Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
18 articles on this Page
Hide Articles List
18 articles on this Page
(Oddi wrth ein Gohebydd Neillduol).
News
Cite
Share
(Oddi wrth ein Gohebydd Neillduol). Y GOLEG CYMREIG, FBL mae'n hysbys, y mae'r colegan yn cael anhawsder dirfawr i ddwyn deupen y Uinyn ynghyd ar y pedair mil y flwyddyn sy'n disgyn i'w rhan o'r Cyllid Cyhoeadas, ac y mae yr awdurdodau er's peth amser yn ceisio moddion i argyhoeddi y Trysorlys fod en safle, eu hamgylchiadau, a'n gwaith yn teilyrgu gwell cydnabyddiaeth. Ychydig cyn y Pasc fe osodasant eu hachos o flaen yr aelodau seneddol Cymreig, ac fe addaw- odd y rheiny ei csod drachefn o flaen Canghellydd y Trysorlys. Oawsant addewid gan ilfr. Asquith i dderbyn dirprwyaeth i osod y mater ger ei fron; a phrydnawn dydd Gwener diweddaf cymmerodd y cyfarfyddiad ie. Ymgasglodd ein cynnrychiolwyr at eu gilydd; ac wedi ychydig o ragbarotbad aethant at y Canghellydd i'w ystafell breifat yn Nhy y Cyffredin. Aeth cadeirydd y blaid Gym- reig, Syr Alfred Thomas, trwy y seremoni gyflwyniadol, a dadleuwyd achos y Colegau gm Mr. Brynmor Jones, Mr, William Jonesi a Mr. S. T. Evans. Nid oes eisien i mi ddilyn en dadletton yn bresennol; y mauent yn eitbaf hysbys i bawb sydd yn cymmeryd dyddordeb yn nad- blygiad Addysg Uwchraddol yn Nghymrn. Mewn attebia\d i'r app61 sylwodd Mr. Asquith nad oedd yn angenrheidiol pwyso rhyw lawer arno ef i gydnabod hawliau ac hunanaberth Cymru dros Addysg. Ni byddai hyny ond gwthio yn ddiangenrhaid ar ddrws oedd eisoes yn agored. Y cwest- iwn i'w benderfynu ydocndd, a eliid ystyried cyllid presennol y Oolegau yn ddigonol i'w galluogi i gario yn mlaen en gwaith yn effeithiol. Ar y pen hwn nid oedd y ddir- prwyaeth wecli ei gyflenwi a'r wybodaeth angenrheidiol; a'i gais cyntaf atynt ydoedd iddynt ffurfio eu deisyfiad yn iaith pounds shillings and pence ynglyn a phob colttg. Yn mhellach na hyny, dymunai gael gwybod a oedd un inea chwan.g o'r Colegau yn barod i gydymflfurfio a'r te> erau o dan ba rai yr oeddid yn ddiweddar wedi chwanegu. y grants i Golegau Saesni; .ac os n%d oeddynt beth oedd eu rhesymau yn erbyn hyny. Ond iddo dderbyn gwybocNeth gyflawn ar y penau hyn addawai iddznt ystyriaeth deimfadwy on holl anghenion,r Teimlai y ddirprwyaeth eu 1-tod wedi der- byn cymmaint ag a ellid ddisgwyl oddi wrth 1 y CaDghellydd o dan yr amgylcjiadau. Y mae yn dda genym welsd fod G ïleg Caer- dydd hefyd yn teimlo nad yw y "haglw yn gyfryw ag i'w chymmhell, fel yr ofnid, i wneuthur cais annibynol i'r colegau eraill. am grant chwanegol yr hyn foasai yn ddechreuad dinystr unoliaeth y Colegau Cymreig. GWASANAETH EGLWYSIG. Boreu Sabbath talodd Aiglwydd F ",er y Brifddinas, yr Henadur Vaugban Morga.n, a'i siryddion, ymweiiad swyddbgol ag Eglwys St. Benet, yr hon sydd o fewn ter- fynau'r ddinas. Darllenwyd y gwasanaeth arferol yn Gymraeg gan y Parch. J" Crowle Ellis a'i gurad, y Parch. Howell Watkins. Darllenwyd y llithoedd gan Mr. J'. Mason Wiliiams, gynt o Lanelwy, a Mr. Thomas Jones, un o genhadon Cymreig y ddinas. Canwyd fel unawd y pennill adnabyddos:*— !eu cyfail! pecbaduriaid' gan Mr. Eailyn Edwards, datganwyd amryw o emynau poblogaidd ein cenedl, ac yn eu plith y deisyfiad ptiodol a ganlyn Darfydded sôo am bob ymryson mwy, Partiol farn a rhagfarn, i lawr & hwy Doed ysbryd bedd, tangnefedd yn eu lie, A chariad pur o'r cariad sy'n y Ne. Esgob Bangor oedd pregethwr y dydd. Cymmerodd fel testyn Actau xxviii, 25. Oymmerodd Rafain a Llundain fel cyrchfa holl bobloedd y byd, a thynodd wers i gref yddwyr Llundain oddi wrth ymddygiad Cristionogion Rhufain tuag