Baner ac Amserau Cymru

"UNDIB -DIRWESTOL MERCHED I GOGLEDD CYMRU. Dydd Mawrth, Ionawr 20fed, ar wahoddiady gangen leol, cynnaliwyd pwyllgorau yr Undel) yn Nohroesoswallt. Daeth dros ddsg ar lmgaia 'o'r aelociau yagbyd, a chafwyd trafodaeth ar lawer 0 faterion. Rhoddwyd adroddiadau calonogol am waith yr Undeb, ac am scfydliad canghenau newyddion. Yn mysg y penderfyn- iadan a basiwyd yr oedd un yn dadgan llawenydd o biegid! y Ddeddf Drwyddedol Newydd, ond yn jrarwymo i fyned tu hwnt idcli, a did i geisio difodi trwyddedati y cbwegnwyddwyr. Llawenheid ya fawr o biegid y gynnadledd sydd i'w chynnal yn yr Amwythig yn Chwefror, i ystyried pa fold i wella Deddf Cau y Tafarnau ar y Sabbath yn Nghymru, a phennodwyd cynnrychiolwyr i'r gynnadledd. Yn yr hwyr yn Neuadd Gynnull Christ Church cynnaliwyd cyfarfod cyhoeddus mawdcddog o dan lywyddiaeth Mrs. Griffith Davies, Forth- aethwy, llywyddes yr Undeb. Anerehwyd yn fyr, yn fywiog, ac i bwrpas gan y liywydres, Mrs, Herbert Roberts, Mrs Herbert Lewis, Mrs. Humphreys, Rochdale; Miss Owen, Mrs Evan Owen, a Mrs. John Davieil, o Liverpool; Mrs. Morgan, Abermaw; Mr a. Morris, Ffes tiniog, a Mrs. Charles Jones?, Porthaethwy. Cafwyd hefyd eirlau cynnes o groesawiad a clitfr< vth gan y Parchn. D. D. Williams a J. Poynter. o v yd yn galonog i gyfeiHion y lie am eu rlerhyniad tra chared'g, ar gynnygiad y llywyddes, Mrs. Davies, a chefnociad yr y-grit enyddes, Miss Richard, Hyfryd ydyw deall fod y cyfarfod rhagorol wedi eisoe3 dwyn peth lTYwvth da —R.

MAEN-Y-GROES, GER CKINEWYDD. NosFershar, yr 2lain cyfisol, cynnaliwyd cyfarfod dirwestol yn y lie hwn, ofdao cawdd Gymdeithas Ddirwettol y Ceinewydd, pt'yd y ilywyddwyd gan y Parch, W. Lewis, Capol Cottage. Wedi aqtfrchiad agoriadol gan y cadeirydd galwodd ar Mr. Morgan Evans, Oabford, yr hwn oedd wedi ei alw i > tu allan i gyleh neilldno! y gymdeith- as i drv dodi anerchiad. Cymmerodd efe olwg bollol ymMferci ar y cwesfciwn, Wedi hyny c&fwyd :û,erohiad gan y Parch, E. J. Edwards, Bryrui yr hwn a gymmarodd le y Parch, J. Ho -.ell, I Iwyncelyn, yr an oedd wedi ei ben- fiodi i g?ai/ad gyda Mr. Evans, cad a fethodd fod yn brasfiimol o herwydd afiochyd. Cafwyd araeth ftdeiladol gan Mr. Edwards. Cynnygiwyd y dioSohiadau arferol gan y Mr. W. Thomas, iSryhatfor, a'r Parch. W. Gnmthg, gwelaidog y lie. Yn flaeoorol i'r oy fat fad oyfcoeddas cynnaliwyd eynnadledd i drefnu cyfarfodydd dyfodol. Yr oedd cynaalleidfa dda wedi dyfod ynghyd-y gwrandawiad yn rhagoroi, a phob arwyddion fod y oyngborion yn oael eu derbyn yn yr yabryd priodol. Y mae ar lyfraa y gymdeithas gyffredin- 01 befthynol i'r rhanbarth e;soes yn agos i bedwar cant o eawan rhai yu addaw !lwyry;nwrthod â'r diodydd 'meddwol yn mhob ffurf arno fel end gy>irtdin.—Ap Llwch-haiarn.

