Baner ac Amserau Cymru

— 11 ^IH1 IIIUIJBIMIIiWIMaBISHBgiMilMMBUII Y mae Mrs. Cubitt, o'r Hall, Palling, Norfolk, newydd ddechreu ar el 105 mlwydd oed, ac achosa gryn syndod i'w chyfeillion trwy y byw- iogrwydd corpborol a nieddyliol a arddangosir ganddi. Yr archeb gyntaf y rhoes Mr. John Burns ei enw WI thi fel Llywydd Bwrdd y Llywodraeth Leol ydoedd yr un i awdurdodi eynchor diuas Liverpool i bennodi neu ddiswyddo y golygwr cynnorthwyol yn nghwrnniwd Toxtabh Park. cynnorthwyol yn nghwrnniwd Toxtabh Park.

BWRDD Y GWARCHEIDWAID. DYDD Gwener, y 5ed cyfisol, cynnaliwyd cyfarfod pythefnosol y bwrdd uchod, mewn ystafell yn y Tlotty. Yr oedd yn bresennol yr Henadur J. Lewis, Melros Hall (cadeirydd); a'r Mri. B. Davies, Blaenythan, ac E. Thomas, Coedllwyd (is-gadeirwyr); ynghyd a'r aelodau canlynol :-Mrs. Evans, Esgair, Penbryn; Dr. A. T. Evans, Llsndyssol; a'r Md. L. T. Thomas, Gyfelle; W. Jones, Pencraigwen; D. Davies, Dolau owerohyr; J. H. Evans, Pen'ralltfaohnog; G. Davies, Alltycordde; J. Griffiths, Gwndwn; D. Davies, Maengwyn; P. Nicholas, Bialddbwll; D. Bowen, Troedyrhiw; T. Bowen, Pencwarau; J. Rees, Plas newydd; W. Marks, Penyrallt; D. Thcmas, Folin cwm; J. Reea, Clungwyn; T. Morris, Cefnmaes Mawr; T. Williams, Pontbren; H. Davies, Sychnant; J. Davies, Pontgareg; D. James, Foel; J. J. Davies, Adpar; D. Jones, Felin Cwrt; D. M. Davies, Clun- feliu; T. Davies, Oilweunydd fawr; J. C. Jones, meddyg anifelliaid, Oastellnewydd Emlyn D. Lewis, Frondeg; a Mr. D. T. George, ysgrifenydd. Adroddiadau y Rheidweinyddion.-DarlIenodd y rheldweinyddion eu rhestrau cynnorthwyol. Yr oedd Mr. J. Rees wedi talu yn y pythefnos 93p. 10s. 6c. i 257 o dlodion a Mr. J. Thomas wedi talu yn yr un amser 90p. 3s. Oc. i 246 o dlodion. Y rheswm am y cynnydd mawr yn arian y pythefnos hyn ydyw y rhodd chwanegol am wythnos y Nadollg, pa un sydd o ddeutu 20p. Yn llaw y trysorydd.—Yr oedd yn llaw tryeorydd yr undeb; sef, goruchwyliwr y National and Provin- cial Bank of England, Limited, y swm o 1,Ollp. 14s. 3c.; er hyny yr oedd angen i dalu y dydd hwow o ddentu l,500p.; ac felly yr oedd diffyg mawr cyn cyrhaedd y gofynion. Tlodion yn y Tlotty.- Yr, oedd 22 o dlodion yu y Tý- yn yr wythnos gyntaf o'r pythefnos, ac 22 yn yr all wythnos, ar gyfer 15 a 15 yn yr amser cyferbyniol ddeuddeng mis yn ol; o'r cyfryw yr oedd pump, yn egwan eu meddyliLu, a dau yn mynychu yr ysgol ddyddiol. Crwydriaid.—Yr eedd 60 o grwydriaid wedi bod yn y tlotty am y pythefnos, ar gyfer 107 yn yr un amser y flwyddyn ddiweddaf. Buchfrechiad.—Derbyniwyd cais oddi wrth Undeb Runcorn, yn gofyn am gyd-weithredu i ddeisebu y Liywodraeth i gyfnewid y gyfraith mewn cyssyllfciad &'r treuliau mawr sydd yn fatoh ar y tretbdalwyr. Yr oedd y bwrdd wedi pasio penderfyalad i'r perwyl yn flaenorol. Tlawd yn Llandyssul.