at yr Apostol Paul. Oymmhellodd ei wrandawyr i wneyd eu dyledswyd i mewn c nnorthwyo a hyrwyddo camrau eu cydgenedl ieuangc a gyrchant o flwyddyn i flw, ddyn, trwy gadw i fyny yr achoai n Cymreig yn y brifddinas i'w cysuro a'u nerthu. Wrth fyned heibio cydnabyddodd fod ei frodyr Anghydffurfiol yn gwneuthur gwaith da yn y cyfeir.iad hwn. Ar ddiwedd y gwasanaeth gwnaeth- pwyd casgliad tuag at dlodion yr eglwys ac at Gymdeibhas Elusenol Cymry Llundain. MR. LLOYO GXORGS YN CASTLK STRBKT. NOB Sal bu L ywydd y Bwrdd Mssaach vn tra ?do U tinercbiad i'r Eglwys Feiydd- iedig Gymreig \n Csstle street Ychydig o sylwanau nr b egeth gy: nwysfawr gan Herbs t Morgan, gr ieuaogc B., debyg ¡awn o gyrhaeid r 61 ucfcel fel p egetnw yn y ddool agos, opdd gan Mr Lhy George. Swm p egeth Mr Morgan ydoe itl fo sdla Jeth."n yn byd C istlon- ogol, ygfiraeth, n p, fi y goao i*i I nad ceid pob peth efcto well ef dda ostsrag dan at drsed ef,' oud foi ve arwyidlon yn gyfryw ag y gallsi liygaW Sydd ei welei ef weJt ei goroni 4 go^oniaiit rc snrhyd Wito attegu y goaodlad cynbaf cyf- fikiOsJld Mr, Lloyd George at ffaita a ddaetb dan ei sylw pan ar ei fordaith ddiwejdar I Gibraltar; sef, tystiolaeth,y cadben fod y ¡ Liscar Mahometanaidd yn well I ddibyou arno fel morwr, am ei fod yn sobrach dyn Da'r Prydeiniwr CrfsÐlonogol. Cyfelrlodd hefvd at ymddygiad anghrist oaogol brenin Belgium yn y Congo, ac effeithfau gwareldd- iad Gorllewlnol ar y Japan'aid fel esamplau i'r un cyfe r'ad. Ond creisi yutsn fod y gogoniano a'r anrhydeM i ddyfod mfies o Inv, er pob rhwystran ac anhawsderau. Soniodd am graigle Goleudy Gibraltar, yr boa oedd wedi ei gorchu idio a biodaa fel ffrwyth un plarihigyn a ddygwyd yno o Loegr flynyddceld yo oj. Dwy fil o flyn- yddoedd yn ol fa blanwyd pUnhigyn Cristionogol ar grafg galed yn Nghangau, ac mewn ameer priol-ol fe orchuddir yr holl fyd a'i hersawr a'i brydferthwcb. Deallwn fod yn mwriad yr eglwf s yn Castle sbreet roddi gwahodriiad i Mr. Her be. t Morgan i ddyfod t'w bugeilio,
DAMWAIN DDIFRIFOL MEWN GLOFA…
News
Cite
Share
DAMWAIN DDIFRIFOL MEWN GLOFA YN ABERCYNON. PUMP WEDI EU LLADD, AC 20 WEDI EU HANAFU. DECHREUWYD ar y gwaith hwn o 15 i 20 mlyn- edd yn ol, ac oddi ar hyny hyd yn awr y mae y pwll hwn wedi bod yn neillduol o lwyddiannus oddi wrth ddamweiniau mawrion hyJ yn awr; ac y mae hyny i'w bnodoli, i raddau helaeth, i'r gofal a'r manylrwydd mawr sydd yoglyn â'r gwaith er pan yr agorwyd ef, i ofal a medrus- rwydd swyddogion y gwaitb, yn neillduol i'r llywodraethwr presennol, sef, Mr. Bruce Jones, yr hwn a ystyrir yn un o'r llywodraethwyr goreu a mwyaf gofalus yn y Deheudir, ynghyd & Mr. W. Thomas, ts-lywodraethwr. Cawn fod damwain fawr wedi cymmeryd lie tua deuddeng oilynedd yn ol, wrth 'siogcio' y pwll, pan y cafodd chwech o'r gweithwyr eu Iladd, ac amryw eu banafu. Adwaeniwr y pwll hwn wrth yr enw Dowlais-Cardiff Collieryperchenogion p1. un ydyw y Mri. Guest, Keen, a Nettlefold, Cyf. Dyma y pwll dyfnaf, ac eithrio pwll Treharria, yr hwo sydd o fewn tair milldir yn un ochr, a Cilfynydd ar yr ochr arall, pellder o ddwy fill- dir, He y cymmerodd y dauuhwa ddifrifol Ii) flynyddoedd yn ol, pryd y lladdwyd yn agoa i 400 o'r gweithwyr. Deallwn fod rhif y gweith- wyr yn pwll Aborcynon, neu fel y gelwir ef yn gyffredin wrth yr enw 'Pwll Junction,' tua 1,500. Dydd Sadwrn diweddaf, Ebrill 28ain, am ddau o'r glocb, yr adeg i'r dynion gael eu codi i fyny o'r pwll, yr oedd llawer o'r gweithwyr wedi casglu i waelod y Jöfa, at yr adeg priodol, fel arferol, pan yr oedd nifer o'r corbydau yn llwythog o 16 yn cael eu gollwnJ i lawr allt i'r gwaelod, pryd