Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
12 articles on this Page
Hide Articles List
12 articles on this Page
CYNGHRAIR EGLWYSII RHYDDION…
News
Cite
Share
CYNGHRAIR EGLWYSI I RHYDDION GOGLEDD CYMRU. Y GYNNADLEDD FLYNYDDOL YN NGHAERNARFON. DYDD Mawrth cynnaliwyd cyfarfod blynyddol Cynghrair Eglwysi Rhyddion Gogledd Cymru yn Nghaernarfon. Yr oedd cynnrychiolwyr yn bresennol o wahanol siroedd Gogledd Cymru. Disgwylid i'r Parch. Thomas Law, ysgrifen- ydd y Cynghor Cenedlaethol, 1 gymmeryd rhan; ond lluddiwyd ef i fod yn bresennol trwy afiechyd; ond ymgymmerodd y Parch. Mr. Palmer, Folkestone, a'r gwaith yn ei Ie. Llywyddid cynnadledd y boreu gan y Proffeswr Phillips, o Goleg Prifysyol Gogledd Cymru, yr hwn a sylwodd mai yr hyn yr oedd yr Ymneillduwyr yn ei wrthwynebu yngtyn iig addysg ydoedd, nid i'r Eglwyswyr ddysgu eu hathrawiaethau i'w plant, ond dysgu crefydd ar goat y Llywodraeth. Yr oedd y teimlad hwn mor gryf fel yr oedd 20,000 o bersonau wedi cael eu gwysio eisoes am beidio tala y dreth addysg, ac yr oedd miloedd o bersonau wedi gadael i'w nwyddau fyned ar wertb, tra yr oedd llawer o bersonau wedi myned i garchar. Teimlai yr Ymneillduwyr, fel corph, fod yn rhaid iddynt wneyd gwrthsafiad cyhoeddus yn erbyn cyfraith y tir Nid oedd wiw iddynt feddwl yn awr am wneyd cyttundeb hanner y ffordd. Yr oedd yn rhaid gwneyd y plentyn a'r athraw yn rhydd (cym.). Wedi hyny darllenodd Mr. William George (brawd Mr. Lloyd George) bapur ar C Pa bryd, ac o dan ba amgylchiadau, yr oedd y gwrth- wynebiad i'r gytraith i'w gyfiawnhau.' Cafwyd papur rhagorol gan Mr. George, yn toha un y cyfeiriai at yr amgylchiadau yr oedd yr Ymneillduwyr yn cael en gosod ynddynt yn bresennol ynglyn &'r Gyfraith Addysg; ac y dadganai ei grediniaeth y dylai dyn wrandaw ar lals ei gydwybod, yn hytrach nag ar gyfraith y wlad. Yr oeddynt hwy yn benderfynol, nid yn unig i attal gwaddoliad pellach ar sectariaeth o'r eiddo cenedlaethol, ond i yegaru yr Eglwys oddi wrth y Llywodr- aeth (cym.) Yn nghwra y ddadl sylwodd Mr. H. Lewis, Bangor, i esgob Bangor, rai canrifoedd yn ol, bregethu pregeth ar linellau tebyg iawn i bapur Mr. George, ac iddo gael ei gondemnio gan y Confocaeiwn (chwerthin) Cydnabyddodd yr anhawsder i benderfynu pa bryd yr oedd ^gwrthwynebiad i'r gyfraith i'w gyfiawnhau; ond dadleuai, gan i'r Gyfraith Addysg gael ei ,phasio heb awdurdod oddi wrth y bobl, fod pob 'dyn yn meddu hawl i'w gwrthwynebu, am ei food yn dymchwelyd egwyddorion y cyfansodd- iad Prydeinig (cym.), Y Parch. T. Gasquoine, Bangor, a ddadleuai Had oedd y Llywodraeth yn meddu hawl i godi tal trwy orfodaeth at waith crefyddol; ac yr oedd am i'w gyfeillion a wysid o flaen yr ynadon ddadgan eu bod yn gwrthwynebu yn gydwybodol, nid yn anig dalu at ddysgu Pab- yddiaeth.ond dysgu athrawiaethau Ymneillduol hefyd. Cynnygiodd y Parch. P. Jones Roberts banderfyniad, yn ail ddadgan gwrthwynebiad y gynnadledd i'r Gyfraith Addysg, ac yn gosod allan yr angenrheidrwydd am gynllun o addysg genedlaefihol o dan reolaeth poblogaidd, ac yn amlygu ei phenderfyniad i ddiddymu y gyfraith, neu i gael y cyfryw welliantau ynddi ag a wnai gyfarfod a'r cam oedd yr YmneiUduwyr yn ei ddioddef. Cefnogodd Dr. Griffith Evans, Bangor, y jpenderfyniad, yr hwn a gariwyd. Llywyddid cynnadledd y prydnawn gan y Parch Dr. Hugh Jones, Bangor; ac yn nghwrs ■ei araeth ar 4 Ddyfodol Ymneillduaeth Gymreig,' iannogai ar fod prawflyfr yn cael ei gyhoeddi, yn cynnwys hanes, a chatecism yn cynnwys -egwyndorion Ymneillduaeth, yn cael ei gyhoeddi. Cyfeiriodd at yr arferiad yn mysg Thai Ymneillduwyr o gael clerigwyr i wasan aethu mewn angladdau. Yr oedd yn llawn bryd i'r arferiad hon gael ei chladdu. Dadleuai y dylal