—Yr cold cais wedi cael el wneyd droion em gael cynnorthwy allanol i ua o'r enw John Jones, 2, Well Street, Llandyssul, pa un sydd yn 73aln mlwydd oed, yn wa?l. ac yn cadw et wely, ac yn analluog i enclll dim er's pymtheg mlynedd. Y sheswm na fuasal wedi cael oynnorthwy ydoedd fod prawf fod ar ei enw, flynyddoedd yn ol, 200p. yn y bauge, ao y mae yn byw gyda'i chwaer, Darllenwyd Ilythyraa oddi wrth y Parch. J. R. Jones, offeiriad, Llandyssul, ac oddi wrth y Parch. W. James, Bryohyfryd, yn mynegu ea bod o'r farn fod gwir angen cynnorthwy arno, ac nad oedd ganddo ddim arian i'w gael yn bresennol. Yr oedd Dr. A. T. Evans a Mr. Davies, Dolau owerchyr, yn hollol o'r un farn. Pennodwyd pwyllgor i wneyd ymohwiliad ttwyadi i'r achos, 860 iddo gael cynaorthwy yn y cyfamaer. Allan o Waith.—Darllenwyd llythyr oddi wrth Gymhor DiaeBig Tottenham mewn oyssyllti.ad & phobl allan o waith, ac I geisio gan y Llywodraeth gymmeryd y peth i ystyriaeth, gan fod dadgorphorlad y senedd ya ymyl. Penderfynwyd i ohlrio yr aohoB. Plwyfydd mewn 01 ddyled —Cyttunwyd yn unfrydol 1,wyslo goruchwylwyr y plwyfydd hyny ag sydd heb dalu y gofyniadau (calls), os nlll fydd hyny yn cael ei wneyd ar neu cyn y 18fed cyfisol. Boneddwr Haelionus■—Pasiodd y bwrdd bleidlals o ddlolchgarwch i'r Milwriad Lewes, Liyt) Newydd, amy rhodd o;ngain cwningen i dlodion y Tlotty, Ciniaw Nadolig.-Yr oedd tlodion y Tlottz am ddiolch yn gynnea i'r Henadcr J. Lewis, Meiros Hall (otdeifydd y bwrdd), am y cinfaw Nadolig ag oedd mor chwaefchns a gawsant ganddo, gan ddymuno iddo hlr oes yn llawn o bob bendSth.

YSGOL GANOLRADDOL ABERGELE. LLWYDDIANT YSGOLOR. YB oedd yn dda genym glywed fod Mr. Edward Hughes, o Ysgol Ganolraddol Abergele, wedi i!torbau ysgolorlaeth o drlgaln punt (60p.) y flwyddyn yn Ngholeg y Drinded, Caergrawnt.

Hyd y galiwn g&el allan aid oes rhithyn o eafl IV chwedl fod ymgeiaydd girrthwya- ebol I Mr. J. HERBERT ROBERTS I gsei ei ddvsyn allan gan Do Ïaid G-orllewinbiirth sir Ddinbych, Bteaddwydi gwnch owrtJb el hewyUye ydcs-id yr ystori a Msaowyd yr wythnos dclwe idsf, yn ol pob petb sydd yn y golwg. Bated yn dda gan Rydd- frydwyr yr efchciaefch weled rhywun ar y Bases ar cchr Games, er nwyn Iddynfe gael cyfleusdra i'w gladdu dau ryw ddwy fil neu dafr o fwyafrlf. a

Tro doeth, heb cs nac oni bae. ydyw gwsfth y Llywodraefeh newydd yn pencer- ffna anfon S/r WILLIAM BUTLER droaodd 1 Dde yr Afldg I wBfeuthur ymchwilfad i Ie ftdroddial ar safyllfa gyffrsdinol y wlad. Pwy smgensch na'r csdfridog dewr a all- asent hwy ei infcn ar negei o'r fath 1 G*yr efe yn dda am D ie yr Affrlg. Pe bQaaa! yr hen Ly&odraeth ac yn gnwecllg Mr. CHAMBERLAIN, wreii gwrandaw ar Sv? WILLIAM BUTLER ar y cyofcaf, r,Í bassal rbyfel De yr Affrlg v edi cjsameffycl He o gwbl.

Dro yn ol awgtymodd Arglwydd. Rosm. BERY ma! y path goreu a allal Mr. CHAM- BERLAIN el wiceyd fyddsf anfon dyn i bob tnefedJgaeth wceyd ymchwillad Fw barn am ei fympiry-bolfs! ef; ac y cawsal wyboj trwy hyny eu boti yn hollol wsthwyoebol i'w boll gjmllanfgu. Yr wythnos hon claf. byniwyd newyddiaduroii New Zealtm, ac yn y mwyaf dylanwadol o bonynt celr ar arseth ei argl^yddiaebh, yn mha un y dywed nad yw at ddyfaL'a i yn bell o fod yn gywir. Ni chymmeral Apcstol Di. ffyndolllietb lawer am dderbyn yr fcSr, ac anfon uorhyw ddlrprwywyr o'r fatb, canye dïao. y g*yr y byddal adroidiad cywir o ficwyth yr ymchwil yn andwyol I'w ichos of.