CYMDEITHAS DDIRWESTOL DWYREIKBARTH SIR f DDINBYCH. DYDD Mawrth cynnaliwyd ",yfa,rfod o bwyllgor gweithiol y gymdeithas aehod, yn Ngwrecsam, o dan lywyddiaeth y Parch. R. Peris Williams, Gwrecsara. Darllen wyd llytbyr a dcletbyrsiwyd oddi wrth Mr. W. R. Evans, cierc y Cynghor Birol, o berthynas i'r eais a anfonwyd gan y gvmdeith- as yn gofyn i Bwyllgor ITmd sir Ddinbych sierhaa adroddiad llawn o berthynas i nifer, safie, treth tlodion, y trethiad, y cyflensderao, a'r njynedfeydd, &c., i r oil o'r tai trwyddedig yn y sir, yn hysbysa nad oeddynt wedi cym melyd nnrhyw v/eithrediad ynglyn a hyny, gan iddynt ddarparu adroddiad, yn unol a chats y f rawdlys chwartero!, yn Hydret, 1900. Ar gynnygiad y Parch. E. K, Jone?, Brym- bo, yn cael et gefaogi gan y Parch. John Wil- liamf, Gwrecsa'm, peQaerfynwyd yn uufrydol gofyn i'r PwyJlgor Unol ail ystyried eu pen- dcrfyniad, a sicrhau yr adroddiad y gofynid am dano, gan fod agus i dair Idynedd er pan y gwnaed yr adroddiad y ejfeiuwyd ato an nad oedd yn cynnwys yr hysbysrwydd y gofynai y gymdeithas am dano. Hyebyandd y llywydd iddo ef, ar gais y pwyllgor, ysirifenu at esgob Llanelwy i wahodd ei gydweithrediad ef mewn cyssylltiad a'r dirprwyaethau at yr ynadon yn yr amryw- lol ranbarthau o'r sir, ac, heiyd, i ofyn i'r am- rywio!gymdeifchasaudirwestol mewn cyssylltiad fig Eglwys Loegr yn y rhanbarth ymuno a'r gyna'deithas hono. Yroedd yr esgob wedi ys- grifenu i ddyweyd ei fod ef yn cydolygu "yn hollol a'r ddeissb a dynwyd allan gan y gym- deithas, ac y byddai iddo osod y cais o flaen Pwyllgor yr Esgobaeth. Cyflwynwyd adroddiadau gan yr aelodan o'r, dirprwyafcthau a gyflwynasanb ddeiseban i'r ynadon yn yr amrywiol ranbaithau, yn gofyn iddynt gymmeryd cam i leihau y talain iai. Cyinmeiwyd amryw faterion mewn cyssyllt- iad a'r liyeoedd trwyddedol o dan ysbyriaeth, Galwodd y cadeirydd sylw at gynnadledd oedd i gaei ei chynnal yu yr Amwythig, ar y Aydd o Chwefror, mewn perthynasi'r gweilianb car Gyfraith Can y Tatarndai ar y Sabbath yn gltyiti-ru, yr bon oe;d yn cael ei galw gan jy.i, J. Herbert Roberts, A S Pasiwyd penderfyniad unfrydol yn cymmer- yn galonog y cam a gymmerwyd i ym wtteyd P.r hyn a elwid yr anhaws ler o deithiwr gwirionaddol, a dicta ar y Sabbofchau mewn clybiau, ac yn hyderu y deuid i.ryw gyttundeb yn Nghynnadledd yr Amwythig mewn perthyn as i'r cwestiyeau hyn a bad dirprwyaefcb yn jcael ei phennodi i ymweled a'r prifweinidog ar ddechreu y senedd dymmor, er gosod y sefyllfa ger bioa y Llywodraeth, a gofyn, hefyd, am i gyfleosdeiau gaei eu rhoddi i basio mesur Mr. Herbert Roberts yn gyfraith. Yn chwanegol at Bwyddogion y gymdeithas ethoiwyd y personau a ganlyn i fyned yn gyn nryehiolwyr i'r gynnadledd :-y Parchn. John Williams, Gwrecfeam; W. O. Williams, Cefa Mawr; D. Ward Williams, Summer HilJ; a 1M r. Stanford, Gwrecsam. Pendeifynwyd cynnal y cyfarfod nesaf yn Ehivvabon. Gwnaed trefniadau er gwahodd yr oil o .egiwyei Dwyrelnbarth&ir Ddinbych i gydweith- redn ar gymdeithas mewn cyssylltiad a'r gwaith.

Rhostiwyd i fanvolaeth ddau blentyn yn .Acjuila, Deheudir Italy, a ffoisant i guddio i .Wbty rhag derbyn cosp gan eu tad.