Ymneillduwyr, mewn etholiadau ar gyrph cyhoeddus, roddi eu cefnogaeth i ym- geisiaeth Ymheillduol, ac nid oedd yn gwybod am ddim mwy anghysson nag Ymneilldiiwr Ceidwadol. Yr oedd gan Ymneillduaeth ei chenhadaeth i'w chyflawni; ond nis gellid cario hono allan ond trwy undeb yn mysg y gwahan- ol enwadau. Wedi hyny traddododd y Parch. J. Puleston Jones anerchiad ar Anghesion preseonol Ym- neillduaeth Gymreig.' Y n mysg y rhai cyntaf o'r rhai hyn yr oedd yr angen am well addysg grefyddol. Yr oedd yn rhaid iddynt beidio boddloni ar Ysgol Sabbothol eu cyn-dadau, o blegid nid oedd Ysgol Sabbothol gan mlynedd yn ol yu cyfarfod &g anghenion y dyddiau pre- sennol. Gallai Eglwys Loegr fodoli heb ddiwygiad, ac heb gytmulleidfa, ond yr oedd yn diolch i'r Nefoedd nas gallai Ymneillduaeth if odoli heb gynnnlleidfaoedd wedi eu meddianim tâ e61 grefyddol yn eu mysg. Angen arall y ;galwodd sylw ato ydoedd ffyddlondeb i r enwad yr oedd pawb yn perthyn iddo. Carai welsd mwy o undeb a chydweithrediad etto yn mysg yr loll enwadau. Da tuasai ganddo weled, er ^nghralfft, lyfr emynau a thonau Ymneillduol; ac hyd nes y ceid yr enwadau yn addfed i hyny, awgrymai ar i'r cynghrair ymgymmeryd a darparu casgliad bychan o emynau «. thonan ar gyfer cyfaifodydd tebyg i'r un a gynnelid ganddynt y diwrnod hwnw. Caed dadl ddyddorol ar y materlon a ddygwyd ger bron yn y papur. HEN YSGOLHEIGION O'R YSGOL SABBOTHOL. Cymmerodd digwyddiad dyddorol le wedi byny. Yr oedd Miss Gee, Dinbych, er cAf am ei diweddar dad, wedi gosod nifer ofathodynau yn nwykw awaurdodeu y cynghrair, er iddynt gael eu nyfn-nm i'r rhai oedd wedi bod am y cyfnod meithaf yn aelodau rheolaidd o'r Ysgol Sabbothol. Yr oedd y pwyllgor gweithiol wedi gwneyd ymchwili&d gofalus, ac yr oeddynt yn awr yn dyfnnu y bathodynau fel y canlyn:- 1, Hugh Thomas, West Kirby, Liverpool, 86 mlwydd oed, yr hwn oedd wedi bod yn aelod rheolaidd o'r Ysgol Sabbothol am 84 o flynydd- oedd; 2, Owen Pritchard, Tyddyn Mawr, 86 mlwydd oed, aelod o'r Ysgol Sabbothol er's 84 o flynyddoedd; 3, Ruth Williams, Ty Capel, Dinas, Llangefni, 87 mlwydd oed, aelod o'r Ysgol Sabbothol er yn blentyn; 4, Griffith Williams, Ty Capel, Dinas, Llangefni, 84 mlwydd oed, aelod o'r Ysgol Sabbothol er yn blentyn; 5, Mary Evans. ffactri, Saron, Llan- -wddyn, 88 miwydd oed, aelod o'r Ysgol Sab- bothol am 80 o flynyddoedd; 6, Morgan Ed- wards, Aberaman, 89 mlwydd oed, aelod o'r Ysgol Sabbothol am 80 o flynyddoedd; 7. Edward Jones, Tfnygwrych, ger Bala, 82 mlwydd oed, aelod o'r Ysgol Sabbothol o'i blentyndod; 8, John Lewis Beddgelert, 80 mlwydd oed, aelod o'r Ysgol Sabbothol er yn I ./blentyn. [ Cyfiwynwyd v bathodynau gan Miss Gee. YR ADRODDIAD BLYNYDDOL. Mewn cyfarfod o'r pwyllgor gweithiol cyflwynodd y Parch. Dr. Oliver, Treffynnon, yr adroddiad blynyddol, yn yr hwn y gwneid cyfeiriad it y gwaith a wnaed yn yetod y flwyddyn. Yr oedd ynddo gyfeiriadau at farwolaeth Mr. W. Thomas, Gwrecsam; a Mr. Rowel Gee, Dinbych; a sylw yn cael ei alw at ymweliad y Parch. F. B. Meyer & Wyddgrug, ar y 3ydd o Fai. ETHOL SWYDDOGION. Etholwyd y Parch. A. J. Parry yn llywydd am y flwyddyn, a'r Parch. Edward Humphreys yn is lywydd; ail etholwyd Dr. Oliver yn ysgrifenydd, a Mr. Francis Nunn, Colwyn Bay, yn drysorydd. Pennodwyd y personau canlynol yn aelodau o'r pwyllgor-Miss Gee, Dinbych; Mr. Herbert Lewis, Mr. Henry Lewis, Bangor; Mr. T. C. Lewis, Deganwy; y Parch. Francis Jones, Abergele; Mr. Simon Jones, Gwrecsam; Dr. R. W. Phillips, Bangor; y Parch. T. Roberts, Wyddgrug; H. Barrow Williams, Llandudno Evan Jones, Caernarfon; Dr Hagh Jones, Bangor; a Dr. Owen Evans, Liverpool. Pasiwyd penderfyniad yn condemnio gwaith y Llywodraeth yn dadfcrio llafur Chineaidd i'r Transvaal.