Y O 0 G L E D D Fennodwyd y Parch. W. LI. Nicholas, rheithor Fflint, yn gaplan i uchelsirydd sir Ffllnt, Mr. James Williams, Cymmrawd o Goleg Lincoln, Rhydychain. Boreu dydd Lion ail ddechreuodd chwarelwyr Cwmoi Chwarel Galeh Llanddulas, Cyf., weithlo, gan iddynt banderfynu eu boll wahan' iaethau mewn modd cyfeillgar dydd Sadws n. Nos Wener traddododd Dyfed, yr arcbdder. wydd newydd, ei ddarlith yn Llanegryn, ger Towyn, at « Y diwygiad a'i Werst Cymmer- wyd y gadair gan y Parch R. H. Watkin, Bryncrufe. Cafodd Mr. 0. Bleddyn Lloyd, Rhyddfrydwr u ae Ymneilldiiwr, el ddychweslyd yn ddi-wrth. wyneblad yn aelod o Gynghor Sirol sir Ddin- bych dros Llanfair Talhaiarn, yn lie Mr. W. Griffith, yr hwn sydd wedi ei ethol yo hen- adur. Cafodd Margaret Jones, gwratc DavH Jones, Glan'rafon, el gwysio gan John J. Morgan, prifathraw Yagol y Cynghor yn y Roewen, yr hwn a weithredai ar ran gsoeth o'r enw Dorothy Turner, athrawes yn yr ysgol ar y ferch ddywededig. Dlrwywyd Mrs. Jones i 58. a'r costau. Yn nghyfarfod pwyllgor addysg ganolraddol M uwchrsddol sir Drefaldwyn, yn Nhrallwaa, dydd Linn, etholwyd Mr. Richard Lloyd yn gadeirydd yn lie y diweddar Mr. A. C. Hum phreys Owen, A.S. Pasiwyd pleidlais o gydym' deimlad, hefyd, â thealu y diweddar Mr. Humphreys Owen. Cynnaliwyd cyfdrfod blynyddol Oynghrair Dirwestol Jaodudno, ya Neuadd Drefoi y dref hono, nos Wener. Llywyddid gan Mr. J. M'Mastar. Traddodwyd areithiau gan Mr. Aiex. Thomson, Manchester, a Mr. R. J. Wil- liams (Plenydd), goruchwylwyr Cynghrair y Deyrnas Gyfunol. Gwyeiwyd cerbydwr o'r enw Thomas Evans o flaen yr ynadon yn Ngwrecsam, dydd Llun, gan yr Arolygydd Fryer, o'r Gymdeithas Fren- hlnol er Attal Ctenlondeb at Anlfeiliald, am gamdrin caffyl, trwy ei newynu* Dlrwywyd ef i 30s., a chynnwys y cosban, neu bedwar diwr- nod ar ddeg o g&rchar. Dydd Llun oedd y diwrnod I enwi ymgelswyr droa y sedd wâg yn nghynnrychiolaeth Broagh- ton, ger Gwrecsam, ar Gynghor Sirol air Ddinbych, aachoswyd trwy ddyrchafiad Mr. J. A. Harrop i'r swydd o henadnr. Yr unig berson a enwyd oedd Mr. Francis Albright Sturge (R.), Broughton, a chafodd el ddychwel" yd yn ddiwrthwynebiad. Achosodd nn o'r enw Hugh Williams, yr hwn oeddaryrheatr ddn, i ddan o daf irnwyr yn Nghaernarfon, gael en gwyufo o flaen yr ynad- on dydd Llun. Y diffynydd yn yr achos cyntaf ydoedd Evan Roberts. yr hwn oedd yn dal trwydded Gwestty y Mona; a'r ail ydoedd S. Illien, perchenog y Royal Hotel. Pander- tynodd yr ynadon dafla y ddau allan. Telid rhenti hanner blwyddyn ystai Baron Hill, yn y Williams Bulkeley Arms Hotel, Beaumaris, dydd Gwener a dydd Sadwrn. Rhoddwyd y ciniaw i'r tenaatiaid dydd Sadwrn, pan yr eisteddodd dros 100 i gyfranogi o honi. Cymmerwyd y gadair gan Mr. J. S. Laurie, gorachwyliwr yr ysfcad, yn absennoldeb anocheiadwy Syr Richard Bulkeley, yr hwa oedd yn cael ei gadw yn Liundain trwy aflach yd yr Arglwyddes Magdalen Bulkeley.

