac ymddiried- wyd y mater i r pwyllgor canlynol:—Y cadeir ydd a'r trysorydd, VSri. John Foulkes, J. M. Ellis, a v r. Bagshaw- Dewiswvd yr adnodau canlynol i ymdrin ar j nynfc yn y cyfarfod nesaf:—Efengyl Mat. iv. j J—10. ynghyd a Theintiad Crist;' yr ysgolion anlynol i ddewis rhai i siarad arnynt: -Ffyn. nongroew, yr adnodau !af ar 2il; Seion, etto, 3ydd a'r 4ydd; Treffynnon, etto, 5ed, 6ed a'r 7fed; Caer, etto, 8fed, 9fed a'r lOfed. Fenderfynwyd os bydd angen rhagor o dyst- ysgrifau plant i'r trysorydd eu pwrcesu. Penderiynwyd fod y Faner yn cael ei han- fon i gynnrychiohvr pob ysgol, ac nid i'r arolyg- wr. Y cvfarfod nesaf yn FSint, y Sabbath olaf yn "'ehefin. Cafwyd adroddiadau rhagorol gan y plant a r rhai mewn oed yr oedd ycann hefvd yn swynol dros ben, a gwnaeth vlr. William Jones waith canmoladwj iawn; yn sicr cawsom gyf- I arfodydd Sg eneiniad neilklu' l arnynt oli. Y mae yr eglwys yn Maesglas, a'n hanwyl frawd, y Parch D. J. Evans, yn haeddu eu canmawl am y croesaw siriol a roddasant i'r cyfarfod chwarter, Hisgwylir i'r cynnrychiolwyr toddi hanes cyfarfodydd y dydd eu hunain.

RHIWABON. MARWOLAETH MEUBWY HYNOD. DYDD Llun cynnal:o Id Mr. LI. Ken rick, cr^ner dwyrain sir Ddinbych, drengholiad yn Newbridge, Rhiwabon, ar gorph John Robert Jones, 69ain mlwydd oe.J, Plas Coch, New bridge, yr hwn a g ied wedi marvv prydnawn y dydd Gwener blaenorol. Yr oedd y trangcedig yn hen langc e;d, yr hwn, er ei fod yn gyfoeth- o.' iawn, oedd yn byw ei hun, o dan anigylch- iadau anghyffredin. Yr oedd yn ei ddyddiau boreuol wedi bod yn ymladdwr enwog, ac yn leithyddwr talentog John Jones, Liverpool, perthynas i'r trangc- edig, a ddywedodd ei fod yn adnabod y trangc edig. Yr oedd wedi pasio yn feddyj ond nid oedd wedi dilyn yr alwedigaeth hono erioed, ddim pellach na rhoddi cyfarwyddiadau medd- ygol rhad i ychydig o bersonau. Maggie Jones, tenant i'r trangcedig, a ddy- wedodd iddi fvnod y Plas Coch tnag un ar ddeg o'r gloch boreu Gwener. Yr oedd yn methu cael neb i ddyfod at y drws; a phan edrychodd hi trwy y ffenestr, tarawyd hi a dychryn wrth weled Jones yn farw ar faingc yn y gegin. Bu raid dvthio y drws wedi hyny, er Illwyn myned i mew Dr. George Macdonald. Cefn Mawr, a ddywed- odd iddo gael ei alw i Plas Coch, ac iddo weled trwy y ffenestr fod Jones wedi marw. Yr oedd yn amlwg nad oedd wedi cymmeryd gwenwyn. Dywedai Dr. Macdonald lnd oedd yna ddigon o dystiolaeth i ddangos yr achos o'r farwolaeth. DychweJodd y rheithwyr reithfarn i'r trangcedig farw yn naturiol, ond nid oedd yna ddigon o dystiolaeth i ddangos yr achos o r farwolaeth.

