Baner ac Amserau Cymru

CYFARFOD RHYDDFRYDIG YN CROESOSWALLT. YMGYFARFYDDODD nifer liosog o Ryddfrydwyr Croesoswallii mewn cyfarfod nos Fawrth, er gwrthdyssio ya erbyn gwiadlywiaeih y Llywodr- aeth breeennol. Llywyddid gan Mr. Philip Min- shall, CrooeoawaUt. Yn myag arweinwyr Khydd- frydig lleol oedd yn ei gefnogi yr oadd y Mri. Alfred Silicon, Castell Rowton, ao E. Hemmerde, yr ymgeisydd Rhyddfrydig dros Amwythig. Y cadeirydd a eylwodd eu bod wedi ymgyfar- fod er chwanegu eu gwrthdyatiad at y peutwr mawr o wrthdystiad oedd wedi myned i fyny o bob rhan o'r wlad yn erbyn polisi "gwrthdioadoi y Llywodraeth. Ar ol iddo gondemnio y doll ar ýd a'r Mesar Addysg, dywedodd, pe dygai y Llyw- odraeth gynllun hollol genedlaethoi o addysg, y cawsai gefnogaeth Rhyddfrydwyr; ond nid oedd y mosur presennol yn ddim ond rnesur yr esgobion, wedi ei ddwyn i mewn ar archiad neu ofyn yr esgobion. Mr. J. J. Roberts, Croesoswallt, a gynnygiodd y penderfyniad canlynol 'Fod y cyfarfod hwn yn gwrthdystio mewn modd pendant yn erbyn polisi wrthdroaiol Llyw. odraeth Argiwydd Salisbury, yn neillduol fel'y mae yn cael ei arddangoa yn y Mesur Addyag a'r doli ar fara ei fod yn galw sylw at y gwaatraff oywilyddua ar arian y cyhoedd, ao at y parhad o is-raddoliaeth y manteision cenedlaethol i'r un preifat; ac wrth weled fod saith mlynedd o ang- hyiaddaeder dinystriol ya ngweinyddiad yr tini. gylehiadao, yn gartrefol a thramor, wedi diweddu, trwy roddi i fyny i dwylJ JJUTyndoilaeth a dyian- wad clerigol, yn ymrwymo i wneyd pob peth o fewn ei allu i ddychwelyd oynnryehioiydd lthydd frydig dros y rhanbarth ar y cylleuadra oyntaf.' Mr. Hemmerde, wrth gefnogi y penderfyniad, a wrthdystiodd, fel aelod o Eglwys Loegr, ya erbyn y Meenr Addysg a dywedodd mai Llywodraeth yr ychydig bob amasr oedd yr un Dorlaidd, ac nid y lliaws tra yr oedd y Rhyddfrydwyr yn llywodr. aethu i'r genedl, ac nid i uurhyw sect wleidydd- ol, nen glymblaid. Hawliai efe hefyd mai y Rhyddtrydwyr oedd wedi gwneyd i fyny bob cornel o'r ymherodraeth. Wrth ftfirniadu y.dJil ar ýd, dywedodd mai Masuach Rydd oedd asgwrn cefn y wlad. Yn awr, modd byusg, cynnygid ta9u o'r neilldu yr holl bolisi oedd wedi gwneyd y wlad hon yn liwyddiannus ac yr oedd yn ddyledswydd ar bob dinesydd i ymladd yn erbyn cynnygion y Llywodraeth hyd yr eithaf. Mewn perthynas i'r Mesur Addysg, dywedodd mai y tebygolrwydd ydoedd y byddai yr uu mor anhawdd ei weithio a Chyfraith Ad daliad i Weithwyr, yr hwn oadd wedi rhoddi mwy o arian yn mhoce lau y oytreith- wyr na'r gweithwyr. Wrth ddiweddu, dywedodd ei bod yn amser i holl ddynion llafur. Sosialiaid, a phawb oedd yn awyddus am Iwyddiant, i sefyll ysgwyddynysgwydd er dinyetrio trawsawdurdod lie bynag y deuent o hyd iddo, ac i weled eu bod, nid yn unig yn siarad ynghylch ymherodraeth. oud eu bod yn ei gwneyd, trwy anfon dynion i'r byd a gariai allan waith yr ymheodraeth yn mhob rhan o'r byd. Mr. Billson a attegodd y penderfyniad mewn araeth rymns. Dywedodd na wyddai y Llywodr- aeth ddim ar ba goes i safylh Yr oedd ein holl wladlywiaeth gyllidol wedi cael ei newid, ac nid oedd dim yn fwy digrifol nag ymgais y Toriaid, i ddyweyd nad oedd y doll hon yn myned yn erbyn y golygiadau a ddaliai Mr. Gladstone. Dadleuai y siaradwr nad oedd yna ddim o'r fath bwysig. rwydd i'r wlad hon a threthiad iawn. Yr oedd trethiad drwg yn rhwym o gynnyrchu Llywodr aeth ddrwg, ac yr oedd y doli hon yn gymdeithas ol ddrwg, am ei bod yn disgyn ar ysgwyddau y rhai oedd yn lleiaf galluog i'w dwyn. Gallasai y Llywodraeth fyned i mewn i gyfeiriadan eraill am yr arian gofynol. Yr oedd yna ddiwydiannau eraill ar ba rai y gallesidrboddi rhyw faich. Fel yr .oedd y Mesur Addysg yn wobr i'r clerigwyr am eu oefnogieth i'r Llywodraeth, felly yr oedd y y darllawyr i gael eu gwobr, wrth fod yn rhydd oddi wrth drtthiad chwanegol. Yr oedd yna am ryw ddiwydiannau eraill y gallesid gosod beichiau trymaoh arnynt. Oiwemisynol sicrhaodd Cang hellydd y Drysorfa y darliawyr yn Bristol na chyffyrddid S'u masnaoh hwy. Daeth y Llywodr- aeth i swydd yn 1895 mewn canlyniad i gyfuniad y parsoniaid, y tafarnwyr, a'r tirfeddiannwyr. Yr oedd dosbarthiadau y rhagorfreintfau yn gryf yn y wild hon, nid am eu bod yn lliosog o ran rhif, ond am eu bod mewn undeb &'u gilydd, a phob amser yn fywiog. Etto yr oedd y Rhyddfrydwyr yn gryfach o ran rhif nag unrhyw blaid wleidyddol arall yn y wlad; ao er eu bod wedi ymranu, yn y blynyddoedd diweddaf, ar fater y rbyfel, aoYm. reolaeth, a phethau eraill oedd wedi cael eu tyna ar draws y rheiliau gan eu gwrthwynebwyr, yr oeddynt yn awr yn dyfod yn fwy unol. Pe buasai y Rhyddfrydwyr wedi bod yn ffyddlawn i Rydd- frydiaeth yn 1895, ni fuasai y Mesur Addysg bytb yn dyfod ger eu bron. Oud yr oedd amser wedi myned i goleddu gwahaniaethau o'r fath, ac nid oedd efe yn aixmiheu na byddai i'r bobl uno i rydd- hau y wlad oddi wrth feichiau a pheryglon y Llyw- odraeth anfedrus hon, a chychwyn unwaith etto ar lwybrau Ilwyddiant. cynnydd, a heddwcb, Cafodd y penderfyniad ei basio yn unfrydol. Gwnaeth y Cynghorwr S. Parry Jones appgl daer ar i'r rhai oedd. yn bresennol ymrestru yo aelodau o'r Gymdeithas Ryddfrydig, a thrwy hyny wneyd eu rhan i ennill y rhanbarth hwnw o afael- ion y blaid GeidwadoL

