Baner ac Amserau Cymru

Prydnawn Sadwrn aeth y Brenin Ed- ward a'r Frenhines Alexandria o Tou- lon, yn Ffraingc, i Carthagena, yn Ys- paen, yn eu pleserlong eu hunain. Yn y rhan foreu o'r diwrnod talodd ei fawr- hydi ymweliad a'r rhyfel-long Ffrengig Jebba,' yr hon a ddrylliwyd gan ffrwydrad yn y porthladd.

Aeth ar ei bwrdd fel arwydd o barch i goffadwriaeth y swyddogion a'r moriil- wyr a laddwyd yn y ffrwydrad. Gwnaeth archwiliad manwl ar y llestr; ac effeithiodd yr hyn a welodd yn ddwys ar ei deimladau, yn enwedig gweled y man neillduol yn mha un y cafwyd deu- gain o gyrph meirwon gyda'u gilydd.

Yr ydym yn wastad yn caru son am natur pan yn gwneyd ei harddangos- iadau o'i nerthoedd penaf. Hanes felly sydd genym yn awr o Unol Dalaethau yr America. Yn y plygain dydd Gwen- er ysgubodd corwynt cryf trwy dref Al- exandria, yn nhalaeth Louisiana, a gwnaeth anrhaith dychrynllyd yn y lie. Dywedir i bymtheg o bersonau gael eu lladd.

Niweidiwyd o ddeutu cant eraill. Dymchweliad adeiladau, yn benaf, achosodd hyn. Gwnaeth yr hyrddwynt lwybr goleu clir trwy ganol y dreflan, yr hwn oedd yn ddau cant o latheni o le. Prif fasnachdai ac annedd-dai y lie oeddynt yn union yn ei lwybr. Gweith- fa goleuni trydanol a phedair o ffactri- oedd a lwyr ddinystriwyd.

y Prif bwysigrwydd y dref hon ydyw, fod pump o gwmniau ffyrdd haiarn yn gyru eu llinellau iddi. Holl adeiladau y ffordd haiarn a wnaed yn gydwastad a'r llawr. Daeth y corwynt yn hollol ddi-rybudd. Gan mai yn y plygain y daeth, y bobl i gyd ynmron oeddynt yn mreichiau trymgwsg; a'r syndod yw, na chawsai chwaneg eu lladd.

Er's amser maith odid yr a'i diwrnod heibio heb i ladradau cyfrwys a beiddgar gael eu cyflawni ar linellau ffyrdd haiarn yr Eidal. Cludgelfi a phobpeth y gellid yn hwylus eu cludo ymaith a attafael- id. Am eu bod yn digwydd mor fynych, ac yn mron ar bob llinell, peidiodd llawer o ymwelwyr ag anturio i'r wlad -rhag cael eu hysbeilio.

Ond, o'r diwedd, yr ydys yn gobeith- io fod attalfa wedi ei roddi ar y dyhir- dra lladronllyd, a disgwylir y bydd yr ymwelwyr mor liosog ag erioed yr haf nesaf. Os sylweddolir y gobaith hwn, bydd i'w briodoli, debygem, i'r dargan- fyddiad sydd newydd gael ei wneyd gan heddgeidwaid Turin. Daeth y rhai hyn o hyd i'r lladron y dydd o'r blaen.

Fel y dyfalai pawb, yr oeddynt yn fintai gref. Ond yr hyn na ddychymyg- odd neb ydoedd, mai gweision cwm- niau y ffyrdd haiarn eu hunain oedd- ynt. Ac etto, dyna y ffaith, gydag ychydig eithriadau, yr ydysyn cael ar ddealI. Yn mysg y rhai sydd yn y ddalia gellid nodi, er enghraifft, tri gard, a thri o frecwyr ar y tren cyflym o Rufam i Paris. J

Mae swm anferth o nwyddau-gêm- au a dillad, gan mwyaf, wedi eu hol- rhain a u hattafaelu. Cariai yr ysbeil- wyr (y bobl y rhoddid y fath ymddir- ied ynddynt) eu lladradau yn mlaen ar y raddfa eangaf, ac o fewn eu clymblaid yr oedd agos bob dosbarth o weitliwyr ar y llinellau.