LLANSANNAN. AlCmA-D OAPEL NEWYDD Y BEDYDDWYR. Nos Lun a dydd Mawrth, Ebrilllaf a'r 2il, cynnaliodd eglwys y Bedyddwyr yn y lie uchod ei chyfarfodydd agoriadol ynglýn a'u haddoldy newydd. Gwasanaeth- wyd ar yr achlysur dyddorol hwn yn ei hanes gan y Parchn. H. Cernyw Williams, Corwen Moses Eoberts, Ffestiniog; a W. Cynog Williams, Aberdar. Cafwyd hin ddymunol, cynnulleidfaoedd lliosog, a gweinidog- aeth rymus. Mawr hydenvn y bydd i'r h Id da a hau- wyd gael dyfnder daear yn nghalonau llawer o'r newydd, ac y medir ffrwyth toreithiog etto yn y dyfodol agos oddi wrth y cyfarfod agoriadol hwn. Yehydig gyda blwyddyn yn ol daeth i feddwl yr eglwys fechan yn y lie i godi capel newydd, yr hyn oedd arni fawr angen am dano, gan fod yr hen adeilad wedi myned yn lied fregus ac anghysurus i addoli ynddo, Awd ati ar unwaith. Gwahoddwyd Mr. D. 0. Jones, Pen Ian, Pentrefoelas, yma i edrych y lie, ac i dynu planian o gapel newydd, ynghyd a festri. Gosod^ yd y 'contract' i'r Mri. John Jones a'i Fab, Pentrefoelas, a da genym ddyweyd iddynt gwblhau y gwaith er bodd- lonrwydd pawb a thystiolaeth unfrydol y lliaws dy. eithriaid a ddaethant yma ar ddydd ei agoriad oedd, ei fod yn un o'r capelau mwyaf destlns a chysurus yn yr holl wlad. A chyda Haw, hwn yw y trydydd capel i'r ffirru uchod adeiladu yn Llansannan o fewn yr ychydig flynyddoedd diweddaf; sef, dau yn y Llan, ac un yn Pen y cefn, Hiraethog, ynghyd ag adgyweirio a phryd- ferthu capel Horeb eM.C.) vn nghorph yr haf diweddaf. Dechreuwyd yr achos Bedvddiedig yn Llansannan yn dra boreu, tua diwedd y ganrif cyn y ddiweddaf (1796); ond yn y flwyddyn 1828 y codwyd capel. Helaethwyd 'I hwnw yn 1867; ac wele gapel newydd yn 1907. Y Sabbath olaf yn Mai, 1906, y buwyd yn addoli ddi- weddaf yn yr lien gapel, pan y gwasanaethvvyd yn effeithiol gan y Parchedig T. Frimstone, o'r Hen Gohvyn a'r Sul cyn y diweddaf, sef y Pasc, yr aeth- Golwyn a'r Sul cyn y diweddaf, sef y Pasc, yr aeth- pwyd i'r capel newydd, pan yr oedd yr un gwr parched. ig yn gwasanaethu. Ac o'r amser y tynwyd i lawr yr hen adeilad hyd yr adeiladwyd y newydd buwyd yn cyd-addoli gyda'r Annibynwyr, yn nghapel eang a chyfleus Hiraethog, a Phawb o'r brodyr yno 'n nn, Heb neb yn tynu 'n groes:' DARLITH. Hefyd, nos Fawrth, Ebrill 9fed, bu y Parch. Iorwerth Jones, Maesteg, yn traddocli darlith yn nghapel y Bed- yddwyr, ar y testyn, Gorsafoedd yn nhaith y pererin.' Cafwyd darlith wir dda, llawn o addysgiadau, a chyn- nulliad rhagorol. Y cadeirydd ydoedd y Parch. 11,. H. Thomas (M.C.), yr hwn a wnaeth ei waitb yn ddoeth a deheuig. Elai yr elw oddi wrth y ddarlith i diysorfa'r capel newydd. BRODOR.