LLIW GLAS BBOKITT. "V MAE nerth lyjawr a natur tra rhagoro -α- LLIW GLAS RECKITT wedi sicrhau idda z-frTc hppd he la ai b» fj n yr hell fyd

SIR, FON. DYDD Iau cynnaliwyd cyfarfodo Gynghor Sirol Mon, yn Llangefni. Llywyddid y gweithrediadau gan Mr. R. P. Jones. Darllenwyd llyfchyr oddi wrth y Mihvriad Hampton Lewis, yn rhoddi ei sedd dros Beau- maris i fyny, ar gyfrif oedran, ac iechyd ansicr. Penderfynwyd gofyn iddo ail ystyried ei ben- derfyniad, a chadw ei sedd hyd yr etholiad nesaf. Cynnygiodd-y Cadben Lawrenee Williams eu bod yn nxabwysiadu Cyfraith Afiechydon Heint- us Anifeiliaid, yr hwn a argymmhellai bennod- iad meddygon anifeiliaid. Wedi rliyw gymmaint o siarad pennodwyd Mr. J. Matthews a Mr. O. Trevor Williams yn feddygon. Cwynai Mr. Lewis Hughes nad oedd y pwylJ- gor wedi talu sylw priodol i ymledaenidd y clafr ar ddefaid yn y sir, nac i'r dirwyon annigonol a honid oedd yn cael eu rhoddi ar ffermwyr am beidio gwneyd yn hysbys pan fyddai yr afiecliyd yn tori allan. Ar gynnygiad Mr. Harry Clegg penderfynwyd gosod rhan o hen garchar Beaumaris ar brydies i'r Swyddfa Ryfel, fel carehar milwrol, yn ystod yr amser y byddai cartreflu sir Fon yn myned o dan ddysgyblaeth, am rent blynyddol o bymtheg punt. Cymmerodd dadl faith le o berthynas i'r priodoldeb o wrthwynebu cais Ymddiriedolaeth Porthladd Caernarfon am archeb dros dym- mo r. Pan ymranwyd pleidleisiodd 9 yn ffafr gwrth- wynebll yr archeb, a 9 yn erbyn. Gwrthododd y cadeirydd roddi ei bleidlais der- fynol, a syrthiodd y mater. Cynnygiodd Mr. J. N. Thomas fod pwyllgor yn caelfl bennodi, er cymmeryd o dan ystyr- iaeth drefn gweithredoedd ysgolion gwirfoddol, o dan adran 11 o'r gyfraith, ac i adrodd ar sef- yllfa yr ysgolion yn gyffredinol. Nid oedd efe yn meddwl y dylent ruthro i barotoi cynllun, a dylent ymdrechu sicrhau cymmaint o reolaeth ag oedd yn bossibl dros ysgoIion gwirfoddol, o ba rai yr oedd 24 yn y sir. Boed iddynt gael ad- roddiad o berthynas i adeiladu yr ysgol wir- foddol, a gweled fod yr adeiladau yn cael eu gosod mewn cywair da. Yna gal lent gydweith- redn a Chynghorau Sirol eraill o berthynas i'r polisi a fabwysiedid. Cyttunwyd ar y penderfyniad yn unfrydol.

L L A N G 0 L L E N. LLYS Y MAK-DDYLEDION, DYDD Llun cynnaliwyd y llys hwn, ger bron y Earnwr Syr Horatio Lloyd. Yn itysg yr amrywiol achosion a wrarda- wyd sicrhaai Job a Jones, y Oefn, y barnwr, iddo wneyd pob peth oedd yn bossibl iddo i attal ei wraig i redeg biliau mewn siop chwegnwyddwr lleol, yr hwn oedd wedi ei wysio am amryw bunnoedd. 'Yr wyf wedi ei hadferteisio yn y papyrau lleol,' meddai, 'ac etto y mae y ch wegnwyddwr yn rhoddi nwyddau iddi' Yr erlynydd: — 'Ond pa fodd y gallaf ddyweyd pa John Jones sydd yn adferteisio pan y mae cynnifer yn dwyn yr enw John Jones V Syr Horatio Lloyd Ar; nid ydych yn cael eich gorfodi i ddarllen y newyddiaduron. Y mae yn rhaid i chwi dalu y swm, John Jones,'

TREFFYNNON. Y BWRDD YSGOL DYDD Mawrth cynnaliwyd cyfarfod misol y bwrdd hwn, o dan lywyddiaeth Mr. F. Ljewellyn Jones. Darllenwyd Uythyr oddi wrth y Bwrdd Addysg, yn cyfeirio y b.yridaif tymmor cefnogaeth y bwrdd yn dyfod i derfyniad yn fuan, gan fod darpariaethau y Gyfraith Addysg yn dyfod i weithrediad. Dywedodd y cadeirydd nad oedd yn debyg y byddai i'r gyfraith ddyfod i weithrediad am gryn amser, yn gymmaint a bod gan y Cynghor Sirol gryn waith i'w wneyd. Y tebygoirwydd fydoedd y byddai i'r bwrdd ysgol fyw am ilwyddyn neu ddwy etto. Derbyniwyd llythyr oddi wrth y person oedd yn cymmeryd gofal ysgolion Treffynnon yn gofyn am godiad yn ei gyflog, yn yr hwn y dadganai ei farn fod y bwrdd yn gwybod mwy am y gwaith nag oedd yn bossibl i'r awdurdod addysgol pan ddeuai i rym; ac felly, eu bod mewn gwell saile i ymwneyd yn deg a'i gais. Penderfynodd y bwrdd, modd bynag, adael y mater i'r awdurdod newydd.