v Nid yw hyd y Dreadnought' (Hong rhyfel fwyaf y byd ar hyn o bryd) yn hollol rydd a diogel oddi wrth ddam- weiniau. 0 ddeutu tri mis yn ol anfon- wyd hi ar ei mordaith gyntaf—mor- daith brawf—i'r India Orllewinol. Ar ei dychweliad bu amryw anffodion ar ei bwrdd, a chafodd'tri o'i dynion eu hanafu yn lied dost.

Yn mlien y pum' niwrnod wedi iddi gychwyn adref ymddrylliodd tube un o'i berwedyddion yn liollol ddisym- mwth, gan ysgaldio y tri dyn y cyfeir- iwyd atynt a'r ager a ollyngwyd allan. Buasai chwaneg wedi cael eu llosgi, yn ddiau, oni bae i'r ager gael ei droi yn y fan i gyfeiriad arall. Bychain ac ys- geifn oedd yr anffodion eraill.

Llawer ydys yn ei son yn awr ac yn y man am eglwysydd gweigion ein gwlad. Ceir eglwysydd gweigion yn Lloegr, hefyd. Er enghraifft, yn eglwys Colne, yn swydd Huntington. Yno bu y gyn- nulleidfa yn weddol liosog, ac ymddang- osai yr achos yn weddol flodeuog. Ond o dipyn i beth y mae hi wedi lleihau nes nad ydyw erbyn hyn namyn tri ar y Sul arferol.

Y dydd o'r blaen cynnaliwyd festri flynyddol y plwyf, a chymmerwyd yr achos,' a'i wedd edlychaidd, o dan ys- tyriaeth. Gallesid disgwyl cynnulliad gweddol gryf yno ar Sul y Pasc, yn enwedig; ond yr oil oedd yn bresennol ydoedd y ficer, yr organydd, a'r cloch- ydd. Gwneid y festri i fyny o bobl nad ydynt byth yn t'wllu yr eglwys;' a hwy oedd yn cymmeryd ei chyflwr o dan ystyriaeth.

Daethant i benderfyniad unfrydol pa beth i'w wneyd. Yn y penderfyniad hwn cvttunasant i anfon deiseb at Es- gob Ely. Efe yw eu pen ysbrydol, gall- em dybio. Awgryment ei fod ef yn gwneyd un o ddau beth; nid amgen" gosod gwr arall yn y fywoliaetli, neu ynteu, galw ar y clerig presennol i ym- ddiswyddo, a chau y drws.

Nid yr un rheswm sydd dros eglwys- ydd gweigion Cymru, a rhai gweigion Lloegr. Maent yn weigion yn ein plith ni am nad oes Eglwyswyr i'w cael yn ein plwyfydd i fyned iddynt. Rheswm arall sydd yn cyfrif am eu gwagder mewn cymmydogaeth fel Colne. Mae yno gyflawnder o Eglwyswyr. Aw- grymir yr achos o wagder hon yn neill- duol yn y penderfyniad.

Gan mai o ddiffyg rhai i'w llanw y mae yr eglwysydd yn weigion yn Nghymru, ni thalai o gwbl i ni alw ar esgob Llanelwy, neu ei frawd o Dy Ddewi, i droi parson o'i Ie. Ar yr un pryd, rhydd llythyren y gyfraith cystal hawl i wneyd hyny a'r Eglwyswr mwyaf selog. Beth fyddai i'r Esgob Edwards gael llythyr rhyw foreu gwaith, yn cyn- nwys penderfyniad tebyg i'r uchod.