TYWYN, MEIRIONYDD. ANRHEG 0 YSTAD DOLGOCH GAN MR. R. J. ROBERTS, FFERYLLYDD. SAIF Dolgach yn Nghwmtrefnant, rhyw ddwy filldir a chwarter o Abergynolwyn, a rhyw ychydig dros bedair milldir o Dywyn. Y mae yn lie o ddyddordeb hanes- yddol mawr yn y gorphenol fel hen gartref Gruffydd ap Adda, un o gyff-fonion teuluoedd enwog yr Oweniaid, Ynys y Maengwyn, certilun o ba un sydd yn aros yn eglwys Tywyn yn ei lawn arfogaeth. Ger Haw v mae Nant y mynach, hen gartref teuluoedd enwog y 'Llwydiaid;' ao yn ffinio ar Ddolgoch y mae hen gartref y 'Wynniaid' enwog o'r Dolan gwyn. Nid oes dim o hen balasdy Dolgoch yn aros, am fod Mr. Roberts, ei berchenog presennol, wedi gwneyd bron bob peth yn y lie o'r newydd. Y mae ystsid Mr. Roberts tua 250 o aceri, ac y mae yr afon Fathew yn rhedeg trwy ei chanol. Yehydig gannoedd o latheni oddi wrth Dolgoch y mae y Rhaiadrau ( Water Falls) enwog, i weled pa rai y daw cannoedd o'r ymwelwyr fydd yn aros yn y Tywyn bob haf. Y mae llinell ffordd haiarn Tal y llyn yn rhedeg trwy y tir, a phout ardderchog yn croesi yr afon rhyw ychydig is law y Rhaiadrau. Y mae y faen lechau (stales) yn croesi trwy'r tir. Yr oedd Mr. Roberts wedi gwneyd gwell- iantau mawr trwy wneyd Hwybrau a ffyrdd at y Rhiadrau, ac at y dwfr-bistylloedd sydd mewn amryw- iol fanau ar yi etifeddiaeth; ac wedi arfaethu llawer yn chwaneg. Rhyw ddeng. mlynedd ar hngain sydd er pan yr ymsefydlodd efe yn Nbywyn fel fferyllydd; a thrwy ei fod yn ddyn mor llawn o fywyd, ni fu ond tymmor byr cyn cael dylanwad mawr yn y lie. Yr oedd ei sirioldeb. ei wyneb Hawen, a'i ymadroddion caredig yn cadw ei fasnachdy yn llawn cwsmeriaid braidd, bob amser; a llwyddodd i gasglu cyfoeth lawer mewn amser byr. Ond nid casglu cyfoeth i'w cadw yn farw oedd amean Mr. Roberts; ond yr oedd yn ddyn o ysbryd auturus, a gwnaeth lawer yn y ffordd hono. Bydd y gwelliantau a wnaeth yn Nhy- wyn yn sicr o gadw ei enw ar gof a chadw yn y dief a'r gymmydogaeth am oesau maith. Ond o holl weithredoedd hynod ei fywyd, diammheu genyf mai trosglwyddiad ystad Dolgoch i Gorphoraeth Tywyn, i fod er lies y dref am y tymmor o 999 o flynyddoedd, ydyw y bwysicaf a'r hynotaf. Fel y dywedais yn barod, yr oedd gan Mr. Roberts gynlluniau wedi eu tynu allan i wneyd y He yn un o'r manau mwyaf deniadol ac attyniadol yn Nghymru; a mawrhyderwn y caiff iechyd cryf etto i fwynhau a gweled ei gynllun- iau rhagorol yn cael eu cario allan yn llawn. Y mae wedi trefnu fod i ardrethoedd yr ystad gael eu gwario oil ar welliantau yn Dolgoeh, a'r rhai hyny yn gyfryw ag a fyddant yn agored i ymwelwyr a'r Tywyn yn mlsoedd yr haf. Bydd y He yn cynnwys ffyrdd a Uwybrau esmwyth i ymweled &'r holl olyg- feydd, ac esmwyth-feingciau, lie y gallant eistedd i syllu ar y golygfeydd rhainantus o'u httnjgylch ar bob llaw. Plenir, hefyd, lwyni o goed byth-wyrddion i fod yn gysgod rhag gwynt a gwres; a gwneir ynu erddi blodeuog, er Ilanw y lie A u persawr. Bydd yn lie rhagorol i gael trem ar natur yn ei gwylltineb a'i phrydferthion; a bydd yn sicr o fod yn Ile i attynu miloedd i ymweled a r fan, Credaf y bydd y weithred hon o eiddo Mr. Roberts yn llawn mor hir-barhaol, so yn llawer mwy bendith- iol, na cherflun ithfaen yr hen Gruffydd ap Adda, Dolgoch, yr hwn sydd yn eglwys Tywyn. A phwy a wyr na fydd i hen hanes Dolgoch, Nant y mynach, a'r Dolau gwyn gael ei aitudio gan ryw hanesydd yn y dyfodol, ac y bydd i lawer o drysorau hynafol Cymru Fu gael eu dwyn i sylw gan haneswyr ysgolheigaidd Cymru Fydd. Drwg iawn genyf ddyweyd fod yr hen foneddwr, Mr. R. J. Roberts, er's misoedd mewn gwendid mawr. Rhodded yr Arglwydd iddo adferiad etto ydyw dy- muniad miloedd, ac yn eu mysg YE HES IDSIS.