y torodd yr hyn a elwir y shakle, gan ollwng y journey trams i waelod y pwll, gan ddal llawer o'r gweithwyr yn y lie, gan eu gwas- garu i bob cyfeiriad. Ni chafodd y gweithwyr ond ychydig eiliadau o rybudd i wneyd eu goreu o'r gwaethaf. Cafodd rai noddfa mewn tyllau oedd yn digwydd bod yn agos atynt. Lladdwyd pump o'r dynion sef, Morgan Richards, g*r priod, gyda phump o blaot; Henry Campbell Jones, gfar gweddw, dim teulu Joseph Moon, sengI, ben filwr Edwin Watts, sengI; ac Alfred Harper. Ofoir am eraill etto, ac anatwyd tuag 20. Yr oedd yr olygfa ar y lie yn arawydus, a'r olwg ar y dynion, druain yn ddifrifol. Anfonwyd dau o'r dynion i'r ysbytty i Gaerdydd, pa rai oedd yn hyuod o ddrwg. G-resyn meddwl, dan amgylchiadau o'r fath, fod yn rhaid myned Wr gweithwyr i Gaerdydd, pell- der o tua pymtheog milldir, j feddygdy. Cred- wvf y dylasai fod meddygdy mewn lie o'r fath lie I mae cymmaint o weithwyr yn y cylch. Dyma J an o anghenion mawi y lie. Gweinyddwyd ar y j cleifion gan y maddygon Dr. Griffin a Dr. Morris, Abercynon, ac anfonwyd am eraill na chawsom eu henwau. Yna cludwyd y dynion i Nv cartreSeoedd i wahanol rauan gan y gweith- w, vr. Yr oedd yma dristwch cyffredinol, a'r c, dymdeimlad mwyaf yn cael ei ddangos yn y H, tuag at y gweithwyr, ac aeth y newydd tri&t fe I try dan trwy yr holl wlad. Bydded i Lywodr- aj ithwr mawr ein bywyd ddyddanu y weddw a'r ai nddifaid yn yr ampylchiad gaikcus 8vdd wedi a" a cyfarfod,a rhoddi jteith id<iyct f n yr amgylch- j e ,d, ac adfenad buan i'r clwyfedigion oil, gan ididiolch iddo am ei druga-edd wrth eraill oedd y Ile,-TREBOR LLEOHID. 3
] TEYRNGED 1 DR. CLIFFORD
News
Cite
Share
] TEYRNGED 1 DR. CLIFFORD MH. LLOYD GEORGE, A.S., YN DADORCHUDDIO EI DDARLUN. TAIIWYD teyrnged uchel i Dr. Clifford dydd [au, pan y dadorchuddiwyd ei ddalrlun-wedi ei 1baentic gan yr Anrhyd. John Collier-gan Mr. Lloyd George, ac y cyflwvnwyd ef i Undeb y Bedyddwyr. Cymmeroc'd y cyflwyniad le yn eglwys y Bedyddwyr yn Bloomsbury Central. Wrth i Mr. Lloyd George dynu y Len, dywedodd, Dyma un o arwyr mwyaf rhyddid cydwybod, ac y mae yn dda genyf ei gyflwyno i Undeb y Bedyddwyr.' Y Parch. G. Hill a ddywedodd fod Dr. Clifford wedi cael ei ddisgrifio yn ami gan yr anwybodus felf Archelyn yr Eglwys Sefydledig,' 'penaeth y gwrthryfelwyr,' a 'dychryn yr es»)bion.' Yr oedd yn wir ei fod yn 'ymladdwr, end yr oedd yn arwr pybyr pob achos. da, ac yr oedd yn cael ei gydnabod fel arweinydd yr ym- gyrch mawr ar addysg. Yr oedd yn rhodd arbenig o eiddo Duw i'r Eglwysi Rhyddion mewn argyfwng pwysig. Mr. Lloyd George a ddywedodd fod Dr. Clifford wedi arwain yr Egiwys Kydd i fudd- ugoliaeth yn un o'r ymdrechfeydd mwyaf oedd wedi weled erioed. Mewn amser i ddyfod byddai i bobl ddyweyd am y darlun yna, I Dyna Dr. Clifford, yr hwn a safodd rhwng y plentyn a r off eiriad.' Y Parch. F. B. Meyer, wrth dderbyn y darlun ar ran Undeb y Bedyddwyr, a ddywed- odd, er nad oedd Dr. Clifford wedi eistedd yn Nhy y Cyffredin, yr oedd wedi ei nawseiddio, i raddau helaeth, ac wedi cynnorthwyo i'w rydd- ban, o blegid yr oedd gan y Ceidwadwyr ei ofn. Rhoddwyd derbyniad gwresog iawn i Dr. Clifford ar ei waith yn codi i ddnlch am y deyrnged o barch oeddynt wedi ei dalu iddo.
[No title]
News
Cite
Share
Yr oedd y genedigaethau yn Ysgotland y flwyddyn ddiweddaf y lleiaf y mae cofnodiad am dano, yn dilyn y gostyngiad sydd wedi cymmer- yd lie er's rhai blynyddoedd. Yr oedd rhestr y marwolaethau, hefyd, yn llai nag mewn unrhyw flwyddyn flaenorol. Y mae y gwenoliaid wedi cyrhaedd i Ddeheu- elir Loegr, a cblywyd y gog mewn amryw gym- mydogaethau.
^eheubir Cpm.