Llywodraeth Japan a fwnada- gael Hong rhyfel newydd o un mil ar hugain o dynelli. Ac yn y wlad hon y gwneir hi. Dywedir fod swyddogion y Llyw- odraeth Japanaidd yn awr ar eu ffordd i daraw y fargen am ei gwiieuthuriad. Tybiwyd ar un adeg fod Japan, o hyny allan, yn myned i wneyd ei llongau rhyfel i gyd ei hun, gartref. Nid yw hi am wneyd hon, modd bynag, y mae yn amlwg. 0

Cydfyw a'i deulu ar delerau nodedig o annymunol yr oedd y diweddar Bro- phwyd Dowie.' Aeth o'r byd heb faddeu iddynt. Yn ei ewyllys ddiwedd- af gadawodd ei holl eiddo i EglwYR Seion, gyda r eithriad o'r ychydig oedd y gyfraith yh pi orfodi i'w adael i'w wraig, a dim ond deg doler yn unisr i'w fab Gladstone.- Ni chawsai yr un o honynt ffyrlmg pe gallasai beidio.

I Swyddog yn myddin Ffraingc, yn Ajaccio, yn Corsica, a v<[ yn farw, y dydd o'r blaen, par, vn' dyfod allan 6 dy bwyta, Corsiciad, a'i enw Antonctti, a'i saethodd. Saetliodd y llofrudd bedair ergyd, pob un yn ddigon i beri marwolaeth.. Yna ffodd yr adyn, a'r heddgeidwaid ar ei ol. Pan oddi- weddwvd ef, efe a daniodd ar ei erlid- wyr, gan niweidio dau o honynt.

Diangodd ar ol hyn i'r mynyddoedd, ac yno y mae yn awr, yn ymguddio. Dial ar y swyddog milwraidd am ddar- ostwng ei chwaer ef yr oedd Antonetti. Geneth ddwy flwydd ar bymtheg, mewn gwasanaeth yn y bwyd-dy, oedd hi. Cyn marw, dywedodd y swyddog ei fod ef wedi cael ei gamgymmeryd am un arall.

Fiordd ardderchog, liollol groes i ffordd gweinidog Toriaidd, sydd gan Lywydd Bwrdd y Llywodraeth Leol i dreulio ei wyliau. Un diwrnod yr wythnos ddiweddaf, pwy a ddaeth i mewn, heb rybudd, ac yn sicr heb ei ddisgwyl, i Dlotty Ipswich ond Mr. Burns. Bu yno am o ddeutu awr, ac yn mynu gweled pob peth. Tlotty newydd sydd yno, a boddhawyd yntau yn fawr ynddo.

Unwaith yn rhagor teyrnasiad dy- chryn sydd yn Odessa. Mae y ddinas yn nwylaw 'y Cant Du.' Ofnir mai effaith y teyrnasiad fydd cyflafanau. Yr Iuddewon yn arbenig ydynt mewn dychryn annaele, canys eu gelynion anghymmodlawn ydyw 'y Cant Du.' Ar hyn o bryd nis gall yr awdurdodau wneyd dim yn eu herbyn.

Y chydig ddyddiau yn ol lledaenwyd sibrwd ag yr oeddis yn edrych arno fel un dymunol, a gobeithiem yn hyderus mai troi yn wir a wnai. Y sibrwd yd- oedd, fod yr Ymherawdwr Nicholas o Rwssia wedi gwneyd ei feddwl i fyny i ddisgyn oddi ar ei orsedd; a hyny yn ebrwydd. Ysywaeth, nid oes gair o wir yn y chwedl.

Gweithwyr yr Almaen ydynt lawer gwaeth eu cyflwr na'u brodyr yn y wlad hon. Serch cael gwaith cysson, nid yw y cyflog a gant am dano yn ddi- gonol i'w cynnal hwy a'u teuluoedd. Nid ydym yn rhyfeddu at hyn. Dyma hanes cyffredin gwlad sydd yn anwesu Diffyndolliaeth fel yr Almaen.

Parhau y mae yr helynt ynghylch cyfoeth y Wyddones Gristionogol yn Unol Dalaethau yr America. Enw y wreigan oludog ryfedd hon yw Mary Baker Eddy. Mae hi wedi cyflwyno ei boll arian i ddwylaw ymddiriedolwyr, gan adael ei theulu allan o bob rhan a chyfran o honynt. Ond ei mab, 'ac eraill o'i theulu, a ddygant gynghaws yn y llys am eu rhan hwythau.