YR ARDDANGOSFA GEFFYLAU YN…
News
Cite
Share
YR ARDDANGOSFA GEFFYLAU YN NGHAERNARFON. HWYRACH nad oes yr un symmudiad yn Ngogledd Cymru wedi Ilwyddo i raddau helaethacb, ac wedi gwneyd mwy o 16s ym- arferol i amaethwyr, oa'r arddangosfa flyn- yddol o geffylau a gynnelir LInn y Sulgwyn yn Nghaernarfon, Cychwynwyd hi ar raddfa gymmharol fechan.bedair blynedd-ar-hagain yn ol Y mae rhagor na hanner y rhai a ffurfient bwyllgor yr arddangosfa gyntaf wedi eu casglu at eu tadau, ac nid erys ond tri yn aelodau o'r pwylJgor presennol. Oddi ar y cychwyniad y mae 5,550 o geffylau wedi ymgeisio, a 5_075p, wedi eu dosbarthu mewn gwobrau, tra y mae cyfan swm y draul o gario yn miaen y gyfres o arddangosiadau yn 9,935p. 10s. Ie Hefyd, y mae nifer y dosbarthiadau wedi dyblu ac am swm y gwobrwyoo, y maent wedi chwyddo o 60p. yo 1881 i 275p. eleni. Ardalydd M6n ydyw y Itywydd eleni etto. Y mae y pendefig ieuangc wedi amlygu cryn ddyddordeb yn y trefniadau; Be ymwelodd ef a chwmni urddasol &'r arddangosfa y llynedd. Eleni y mae y llywydd yn cyonyg cwpan arian gostus am y gaseg wedd oreu (yn gyfebr tieu wedi dyfod k cbyw) wedi ei magu gan yr arddangoswr, yr hwn raid fod yn denant amaethyddol yo preswylio yn M6a neu Arfon. Rhaid i'r un person ennilt y gwpan hon ddwywaith mewn tair blynedd cyn y daw yn eiddo parhaol iddo. Gellir dyweyd mai hon yw y fwyaf drudfawr a gynnygir fel gwohr yn unrhyw ymdrechfa o'r fath hon yn Ngbvmru. Cynnygir cwpan arian arall gan Mr Arthur E Evans, Bronwyifa, Gwrecsam, am y ceffyl ysg.fo oreu yn yr arddangosfa. Ya mhlitb y gwelliantau eleni gellir nodi fod yr entrance fees wedi eu gostwng yn amryw o'r dosbarthiadau a phasiwyd rheol newydd bWYBi nas gellir dangos yr un ceffyl mewn rhagor i dau ddoebartb, heb law y champion a'r neidio. Uyfeiriwn ein darllenwyr at y manylion yn ein colofnau hysbysiadol.
LLYTHYR SYLWEDYDD LLANGOLLEN.
News
Cite
Share
LLYTHYR SYLWEDYDD LLANGOLLEN. MARWOLAETH A CHLADDEDIGAETH MRS. OARNO JONES. FEL y cyfeiriwyd yn fyr yn MANER Mercher, bu farw Mrs. Mary Elizabeth, gwr4ig Mr. Carno Jones, athraw yn Ysgol Ganolraddol y dref, yn hynod ddisymmwth prydnawn dydd Llun, y 18fed o'r mia hwn, gan adael ei g*r yn unig i alaru ei golled. Blwyddyn i'r un wythuos y bu farw yr oedd eu priodas wedi cymmeryd lie, a ganwyd iddynt etifedd bychan wythnos foyn ei marwol- aeth, yr hwn, hefyd, a fu farw yn ddeuddydd oed; felly, gwelir fod ein cyfaill wedi ei adael mor amddifad a'r hen batriarch o wlad Uz gynt, a gobeithio ei od yntau, a theulu caredig Canol- dre, yn ngharol eu dagrau, yn gaUu edrych i fyny a ilefaru, Yr Arglwydd a roddodd, a'r Arglwydd a ddygodd ymaith, bendigedig fyddo enw yr Arglwydd.' Yr oedd yr ymadawedig yn meddu ar gymmer- iad hynod o hawddgar a siriol, yn aelod ffyddlawn a eglwya y Badyddwyi y perthynai iddi, yn athrawes alluog, ac yn cymmeryd rhaa arbenig yn yr oil o'r aymmadiadau, nid yn unig yn yr eglwya, ond hefyd yn y dref, gyda phob achos 4i amcan i ddyrohafu ei chydgenedl, ao i'w meithrin yn mhob rhiawedd a moesoldeb felly, bydd ei hymadawiad yn golled drom i'r ardal, a'i lie yn amlwg w&g. Ao oa drylliwyd yr undeb cydrhyngddi a'i theulu a'r cyloh yr oedd yn ddefnyddiol ynddo, nid oes UD, 08 nad ydyw ei hundeb a'r Gvvr oedd mor anwyl ganddi, yn arcs, a'i bod wedi hedfan i'r wlad fry, lie nad oes poen na blinder yn cyfarfod neb o'i thrigolion. Cym- merodd y eladdedigaeth Ie ddydd lau, yn mynwent gyhoeddus y dref, a'r cynnnlliad, fel y disgwylid, yn Iliosog iawn yn talu y gymmwynas olaf i'w gweddillion. Cymmerodd y Parehni O. L. Koberts, Liverpool; M. O. Evans, Gwrecsam a D. Williams, Llangollen, ran yn y gwasanaeth; ac er wedi marw, bydd ei chymmeriad disglaer, ei hyabryd addfwyn, ei ffyddlondeb di iido i bob gwaith crefyddol a dyngarol, ya llefaru etto am lawer o flynyddoedd.
MARWOLAETH MR. EDWARD PARRY,…
News
Cite
Share
MARWOLAETH MR. EDWARD PARRY, TREVOR VILLA, GER LLANGOLLEN. Bu farw Mr. Parry ddydd Gwener, yn 67ain mlwydd oed, a chymmer y claddedigaeth le ddydd Linn, yn mynwent Llantyailio, Bu yntau yn ffyddlawn a. gweithgar fel crefyddwr ac fel gwlad- garwrs a bu yn cyoual ac yn gwasacaethu amryw Bwyddi cyhoeddus yn yr ardal gyda gallu a ffydd- londeb. Y mae iddo weddw a theulu lliosog. llawer o honynt wedi ymeefydlu mewn gwahanol ranau o'r wlad, wedi eu gadael i alaru eu colled ar ol gwr a tbad tyner iawn a charedig.
Y CYLLID.