Bn farw geneth faloh yn P-ckhim drwy ddir. wasgn ei hnn. B ysiai I gauoi main,' ac aeth hwnw â hi i'r bedd. RHYBUDD. -Pa fodd i roddi prawf (tr Bur deh Cocoas.—Os ymdrinir a'r cyfryw gocoas gydag alkali a fferyllon, byddant yn meddu arogl meddygol pan yr agovir y tin, a bydd o hw tywyllach pan mewn gwlybwr. Nid ydyw COCOA CADBURY yn meddu nnrhyw chwaneg- iad, a sicrheir ei fod yn hollol bur. (5)

LLONGYFA RCHIAD Tr Parch. D. EUROF WALTSRS, ar ei ymuniad mewn gldn briodas d Miss KATE THOMAS, Gwynfe, yr hwn a draddodwyd pan y cyflwynwyd iddynt lu o anrhegion gweHtifawr gan eglwys Salem, Llan- ymddyjri, ar eu dychweliad o'u hymdaith briod- aol. Mewn chweider a llonder croesawp yn fawr Ein parchus weinidog, a'i fwyn Efa 'nawr; Maent heddyw dan gwlwm y c'lymau i gyd, Er cysur a llonder i'w gilydd bob pryd. Cymdeithas odidog yw eiddo y wraig, Ei rhinwedd a deimlir fel I'ochea *y Graig;' Y gwr o'r tu arall sydd noddydd di-ail, Er gwylio fel gwron ei briod dan haul. Yn awr ein dymuniad i'r undeb da hwn, Yw bendith y Nefoedd a'r ddaear yn grwnj Cyd-blether eu bywyd a gweddi a gras, A gwenau y gwynfyd wrth adael y maes. SAUNDERS DYFRI MORGAN. Cil-y-cwm House, Ebrill, 1902.