Dywedwyd mewn rhai newyddiadur. on, yr wythnos ddiweddaf, fod priodas wedi ei threfnu yn ystod ymweliad Ym- herodres Waddolog Rwssia yn ddiwedd- ar a'r wlad hon rhwng yr Uchel Dduc Michael o Rwssia, a'r Dywysoges Vic- toria o Schleswig-Holstein, merch y Tywysog a'r Dywysoges Christian. Dim banner sill o wir, medd ei theulu hi.

A sibrwd arall y mae yn dda genym roddi y celwydd iddo. Am y Hall, nid yw o bwys genym am dano, y naill ffordd na'r llall. Sibrwd yn dyweyd fod Tywysog Cymru wedi cael ei daraw yn glaf yn ddisymmwth ydoedd hwn. Dim sill o wir etto. Yr oedd efe un o'r dyddiau diweddaf allan ar ei farch, yn mwynhau ei hun yn rhagorol.

# Ar hyn o bryd nid oes gan y merched eisieu chwaneg na'r etholfraint senedd- ol. Pe caent eu dymuniad, byddai -an- 1 ddynt eisieu cael myned eu hunain i i senedd. Y rhagorfraint hon a fwynheir senedd. Y rhagorfraint hon a fwynheir yn barod gan eu chwiorydd yn Ffin- land. Yn senedd newydd y dywysog- aeth hono nid oes dim Ilai na phedair ar bymtheg o ferched yn mysg ei hael- odau.

II Yn mysg y rhai sydd ar fin cyrhaed l i r wlad hon ar gyfer y gynnadledd dref- edigaethol, y mae, yr Anrhydeddus Al- fred Deakin, Prifweinidog Gwladwr- iaeth Awstralia. Bydd Mr. Deakin, yn sicr, yn un o'r personoliaethau hynot- af yn y cynnulliad agoshaol. Am hy- av.'dledd areitliyddol, odid y bydd yno un a ddeil gymmhariaeth ag ef.

Pe digwyddai i olygydd anffodus, yn a-mryfus, gvhoeddi enllib yn ei bapur yn y wlad hon, ei benyd fydd talu lawn i'r enllibiedig. Yn yr Almaen, yn chwan- egol at yr ad-daliad, rhaid iddo fyned i garchar. (lolvgydd o'r fath yn Ham- burg a enllibiodd fasnachydd o'r un ddinas, ac y mae efe yn awr yn rhwym am dri mis o garchariad, ond, yn ffodus, heb iawn, y tro hwn.

Ofnadwy drwm ydyw cyfrifoldeb brenin y Belgiaid am y golud anghyf- iawn a gii o Dalaeth Rydd y Congo. Gall efe fod yn un o golofnau cadarn- af y Babaeth yn Ewrop, ond ei weision ar lanau anghysbell yr afon Congo ydynt hyd yu oed yn croeshoelio y brod- orion yn unig am na ddygant ddigon o rubber i goffrau y cwmni y mae e; fawrhydi yn ben arno.

Daeth ein seneddwyr yn ol o wyliau y Pasc dydd Llun. Hyny yw, daeth rhai o honynt. Dranoeth a thradwy y daeth y doraeth fawr o honynt. Hyd yn oed y Prifweinidog ydoedd ar ol ei amser. Chwareu teg iddo, y mae efe wedi gweithio yn galed; ac amser calet- aeh fyth etto o'i flaen. Bydd yn y senedd brysurdeb mawr o hyn i'r Sul- gwyn.

Byd nas gwyddom ni ddim am dano ond a glywn gan eraill, ydyw byd yr actorion a'r actoresau. Y peth diwedd- af a glywsom o'r byd neillduol hwn ydyw, fod un o'i wyr blaenaf yn Llun- dain—Mr. Beerholm Tree-wedi myned drosodd i brifddinas yr Almaen, i ar- ddangos ei ddoniau; ei gyfeillion wedi rhoadi gwledd iddo cyn cychwyn; a'r Ymherawdwr William yn myned i roddi croesaw neillduol iddo.