t? B' TT D s H B u Mabwysiadwyd Mr. Keir Hardie, yr ymgeis- ydd LJafur dros fwrdeisdrefi Merthyr, dydd Sadwrn diweddaf. Oyflwynwyd anrheg o awrlais, ynghyd &g amryw bethan eraill, i'r Parch. E. Myrddin Thomas, yn nghapel Mynydd Calfaria (B.), Danygraig, nos Fercher diweddaf. Nos Wener bu farw Mr. Richard Edwards, o fferm Llanerch XJchaf, yn dra. sydyn. Yr oedd Mr. Edwards yn dra adaabyddas a pharchus yn y rhan hono o'r wlad. Gyanaiiwyd cyfarfodydd brwdfrydig yn Giliach Goch a Thonyrefail dydd Sadwrn, er cefnogi ymgeisiaeth Mr. William Brace, yr ymgeisydd Llafur dros ddeheu Morganwg. Agorwyd yr ysgol newydd I fechgyn yn Romilly Road, Barry, nos Sadwrn, gan y Cynghorwr J. A. Manaton. Cymmerodd amrywfoneddigesau a boneddigion eratll raa yn y cweithrediadan. Pennodwyd dirprwyaeth gau Gynghor yr Eglwysl Rhyddion i ymweled Anrhyd. Ivor Guest, yr ymgeisydd Rhyddfrydig dros Gaer- dydd, er cael allan beth oedd ei olygiadau am Ddadsefydliad yr Egiwys ac addysg. Cyfarfyddodd Sarah Ann Thomas, chwe mlwydd oed, Middla Street, Pontypridd, a marwolaeth boenus dydd Sadwrn, trwy i'w dillad gymmeryd t&n. £ f Er pob ymdrech o eiddo y meddygon ba farw y fechan yn mhen ychyd. ig o oriau. Gynnaliwyd fcrengholiad yn Abermaw, ddydd Sadwrn, ar gorph Wiliiam Andrews, yr hwn oedd yn gweithio yn Nglöfa Treaman, Aber- dar. Wedi gwrandaw y fcystlolaefchan dychwel odd y rheithwyr reltihfarn o I Farwolaeth dcamweiniol.' Yn Ystradgynlais, dydd Llun, traddodwyd Thomas Michael James, glowr, i sefyll ei brawf ar y cyhuddiad o wneyd ymgais 1 lofruddio Henry Snow, ts-geidwad helwrlaeth, yr bwa a saethwyd ya ei ddwy gltin, tra yn dilyn dau o ddynloa. Fel yr oedd Arthur James Rose, chwe blwydd oed, yn chwareu ger Haw yr aton Ogmore, yn Mhenybont ar-Ogwy, prydnawn Sadwrn, syrthiodd i'r afon; a chaa fod yno lifeiriant ysgubwyd ef ymaith. Ni ddaethpwyd o hyd i'w gorph hyd dranoeth. Arddangosodd trigolion Pontardnlals en twerthfawroglad o waaanaeth y Cynghorwr J. LI. Taomas, Hendy, plwyf Llanedi, trwy gyflwyno tysteb tddo, yr hon oedd yn cael ei gwneyd i fyny o bwrs, yn cynnwys 50p., yn nghyd ig amryw bethau gwerthfawr eraill.

SOUTHPORT. CYNNALIWYD yr wyl dê flynyddol yngltn & chapel Oymraeg Southport dydd Calan, ya y Temperaneti Institute, London Street. Gwas- anaetbwyd wrth y byrddau gan chwiorydd ieuaingc yr eglwys Yn nghyfarfod yr hwyr cymmerwydygadair gan Mr. J. Williams Jones, Boo tie. Cynnorthwywyd, gyda'r canu gaa Barti Glee Cernyw, Anfield, Liverpool, o dan arweiniad Mr. W. Oernyw Jones Cyfeilydd, Mr. W. J. Roberta Soprano, Madam EmUee Mowll. Bass, Mr. R. Mancd Owen. Baritone, Mr. Vaughan Jones. Dschreawyd trwy i'r c6r ganu (Hall, emlling morn.' Yna caed anevchiad gan y llywydd, yr hwn a ddadganal ei lawenydcl o gael bod gyda ni am y tro cyntaf, ond nid y tio cyntaf iddo ddangos ei gefnogaefch i'r achos yn Southport mewn modd ymarfetol. Yr oedd ef yn gryf o'r farii y dylai yr eglwysi mawrion wneyd rhagor I gynnorthwyo aChosion gweiniaid trefl Lloegor. Hefyd, gwasgal ar fod y Cymry yn gwerth- fawrogi y breintiau crefyddo! oedd yn eu cyrhaedd, ac yn synio am y cape! Cymraeg fel cartref odd! cartref, fel ffynnonell nerth a chysur, a phob daioni angenrheidiol at wneyd bywyd yn werth i fyw, a chael cysnorthwy I ymJadd brwydrau anhawsderau a themtasiwn. Wedi hyny cafwyd rhangSn, Sweet and Low,' gan y c6r. Adroddiad, I Little Peppercorn' Alice Peel. Adroddiad, Happy Days Cissie Williams. Can, 'Tell me my heart Madam Mowtl, ac mewn attebiad i eccdr darfu iddiganu I The gift).' Adroddiad, « The main ttuck '—WiUia Williams. Dadl, Dwy cchr i'r ystori '—Dora a Gwyneth Da vies. (JAn, I Y pennill adroddai fy nhad '—Mr. Vaughan Jones. Canodd Mr. Jones yn dyner a theimlad wy iawn, y d6n a'r gelriau yn eyffwrdd a thannau tyner y gynnulleidfa, a da oedd genym glywed y cQr yn taraw i fewn, er i ninnau gael esgus i dori allan i ganu yr hen bennill anwyl. Adroddiad, Will y cYligwr '-Miss S. A. Jones Dyn wared on, gan Mr. R. Manod Owen, yn ddifyr a'r donfol dros ben. Rhangan, Let the htiH resound,' gan barti Olee y Cernyw. Oyflwynid gwobrwyon o lyfrau i blaat yr Yagal Sahbothol am