CONWY. MR. LLOYD-GEORGE; A. S, A'I ETHLLW YR. Y MAE Mr. Lloyd George wedi awgrymu wrth ei gyfelllion yn Nghouwy y bydd iddo gyflawni ei addewid i anereh eyiarfod ar sefyllfa y rhai hyny sydd wedi dadgan ea bwriad i wrthod tain y drcth aewydd addysg ar y 5)d o Chwefror. Bwriedid eyttnal y cyfarfod ar yr lleg ond y mae yr aslod atirhydeddus yn gweled mai y Sad ydyw yr uaig ddyddiad cyfleus iddo ef. Wedi iddo draddods araeth yn y Neuadd Drefol bydd i Mr. Lloyd- George fyned i Lundain gyda'r tiên cyflym, er mwyu bad ya breseniio5°mewn cycaadledd o gefn- ogwyr addysg y diwrnod canivnol, a chyfiawni addewid i lywyddu mewn eyfaifod sydd i gaei ei cynnal yn Camberweil Baths yn yr hwyr, pan y bydd Dr. MaoDairiara yn aasreh ei ethoiwyr ar • Lund.ia a'r Tymmor agojhaol.' Y mae y detholiad ar y 53d yn cael ei ystyried braidd yn aaffodus, yn gymmaint a bod maer Conwy wedi gwahcdd y rha.n fwy&f o brif bobl y dref i Plas Mawr y noeon hono.

EBION 0 NANT CONWY. Ethol aelod dios Ddolyddelen i lenwl y cyfwng gwag ar Gynghor Dosbarth Gwkdig Geirionydd ydyw un newydd heddyw. Digwyddodd hyny dtwy farwolaeth y diwedd ar gjfaill Mr. David Evin Daviea, Penlan. Oweithiodd yu lew, a chyda Rel a diwj drwydd, tra v ba mewn iechyd a hoauusrwydd. Dodwyd byabysleni 1 fyny ar yr 22ain cyfisol, gan hysbrsu fod yr amleni enwl i fod mewn lkw cyn deuddeg or gloch forcu y 27ain, ac y byddai i'r pleidleisio gymmeryd lie ddydd Sadwrn, Chwefror 7fed. Diau y bydd i amryw gaei eu henwi, ae y bydd i'r rhan fwyaf sefyll etholiad, Pwy a etholir nid ydyw fawr o wahaniaeth, oa gwneir y gwaith yn onest, gyda Ilea yr ardai mewn golwg. u, Dylid dwyn ar gof nad yr hwn neu yr hon sydd yn awyddus am gaei ei ethol, neu eu hethol, am y meddir meddiannau ydyw yr un a ddylid ethol bob amser. Dylid gofala, hefyd, rhoddi y swydd hon i'r neb y meddir ymidiriedacth ynddo. Nid y no!) na wyr neb pa le i'w gael, na'r hwn a ge.r yn deg ac yu fwyn ei eiriau a'i addewidion; ond y munyd y caiff fyned i mewn yn rhoddi clee ar ei fawd, ac yn llefaia, I am safe in my office, let well alone'-yr ydwyf yn ddiogel tu mewn, gadewch lonydd i'r da- a ddylid ei osod yn y safle. D.> lid gofalu am gadw ymaith y rhai hyny nad ydynt am oialu am teb ond am eu cyfeillion a'u cymmwynaswyr eu hunain-y rhai sydd yn eu cefnogi hwy; ac na wnant na bychan na mawr y tu allan i hyny. Gwobrwyo cyfeillion, a dial ar elynion, sydd yn hollol anghymtnhwyso pob un i'r safle y disgwylir i rywun gael ei ethol iddi. Yr ydwyf yn gobeithio y dygir yr etholiad yn mlaen yn dawel. Argymmhellwyd fi i sefyll etholiad ac ar ol dwys ystyriaeth yr ydwyf wedi gadael i fy eaw gaei ei roddi ger bron. Taer erfyniais ar un arall sefyll, ac yna y buaswn yn gadael y maes iddo, ac yn gwneyd cais i gael pob un i bleidleisio iddo. Anhwyliog iaivn ydyw hi yn holl barthau Nanf- Coruuy, --Y mae y treuliadau iechydol yn dra theby* o ddyfod yn faich trwm—digoa a llethu y bobl. Tair mil i gaei eu gwario yn Mhenmachao ar y earthffoa ydd, a gwelliantau iechydol end dylid cael cynllun tffeithioi i wneyd "guano' o'r carthion. Gtllid gwneyd defnydd o hono wedi cael rhyw gynllun i'w gyffelthio fel y gwueir gyda'r gwrteiihsau eraill a brynir. D'iaa y daw yr atieg yn fuan pryd y carthir y angciaa unwaith neu ddwy bob mis, neu fel y byddo y eeislol. Yr ydwyf yn gweled fod Ilu o ddyfeis. ladau yn Lloegr, a manau eraill, i droi pob math o gallhl 11, hen esgldiau, potiau cyffeithiol, a phob math o hen 'ysgarffil,' yn wrtaith. Dichon y daw yn fuan fel na bydd angen am anfon i le arall am wrtaith ac y daw y gwrfcaifch a geir oddi with y 'gu,' fel y galwai j y diweddar S. H.