News
Cite
Share
^eheubir Cpm. Noll SADWEN, Ebrill 28ain, 1906. (Oddi torth ein Gohebydd Neillduol.) Brwydr y Mesur Addysg.-Mae argoelion fod brwydr ofnadwy yn ein haros yngl'n a'r Mesur Addysg. Mae wedi dechreu eisoes, ac y mae yn poetbi ac yn chwerwi fwy-fwy wrth fyned rhag- ddi. Gwrthdystia yr esgobiou Pabaidd yn erbyn y mesur, gyda thda o anffaeledigrwydd, am ei fod yn darparu rhoddi llywodraethiad yr ysgol- ion yn nwylaw cyonrychiolwyr y bobl sydd yn talu tuag at eu cynnaliasth. Yr esgohion hyn a hawliant gan y Llywodraetb ysgolion Pabyddol i blant Pabyddion, heb fod neb ond Pabyddion proffeBedig yn athrawon ynddynt a'r cwbl ar draul y wladwriaeth! Mae darpariaetbau y meaur, meddant, yn drais ar gydraddoldeb cref- yddol, ar gyfiawnder cyffredin, ac ar uniondeb dinesig. Bath a ddichon fod yn rhyfeddach na chlywed esgobion Pabaidd yn sôn dim am gyd- raddoldeb crefyddol ? Pa bryd ac yn mha le erioed y darfu iddynt hwy ganiatau y fath beth, os byddai ganddynt allu i'w attal ? Yn gyffelyb, hefyd, y mae esgobion a chlerigwyr Eglwya Loegr yn bytheirio ae yn condemnio. Mewn gwirionedd, dyddiau cabldraeth yr offeiriaid ydyw y dyddiau presennol. Mae y mesur, medd rheithor Dowlais, yn gormesu ar iawnder- au rhieni ar bwngc addysg grefyddol eu plant, yn trin yr athrawon yn anghyfiawn, yn dibrisio cysaegredigrwydd ymddiriedaeth, ac yn amcanu, mewn modd amlwg, gyda cbyfrwyadra Cromwel- aidd, fathru rhyddid dan draed, yn neillduol rhyddid Eglwyswyr. Beth, attolwg, ydyw hyd a lied a dyfnder rhyddid Eglwyswyr yn amgen na rhyddid gwyr eraill yn gyffredinol ? A ydynt bwy yn meddu rhyw hawl arbenig i gael dysgu i'r plant neillduolion en wad 11 eu crefydd ar draul y trethdalwyr ? Onid ydyw y mesur, o ran dim sydd ynddo o'i ddechreu i'w ddiwedd, yn eu gadael hwy, fel rhyw bobl eraill, at eu rhyddid i ddyagu i'w plant y peth a fynont, gan bwy a fynont, ar eu traul eu hunain ? 0 herwydd fod y meaur sr egwyddor o degwch yn cynnyg myned rhwng yr offeiriaid a'r plant, y mae yr urddasolion parchedig hyn, fel dynion wedi am- mhwyllo, yn dyrohafu eu lief, ac yn galw ar eu pleidwyr i'r gfid yn erbyn y mesur, gan ddadgan eu bod yn benderfynol o'i wrthwynebu hyd drangc Eu barwyjdair ydyw,' Congcwest neu fedd Da gwell geDyf fi iddynt gael bedd na chael congcweat; a chongcwest nis clot heb i bleidwyr addysg rydd wneuthur eu goreu yn eu herbyn. Mae hyn yn rhagargoeli brwydr ofoad- wy o boeth Gweodid y mesur ydyw ei fod yn caniatau llawer gormod i Eglwys Loegr a'r Eglwys Babaidd. Y mae, trwy gydnabod hawl rbieni i fynu gan y Llywodraeth ddysgu unrhyw grefydd neillduol i'w plant hwy, yn myned o fewn i yehydig o bellder i waddoli pob enwad yn y tir. Onid yd w yn bryd, gan hyny, i'r Rhyddfrydwyr sefyll yn ddewr dros ddysgu y Beibl yn synal yn yr ysgol, a dim ond hyny ? Os gofyn rhyw un yn rhyw le, pa awdurdod sydd gan neb i ddwyn y Beibl i mewn ? Attebwn trwy ofyn cwestiwn arall, pa awdurdod sydd gan neb i gau y Beibl allan ? Ooid ydyw y Beibl mor deilwng o le yn yr yagol elfenol ag unrhyw lyfr sydd yn cael derbyniad ynddi ? A gellir gofyn yn mbellach, A oes unrhyw lyfr arall yn mhlith llyfrau y byd mor anhebgorol angen. rheidiol tuag at wneutbur dyu a diueaydd da o'r plentyn ag ydyw y Baibl ? Am fod brwydr galed i'w hymladd o hyn i ddiwedd yr haf prys- urwn i'r gâd, a brwydrwn yn ddi-droi-yn-ol dros addysg rydd chyflawn yn ein hysgolion elfenol. Damwain ddifrifol i ferch ieuangc yn Llan- deilo.