ffyiidlondeb a dysgu allan. Caymolai y ilywydd, wrth gyflwyno y gwebr- wyon y liyfrau oedd wedi e dewis fel I'yfrau da ar Lanes a bywgraobiidaa-Ilyfran gwerth en darilen, ac nid nofelau gwag ac ysgafn. Rhangaa, 'Sleep, gentle lady,' gan y parti. Dadl, Ymgoui dwy am yr iaith Gymraeg '— Misses W. Williams a L. Challoner. Nis gellld cael gwell-pwyntían y ddadl yn cael eu gosod allan yn glir, mewn dull difyr a chyrhaecfdgar. Cafwyd hwyl gyda hi. C&n, Sing, sweet bird —Madam Mowll, yn cael ei diiyn ar y berdon eg gan Megan M6n. Mewn abtebiad i encor canodd May morning.' Adroddiad, I Yr hen ferch weddw '-Miss Annie Jones. Can, Men- bra Gwen '—Mr. Manod Owen. Bu raid iddo ddyfod yn mlaen drachefo, a rhoddodd Am rywion.' Adroddiad, I People will taik '—Miss M. J. Jones. Rhangin, I Tywyoog Gwlad y Bryniau,' gan y parti, Mr. Vaughan Joneb yn cymmeryd yr nnawd. Terfynwyd trwy gauu • Hen WJad fy Nhadau.' Cyflwynwvd y diolchiadau arferol i'r llywydd am ei garedigrwydd, ac am lywyddu mor fedrus, ac am ei rodd haelionus tuag at y tê Refyd, teimlem fod dtolch arbenig yn ddyledus i Mr. W. Cernyw Jones am ddyfod a'i barti i'n cynnorthwyo, ac am y wledd arlwyodd i nl ac yn enwedig am y fraint o gael Madam Mowll a Megan M6n yn ein plith, a phrofion o fedr y naill gyda'i llais peraidd, a'r llall ya chwareu ei bysedd mor fedrus ar y berdoneg. Cawsom un o'r cyfarfodydd goreu a mwyaf difyr a gafwyd erioed. D& genym tidywcyti, hefyd, ein bod wedi cael elw sylweddol oddi wrth y t6 tuag at drvsorfa yr egiwys,— Gohebydd.

OYNGHOR DOSBARTH GWLEDIG LLANDYSSUL. Dydd Gwener, y 5ed cyfisol, cynnaliwyd cyfar- fod misol y cynghor hwn, mewn ystafell yn y Tiotty. Yr oedd yn bresennol Mr. J. Griffiths, Gwndwn (yn y gadair); ynghyd a'r aelodau canlynolMrs. Evans. Esgair; D. A, T. Evana, Llandyesul; a'r Md. B. Davies, Blaenythan; J. H. Evans, Penralltfaahnog; D. Davies, Dolau owerchyr; G. Davies, Alltyoordde; D. Daviex. Maeogwyn; J. J. Davies, Adpar; T. Morris, Oefnmaes mawr; D. Thomas, Felin cwm J. Rees, Plas newydd a'r Mri. T. Evans ac E. Thomas, arolygwyr y ffyrdd; J. Bowen, arolygwr fechydol; a J. Evans, cyfreithiwr, Uandytsul. ysgrifenydd. Triosio Oloddiau-Yn onol & barn Oymdeithas y Oynghorau Dosbarth y mse y cyfrifoldeb o dori pen cloddiau; eef, y gwryeboedd ar oohr y ffyrdd, yn gorphwys ar y rhat sydd yn meddiannu y tlr; end am dori dyrysni, a phethau eraill, ar oohr y ffyrdd, y mae awdurdodan y ffyrdd ya gyfrlfol i wneyd y gwaith. Archeb y Cynghor Sirol — Derbyuiwyd archeb am 1,274p. 7s. 11c oddi wrth y Cynghor Sirol; sef, treth yn ol 9fc. yn y bunt, tuag at dreullau yr banner blwyddyn sydd ya diweddu Mawrth 31ain. Pontbren ger llaw Gwmbychan.—Cynnyglodd Mr. Taomas, Fellncwm, fod pontbren yn groes aryr afon yn y lie hwn i gael ei gwneyd. Cafodd ei eilio gan Mr. Davies, Dolau cwerchyr. Cynnyglodd Mr. Evans, Pen'railtfachnog, welliant; sef, fod y ddau Gynghor Plwyfol I gymmeryd at y gwaith. Cafodd el elllo gan Mr. Morris, Cefnmaes Mawr, a ohariwyd ef. Penygaer, Penbryn. — Cynnyglodd Mrs. Evans, Esgatr, fed y pwll ffiaiifd sydl ar ochr y ffordd yn y He hwn 1 gael et lanw 1 fyny gan arolygwr y ffyrdd. Cafodd el eilio gan Mr. Davies, Blaenythan, a chytfcuawyd yn unfrydol. Hawen, Rhydlewis.—Hysbysodd nrolygwr y ffyrdd fod y dwfr liydd yn llifo 1 lawr heiblo ystafell festrl capel Hawen yn niwe dio y ffordd is-law. Cynnyglodd Mr. Evans, Pen'ralltfaohnog fol y dwfr 1 gael ei droi i gyfeirlad arall, end cymmaint a ledai drwy bibell fechan at wasanaeth y trigolion. Cafodd el eilio gan Mr. Rees, Plas Newydd, a chyttunwyd yn unfrydol. Arolygwr Iechydol. —Darllenodd Mr. J. Bowen et adroddiad. Yr oedd wedi bod yn ymweled A rhan helaeth o'r dosbarth yn yatod y mis, Yr oedd yagol Rhydlewis wedi fcatl el chau o herwydd amryw o achosfon o'r dwymyn goch yn y gymmydogaeth; a Dr. Powell, y meddyg lechydol, oedd i beaderfynu pa bryd yr oedd I gael el hail agor. Ond, beth bycag. ni ddylal un plentyn ddychwelyd yn ol t'r ysgol, o lelaf, am chwech wythnos ar ol ymddangosiad y crug- darddiad (rash), ac hefyd i ddi-heintlo y tai, a'r holl ddillad, yn dda, ar ol gorphen bwrw y croen. GOHEBYDD.