-coffa da am dano—i arferiad & defn- ydd bnan. Be efe, ac eraill o rai blaenllaw, yn dadleu o blaid gwneyd deinydd o'r 'gu' yn witiith. Rhaid cynliunij ii;iw-weithfa yr un fath a'rmelfnau blawd a'r ffactna. Yr hyn a wueir yn breseauoi ydyw 'cludo dwtr dos afon,' a 'chario gld i Gastellnewydd.' Dylid codl hyn i sylw yn y Cynghorau Dosbarth. Hîn Ystormllyd, neillduol felly, a fu ar ymweliad a rhanau uwchaf Nant COllWY, Pistylliai y gwlaw ddydd Sadwrn, a'r Sabbath, a'r Llun dilynol, nes yr oedd yr holl wlad fel mor. Eisteddfod neu gystadleuaeth ar raddfa iiang i fod yn Nolyddelen y Sadwrn laf yn Gorphenaf. Ceir ya fuan weled hysbysiau yn y FANEB, a phapyrau eraill, Gair heddyw, ddydd Mawrth (y 27ain), na ddaeth ond un ymgeisydd am y sedd wag ar y Cynghor Dos- barth > sef, Mr. EUis Pierce (Elis o'r Nant). Felly, efe a ethoiwyd. Yr oedd eraill yn troi o ddeutu ond rhyw 'nogio,' gan ofni mai trechfa a fyddai iddynt-ei gaei. Brwnt J dyw i un a ystyriai ei hun yn gawr gaei ei guro. Gwraig o JSglwys Bach, yn preswylio yn y Ty Gwyn, a gymmerwyd yn glif ar yr herd, ac a gLudwyd yn ddiymadfeith i westty dirwestol y King's React Di-obsith y ceid y meddyg, Dr. Owen, o'i hadferiad. ELMS O'R NANT.

MYDDFAI. Cqfio am y ilavjd.—Dechreu y flwyddyn hon, fel arfor, anfonodd Mr. Gwynne Halford nifer o flangcedi i ofal ein parchtis ficer, i'w rhanu rhwng tlodion y He hwn. Mae enw Mr Gwynne Halford yn air teuluaidd yn y He yma ar gyfrif ei fod yn barod I gynnorthwyo y thwd, a'i haelfrydedd tuag at achosion da yn y lie hwn. Mae y tlawd a'r anghenus yn teimlo jn ddiolchgar am y ihodd leiaf, tra mae yr hwn sydd yn byw nwch law angen yn grwgnach ac yn anfoddog trwy ei holl fywyd. Priodol ddigon yw dyweyd wrtho, fel y dywedwyd o'r blaen :—' Bydd foddlawn ar j r hyn sydd genyt 0 bydd genym ymborth a dillad, ymfoddlonwn ar hyny." Cyfarfodydd Gwcddlo. — Cynnaliodd yr enwadau crefyddol yma eu cyfarfodydd gweddiau ar ddechreu y flwyddyn hon, fel arfer, Gwnaed llawer o sylw o destyntau yr wythnos. Dyweair nad oedd y cyfar- fodydd mor liosog ag arfer. Eichon fod hyny i'w briodoli i erwinder yr bin, neu i leihad nifer poblog- aeth yr ardal. Mae llawer wedi gorfod ymadael o'r wlad yma yn y blynyddoedd diweddaf, a myned i chwilio am foddion cynnaliaeth i rywle arall. Pa fodd bynag am hyny, cafwyd cyfarfodydd da a hwyl- log, ar y cyfan. Hyderwn y daw llwyddiaut etto mewn canlyniad. Da yw cael dechreu blwyddyn mewn cyfarfod gweddi, a cbael gwneyd ein caitref gyda phethau a berthyn i'r. heddweh tragwyddol Eclyvt y Trwuddedaa.—Nid yw yr helynt yma wedi myned heibio yn ddi-drafferth, ac heb achosi g. nd i rai yn y lie hwn. Tua diwedd mis Medi neu ddechreu Hydref diweddaf, trosglwycidwyd trwydded iafarndy y Kings Head o law M(. D. Jone-t, y cyn- berchenog, i >' r. Rees Prytherch ond yn mben ychydig wythnos in ar ol hyny gwrthododd yr ynadon gabiatau adnewyddu y drwydded i Mr. Prythercb. Tebyg fod gan yr ynadon resymau digonol dros beidio. Y car-lytiid a fu i Mr. Prytherch, a'i denIo, orfod 3 madael o'r King's Bead; ac y mae yr ynadon wedi caniatau adnewyddu y drwydded i un arall. Hyn sydd yn ddirgelwch. Pa angen oedd am adnewyddu y drwydded o gwbl i neb ? Nid yw pobiogaeth ein pentref ond rhywbeth o gylch trlgain o nifer. Mae yn y pentref bychan hwn ddwy dafarn sef, un ar