-Yn hwyr dydd Sadwrn, wythnos i hedd- yw, digwyddodd damwain ddifrifol Miss Davies, merch Ty Capel Esgairnant, Talyllycbau, ar yr heol yn Llandilo Fawr. Marchogaeth bisycl yr oedd hi, yn mhen uchaf New Road ac wrth ei bod yn cilio i'r ochr i osgoi myned ar draws plant bychain oeddynt yn chwareu ar yr heol aeth yr olwyn flaen yn erbyn careg yr ymyl (kerb-stone). a tbaflwyd hithau yn chwyrn yn erbyn y mftr. Derbyniodd niweidiau trymion iawn yn ei phen, ae yr oedd ei phoenau yn ddir- dynol. Hebryngwyd hi i'r ysbytty i Abertawe ddydd Sul. Ni wn ei hanes ar ol dydd Llun yr oedd yn hollol anymwybodol y pryd hwnw. Digwyddais fod yn y dref, ac yn yr heol lie y digwyddodd yr anffawd, cyn pen amser maith ar ol y digwyddiad, Marwolaeth Mr. J. M. Maclean.-Mae yn bur debyg fod enw Mr. J, M. Maclean, cyn- aelod seneddol dros Gaerdydd, yn dra adna- byddus i ddarllenwyr y FANER yn mhob paith o'r wlad, o berwydd yr oedd efe yn ysgrifenu llawer iawn i'r newyddiaduron. Efe a fu farw o'r parlys dydd Slil diweddaf, yn Bournemouth, yn 7lain mlwydd oed. Yn etholiad cyffredinol 1895 efe a ddaeth allan yn ymgeisydi|To!laidd yn Nghaerdydd yn erbyn Syr Edward Reed, ac ennillodd y eSId oddi arno. Efe felly fu yn cynnrychioli Caerdydd yn Nh £ y Cyffredin am y pum mlynedd dilynol, Ysgotiad oedd efe o genedl, a g*r mwy galluog na chyffredio. Dy- wedir mai Rhyddfrydwr. oedd efe yn y rhan gyntaf o'i oes ac ar ol bod o bono am dymmor yn Dori proffesedig, efe a ddychwelodd drachefn i fod yn fwy o Ryddfrydwr nag o ddim arall yn ei flynyddoedd diweddaf. Ysbeiliad Penffordd.—Ynllys ynadon Llan- dyssul, dydd Mercher, yr oedd un William Ebs- worth, 32ain mlwydd oed, a fuasai yn flaenorol yn ngwasanaeth cwmni circus, ger bron, yn cael ei gyhuddo o yabeilio Anne Jones, Pendddl, Llanllwni, ar y ffordd fawr, ar y 19ag cyfisol Dywedai y wraig iddi ymadael o'i tbt ar y dyddiad hwnw i fyoed i Lanybydder. Ar ei tbaith gwelodd y carcbaror yu gorwedd ar ymyl y ffordd a cbyn iddi fyned neaiawr yn mbell- ach yn mlaen 3fe a'i goddiweddodd hi. Gwedi ei chyfarch hi yn Gymraeg, efe a osododd ei law ar ei genau, a'i gwasgodi yn erbyn y clawdd, ac a gymmerndd ymaith y tri dernyu hanner cornu, ynghyd a'r cadach oedd ganddi yn ei Ilogell. Yna, ar ol ei hysbeilio, efe a aeth ymaith i gyf- einad y mynydd. Ood ynghylch chwech o'r gloch yn hwyr yr un dydd yr oedd heddwas Pencader, oddi ar hysbysrwydd a dderbyniasai, yn gosod ei law arno, oddi ar dybiaeth mai efe oedd yr ysbeilydd. A'r canlyniad fu iddo gael ei ddwyn o flaen ei well yu Llandyssul, a'i draddodi i sefyll prawf yn y frawdlys nesaf yn Nghaerfyrddin. Gweinidog ieuangc yngorchfygu temtasiwn.— Mae y newyddiadoron Ileol yn mawr ganmawl y Parch. M. H. Edwards, Siloh, Llanelli, am wrthod y gwahoddiad taer a dderbyniodd efe i ymgymmeryd & bugeilið yr eglwys yn Nazar- etb, Ystrad Rhondda so- Yr wyf fionau yu ei ganmawl, er fy mod yn golygu, ar yr un pryd, y byddai efe yn llai na dyn pe yr ymadawai 4 Siloh ar hyn o bryd, ar ol i'r eglwys fod mor garedig iddo yn yatod yr amser y bu efe yn Nghaergrawnt yn llafurio ar gyfer bod yn ftr graddedig. Dyweded y bobl a ddywedont, oid ydyw gweinidogion ieuaingc yr oes hon yn ddi- ffygiol o nerth i wrthsefyll temtasiynau cryfion. Ymddiswydaiad Clerigwr —Cyhoeddir yn y newyddiaduron fod y Parch. Thomas David, un o fechgyn Llanelli yn wreiddiol, wedi ymddi- swyddo o fod yn berigior plwyfi Llanddewi Felfre a Chrynw, ger Arberth, a bod Esgon Ty Ddewi wedi derbyn ei ymddiswyddiad. Beth ydyw y rheawm am yr ymddiswyddiad, ni wn j, Fe ddichon fod y gifrr da, gan ei bod yn belaeth aroo, yn chwennych rhoddi ei le i rhyw un arall svdd yn brinach nag ef o foddion cynnaliaetb. Nid ydyw hyn, pa. fodd bynag, ond tybiaeth o'r eiddof.
MRS. JONES, CARMEL, YN PENRHEOL.