News
Cite
Share
Y CYLLID. Un o ddigwyddiadau mawr yr wythnos ydoedd noaon y Cyllid yn Nhy y Cyffredin. Y mae yn chwith iawn gan y t6 sydd yn cofio noiweithiau oyllid Gladstone, Robert Lowe, Syr W. Karcourt, at; eraill oeddynt yn perthyn i'r blaid Ryddfrydig, pan y byddent yn esbonlo amgylchiadaa arianol John Bull, ac yn trefnu gogyfer a'r flwyddyn ddyfodol. Y cwestiwn mawr ofynid y pryd hyny yn y wlad ydoedd hwn, Faint dynir i lawr ar dretb yr incwm, a threth y tê, a'r siwgr, a'r tybaoo, a chant o bethau eraill, er hyrwyddo y Jree breakfast table eleni?' Ond yn awr, cwestiwn pawb a wyddant ddim am amgylohiadan arianol y wlad ydoedd hwn, Pwy raid dalu y miliynau diffygion eteni ?'y wlad dros ei phen a'i chlustiau mewn dyIed; ao hefyd, swm blvnyddol y oyilid wedi ohwyddo mor aruthrol yn yptod y blynyddau diweddaf o herwydd gwastraff y Welnyddiaeth | bresennol, a'i chamwri a'i diffyg gallu i wneuthur j y goreu o arian y cyllid, ynghyd &'i hyafa i ymyr- aeth, a chweryla, a chyhoeddi rhyfeloedd yn mhob rhan o'r ddaear; telly, mae swm blynyddol y cyllid wedi codi o 94 miliwn, sef awm cyllid 1895, pryd yr oedd y blaid Ryddfrydig mewn gallu, i 139 miliwn yn 1903-4; ao er hyny, y maent heddyw o 5 i 6 miliwn mewn dyled ar ddiwedd eu blwyddyn; os caiff ffeithiaa fel hyn barhau yn hir nid oes un os na bydd y wlad wedi ei llethu dan ei beichiau.
MESUR Y TRWYDDEDAU.
News
Cite
Share
MESUR Y TRWYDDEDAU. Un o ddigwyddiadau eraill yr wythnos ydyw mesur y trwyddedau sydd wedi bod ger bron y senedd: Y mae'n debyg mai prif amcan y Wein- yddiaeth wrth gynnyg unrhyw feeur ydoedd oagoi rhwyg yn mhlith yr Undebwyr; ac er ei bod, o boasibl, wedi llwyddo yn hyn o beth, nid ydyw ei mesur mewn un modd yn rhoddi boddlonrwydd i'r wlad. I ddechreu, maent yn rhoddi gwerth mawr ar bob t £ sydd yn gwerthu gwirod trwy dalu iawn iddynt, os byddant dan orfod i gael eu cau i aid oes gan yr un o'r tai hyn bawl ond yn unig am flwyddyn i drwydded o 'gwbl, ao oa pasir y mesur, bydd dosbarth o'r tafarnau ydynt yn cael eu dal gan gwmnïau mawrioa cyfoethog ydynt wedi prynu hawliau y tai hyn, ac yn eu gosod i werthu eu diodydd, yn cael elw mawr oddi wrth y gwerthiadau hyn pan y bydd galwad ar iddynt gael eu cau i fyny am nad oes eu heisieu; a pheth arall, mae penderfynu cwestiynau o gau yn cael ei drosglwyddo i'r frawdlya chwarterol, yn hytrach na phenderfynu yn y gwahanol ardaloedd gan yr ustusiaid, y rhai ydynt mewn gwell mantais i farnu yr amgylchiadnu na'r frawdlys chwarterol; bydd yr ustusiaid yn colli eu hawliau i ben- derfynu o berthynas i'r tai nad oes augen am danynt o gwbl, a'r materion yn cael eu taflu o'r ardal i'w penderfynu, a bydd hyny yn chwanegu yn ddirfawr at gostau y drafodaeth. Yr oedd oyhoeddiad Mr. Chamberlain i dra- ddodi araeth yn Mehefin ar Ddiffyndolliaeth ond hysbysir y wlad fod y gwr mawr wedi anfon Ilythyr i daflu ei gyhoeddiad yn mlaen i adeg arall. Ai tybed fod y gwr mawr yn ofni llefaru hyd nes y bydd eisteddiad presennol y Ty yn terfynu ? Onid oes sawyr methiant cynllaniau yn hon; a hefyd, oruchafiaeth i'r Masnachwyr Rhyddion ? Ai tybed fod y gwr mawr am ffoi er osgoi dinyetr i'w blaid, a galanasdra cyffredlnol i'r wlad!
ACHOS 0 YSGAR1AD 0 DDEHEUDIR…
News
Cite
Share
ACHOS 0 YSGAR1AD 0 DDEHEUDIR CYMRU. I,250p. 0 IAWN. YN Llys yr Ysgariad, dydd Gwener, bu Syr F Jeune, a rheithwyr cyffredio, yn gwran- daw achos Hopkins yo erbyn Hopkins a Freeman, yn yr hwn yr hawlid iawn. Mr. Barnard, dros y deisebwr, a ddywed- odd mai marchwas oedd y deisebwr, Mr. Ernest Walker Hopkins, ac iddo briodi ei wraig, Hannah Hopkins, Rhagfyr 4ydd, 1890, yn Sevenstoke, Worcester, a'u bod wedi myned i fyw ar ol hyny i Bare Cilwen- dige, Boncatb, Deheudir Cymru, ar yst&d y cyd-attebydd, Mr. Vernon Harcouri Free man, lie yr oedd yo ngwasanaeth Mr. Craven, yr hwn oedd yo byw gyda Mr. Free man. Yr oedd y pleidiau yn byw yn un o'r parc-dai (lodges) ar yr yatad; ae yn 1897, mewa chwareufa breifat, yn yr hwn jr oedd yr boll wasanaethydciion a'u teulnoedd, daeth yr attebydd i gydnabyddiaeth &'r gyd-attebyddes. Ar ol y dyddiad hwnw siaradodd Mrs. Hopkins amryw weithiau am y cyd-attebydd, gan ddyweyd ei fod yn ddyn o ymddangosiad mor wycb, ac felly yn mlaen. Nid oedd Mr. Hopkins, modd bynag, yn coleddu unrhyw ddrwgdybiaeth hyd nes cyfarwyddodd un o'i gydweision ef i fyned i un o'r pare-dai eraill yn gynnar un diwrnod. Aeth yno, a chanfu yr attebydd a'r gyd- attebyddes mewn ystafell wely gyda'u gilydd. Yna dywedodd y cyd-attebydd, 'Ewch chwi allaa oddi ar fy adeiladau i; fy obt fi ydyw hwn. Nid oes genych un hawl i ddytod yma,' Felly, cafodd y deisebwr ei droi allan o'r tJ. Y noson hono cyhuddodd ei wraig o hyn, ond dywedai hi nad oedd yna ddim ynddo. Modd bynag, nis gallai fyw gyda'i wraig o dan yr amgylchiadau hyn ac felly trefnodd i'w wraig a'i blant i fyned i Lundain at ryw gyfeillion, tra yr oedd efe mewn lie yn Ynys Gwyth. Caed allan wedi byny nad oedd Mrs. Hopkins wedi myned i Lundain, ond iddi fyned i fyw gyda Mr. Freeman yn Lowestoft, a lleoedd eraill. Cafodd Mr. Hopkins allan wedi hyny fod Mr. Freeman wedi cael Ilythyr ysgdr oddi wrth ei wraig ac wedi i'r deisebwr lwyddo i gynnilo digon o arian, dygodd y gweithrediadau hyn yn mlaen. Gofynai y dadleuydd am iawn sylw- eddol o arian. Rhoddodd y deisebydd a boneddiges o Lowestoft eu tystiolafitb. Dyfctmodd y rheithwyr 1,250p. o iawn. Caniataodd ei arglwyddiaeth yr ysgariad, gyda chostau, ac i'r deisebydd gymmeryd gofal o'r tri phlfntyn; a rhoddodd orch) my I) am i'r iawn gael ei dalu i'r ilya o fewn pyth- efnoa.