gyfer pob deg ar hugain o'r trigoiion Nid oes angen yn galw am gymmaint ag un o honynt yn yr ( ea hon, os bu angen am danyut yn rhyw adeg yn y gorthenol. Yn y dyddiau presennol nid ydynt ond cyrchfan i fecligyn yr ardal i gyfarfod &'u gilydd i dreulio hir-ncs gauaf heb fod gyda'u llyfrau. A gwelir hwy yn yr haf, drachefn, yn gwastraffa eu horiau bamddenol gyda yr un gwaith o ddysgu 'gwneyd' eu gilydd yn feddwon yn yr amser a ddaw. Pa mor ddiniwedi bynag y gall chwareuon a mynych yfed diodydd meddwol ymddangos iddynt hwy ar hyn o bryd, gall- ant esgor ar ganlyniadau chwerwach na chwareu yn y diwedd. Pa fodd bynag, mae mynych arfer &'r diodydd meddwol yn anghymmh wyso proffeswyr cref- ydd i bob gwaith a dyiedswyddau crefyddol, ac yn pexi eu bod yn crino eu hunain i bob rhinwedd a diioni. Hyderwn y bydd yr heddgeidwaid a r ynadon yn y dyfodol yn talu mwy o sylw pwy &ydd ) n arfer mynychu y tafarnau yma, fel y gallaut wybod yn well pa, un a oes gwir angen am danystneu beidio. Da genyf ddyweyd, wrth derfynu, fod yma lawer yn ein pentref a'r ardal nad yw y dafarn na magi na rhwyd iddynt, am eu bod yn llwyr ymwrthodwyr oddi wrth y peibau meddwol, Chwaneg a fyddo yn dilyn eaampl y bobl byn. Dyna y ffordd i leihau nifer y tafarnau. GWEITHIWR O'R CWM.

BWRDD GWARCIIBIOWAID FFESTINIOG. CTFABFCT y bwrdd uchod dydd Mawrth diweddaf; Mr. Owen. Jones, Erwfair, yn y gadair. Yr Elusenau a'r Tlodion,—Yn nosbarth Tremadog, talodd Alr. PIchard Pa>ry, yn yst Kl y pythtfnos, 67p. 4s., rhwng 218 o dlodion, ar gyfer 68p. 12s. rhwng 240 yn ystod yr un amser y llynedd; a gofynodd am 70p. tuag at alwadau y pythefnos nesaf. Yn nosbarth Ffestiniog talodd Mr. William Thomas, 81p. 7s. 9c., rhwng 318, ar gyfer 107p.:6s. 10c yn ystod yr un amser y llynedd a gofynodd am 85p. Talodd Mr. Bennett Jonea 72p. 7s. 8c. rhwng 298 o dlodion, ar gyfer 7Sp. lis. 8c. rhwng S09 yn ystoi yr u J amser y ilynedd. Gofynid am nwyddau at waEanaeth y ty; a phas- iwyd i ercbi yr holl nwyddau y nacawyd eu herchi gan y bw.dd yr wythnos o'r blaen. Cyfanswm y tali>d;ui 22dp. 19s. 5e. rhwng 964 o dlodion, ar gyfer 25Ap. 10s. ihsng 905 o dlodioa yn ystod yr un amser y llynedd a chyfanswm y gofyn- iad u yn 227p. Yn yr Ariandy yn ffafr y bwrdd, 5t3p. 14s. Pasiwyd i bwyso ar y plwyfi oeddynt ar ol gyda thalu i wneyd hyny yn ddioedl. Cardota gan Dlodion. — Galwyd sylw difrifol at waith Griffith Pierce, o'r Blatnau, yn cardota tra yn derbyn elusen blwyfol. Y cadeirydd a ddywedodd y dylai y bwrdd roddi digon o elusea at gynnal y teulu a bod deall clir nad oedd y tlodion i fyned o gwmpas i gardota. Pasiwyd i adnewyddu j r elusen a bod y swyddog i ddyweyd yr attelid y cyfryw os elai y derbynydd i gardota. Mr. S, S Jones:Y mae liiaws yn cael elusen, ac yn cardota fel hyn.' Y cadeirydd :—'Y mae y peth yn ddarostyngol i'r eithaf. D^lai y tlawd g«el digon o elusen fel na bydd eisieu iddo f.> ned i gardota er cael bwyd i'w deulu.' Yr eltuen yn yr achoa hwn ydoedd 15s. yr wyth- nos. Adroddiad y Meistr.