News
Cite
Share
MRS. JONES, CARMEL, YN PENRHEOL. YMGYNNULLODD tyrfa liosog i gapel Saron, Pen- FrheW, ger Coraeinion, nos Lun, i wrandaw Mrs. Jones, Carmel. Dechrenwyd y cyfarfod gan y Parch. —. Morgans, Crosa Hands, yr hwn oedd wedi cya- sylltu ei bun Ar symmudiad hwn; a dilynwyd ei ddarlleniad ef o'r Ysgythyr, a'i sylwadau ar yr adnodau, gyda gwaeddiadau uchel o Diolch Iddo,' Bendigedig,' &c. Yn nechreu y cyfarfod dywedodd Mrs. Jones ei bod hi wedi cael ei chodi mor uchel fel nad oedd pobl yn ei deall; a gofynodd i'r bobl dda beidio gwrandaw ar y papyrau, y rbai oedd yn llaw y diafol. Pe buasent hwy yn gwybod beth oedd wedi cymmerjd lie rhyugddi hi a Duw eawsai y bobl eu hargyhoeddi. Os daeth Crist i lawr i godi y tlawd, na foed iddynt hwy, gan hyny, eu tynu i lawr. 0 blegid yr oedd mawrion y ddaear yn ei thynu hithau i lawr, ond yr oedd lesu wedi ei chodi i fyny. Dilynwyd y sylw hwn gyda I Diolch Iddo,' Diolch Iddo,' a Bendigedig.' Ar hyn tr6dd Mrs. Jones at y gweinidog, gyda'i llygaid yn gauedig, ac aeth yn mlaen yn ei moliant. Yna syrtbiodd ar ei gliniau, a gweddiodd yn wresog. Wedi hyny tyatiodd y Parch. Morgans fod Mrs. Jones wedi dyweyd pethau wrtho ef nad oedd neb ond Duw ac yntan yn eu gwybod. Ar hyn cododd dyn, a dywedodd fod Gower- ton yn He drwg, gwhr-galed. Yr oedd y bobl yno wedi gwrtho.d Crist Y fath drueni,' meddai y boneddwr parched. ig wedi hyny, fod yna wrthryfelwyr yn eglwys Crist.' Cafwyd amryw anerchiadau gan bobl ieuaingc wedi byny. Eiateddai Mrs. Jones yn dawel am ryw gym- maint o amser; yna cododd, a chan ddyrchafu ei Haw safai felly am ryw gymmaint o amser, tra yr oedd y uaill siaradwr ar ol y llall yn myned yn mlaen. Yna, yn ngbanol anerchiad wresog, dadganai fod yr Arglwydd wedi dyweyd wrthi am beidio gwrandaw ar neb end arno ef. Yr oedd yn rhaid i'r bobl ddyfod at Grist cyn y gallant ei deall hi. Dywedodd yr Arglwydd wrthi y boreu hwnw fod y bobl wedi ei cham- ddeall y diwrnod blaenorol. Yr oedd yr Argl- wydd wedi ei chodi i weithio drosto ef, a dy wedai fod Crist yn dyfod i deyrnasu yn fuan. Yr oedd wedi cael ei haufon ganddo ef. Yr oedd pobl wedi bod gyda hi yn gofyn pa fodd yr oedd hi wedi siarad a'r Arglwydd, ond yr oedd yr Arglwydd wedi dyweyd wrthi nad oedd hi i siarad a hwy. Yr oedd hi wedi cael ei chodi yn rhy uchel iddynt hwy. Yr oedd hi yn dlawd, ond yr oedd ganddi eisieu bod wrth draed Crist. Methai y bobl a deall ei bod hi yn gweled gweledigaethau, ond yr oedd ef wedi rhoddi gweledigaethau i'w harwain i Galfaria. Beth bynag oedd Crist yn ei weled yr oedd hithau yn ei weled.
NODION 0 BETHESDA.
News
Cite
Share
NODION 0 BETHESDA. DIGWYDDIAD barodd fraw cyffredinol drwy yr ardal ganol yr wythnos ddiweddaf vdoedd marwolaeth annisgwyliadwy y Cynghorydd John Davies, Gerlan. Yr oedd gyda'i orchwyl arferol yn chwarel y Foel wythnos i ddydd ei farwolaetb. Yr oedd yr ymadawedig yonn o gymmeriadau goren yr ardal. Llanwai lawer cylch yn wladol ac eglwysig, a hyny gyda ffydd- londeb ac aiddgarweh. Yr oedd yn aelod defn- yddiol a deallus o'r Cynghor Dinesig ac o Fwrdd Llywodraethol yr Yagol Sirol. Yn un o lyw. odraethwyr lleol yagol ddyddiol y Carneddi. Ond ei hoff gylch ydoedd yr un crefyddol. Yr oodd yn flaenor dylanwadol a gweithgar gyda'r eowad parchus y Wesleyaid yo Siloam, a mawr fydd eu colled yno ar ei ol. Dydd Sadwrn yr oedd ei angladd yn un o'r rhai lliosocaf fu yu yr ardal er's talm; claddwyd ef yn mynwent Ym. neillduol Coetmor, yr hon gladdfa y bu ef a llaw fawr fel aelod o'r Cynghor Dinesig i'w chael yn feddiant i'r ardalwyr. Gorymdeithiwyd yn drefnus ar hyd y ffordd o'r i'r fvnwent-gwein- idogion a swyddogion yr eglwyBi