NODION 0 LUNDAIN. RHYFBDD mor wahanol y trealir gftyliaa y Nadol- fg gan lawer o bobl y ddinas hon i'r hyn a wneir mewn rhai rhanau o Gymru. Y mae yma filoedd yn meddwl am ddim ond bwyta ao yfed hyd at feddwdod. Dyna en cod uchaf. Yr oeddynt yn waeth nag anifeillaid direswm. Yr oedd fy medd wl yn myned yn ol at yr amser pan oeddwn yn itango yn hen ardal anwyl Blaenanerch gyda'r ysgol ion yn adrodd y pwngo o'r Hyjforddwr. Gwledd i enaid oedd y cyfarfodydd hyn n'r cann bendigedig gyda. y gwahanol ysgolion — wytb mewn nifer. O! na wawriai y dyddian pwngo etto drwy y wlad i godi meibion a merched yn fawr mewn gwybodaeth yegrythyrol ac yn egwyddorion orefydd. Treuliais y Nadolig di. weddaf mewn ffermdy o'r enw Lardship Farm, ger penfcref Cottred, yn sir Hertford, 35 milldlr o Lundain, gyda Mrs. Jones a'r plant — teula o ardal St. Clears, air Benfro. Yr oeddynt wedi dyfod yma bum mlynedd yn ol, ac nid oedd un o bonom yn gwybod ein bod mor agoa at ein gilydd nes y olywsom fod Mr. Jones wedi marw yn Nghlafdy Guy's. Mae stormydd mawr wedi curo yn eu herbyn am flynyddoedd, afiechyd bron a'u ilethu ond drwy y oyfan teimlai Mrs. Jones a'r plant fod eu 'Tad wrth y Uyw' ya amlwg bob cam o'r fordaith. Y mae ganddi bedwar o blant, pa rai sydd yo gysur mawr i'w hanwyl fam. Nid oes capel yn agoi iddynt am filldiroedd, ond eglwys ger llaw, ao y maent yn ami yn cynnal gwasanaeth yn eu tf i'r thai fydd yn dewis, yn lie myned i'r Eglwys Wladol. Rhoddaf yohydii; o banes y ffermdy lie yr oedd. wn yn aros. Yn ol pob argoel y mae y ty wedi bod yn baJas mawr ysgwar, a'r hynaf yn ysir. Ar y aimdde y mae y flwyddyn 1114, a digon tebyg mai dyna'r amser yr adeiladwyd ef. Y mae hanner y palas wedi ei dynu i lawr rai cannoedd yn ol. Ceir rhan o'r muriau yn y ddaear yn awr, ac hefyd yr oedd dwfr, fel afon, o amgylch y palas, a phontydd i groesi. Dywedir fod hyn wedi ei drefou i rwyatro y gelynion I ymosod yn amser y rhyfeloedd gynt. Y mae drws y ffrynt tua dwy fodfedd o drwoh, a batiaa heiyrn wedi eu hoelio wrth ei gefn. Derw ydyw y cyfan. Dy- wedir fod drwa y ffrynt yn 400 o oedran. Pan dorwyd i lawr ger y ffenestr tua llathen o ddyfn der oafwyd Haw hualau (handcuffs), y rhai oedd yn edryoh yn hen iawn. Tebyg fod y bobl, yn yr hen oesoedd, yn dal y gelyn, &'i roddi ef yn rbwym. Hefyd y mae hen bedolau yn hongian ar y muriau y tu allan nad oes neb yn gwybod pa mor hen ydynt Hefyd y mae y dwfr o amgylch y tk yn awr tua chwe throedfedd o ddyfnder, a gwiDllan fawr ger Haw. Bum yn siarad ag un dyn o'r enw Mr, Beddle, ae yr oedd ei lina.chef yn y pentref dros bedwar can mlynedd, yn dyfod i lawr o dad i fab. Y mae pentref Cottred bron yn d6 gwellt i gyd-y llythyrdy yn fwthyn bach tO gwellt, a bhri o dafarndai i werth-r pethan meddwol yn hen dai tO gwellt. Y mae yma ben egiwys gannoedd o oedran, a godwyd er cof am loan Fedyddiwr yn amser lorwerth y CyfiFeswr. Pentref arall y bum ynddo, tair milldir o'r He hwn. ydoedd Buntingford. Yn amser lorwerth y Trydydd rhoddwyd caoiatâd i un o'r enw Eliz* beth De Burgo gael marchnad nnwaith yr wythnos, a ffair unwaith bob biwyddyn. Adeiladwyd yr egiwys