Colled Awstria yw ennill Prydain oedd penawd paragraph mewn newydd- iadur ychydig ddyddiau yn ol. Y goll- ed yw ymddiswyddiad Herr Siegfried Popper, prif beiriannydd llynges Aws- tria. Yr ennill ydyw fod yr un gwr wedi ei gyflogi gan Lywodraeth Pryd- ain at wasanaeth ei Ilynges hi.

Yn ol yr arwyddion presennol, bydd y rhyfel rhwng Honduras a Nicaragua, yn Nghanolbarth yr America, yn cael ei dwyn i derfyniad buan. Y gweriniaeth- au cymmydogaethol iddynt ydynt yn dwyn eu dylanwad i weithio arnynt i ymheddychu. Os na wrandawa y ddwy ar hyn fe'u gorfodir gan y lleill mewn undeb a'u gilydd.

Am fod ei fryd ar osod ei droed ar Begwn y Gogledd bwriada y mordwy- wr Americanaidd enwog Peary gychwyn ijsv fordaith yn haf y flwyddyn nesaf. Nid oes ond ychydig fisoedd er pan y dy- cliwelodd efe o ymdaitli hir yn y goror- au pegynol. Cymmer o hyn i'r adeg a nodwyd i orphwyso, a gwneyd ei baro- toadau i'r ail ymgyrch.

Newydd gael ei wneyd vn hysbys ydyw fod y Brenin Edward a Gweinid- og Tramor Yspaen wedi cael ymgom gyf- rinachol a'u gilydd yn Biarritz. Dy- wedir iddynt fod ynghyd yn mron hyd i r plygain. Yn naturiol, y dyfaliad yw fod y cyfan yn dal perthynas a chyd- gord calon rhwng Prydain ac Yspaen, fel rhwng Prydain a Ffraingc.

Bu camgymmeriad difrifol yn mhrif- ddinas Yspaen foreu Sul diweddaf. Clywid trwst ergydion cyflegrau yn di- aspedain am filldiroedd. Yn y fan tyb- iodd y werin mai arwyddo genedigaeth etifedd yr orsedd yr oedd y cyfan, am yr hyn y disgwylid yn aiddgar. Rhedodd ;n 0 mijoedd i gwmpasoedd y palas. Ond nid oedd y cyfan namyn y cyflegrwyr yn my-ieJ trwy eu hymarferiadau arferol.

t Ni chyrhaeddodd chwaer ei wraig, Ymherodres Waddolog Rwssia, i Biarritz mewn pryd i weled y Brenin Edward. Yr oedd efe newydd gychwyn am Toulon a Canf agena. Ond hi a gafodd wasan- aeth ystafelloedd y cyfanneddai efe yn'' at. Hi a erys yno am ysbaid r xnos. Cadwed Duw hi i barhau > ei gelynion. Yn ol adrod;ii:i.-i dhvedd yr wytlmos

o'r blaen, o i. -l^huk, gwrthododd gwladwyr Koknlvi >; pentref vn_ Mace- donia, roddi y riwyo.dau a ysbeiliasaot hwy oddi ar y tirfcddlannwyr i fyny. 0 herwydd hyny, dvgodd yr awdurdodaU gyflegrau i danbelcau eu treflan. Goll* yngwyd amryw rowndiau o ergydion i'w canol, gan ladd lliaws o honynt.

Codi cofgolofn i Arglwydd Clive yw y, peth mawr yn meddwl Arglwydd Cur- zon yn y dyddiau presennol. Rhyfela yn yr India, a gwneyd ei ran i gael y Wlad hono yn eiddo i Brydain, yw y gwasanaeth yn haeddu cofgolofn a wnac-th v gwr hwnw. Er fod llawer yn c ?, ag amcan Arglwydd Cur- zon. prin gellir dyweyd fod y teimlad yn un i--vffredinol.