:w ABERGELE. MARWOLAETH MR. EDWARD ROBERTS. BOREU ddydd Mercher diweddaf bu farw Mr Edward Roberts, masnachwr mewn esgidiau, &c., Chapel Street, yn yr oedran teg o 8lain mlwydd oed. Ychydig ddyddiau o gystudd a gafodd. Taravvyd ef a math o gryndod boreu Sabbath, y 7fed cyfisol; a chan ei fod y i yn byw yn unig wrtho ei hun gofalwyd am help iddo yn ddi-ymdroi pan y deallwyd nad oedd yn iach. GaIwyd am feddyg ato yn ddioed, yr hwn a ddywedodd nad oedd i'w adael o gwbl. Cafodd bob caredigrwydd a gofal, a'r adeg a nodwyd ehedodd ei ysbryd at yr Hwn a'i rhoes, ac yn yr Hwn yr oedd yn ymddiried. Crydd oedd ein hanwyl frawd ymadawedig wrth ei alwedig- aeth, a chadwai fasnachdy i werthu ei nwyddau, pa rai y gwvddai pawb eu bod yn sicr o fod o'r math mwyaf ililedrith. asglodd lawer o wybodaeth; ac, o ddyn mewn sefyllfa gyffredin, yr oedd, trwy ei ddyfalwch mewn darllen a meddwl, wedi dyfod i gael edrych amo fel oraci ar faterion duwinyddol ao yssrythyrol. Am ei dduwioldeb nid oedd gm neb yr ammheuaeth leiaf. Yr oedd ei rodiad uniawn a diymhongar yn harddu yr athrawiaeth a gredai. Bu yn flaenor yn eglwys y Methodistiaid CaJfinaidd yn Mynydd Seion am lawer o flynyddoedd, ac ammhossibl a fyddai rhoddi pris ar y gwasanaeth a gyflawnodd yn y cyfarfodydd eglwysig, cyfarfodydd gweddio, ac yn enwedig yn yr Ysgol Sab- bothol. "Meddyliai lawer, yn ddwfn, drosto ei hun, ac am hyny yr oedd ganddo ei farnanmbynol am bob peth a fyddai dan ystyriaeth. Fel blaenor jiid oedd yn adnabyddns yn y cylchoedd o'r tu allan i'w eglwys ei hun, megvs y cyfarfodydd misol a'r cyfarfodydd dos- barth; ond gartref yr oedd ynesamplmewn yddlon- deb a gweithgarwch. Hir gofir ei aneivhiadau a'i gynghorion mewn cyfarfodydd eglwysig. Fel cyfaill, yr oedd yn garuaidd a yddlawn; ac, yn y cwmni bychan, nid oedd ei ddifyrach fel ymgorniwr. -.m ei fed yn meddu cof oedd yn mron yn ddiderfyn; a'i adgofi^n yn rhedeg mor bell yn ol. Ymddifyrai mewn adrodd hanes hen bregethwyr a phregethau nerthol boreu ei ots, a symmudiadau crefyddol yn amgylchoedd Aber- gele. Tua blwyddyn yn ol collodd ei anwyl chwacr-y i ddau wedi cyd-fyw yn hapus am amser maith-ac e^eithiodd ei marwolaeth yn ddwys arno. Ni bu erioed yn briod. Bellaeh, nid oes genym ond dadgan ein chwithdod ar ol ein hen gyfaill, gan deimlo yn dawel ei fod ef wedi cyrhaedd y trigfanau dedwydd. I Cyinmer ei angladd le heddyw (dydd Sadwrn), am f dri o'r gloch prydnawn, yn mynwent eglwys y plwyf.

ISWEBTH H OBflBLLEUiiT giliir dysgu y gelfyddvd o gymysgu le ond yn unig M trwy flynyddau o astudiaeth a phrofiad, H Ceir te yn ei berffeithrwydd uchaf trwy gymysgu yn H ofalus y dail cyntafj edi eu dethol yn ofalus o'r gerddi B trwy flynyddau o astudiaeth a phrofiad, H Ceir te yn ei berffeithrwydd uchaf trwy gymysgu yn H ofalus y dail cyntafj edi eu dethol yn ofalus o'r gerddi B gomt yn India a Ceylon. H Mewn trefn i gadw ei ireidd^dra a'i flas mae gwahanol blends o TE "Blue <2ross" wedi eu parotoi fel uchod yn cael eu rhoddi mewn pacedi III o wahanol faintioli, a'r peirianau diweddaraf yn cael eu B H fp P11^^r'lde, Mark Cymysgwyr a phacwyr to BLUE CROSS yn sicrwydd i yfwvr B I TE "Blue eross" I g 'OW-AR werth mewn pacedi yn unig gan Grocers yn mhob man.- B