GAIR DA AM JAPAN.
News
Cite
Share
GAIR DA AM JAPAN. DYWEDIR fod llenorion Ffraingc yn ddiwyd iawo y dyddiau hyn yo ysgrifenu yn helaeth ar grefydd y Japaniaid, a pherthynas y bob! 4 gwareiddiad a Christionpgaeth y byd gor- llewioor, gyda'r amean o greu rhagfarn yn ffafr Rwssia, a'r hon y mae Ffraingc mewo cynghrair er's rhai blynyddau. Y mae Rwssia ya nyled Ffraingc o lawer o fiiiynau, fel y dywedir, ae felly bydd yn foddlonrwydd dirfawr i Ffraingc gael Rwssia i fuddugol- iaethu yn yr ymdrech bresennol. Dad] y rhai hyn yw mai twyll yw proSes Japan, ac mai paganes yw y wlad dan y wyneb. Ffugia y bobl wareiddiad er ennill cydymdeimlad y cenhedloedd Cristionogol. Yn y golwg, ebe hwy, y mae Japan yn war o'r golwg y mae yn baganes anwar ddieg- wyddor. Proffesa wareiddiad pan y mae Gorllewinwyr yn wyddfodoi, ae adref try at ei harferion paganaidd. Yn eu swyddfeydd defnyddia awyddogion yLlywodraeth gadeir- iau ac ystdl fel eiddo Qorllewinwyr, ond gynted ag yr fiat i'w cartrefi eisteddant ar lawr Y gwragedd a'r marched yr un modd. Gwisgant yn gyhoedd yn mhlith pobl war y Gorllawinesau, eithr yn nirgelion eu cartref. leoedd auddaat yn ol i ddullwisgoedd eu gwlad. Codir gwrthdystiad, hefyd, yn erbyn cref- ydd y Japaniaid sef, Shintoaeth Bwdiaetb. Rhyv. fath o addoliad ysbrydoedd y cyn- dadau, a elwir yn I Kami,' yw Shintoaeth. Dannodir, hefyd, yr byn a wneir gan yr Ym- herawdwr; sef, rhoi gradd o urdd Codiad yr Haul i swyddog ffyddlawn ymadawedig, fel prawf o baganiaeth; ond pa wahaniaeth sydd rhwng hyny a gweitbred y Pab Pius x yn sant-urddo Joan o Arc, ac wedi dechreu gweddio arni fel duwies i waredu y Babaeth yn Ffraingc o dawylaw gweinydd- iaeth M. Combes ? Beth yw y gwahaniaeth rhwng y ddwy goel ? Anghofia y rhai hyn y ffaifch fawr fod yn ngafael Japan lawer o fywyd ac egni-o ysbryd a deheurwydd milwrol y gwledydd Cristionogol, fodd bynag am eu rhicweddau moesol, Credwn fod digon o synwyr da a chraffder yn y Japaniaid i fabwysiadu pob peth sydd o werth yn y gwareiddiad Gor llewitiol. Y mae Cristionogaeth yn Ilwyddo yn dda yno, ac ystyried yr amser y dechreu wyd ei befengylu, a chyflwr y wlad mor ddi- weddar a deugain mlynedd yn ol. Dengys un ffaith gyflwr meddyliol ac annibynol y bobl yno; sef, y gall Cristion proffesedig ymgeisio am swydd neu am aelodaeth sen- eddol mewn bwrdeisdref Fwdhaidd a Shin- toaidd, a chael mwyafrif mawr. Y !mae cyfartaledd y Cristionogion mewn swyddau yn llawer uwcb na chyfartaiedd y boblogaeth Gristionogol. Yn y senedd-dy presennol y mae y Ilywydd yn Gristion. Pa wlad Bab- yddol a addefai hyny? Cynnrycbiolwyd Yokohama am ddeng mlynedd gan Gristion, y Bwdhiad a'r Shintoyn ochr-yn-ochr fel brodyr, nid fel enwadwyr. Amlwg yw fod y Japaniaid yn dra thydd o wendidau pobloedd gwledydd Cristionogol.—O'r f Ðrycf¿.'