Un o gymmwynaswyr dynolryw oedd y diweddar Mr. Thomas Beecham. Bu farw yr wythnos ddiweddaf, yn chwc' mlwydd dros ei bedwar ugain. Ennill- odd ei gyfoeth a'i enw mawr wrth wneu- thur pelenau iachol. Odid y ceir gwlad dan haul na cheir yr enw Beecham's Pills yn hysbys ynddynt, fel Pelenau Holloway. A bu eu daioni, yn ddiau, ya annhraethol.

Amryw gwestiyna-u dadleuol eu nod- wedd ydynt yn debyg o gael eu pender- fynu gan y cyttundeb newydd rhwng Prydain ac Unol Dalaethau yr America. Yn enwedig y cwestiynau ynghylch y llynau a'r afonydd sydd yn 10 terfynu rhwng y Weriniaeth a Canada a ben- derfynir yn awr, yr ydym yn hyderu. A'r cwestiynau eraill ynghylch pysgota yn y mor, yn ogystal.

Y rhai selog dros wneuthuriad y twnel o dan y Sianel Prydeinig a ddywedant y bydd gwaith y Llywodraeth yn myned yn ei erbyn yn sicr o oeri teimladau y Fir an <l, od tuag atom. Ond, yn ol yr hyn a adywedwyd yn Nhy y Cyffredin, nid oor, unrhyw berygl o ddim o'r fath. Mor beU ag y mae hyn yn myned, gall- wn fod yn eithaf tawel ein meddyliaiu

Mypych ydyw yr anffodion i'n llong- au rhyfel yn y dyddiau hyn. Dydd Llun aeth y Trafalgar ar y creigiau ar Drwyn y Cythraul,' yn Stonehouse, tra yn cael ei llusgo gan long arall i Ply. mouth. Ond wedi gweithio caled arni ara awr a hanner, fe'i caed yn rhydd. Am yr ennyd yr oedd y cyffro yn mron yn annisgrifiadwy.

Pan ar ganol y mor yn dyfod adref- pigodd y Dreadnought forwr i fyny. Mewn bad yr oedd efe. Dywedai fod y Hong wedi suddo, ac mai efe oedd yr unig un a achubwyd; iddo fod ar y mor am bedwar diwrnod, ac yn disgyn ar gared- igrwydd y cadben. Ond gwalch oedd efe. Ysbiydd i ryw wlad. Dodwyd ef dan warchod. Cedwir pob peth yn lied ddistaw yn ei gylch.

Cynnelid festri flynyddol Eglwys St. Andreas, Aigburth, Liverpool, nos Lun. Bu yno beth cyffro. Aeth ped. war o ddynion ieuaingc allan yn dryst- iog. Ond bu yn wiw gan fwvafrif y. festri wrandaw ar y ficer-y Parch. C. E. Hayes—yn eu sicrhau ei fod ef yn Brotestant, ac mai athrawiaethau yr of. engyl a fwriadai eu pregethu, fel y die weddar archddiacon Taylor o'i flaen.

1 Mae treial mawr Harry Thaw wedi ei ddwyn i derfyniad. Yr oedd yn bryd iddo. Parhaodd yn hwy nag unrhyw brawf arall yn holl hanes cyfreithiol Unol Dalaethau yr America. Tra yr ydys yn ysgrifenu nid ydys yn gwybou y dyfarniad. Ond yr ydym yn dyfalu fod Mr. Delmas wedi llwyddo i'w aohnh ef o'r gadair drydanol.'

Un o'r cwestiynau yn Nhy y Cvffred- to hop. Lun, ydoedd, pa faint a gosti» dodrefn a charpedau Ty vr Arfflwvdd." Eadiealiaid oedd yn hi Tttebwyd hwy yn ddomo gan Mr. • Loui h2? couit. Dywedodd mai nid. eisieu oedff"' r -^giwyddi yn anghysurus oedd gan y Llywodraeth, eithr eu gwneyd yn ddiniwed.'

Penderfyniad cynnulleidfa y Tab^r- nacl Mawr, yn Llundain, ydyw rhoddi. aeuddeng mis o wyliau i'w gweinidog. -9