—Hysbysodd Mr. Jones fod 59 yn y ty, ar gyfer 60 yr un amser y llynedd; a bod 30 o grwydrialtl wedi galw yn y ty yn ystod y pythefnos diweddaf. Daetb Catherine Ellin Richards, a'i phlent- yn, i'r ty; hef) d, Robert Thomas, o Danygrisiau, yn unol a pfceaderfyuiad blaenorol o eiado y bwrdd. lo .awr 12fe4i bu farw Jane Griffiths, gynt o Dan-y- grisiau, a chladdwyd hi yn Ffestiniog. Ionawr Meg, aeth Sarah Thomas allan o'r tS', drwy gauiatad ac aeth am y diwrnod i Borthmadog. Daeth yn ol yn fedJw, ao ya afreolus iawn. Pasiwyd nad ydyw i gael myned allan etto. Ionawr 16eg bu y Parch. J. Hughes, ficer Penrhyn- deudraeth, a r cor yn cynnal gwasanaeth yn y ty a theimlid yn neillduol o ddiolchgar iddo. Ionawr 13eg ihoddodd Mrs. Casson, Mrs. Osmond Williams, a Mrs. G. eaves wledd o de, i'r rhai oedd yn y tý, ac anrhegion i'r hen bobl. Pasiwyd pleidlais o ddiolch cynnes iddynt. eq y Tlotty i'r Tlodion. — Cynnygiodd Mrs. Oasson 'Fod y ty yn cael ei gynnyg i gynnifer a thii- ar-ddeg o deuluoedd,' Daliai hi y ceid mwy o ofal a chwareu teg yn y tlotty nag allan o hono. Barcodd y bwrdd yn wahanol; acbauiatawyd elusen bron yn yr oil o'r achosion. Gwragedd Gwaelc-Mr. William Thomas a osododd gais un o ardal Conglywal o flaen y bwrdd, i ofyn am elusen Iddynt. Mr. William Williams a ddywedodd fod hwn yn achos truenus, Nid oedd gan y teulu gymmaint a chadair i eistedd ami yn y tf a synai fod neb wedi go,od t,), i't cIyo. Y swyddog elusenol a ddywedodd i'r gwr fod yn y Deheudir a daeth yn ol gyda'r bwriad o gymmeryd ei wra;z -A'i blont gydag ef; ond cymmerwyd un o'r plant yn wael; a rhybuddiwyd ef 1 beidio ei symmud hyd nes y byddai wedi gwella, Mr. G. Parry Jones:—'A ydyw yn arfer a meddwi? Pa sut y mae fel hyn heb ddim ?' Y swyddog eluseno):EIerwch byw ydywyr achos. Y mae y dyn yn weithiwr diwyd ond y mae ef wedi cael gwragedd gwaelion a di-drefn, fel mai arno ef y mae yr ystormydd yn curo." Mr. Robert Jones a gynnygiodd fod y ty yn cael ei gynnyg i'r dyn a'i decln; a chenfogodd Mrs. Casson. Mr. William Williams:—'Gwnewch rywbeth iddo.' Pasiwyd i gynnyg y ty iddo. [Ymddengys y gweddill yn MANEE dydd Mercher nesaf, ]

ANFADWAITH TEULUAIDD YN NEWCASTLE. CYMMERODD enfadwaibh dychrynllvd le yn Newcastle, boreu ddydd Iviawrth, trwy yr hwn y eyfarfyddedd clerc, o'r enw William Laudeidale, ei wraig, a'u bunig bentyn, bachgen saith rulwydd oed, a'u marwolasth. Yr oedd Laudeidale yn t-igiannu yn Croydon Road. Taag wyth o'r gloch clywodd y iorwyn swn ergyd, yn cael ei dilyn gan ddwy eraill yn union. Cod odd waedd; a phan aeth y cymmydogion i mewn, gwels-ant Lauderdale yn gorwead yn un o'r ysfcafelloedd, a'i ymenydd wedi ei chwythu allan, gyda ilawddryJi wrth ei ochr. Yr oedd y bacbgen ger Haw, gydag areholl ergyd yn ei dalcen ac mewn ystafell arall gorweddai Mrs. Lauderdale yn, ei gwely, a'r gwaed yn lilto o areholl ar ei phen. Anfon- wyd 3n ddioed am yr heddgeidwaid a meddyg, yr hwn a welodd Lauderdale psn yn tynu ei anadl olaf, ei wraig wedi marw, a'r bachgen wedi derbyn niwed difrifol Symmndwyd y diweddaf i'r ysbytty, lie y farw yn ystod y dydd. Y mae'n amlwg i Lauderdale saethu ei wraig i ddechreu, tra yr oedd hi yn ei gwely; iddo fyned wedi hyny i yet tfeil y bachgen, a'i saethn yntan; ac iddo droi y llawddryll wedi hyny arno ei hun. Ni wyddis beth a aliai ei gyn- nhyrfn i gyflawni y fath drosedd. Yr oedd efe a'i wraig, y rhai oedd tua deg ar hugain mlwydd oed, yn byw yn ddedwydd gyda'u gilydd, ac yr oedd yn dal swydd dda fel clerc i gymdeithas gyfanwerthol, au yr oedd yn dilyn ei ddyiedswyddau fel arfer hyd nos Lun. Tybir, modd bynag, iddo fyned allan oi bwyll trwy drafferthion teuluaidd. Yr oedd ei wraig, yr hon oedd wedi bod yn wael ei hiechyd er's tro, yn gwella yn raddol, ar ol bod dan weithrediad meddy go!; yr oedd y bachgen, hefyd, wedi bod o dan weithredia.d meddygol ihyw bythefnos yn 01; ac yr oedd Lauderdale ei hun yn cael ei ty'gwth a'r darfodedigaeth.