AMGUEDDFA GENEDLAETHOL I GYMRU
News
Cite
Share
AMGUEDDFA GENEDLAETHOL I GYMRU DIRPRWYAETH AT ARGLWYDD LONDONDERRY. YMWELODD dirprwyaeth gynnryohioliadol o gyrph oyhoeddus trwy Gymru, ddydd Mercher, ag Ar daiydd Londonderry, yn y Swyddfa Addysg, i ddadleu y dymunoldeb o gael rhodd gan y Llyw- odraeth er eofydia amgaaddfa. genedlaethol yn y Dywysogaeth; fod y cwestiwn o leoliad i gael ei benderfynu trwy gylafareddiad, a bod y Llywodr- aeth i bennodi y cylafareddwyr. Cyflwynwyd y ddirprwyaeth gan Syr Edward Read, A. S. Yr oedd yr aelodau aeneddol canlyn ol, hefyd, ya bresannol :-Syr Alfred Thomas, Mr. W. H. Wyndham Quin, Mr. A. O. Williams, Mr. A. C. Humphreys Owen, Mr. Frank Edwards, Mr. Vaughan-Davies, Mr. Samuel Smith, a Mr. Lloyd Morgan. Yr oedd Arglwydd Henry Vane Tem- pest yn bresennot i sisrad dros Ganoibarth Cymru; Dr. W. Jones-Morris dros Ogledd ;Oymrn a Mr. E Thomas, Caerdydd, dros Ddeheudir Cymru, Cynnrychiolid Cynghor Sirol sir Fôn gan y Mri. R. W. Roberts a Morris Thomas ac yr oedd Mr. C. E. Howell yn bresennol ar ran Cynghor Bwr- deisiol Trallwm; Mr. A. Seymour Jones dros Wrecsam y P&rch. John Hughes dros Gaergybi y Parch. John Hughes, Llandrindod; Mr. Robert Hughes, Llanfairfechan, &o. Wrth gyflwyno y ddirprwyaeth i lywydd y Bwrdd Addysg (gyda'r hwn yr oedd Syr W. Anson, yr ysgrifenydd seneddol), ovfeiriodd Syr Edward Reed, A. s yn ngwyneb gweithredlad a gymmerwyd yngtyn &'r mater hwn yn Nh$y Gyffredin y flwyddyn ddiweddaf, ddarfod'l ysgrif- enydd oyllidol y Trysorlys, yr hwn oedd yn cyd ymdeimlo a'r symmudiad, awgrymu y priodoldeb o ffurfio pwyllgor o aelodau aurhydeddus ar bob oohr i'r Tý oedd yn cymmeryd dyddordeb yn y pwngo, fel ag y gellid gwneyd deffiniad o natur y aefydliad, ynghyd a'r amoanion y dymunid iddo eu gwasanaethu. Yr oedd y cynllun hwnw wedi cael ei ffatflo gan ddynion pur fedrus, ac yn barod i gael ei gyflwyno i'r aelodau Cymreig, pa rai oedd wedi cymmeryd y mater hwn i fyoy yn hollol ar wahân i wleidyddiaeth plaid. Yr oedd y ddir. prwyaeth hono wedi dyfod yno, nid i wneyd ym. gais i wisgu ar y llywydd, ond i adael iddo wybod y dyddordeb oedd yo cael ei gymmeryd yn y oweatiwn yn y Dywysogaeth. Yr oedd yo cael ei gwneyd i fyoy o gynnrychiolwyr oynghorau eirol, cynghorau bwrdeisiol, a chynghorau dosbarth din- esig Cymru, a'r aelodau seneddol, y rhai oedd yn ymgymmeryd, yn benaf, a pherffeithio cynllun a gyflwynid ar ddyddiad diweddarach. Siaradodd ysgrifenydd cyllidol y Trysorlys, hefyd, am i'r cynllun gael ei osod o flaen Canghellydd y Drysor- fa. Yr oedd y Ddirprwyaeth yn hollol hysbys o'r pwyslgrwydd o gael oydsyniad y Trysorlys ond gan eu bod yn gwybod, hefyd, am ddylanwad mawr llywydd y Bwrdd Addyag, dymunent osod y mater ger bron ei arglwyddiaeth yn gynt&f. Dywedid wrthynt fod yn rhaid pennodi prifdlinas Cymru cyn i ddim arall gael ei wneyd ar adeg arall dywedwyd wrthynt fod yn rhaid iddynt hwy yn Nghymru gyttuno ar y lie i godi y oyfryw Eef. ydliad eyn. dwyn y cynllun yn mlaen. Ond yr oedd y cyrph cyhoeddns yn Nghymru a deimlent ddyddordeb yn y mater hwn, yn gystal a'r aelodau seneddol, yn cyttuno, pan y gwneid y rbodd-neu cyn hyny, os oedd y Llywodraeth yn dewis-fod llywydd y Bwrdd Addysg ei hun i benderfynu ar y lie y oodid yr amgueddfa, neu bennodi dan ceo. dri o bersonau i ystyried yr ammodau a'r amgyloh, iadau, ao i wneyd dadganiad wedi hyny yn mha gymmydogaeth yr oedd yr amgueddfa i gael ei sefydlu (olywch, elywch).1 Cyflwynodd ysgrifenydd trefol Caerdydd (Mr. J. G. Wheatley) ddelsebaa oddi wrth 95 o awdur. dodau cyhoeddus yn N ghymru yn ffafr yr hyn y dadleuai y ddirprwyaeth drosto. Dangosid yn y deisebau hyny nad codd yna amgueddfa genedl- aethol Gymreig yn brfesennol, He y gellid cadw trysorau oalfyddydol, hanesyddol, nao hynafiaeth- ol. Gelwid sylw, hefyd, at y rhoddion oedd yn oael eu gwneyd gan y Llywodraeth tuag at goat gweinyddiad Amgueddfeydd Gwyddor a Chelf yn Lloegr, Ysgotland, a'r Iwerddon; a dadgenid go lid nad oedd Cymru yn derbyn rhan gyfartal o'r rhodd i aracanion