YMOSODlAD Mil KKI k HARD; If, A.S. A K M H. ELEMENT W A! S Y N ddiweddar ymosododd Keir Hardie, A.S., ar Mr. ("iemeuc Edwards, yr A.S. dros fwrdeisdrefi Dinhych, yr hwn, er's llawer o flynyddoedd, sydd wedi cymmeryd dyddordeb dwfn mewn cwestiynaa Llafur. Mewn araeth yn Ngwrecsain adroddir i Mr. tiardic ddy- weyd:— I Yi. Ngogledd Cymru yr oeddynt wedi ym- ddiried i'w Khyddfrydwyr a'n < eidwadwyr,a'r canlyniad o hyny ydoedd. nad oedd ganddynt gymmaint agun aelod Llafur i gefnogi eu haw [. im yn Nhy y Uyffredm llais; 'Oes, y mae genym — Mr "lenient Edward?,' a chym.i I I Wr. Keir H,-trdie.-I Yr wyf fi vn dvweyd nad oes genych un. Y mae Mr. Clement Ed- wards yn cael ei dalu trwy arian lihyddfryd- wyr ('Clywch, clywch.'a I iNt Na') Y mae yn cael ei daln trwy arian Hhyddfrydwyr, cofiwch hyny. Y mae Mr. Edwards a minnau wedi bod yn gyfeillion er's ugain mlynedd; ond os ydyw y H hyddfrydwyr yn myned i dtju i'ch aelodau, y maent am hawlio eu pleidleisiau yn Nhy y yffredin clvwch, clywchi'. edi gweled y myttegiad hwn mewn adrodd- iadoaraeth Vlr Hardie yn y North Wale* Guardian, ysgrifenodd Mr. Edwards yn ddioe at Vfr. Hardie i ofyn iddn alw yn ol y myneg- iad hwn, gan ei fod yn hollol anwireddus. Attebodd" r. Keir Hardie, yn gwadu cywir- deb yr adroddiad, pan yr anfonodl Mr. lid- wards gopiau o ddau iapnr ar ili, y lhai oedd yn cyttnno yn eu hadroddiadau 5 r North Wa'e.Q ';WH"fÙm. Nid oedd. MI Hardie wedi rhoddi at ebiad i hyny i fyny hyd nos Lun diweddaf. Y mae V r. 1 lenient Kdwards wedi ymg-y- nghori 3'r Llefarydd a Chlerc yT?,a bydd iddo alw sylw y yffredin, dydd IFlU, at y ma. ter, os na dderbynia, yn y cyfamser, air oddi wrth Mr. Keir Hardie yn galw y mynegiad yn 01.

YMADAWIAD Y PARCH. W. WILLIAMS 0 BAGILLT. Wythnos i nos Fawrth diweddaf cynnal- iwyd cyfarfod ynglyn ag ymadawlad y Parch. W. Williams a'i deulu o'r gymmydogaeth hon i Helygen. Yr oedd y cyfarfod yn cael ei gynnal yn nghapel y Tabernacl, ac wedi ei alw gan yr eglwys (y bu Mr. Williams yn weinidog iddi am y saith mlynedd diweddaf), mewn undeb ag eglwysi rhydtlion y gymmyd- ogaeth. Dechreuwyd y cyfarfod am 7.30, gan y Parch. Hugh Jones (B.). Cymmerwyd y gad- air gan y Parch. D. Morris (W.) ac yn ei anerchiad, dywedodd fod yn dda iawn gan- ddo-ei fod wedi dyfod i adnabyddiaeth a Mr. a Mrs. Williams, ac y byddai yn hyfrydwch ganddo edrych yn ol at y cyfnod y bn yn cydlafurio ag ef yn y gjanmydogaeth hon. Dywedai fod Mr. Williams yn ddyn o syn- wyr cyffredin cryf, ac yn deall dynoliaeth yn dda, ac yr oedd hyny yn help mawr i weinidog—y gallu i drill dynion. Yr oodd yn deall fod Mr. Williams wedi bod yn Bagillt am saith mlynedd—cyfnod hapus iawn, heb fod yn rhy faith nac yn rhy fyr. Yr oedd yn rhif perffaith. Yr oedd Mr. Williams yn ddyn o feddwd eang a rhyddfrvd- ig. Yr oedd yn gweled daioni mewn pobl heb law ei bobl ei hun, ac mewn enwadau heb law yr enwad parchus y perthynai ef iddo, ac annogai bawb i efelychu Mr. Wil- liams o blegid yr oedd yn meddu ar ddaioni oedd yn ei wneyd yn arweinydd doeth, medr- us, a gonest. Yr oedd, hefyd, yn bregethwr da, yn bregethwr grymus, ac effeithiol. Cafodd y fraint o wrandaw arno amryw weith- iau, ac yr oedd bob tro yn dyfod yn fwy o bregthwr yn ei olwg. Nid oedd