CAFODD Y M W A R ED O 'jl GYMMALWST TRW Y DDEFNYDDIO 'BILE BEANS' CHARLES FORDE MYNEGIAD GLOWIi 0 GYMRU. GWNAETH Mr. Ellis Hughes, gIöwr, Castle town Road, Gwrecsam, y mynegiad canlynol wrth ohebydd y North Wales Guardian, yr hwa sydd yn dangos yn glir werth mawr Bill Beans Charles Forde fel meddyginiaeth ar gyfer y gymmalwst. Dywedodd Mr. Hughes' Yn ystod gauaf 1899—1900, cefais ymosodiai o'r anwydwst; ac er i mi, o'r diwedd, wella o hyny, gadawodd fi yn hynod o wan, ac mor anuhebyg i mi fy bun ag yr oedd yn bossibl i neb fod. Nid oedd genyf ddim yni, ac yr oeddwn yn tcimlo yn hollol fl'nedig a llesg Yna dechreuais gael poen ar draws fy nghefn, yr hwn oedd yn ymesfcyn i'r Iwynau a r clun- iau. Yr oedd yn arteithiol; ac fel yr oedd am- ser yn myned yn mlaen, yr oedd yn myned yn waeth waeth. Yr oeddwn yn ei roddi i lawr i gymmalwst llym; s-ceri mi roddi prawf ar amryw fsddyglniaethau, nid oedd un o honynt o unrhyw fudd. Y-rgynghorais, hefyd, dau fecldyg tra adnabydd tb yu y rhall barth, ond nis galient wneyd dim i mi. Daeth fy nghyflwr yn un anobeithio). Gor- fodwyd fi i roddi iy ngwaith i fyny, gan i mi gaei allan fod yr egni lleiaf yn dwyn oddi amgylch boen o natur lem. l r n prydaawn cychwynais gerdded gyda'm mab i Wrecsam—rh v ■■■> ddwy filldir a hanner o bellder. Nis gal!wT-, Ilusgo fy hun yn miaen mor araf fel y cymmerodd y daith i mi lawn ddwy awr Hyd yn oed yr adeg houo yr oeddwn yn chwysu yn drwm. Dyna oedd fy nghyflwr gre:-ynus Yr oeddwn ar roddi i fyny bob gobaith, pan y tynwyd fy sylw at adroddiad mewn newydd- iadur am achos dyn o Hindley oedd wedi Cipt ei wella o afiechyd cyffelyb i'I' eiddo fi, wrth gymmeryd Bile Beans Charles Forde tuag at Bihousne-ss Penderfynais roddi prawf atnynt. Cyn i rni wagbau pedwal o flychau yr oedd y poenau yn fy nghefn a'm ciuniau wedi myned i ffwrdd yn hollol. Trwy ddylalbarMd yn nnig y cefais adfer- iad cyfliwn—o biegid yr oedd fy achos ya un drwg-ond, y mae yn wellhSd cyfiawn yn awr a gallaf yn onest ddyweyd tod y Bile Beans wedi gwneyd daioni mawr iawn i mi. Y mae fy iechyd drwyddo yn well nag y mae wedi bod er's blvuyddoedd. Yr wyf yn teimlo mor fywiog a ehryf fel yr wyf wedi dechreu marchoaaeth bisycl, ac aethurn i Gser arno y dydd o'r blaen. Yr wyf wedi ymgymmeryd, h: fyd, S chwareuon eraill yn yr awyr adored. Y mae Bile Beams Charles Forde yn feddyg. iniaeth hollol tuag at y gymmalwst, diifyg treuliad, biliousness, gwendid, annhrefnau ar yr atu a'r elwlen, poenau yn yr oehrau, y Iwyni a'r cefn, rhwymedd, clwyf y marchogion, pen ysgafnder, metha cysgu, nerfusrwydd, ditfyg gwaed, a phob anhwyiderau ar ferched. Hefyd, tuag at anwyd, v rhyndod, poen yn y giau, y lwynwst, ac fel rhagoeheliad i'r anwydwst. Gellir cael y Bile Beans .an yr holl fferyllwyr, neu yn rhad trwy y Llythyrdy oddi with y Bile Bean Manufacturing Co Red Gross Stre t, London, E. C, ar dderbyniad y prisiau Is. 1-let 2 neu 2s. 9c. (cynnwysa blwch 2s. 9c. dair gwaifv yr un Is. ]^c.). Nid ydynt yn cael eu gwerthu ond mewn blychan seiliedig; byth yn rhydd.