amgueddfa. Gwnaed cyfeiriad, hefyd, at y cynnydd enfawr oedd wedi cymmeryd lie yn y boblogaeth, cyfoeth, dtwydiannau, ao adnoddau Cymru, a'r aberthau oedd wedi cael eu gwaeyd gan ei phobl ar ran addysg. Siaradodd yr Henadur Thomas, cyn-faer, Oaer- dydd, yr hwn a gynnrychiolai Ddeheadir Cymru, ar y pwysigrwydd o leoli, mewn un lIe poblogaidd, y lenyddiaeth Gymreig bwysig oedd wedi oael ei gwasgar yn awr dros yr oil o Gymru. Arglwydd Henry Vane Tempest, dros Ganol- barth Cymru, a ddywedodd y oawsai yr amguedd fa gafnogaeth gan y Cymry yn gyffredinol, y rhai a obeithient gael rhodd dda. Dr. W. Jones-Morris, dros Ogledd Cymru, a ddywedodd fod sylw &rbenig yn cael ei dalu yn awr yn ngholegau Caerdydd, Aberystwyth, a Bangor, i haneayddiaeth hynafol Cymru, ynghyd a'i aefydliadau. Arglwydd Londonderry, ar ei waith yn codi i atteb, a ddywedodd fod yn rhaid i ddirprwyaeth mor bwyaig a hono gymmeradwyo ei hun i unrhyw weinidog, neu benaeth adran o'r Llywodraeth. Yr oedd y rhai oedd wedi bod yn astudio addysg Gymreig yn gwybod mai nid dyma y waith gyntaf i'r mater oedd ger eu bron gael ei ddwyn i aylw; Codwyd ef i fyuy yn 1894, yn 1895t ac ya 1S98 ond yr oedd efe yn meddwl nad oedd angen iddo ef gyfeirio ond at yr asagySohiad diweddar pan y codwyd ef—yn Mawrth, 1903. Ar yr amgylohiad hwnw cafodd eu oais ei osod ger bron gyda ehryn alia gan ea cynnrychiolwyr, ao attebwyd hwy gan ddau o'i gydriwvddogion-Syr William Anson dros y Bwrdd Addyag, a Mr. Hayes Fisher ar ran y Trysorlys. Yr oedd Syr William Anson, yr hwn I sydd yn wr medrua ar bob mater cyssylltledig fig addysg, wedi cyfeirlo, yn berffalth deg, er fod hyn, yo naturiol, yn effeithio ar y cwestiwn addysg yn Nghymru, mai mater i'r Tryaorlys ydoedd yn fwy na chweatiwa addysg a thra yr oedd efe yn am. lygu y cydymdeimlad llawnaf a'r oais a osodwyd ger bron, yr oedd yn teimlo mai ei ddyledswydd ydoedd gadael i ysgrifenydd cyllidol y Trysorlys i ymwneyd a'r rhan bwysioaf o'r cwestiwn. Yr oedd y ddirprwyaeth wedi profi tu hwnt i bob am. mheuaeth l'w feddwl ef (Arglwydd Londonderry) fod yna unfrydedd yn Nghymru o berthynas i'r dymunoldeb o gael rhyw sefydliad neu eefydliadau o'r fath, ar goat y oyhoedd, er.oofnogi addysg yn y Dywyaogaeth. Yr oeddynt wedi dyweyd eu bod yn dyfod ato ef i ddechreu, ac yr elent ac y Trya- orlys wedi hyny. Dyna oedd y syniad parhaus yn mysg pobl oedd yn sefyll mewn angen am gyn- northwy cyllidol-yr oedd wedi canfod mai felly yr oedd hi yn y Llythyrdy-ond yr oedd yn rhaid iddynt gofio fod yr holl gwestiwn o gynnorthwy arianol yn gorphwys, nid gyda'r Bwrdd Addysg, ond gyda'r Trysorlys; ac felly, nis gallai ef y diwr- nod hwnw ond eu aicrhau o'i gydymdeimlad ef a Syr William Anson. Yr oeddynt yn teimlo fod Cymru wedi cymmeryd y dyddordeb mwyaf bob amser mewn oefnogi addysg ae yr oedd ganddynt bob rheswm dros deimlo yn falch o'r hyn oedd wedi cael ei wneyd ganddi dros addysg ganolradd- 01 a'r prifysgolion. Tra nad oedd yn dymano dy. weyd dim o natur ddadleugar, nis gallai ond dad- gan ei ddymuniad mai da faasai iddynt hwy yn Nghymru roddi yr un sylw i addysg elfenol (chwerthin); o blegid yr oedd yn teimlo fod y naill wedi eu rhwymo wrth y llall, fel na ddylai y rhai oedd yn caru addysg ganiatan i unrhyw at. talfa gael ei osod ar ffordd un radd o hono. Ni oharai ef ymgymmeryd a'r cyfrifoldeb o ddewis y lie i'r eyfryw sefydliad, oddi eithr ei fod yn sior fod y tair rhan yr oedd cyfeiriad wedi cael ea gwneyd atynt yn berffaith unol gyda golwg ar y lie hwnw. Pe gallai y pwyllgor bennodi ar rhyw gynllun pendant, o nodwedd hollol ymarferol, yn corphori y tair rhan o Gymru, gallai ef ddyweyd, ar ei ran ei hun a Syr W. Anson, y byddai iddynt ei yatyried yn ofalua lawn; a gwaaent en gorea i gefnogi cynnygion y ddirprwyaeth at y Trysor- lys. Diolchodd Syr Edward Reed i'w arglwydclieth am ei attebiad cydymdeimladol, Yr oedd y cyn- llun a awgrymwyd gan ysgrifenydd y TryBorlys wedi cael ei dye a allan gyda gofal mawr, gan ddwylaw medrus, a chawsai ei anfon i'r Bwrdd Addyag yn fuan.
CORWEN.