yn y pentret hwn yn 1626. Yr oedd yn rhy bell i bobl i fyned oddi yma i eglwys yn Layston, a phenderfynodd yr offeiriad gasgln tnag at godi eglwyø yn y lie, a Ilwyddodd i siorhau 418p 13s. 8c—tri swllt a saith geiniog iros ben y goat. Ger llaw y fferm lie yr oeddwn yn aros y mae mynwent y Oryowyr, sydag un gareg yn y canol, yn dyweyd fod y darn tir wedi ei roddt gan Mr. John Exton yn 1710 i't Crynwyr. Yn ol yr hanes, Crynwyr oedd bron bob un yn yr ardal yr amser hwnw. Etholiad ydyw y oyfan yma yn awr. Nis gwn pa fodd y try pethau allan. Os caiff y Rhydd- frydwyrfwyafrif yn Llnndain, ya sior gellir dis- gwyl am i'r holl wlad roddi ei chefnogaeth i'r blaid Ryddfrydig. Ni ddylai un Tori gael ei ddyohwelyd i'r senedd nesaf. Yn awr, Gymru fach, cofiwch, dim un Tori i eistedd dros Gymru. Llawenydd calon genyf fod Mr. Llewelyn Wil llama i sefyll yn ymgeiBydd yn y air lie y magwyd ef. Ni fu un Rhyddfrydwr mwy selog na'i ewythr, y diweddar Barch, Williams, Oastell- newydd, yr hwn a dorodd asgwrn cefn Totiaeth yn Emlyn a'r ardal. Yn awr, etholwyr, gofalwoh am ddychwelyd Mr. Llewelyn Williams yu ddigon ar y blaen fel na feiddia nn Tori ddyfod allan ar ol 1906. Liawenydd fydd gan lawar glywed fod Mrs Mills, High street, Kensington. meroh Capelgwnda, Giynarthen, sir Aberteifi, yn raddol wella ar ol y ddamwain a gafodd trwy y modur.-GREGORY KEAN.

ANNIBYNWYR DOSBARTH TREFFYNNON. UNDEB YR YSGOLION SABBOTHOI3 CYNNALIWYD cyfarfod chwarterol ysgolioa perthynol i'r undeb uchod yn Bagillfc y Sabbatb, Rhagfyr 31ain, o dan lywyddia'etb Mr. R. Howells, Maesglas, llywydd yr undeb, Dechreuwyd cyfarfod y boreu am ddeg o'r gloch. Adroddiad, Epistol loan ii. gan Maria Jones a gweddiwyd gan Mr. W. Hughes, Penypylle. Holi plant canol oed yn Ruth ii., gan Mr.J W. M. James, Bagillt; yr oedd yr oil or attebion yn dda. Ton gan y plant o'r Caniedydd (rhif 53). Adroddiadau a darilen rhanau o Ruth i., gan nifer o ferched a meibior. Adrodd Salm xxiii gan Wilfred Wynne. T6n, rhif 163 o'r Caniedydd. Diweddwyd gan Mr. It T. Price, Maesglas. Gyfarfod y Cynnrychiolwyr. Yr oedd yn bresennol gynnrychiolwyr o'r gwahanol ysgolion, y Mri. R. Howells, R. T. Price, Maesglas R. Dickenson, T. A. Ken- nedy, TreSynnon William Hughes, Joseph Luke, Penypylle; William E. Williams, Seion; R Pugb, Ffynnongroyw J. S. Jones, Fflint; Alyn Davies, Caer Obed Roberts, Joseph Thomas, Connah's Quay ac amryw eraill o frodyr o ysgol Bagillt. Cadarnhawyd eofnodson y pwyllgor a gyiv naliwyd yn Maesglas Tachwedd 14eg, 1905. Ail ddewiswyd Mr W M. James, Bagillt, i ofalu, gyda Mr. H. J. Morris, am arholiad Dosbarth plant 10-12 oed. Oafwyd ymdrafodaeth ynghylch y llyw- yddion, a phasiwyd fod llywydd y prydnawn, a nodwyd ar y rhaglen i lanw y swydd hono noswaith y gymmanfa. Ail etholwyd yr ysgrifenydd, Mr. J. B. Thomas, hyd y gymmanfa. Pennodwyd Mr, Hugh Parry, Acrefair, Rhosymedre, i fod yn arholwr Dosbarth iii. a iv. yn lie Mr. J. L. Williams. Mersev StrPAt. Liverpool. .