yn blaenori, yn cael eu dilyn gan aelodau y Cyngbor Dinesig, yna Llywodraethwyr yr Ysgol Sirol; yn dilyn yr elorgerbyd a'r teulu, ac yna y cyboedd. Gwas- anaethwyd yn effeithiol gan y Parch. O. Evans, (Siloam gynt), yn awr Bangor, a'r Parch. G. Roberts, Siloh, Tregartb. Cynnaliwyd cyfarfod gohiriedig o'r Cynghor Dinesig nos Wener, i ystyried awm y dreth am ylflwyddyn. Cyn myned at hyny galwodd y cadeirydd—Mr. John Roberts, Llye Llewelyn- sylw at farwolaeth y Cynghorydd John DavJep, Gerlan, a phaeiwyd pleidlais o gydymdeimlad &'r teolu yn eu profedigaeth. Wedi trafodaeth faith ar y cyfrifon, a rhwymedigaeth y cynghor yn ngwyneb archiadau Bwidd y Llywodraeth Leol, gwelsid nas gellir bebgor codi peth ar y dreth gyffredinol, a pbasiwyd ei gwneyd yn 3s. 6c yu lie 3s. y bunt am y flwyddyn ntsaf. Yn ngwynebcwynion parthed diffyg cvflenwad priodol o ddwfr i Tanyfoel, penderfynodd y cynghor wella y diffyg. I gario hyny allan yr oedd yn angenrheidiol c iel myned ar dir fferm Tyddyn Sabel. Pan aeth aelodau y cynghor i'r lie, dywedodd y tenant, Mr. D. Davies, nai oedd ganddo hawl i ganiatau iddynt fyned ar y tir, Yr oedd hyn yn siomedigaeth fawr i'r cyngbor, a phenderfynwyd i agor trafodaeth ar y mater gyda Mr. Trench, prif oruchwyliwr yr laUd. Gohebydd.
[No title]
News
Cite
Share
Bydd i Mr. a Mrs. Longworth (gynt Miss Roosevelt) gyrhaedd i'r wlad hon yu Mehefin,
PWYLLGOR ADDYSG SIR DDINBYCH.
News
Cite
Share
PWYLLGOR ADDYSG SIR DDINBYCH. OAFODD cyfarfod misol pwyllgor addysg sir Ddinbych ei gynnal yn Nghaer, dydd Gwener, o dan lywyddiaeth Mr. W. G. Dodd.
YSGOLION COLWYN BAY.
News
Cite
Share
YSGOLION COLWYN BAY. Ar gynnygiad Mr. Edward Roberts, yn cael ei gefnogi gan Mr. D. S. Davies, penderfynodd y pwyllgor ddiddymu penderfyniad blaenorol i chwanegu ystafell ddosbarth at Ysgol Conway Road yn Colwyn Bay, ac i fabwyaiadu yn lie hyny argymmhelliad o eiddo y arcbadeiladydd sirol (Mr. W. D. Wiles), fod ty yr athraw ar y llanerch yn Conway "Road yn cael ei dynti i lawr, a chwanegiadau yn cael eu gwneyd at yr adeiladau, yr hyn a roddai gyfleusderau chwan- egol i 179 o ysgolheigion heb yr angenrheidrwydd am brynutir chwauegol. Darperid cyfleusderau, hefyd, ar gyfer 116 o yagolheigion chwanegol yn ysgol y plant bach. Byddai cyfanswm y g6at tua 5,00Op.
CYNNADLEDD AMWYTHIG.
News
Cite
Share
CYNNADLEDD AMWYTHIG. Mr. J. E. Powell a gynnygiodd fod y pender- fyniadau a labwysiadwyd yn Nghynnadledd Am- wythig yn cael eu mabwysiadu. Mr. A. T. Davies a gefnogodd. Mr J. Wilcoxon a gynnygiodd adael allan y geirian oedd yn gosod allan ddadganiad yn ffafr diddymiad cynllun ts-athrawon. Mr. J. S. Jones a gefnogodd. Wedi rhyw gymmaint o siarad cafodd y gwell- iant ei orchfygu trwy naw o bleidleisiau yn erbyn wyth; a chafodd cynnygion yr Amwythig eu cymmeradwyo mewn modd ffurfiol.
YSGOL RAMMADEGOL RHUTHYN.
News
Cite
Share
YSGOL RAMMADEGOL RHUTHYN. Cafwyd ymdrafodaeth ar waith yr awdurdod sirol yn gwneyd darpariaeth ddigonol o addysg eilraddol argyfer bechgyn yn rhanbarth Rhuthyn; ac yr oedd y Mil. Cornwallis West wedi dyweyd mewn cyfarfod o bwyllgor addyag uwchraddol ei fod yn foddlawn i ddadleu dros i gynnadledd gael ei cbynnal rhwngei gydaelodau ar gorph llywiawdwyr Yagol Rammadegol Rhuthyn; a'r pwyllgor addysg, ond nid oedd yn dal allan unrhyw obaith i'r llywiawdwyr byth gydiynio iddi ddyfod yn ysgol sirol. Chwanegodd, yn hytrach na gwneyd hyny, y byddai yn well gacddynt ymorphwya ar eu gwaddoliad eu hunain. Penderfynodd y pwyllgor obirio y mater, neg y cawsent wybod heth fyddai caulyniad goheb. iaeth oedd yn cymmeryd lie yn awr rhwng llyw- iawdwyr yr ysgol a'r Bwrdd Addysg.
RIIODD I GOLEG BANGOR.