News
Cite
Share
CORWEN. BWRDD Y GWARCHEIDWAID; DADL FYWIOG DROS BENNODI CYMRO YN GADEIRYDD. DYDD Gwener cynnaliwyd cyfarfod cyntaf y bwrdd hwn ar ol yr etholiad diweddar. Cynnygiodd Mr. W. E, Williams ar eu bod yn ethol Mr. Joseph Nanson, Llangollen, y di- weddar is-gadeirydd, i fod yn gadeirydd am y flwyddyn. Cefnogodd Mr. John Williams, Trefynant. Wedi hyny cymmerodd dadl fywiog Ie gyda golwg ar y priodoldeb o ddewis cadeirydd a allai siarad Cymraeg. Cydnabyddai Mr. Nanson nad oedd efe yn deall yr iaith. Yna Cynnygiodd Mr. John Edwards eu bod yn ethol Mr. R. R. Roberts, yr hwn oedd yn Gymro; ond gwrthodai Mr. Roberts i'w enw gael ei osod o flaen y cyfarfod. Wedi iddo weled nas gallai lwyddo i gael gan Mr. Roberts sefyll cynnyg- iodd Mr. Edwards eu bod yn ethol Mr H Rees, Corwen, i'r gadair; ond gwrthodai yntau yr anrhydedd. Wedi hyny taflwyd yr awgrym allan eu bod yn ethol Cymro a allai siarad Cymraeg i'r 11. gadair. Dadleuai Mr. W. E. P. Jones, Carrog, modd bynag, ei bod o'r pwys mwyaf iddynt gael un a allai siarad Cymraeg i lenwi y gadair; a chynnygiodd eu bod yn ethol Mr. P. Williams, Llangollen, i'r swydd. Wedi i'r cynnygiad hwagael ei gefnogi cymmer- wyd pleidlals ar y mater, pan ycafodd Mr. Nanson 20 o bleidleisiau, a Mr. Williams, 13. Sicrhaodd Mr. Nanson y gallai y Cymry ddibynu ar y gadair y cawsent bob chwareu teg tra y byddai ef yn y swydd.
OOLWYN BAY.
News
Cite
Share
OOLWYN BAY. COEDWIGOEDD PWLLYOROOHAN. YMCHWILIAD Y LLYWODRAETH. DYDD Iau cynnaliodd Mr. A. A. G. Malet, o Fwrdd y Llywodraeth Leol, ymchwiliad yn Ngholwyn Bay mewn perthynas i gais a wnaed gan y Cynghor Dosbarth Dineslg am awdurdod i fenthyca y swm o 7,500p. i brynu ooedwigoedd Pwllycrcchan gan Gwmni Yetid Pwllycrochan. Cafodd achos y cynghor ei gyflwyno gan y clero. Yr oedd llawer o bobl y dret yn bresennol. Dangosodd Mr. Roberts pa fodd yr oedd y bobl- ogaeth, a'r gwerth trethiadol, wedi oodi yn yatod yr ugain mlynedd diweddaf. Yroedd poblogaeth y rhaubarth-yr hwn oedd yn cynnwya Colwyn Bay, Hen Golwyn, Rhos, Mochdre, a Brynymaen -yn bresennol yn 10,000, a'r gwerth trethiadol yn 63,000^. Yn yr h&f chwanegid at y boblogaeth, nes yr oedd yn cyrhaedd o 15,000 i 20,000 Am y chwe blynedd diweddaf yr oedd treth gyffredinol y rhanbarth yn 5s. 6c. y bunt, gan gynnwys y tfil am y cyflenwad o ddwtr. Yn 1891 y ddyled oedd 25.447P-, ac yr oedd i amcanion cyffredinol yn awr yn 3Q,445p., ao yr oedd yn rhaid obwanegn at hyn y swm o I5,497p. am y gweithiau dwfr, a 18 459p. am y gweithiau trydanol, ya gwneyd cyfansfmi o 64,401p. Yr oedd yna welthrediadau ya cael eu cario yn m!aen gyda golwg ar fenthyoa 11,839p. a chydar chwanegiad o'r swm hwn, a'r un o 7,500p. at brynu y ooedwigoedd, yr oedd oyf. anewtn y ddyled o dan Gyfraith yr Iechyd 0.1. hoeddns yn dyfod i 83,740p. 0 dan y gyfraith hono, modd bynag, yr oedd yr awdurdod i fen- thyca a ellid at gauiatau i'r rh&nbarth hwnw ar y trethiad presennol yn cyrhaedd 126,000p., ao fally yr ceddynt hwy 43 OOOp, o dan y swm hwnw. Cyfeiriodd Mr. Roberts, hefyd, at y aymiau oedd wedi cael ea codi, o dan awdurdod seneddol, yn nglyn a'r gweithiau nwy a'r mGr-rodfa. Rhoddwyi tystiolaetb yn ffafr y calts gan Mr. Hugh Hughes, cadeirydd y cynghor; Mr. George Bevan, cvn-gadeirydd (yr hwn a ddywedodd fod y fargen a Ohwmni yr Ystâd yn un ffafriol lawn), Dr. Lard, Mr. J. Dicken, a Mr. John Williams, J aelodau o'r cynghor; y Parch. W. Hughes, o Sefydliad y Congo; Mr. Duckers, Mr. E. H. Davies, a Mr. Newall, aelod o'r cynghor. Mr. William Davies, aelod o'r cynghor, oedd yr unig un a wrthwynebodd y caia. Ei brif wrth. wynebiad oeddynt y pris uohel oedd yn cael ei godi, a aefyllfa ddifrifol mewn ystyr gyllidel. Awgrymodd ar i'r cynghor brynu rhan o'r ooed- wigoedd, i'r dwvrain o'r ffordd newydd. Byddai 2 500p. neu 3.000p. yn bris teg, ol ei farn ef, am y rhan ddwyreiniol. Amlygodd amryw o'r aelodau eu gwrtbwynebiad i gynnygiad Mr. Davies i ranu y ooedwigoedd, a phrynu dim ond y rhan ddwyreiniol. Wedi hyny dygwyd yr ymchwiliad i derfyniad. L
Advertising
Advertising
Cite
Share
Self-praise is no Recommendation. Ladies recommend Martin's <31PI||L&SrEEL are offcctlvo. AU /I^DPILLS them 4s.6d., or pdstf.'free MARTIN, Clfemlst, Southampton,