-un-, Fod y Cyfarfod Ysgol nesaf i'.w gynnai yn Ffynnongroyw, y Sul olaf yn mis Mawrth. Pasiwyd fod ysgol Caer yn dewis dau frawd at swyddogion yr undeb yn bwyllgor i gario allan waith y gymmanfa ganu. Gadawyd y mater o ddewis gwylwyr i'r arholiad hyd y pwyllgor gweithiol nesaf. Penderfynwyd gadael y cais o Gaer i newid amser y gymmanfa ganu i bwyllgor gweithiol y gymmaDfa ganu. Penderfynwyd fod pob plentyn yn holl safonau yr arholiad yn cael 70 allan o 100 o farciau i gael tystysgrifau. Pennodwyd y brawd Mr. J. S. Jones, Fflint, i ddarllen papur yn nghyfarfod Ffynnongroyw, ar y testyn 'Dyledswydd aelodau crefyddol tuag at yr Ysgol Sab- bothol.' Pasiwyd fod i'r'ysgrifenydd anfon at Mr. T. E. Price, Treffynnon a Mr. RobertsParry, Fflint, ynghylch amser y rehearsal8 ar gyfer y gymmanfa ganu nesaf. Pasiwyd fod cystadleuaeth agored i holl ysgolion yr undeb o unrhyw oed, yn y ddwy bennod gyntaf o Epistol loan. Beirniaid, y Mri. J. S Jones, Fflint; a Joseph Thomas, Connah's Quay a Mr. R. T. Price, Maesglas, yn groesholwr. Casgliad yr undeb, 28s. Ie. Cyfarfod y Prydnxwn. Dechreuwyd y cyfarfod am ddau o'r gloeh, o dan lywyddketh Mr. R. Howells. Ton o'r Caniedydd, rhif 176. Adroddiad Salm xviii., gan Kate Williams. Adrodd Malachi iv., gan S. Hughes. Ton rhif 26 o'r Caniedydd, Adrodd Gweddi yr Arglwydd, gan Thomas Hughes. Cystadleuaeth adroddiad o'r ii. a'r iii. bennod o Epistol loan, daeth chwech i ym* gystadlu, tri o Connah's Quay, a thri o Bagillt. Dyfarnwyd y wobr gyntaf i Lizzie Davies, yr ail i David Davies, o ysgol Connah's Quay; a'r drydedd wobr i Maria Jones, o ysgol Bagillt. Rhoddodd rhai o'r brodyr oedd yn breseanol wobr i'r tri arall oedd ya cystadlu. Gobeithio y cawn weled chwaneg yn ym- gymmeryd a'r gystadleuaeth nesaf yn Ffya- nongroyw. Unawd, 'Blodeu Iesu,' gan Miss £ A. Jones. Diweddwyd trwy weddi gan y llywydd, Mr. R. Howells, Maesglas. Cyfarfod yr Hwyr. Dechreuwyd y cyfarfod am chwech o'r gloch, drwy ganu ton gynnulleidfaol, rhif31. Adroddiad Salm xxii., gan Edith Lloyd. Unawd gan Miss E. A. Jooes. Adrodd Salm ii. gan T. Salisbury. Deuawd gan Mr. S. Hughes a Miss Williams. Emyn cynnulleidfaol, rhif 558. Adrodd Dadguddiad iii., gan Sarah Hughes. Adrodd Salm, lxxxiv. gan Mr. W. Lloyd. Darilen papur rhagorol gan Mr. Joseph Thomas, Connah's Quay, y testyn wedi ei ddewis gan yr ysgol hon sef, 4 Prydlondeb a ffyddlondeb i gyfarfodydd crefyddol yr eglwysi.' Cafwyd anerchiadau gan amryw o'r byn. nrychiolwyr ar bethau perthynol i'r Ysgol Sabbothol, ac ar destyn y papur. Pasiwyd diolchgarwch unfrydol yr eglwys a'r undeb i'r brawd Mr. R. Howells, Maes- glas, fel llywydd am y tro diweddaf; ao hefyd i'r brawd Mr. R Dickensoo, Treffya* non, ysgrifenydd, am eu llafur gyda'r undeb am y flwyddyn ddiweddaf; ac hefyd fr arolygwr, Mr. J. D. Roberts, am ei laftnt gyda'r ysgol hon, a., i arweinyddion y gan, y Mri. S. Matthews ac S. Hughes, ao i'r gyfeilyddes. Diweddwyd y cyfarfod trwy weddi gan Mr. R Howells, Maesglas.

GYFFYLLIOG. Trwyddedau Cwn.—Bydd swyddogion y Cyllid yn y pentref hwn ar y 27ain cyfisol, i roddi allan drwyddedau cwn yn rh&d i ffermwyr ac eraill sydd a bawl i hyny yn yr ardal.

Gwneir amcangyfrlf fod yr elusenau yn LJaa. daiu yn ystod y denddeng mis diwgdds? js cyrhaeifd y swm o dros 7,COO,OOOp.