yn sicr a oedd y cyf undeb wedi gweled gwerth Mr Williams yr oedd yn sicr ei fod wedi ei pym- mhwyso i lenwi cylch uchel. Bu Mr. a Mrs Williams yn ymdrechgar dros ben gyda yr achos dirwestol ac achosion da eraill, yn y gymmydogaeth. Yr oedd, hefyd, yn ddyn ag yr oedd yn hawdd iawn cydweithio ag ef. Cafodd brofiad helaeth o hono ynglyn a chynghor yr eglwysi rhyddion. Dadganodd ei ofid o golli Mr. Williams a'r teulu o'n plith, a dymunai i fendith y Nef orphwys arnynt yn eu cartref newydd. Yna galwyd ar Mr. Robert Thomas, ar ran yr eglwys, yr hwn a ddywedai fod yn ofid iddo feddwl fod y cyssylltiad rhyngddynt fel eglwys a. Mr. Y/illiams wedi ei ddwyn i derfyniad. Pan ddaeth Mr. Will iams atynt saith mlynedd yn ol, yr oedd cyflwr yr eglwys yn un pryderus iawn, a'r dyfodol yn dywyll ac ansicr, fel yr oecld yn ofynol cael dyn u wroldeb a phenderfyniad i ymgymmeryd a'r gwaith, ac ni phetrusai ddyweyd mai rhodcl yr Arglwydd i eglwys Bagillt yn y cyfnod yna oedd Mr. Williams. Wrth edrych yn 91 gallant ddyweyd. na buont na segur na di- ffrwyth yn ystod y saith mlynedd. Aeth y gymmydogaeth drv.ry argyfwng o cllodi ag na cheir yn fynych ei fath, etto yr oeddynt fel eglwys wedi dal eu tir. Rhyw chwe blynedd yn ol darfu iddynt roi 400p. o gostau ar y capel, ac yr oedd yn cldagandd, ddyweyd fod y swm yna wedi ei dalu, a hyny yn benaf trwy egni a dyfalbarhad Mr. Wil- liams. Y mae yn ammhossibl dyweyd beth yw gwerth gwaith gweinidog mewn cym- mydogaeth. Nid oes ond goleu'r farn a'i dengys. Yr oedd yn dda ganddo ddyweyd fod Mr. Williams wedi gweithio yn egniol, fel gweinidog, ac wedi cymmeryd ei le fel preg- ethwr gyda phob achos da a dyngarol yn y gymmydogaeth; yr oedd yn berarogl Crist yn ein plith. Yr oedd yn chwith ganddo ei golli o blegid yr oedd wedi cael Mr. Wil- liams bob amser yn gyfaill cywir, yn un y gallai ymddiried ynddoT Pymunai i Mr. Wil- liams a'r teulu flynyddoedd lawer, i wasan- aethu yn y gwaith a garai mor fawr. Gwnaeth Mr. Thomas gyfeiriad, hefyd, at lafur a gwaith y gweinidogion a'r eglwys yn ystocl y ganrif ddiweddaf. Yna gahvyd ar y Parch. Hugh Jones (B.). Dywedai fod yn dda ganddo fod yn bresennol yn y cyfarfod i longyfarch Mr. Williams a'r teulu ar eu hanrhydeddiad yr oedd Mr. Wil- liams yn haeddu gwneuthur o honom hyn iddo. Yr oedd yn ddyn ag yr oedd pawb yn hoff o hono, cymmeradwy gan bob enwad, ac Eglwys Loegr. Byddai i weithwyr a thylodion y lie deimlo yn chwith am dano, o blegid yr oedd yn ddyn o deimladau tyner, a chalon agored; dymunai yn fawr ei Iwydd- iant. Yna galwodd y llywydd ar Miss Jones, Tyddjai Ucha, yn mlaen, i gyflwyno i Mrs. Williams, ar ran eglwys y Tabernacl a'r gyn- nulleidffe, 'Silver tea urn.' A chyflwynodd Mr. Evan Evans ar ran eglwysi rhyddioll Bagillt bwrs yn cynnwys aur i'r Parch. W. Williams. Diolchodd Mr. Williams yn gynnes i bawh am eu teimladau da a charedig tuag atynt fel teulu, a gwnaeth sylwadau buddiol ac ad- eiladol, a dymunodd Iwvddiant yr eglwys. ac eglwysi y gymmydogaeth. Yna cafwyd an- erchiad byr a phwrpasol gan Joseph Ed- wards. ysgrifenydd, ac anerchiad barddonol gan Ffynnonwysion. Canwyd, hefyd, amryw unawdau yn ystod y cyfarfod gan Miss Jones, Snowdon House; Miss Augusta Jones, a Mr. Samuel Owen.—M.