News
Cite
Share
RIIODD I GOLEG BANGOR. Mr. J. E. Powell a gynnygiodd fod y rh6dd flynyddol o 400p. yn cael ei cbyfranu at addysg amaethyddol yn Ngholeg Bangor. Mr. D. S. Davies a gefnogodd y penderfyniad, yr hwn a gariwyd yn unfrydol.
YSGOLION NOS.
News
Cite
Share
YSGOLION NOS. Cyflwynodd Mr. J. C. Davies, y trefaiedydd addysg, adroddiad ar y gwaith a wnaed yn ystod tymmor 1904-5 mewn dorbarthiadau gwyddor a chelf.
Y MESUR ADDYSG.
News
Cite
Share
Y MESUR ADDYSG. Miss Gee, Diubych, a gynnygiodd ar fod dar- pariaeth yn cael d gwneyd yn y Mesur Addysg oedd yn awr ger bron T' y Cyffredin, yo chwan- egol at yr amaer a nodid i ddefnyddio ysgolion annarparedig-o naw o'r gloch y boreu hyd bed- war o'r gloch yn y prydnawn ar bum niwrnod yn yr wythuos-at Bicrhau yr adeiladan ddwy- waith neu dair yn yr wythnos i gynnal ysgol nos. Mr. A. T. Davies a ddywedodd, tra yr oedd yn cydolygu a Miss Gee yn hollol ar y pen hwnw, os byddai iddynt basio ei pbenderfyniad, a'i aufon i Mr. Birrell, gallai ef feddwl mai dyna yr unig wrtbwynebiad oedd i'r mesur. Mr, J. E. Powell a ddadganodd farn gyffelyb. Awgrymodd ef ar j'rmater gael ei ohirio am fis, a bod pwyllgor o bump neu saith o aelodau yn y cyfamser yn myned trwy y mesur, a'u bod yn cyflwyco adroddiad yn y cyfarfod nesaf ar y pwyntiau yr oeddynt nwy yn meddwl y dylid galw sylw Mr. Birrell atynt. Cyttunodd Miss Gee A chynnygiad Mr. Powell, a chafodd ei gario. Pennodwyd y person ati cauly-n ol yn bwyl I gor:- Mr. Dodd (cadeirydd y pwyllgor), Mr. J. E. Powell (is gadeirydd) (cadeirwyr yr is-bwyllgor- au)—Mr. D. S. Davies, A. T. Davies, Christmas Jones, ac Edward Roberte-a Mr. J. Wilcoxon, a Miss Gee.
ADDYSG DDIRWESTOL.
News
Cite
Share
ADDYSG DDIRWESTOL. Ymwelodd dirprwyaeth oddi wrth Undeb Dirwestol Marched Gogledd Cymru, a Chym- deithas DdirwestolGogledd Cymru, i annogy pwyllgor i ddwyn addysg ddirwestol yn rhau o waith yr yagolion elfanol. Mr. J. E. Powell, yr hwp oedd yn lly wyddu ar yr adeg, a ddiolchodd i'r aelodau am eu presen- noldeb, a aicrba )dd hwy y byddai i'r hyn oeddynt wedi ei ddyweyd dderbyn yetyriaeth ofaluB, ac y cawsai rhywbetb sylweddol ei woeyd yn y cyfeiriad hwn. Yr oedd pwyllgor dirwestol, mewn gwirionedd, wedi cael ei bennodi eisoes, gyda Mr. J. Herbert Roberts, A.s yn gadeirydd iddo (cym.). Yna ymneillduodd y ddirprwyaeth.
BANGOR.
News
Cite
Share
BANGOR. Galwad.-Y mae Mr. E. B. P)well,o Golegyr Annibynwyr, wedi derbyn galwad oddi wrth eglwys Efail Isaf, Morganwg. Y Gwyr leuainge.-Nos Fercher diweddaf, yn un o ystafelloedd St. James, cynnaliodd cym- deithas y Uwyr Ieuaingc eu swper blynyddol, o dan lywyddiaeth Mr. J. Wickens, yr arlunydd poblogaidd, yr hwn,ynei anerchiad aado]ygodd waith y tymmor. Yr oeddynt wedi cael blwyddyn -d ra llwyddiannus, ac yn fuan byddant yn symmud "w hystafelloedd newyddion, pa rai sydd yn glod j'w hymdrechion. Gwasanaethodd amryw o'r aelodau trwy gineuon a darllen, a mwyn" hawyd y danteithion oeddynt wedi eu parotoi. Diolchwyd i'r rhai oeddynt wedi eymmeryd rhan ar gynnygiad Mr. S. Dew. Yr oedd y gweith- rediadau yn cael eu dwyn yn mlaen yn Saesneg o'r dechreu i'r diwedd. Gresyn na roddid Ile y < Gymraeg' iddi yn y gymdeithas. Owaeledd Barnwr.- Yn herwydd afiechyd v Barnwr Syr Horati") Lloyd, bydd Mr. Samuel Moss, A.S., yn cymmeryd ei le yn llys y mân. ddyledion heddyw. Gwyddia fod Mr. Miss yu cydredeg a Mr. Bryn Roberts am le ydiweddar Farnwr Gwilym Williams yn Morganwg.—Rhyd• wen.
[No title]
News
Cite
Share
Y mae America wedi bod yn dathlu dau can. mlwyddiant gonedigaeth JJenjamiu Franklin,