T R 1 8 A N T DVMUXWN longyfarch y Parch. T. Mason Jones, Ysbytty Ystwyth, ar ei ddyrchafiad i'r sefvlfa anrhvdeddus o gadeirydd Pwyllgor Addys yn nosbarth Aberystwyth" sir Aberteifi). Yn ddiamhenol y mae ynddo yscyrninhwysderau hyny ag sydd yn anhebgorol an enrheidiol i lan", y swydd o adeirydd, am ei fod wedi jiYwyddu ar lawsr o bwyligorau ynglyn &g addysg a'r Cynghor Sivol yn sir Aberteifi. Bu yn 11anw v swydd o gadeirydd y Cvnghor Sirol er's ychydig ftynyddan yn oJ. Cymmer Mr. Jones ddyddordeb mawr yngifn "g add sg y sir ac amcana bob amser i we da ac eangu cylch yr addysg h no fel ag i'w gwneyd yn fuddiol ac effeithiol yn ei amcan mawr hyderwn y caiff hir oes ac iechyd i wasanaethu y i-drcttofel agy mae wedi gwneyd yn y gorphenol.-Gohebydd.

PSSWOH v f-WMlACJ AC ANWYD PEIDIWCH ANGHOFIO BLWCH HYLAW PEPS. Nil) oes dim yn dyfetha cyni;naint o bleser y gwyliau a pbeswch parhaus y ywddf a'r frest, neu yn y pen. Ond y mae blwdl hylaw o'r darganfyddiad dUiylTe yb hwnw, Peps, yn well- h d s? Cr a dymunol ar vyfer y peswch mwyaf cy dyn, neu yr anwvd twa- thaf. Y mae y Pa-c yn un o'r twyliaa mwyaf dymurol, an ei fod yn dyfod ar derfyn llafur tlirfnil h a chaled v ganat; ond yr oedd, hefyd, yn un o'r fryliau mwyafaf peryglus, o safb ynt iechyd, o b>egi«i yr oedd tywydd ansefydlog y wanwyn yn achosi ofn parhau> i gael amvjd, neu ryw anliwylder ar y frest. Cedwch Pt lob amser yn hylaw; cymmer- wch hwynt ar vsoeidiau mynych yn ystod y dydd, a byddweh yu cldyeithr-ddyn i'r hen anhwylder ar y gwddf neu y frest sydd yn gwneyd ei ymdchngoslad ar y tymmor hwn. Uan nad ydyw P,;ps yn cynnwys cyfferiau cysgawl a pherygln=, y maent yr un mor idiogel a sicr ar gyfer y pesweh dwfndreiddiol yn y frest s del yn bnno jr oedrmus a'r pesweh llethol a cirs sydd yn blino plant. Y mae Po!ps yn gytfiddas ar tyfer pob oed, ac y mae mewn modd di yffe yb, yn dwyn chwa j3ur y fforesiycid pinwydd i bob gartref. i w caei an yr hoi] fferyllwyr am Is. \i6e. neu 2-s. 9 y blwch. Y mae vr enw < nfrestredi .— Pep- a- bob blwch. Cymmer A-ch ofal rhag "vinmeryd petliau diwert h eraill yn eu lie. Bydded i hwi we'cd fod yr enw cofrestredii: P is ar bob blwch; heb hynv, nid oes un o honynt yn ddilwgr. U