LLEF YR ANNUWIOL. Mae ei lef, fel ymweliad-yr Hydref Qyr adre' ddirywiad; Ei iaith a lyn wrth y wlad-o ddifti, Doa gamwrl, diia gymmeriad

Y FRIALLEN. Hawddamor, fwyn friallen, Sancteiddrwydd lecha'n gildd; Dan fantell werdd ceir hafaidd wen, A deigryn ar ei grudd Tra yno 'n syllu 'n dawel Ar farwol friw y wlad, A bywyd geir yn tremio drwy Ei siriol fynwes fad. Friallen dangnefeddus— Arianaidd seren dl6s; Darlithia purdeb yn ei ch6l Dan fedydd gwlith y nos; Yn unigeddau 'r mynydd, Rhwng breichiau 'r eiddew blydd, Mae'n siioganu newydd d6n Dan ddiluw toriad dydd. 'Dihalog yw'r friallen, A nwyfiant leinw 'i bronj Abertha'r haul ei gusan mwyn, Goreura'i gwefus lion; Mae fel morwynig lanwedd Yn sisial drwy y dd61; A delw'r gwanwyn ar ei hael Yn adfywhau o'i hôl. Chwech Heol. JOB GBOBGE,

CAN Y GWEIIYDD. Er nad wyf namyn gwehydd tlawd, Heb fawr o bethau'r byd, 'Rwy'n berffaith ddedwydd, dyna yw Y gamp, er hyn i gyd. Am aur ac arian ~wn i fawr, Eilunod dynolryw, Ond gwn am gyfoeth mwy el werth Yn addewidion Duw. Pe cawn i gynnyg heddyw fod, Yn D'wysog Gwalia Wen, Ynghyd A'r gobaith cael rhyw ddyd I Y goron ar fy mhen, Er fod yn rhyfedd genych chwi Addolwyr dnwies ffawd, Mae'n well o lawer geryf fi Gael bod yn wehydd tlawd. Yn nghwmni'r wenol dedwydd wyf Bob dydd am oriau maith, Beth w'Sr boneddion am fwynhâd A geir mewn gonest waith Os ydyw'r bardd yn cael mwynhftd Wrth wau englynion mftn, Hyfrydwch pena 'n mywyd i v Yw gwau yr edau wlAn. Mae dynolryw dan ddyled drom I'r gwehydd yn y tir; Ond araf iawn yw'r byd erioed I wel'd teilyngdod gwir. Dyfeisiwch gynllun a wna frAd. A dinystr dynolryw, Cewch fwy o barch na fi sy'n gwneyd Ei ran i'w cadw'n fyw. 'Dwy'n cenfigenu dim wrth neb Uwch mewn daearol fri; Pa un ai gwen ai gwg y byd A gaf, beth waeth gan i; Er nad wyf namyn gwehydd tlawd Heb fawr o bethau'r byd 'Rwy'n berffaith ddedwydd, dyna yw Y gamp er hyn i gyd. Carno. MOBKIS.

CAN DDISGRIFIADOL. Y diwrnod cneifio,' a'r defnyddiad helaeth ar Olew MORRIS EVANS. (Buddvgol yn Llangynog, Nadohg, 1902.) MAE gwr yr Hafod Groes I fyny 'n fore, Yn gwaeddi 'Codwch, boys I' Cyn gwisgo'i'sgidie; A'r gweision, bach a mawr, Sydd am y cyntaf Ar frys yn rhutbro 'i lawr, Rhag bod yn olaf. 'Dowch, galwch ar y own, Mae 'n ddiwrnod cneifio; Pa le mae Toss a Nell? Pale mae Pero ? Rhald cael y cwn bob un, Neu waeth heb gychwyn; Mae'r ddafad fach Gymreig Mor wyllt a'r Berwyn.' A dacw hwy yn myn'd, Yn lion a chryno, A phawb ei gi a'i ffon, Gan ddechreu dringo Hyd lethrau hen a serth Y mynydd cribog, CartreBe 'r gigfran dda, A Iletty'r tlwynog. Hen orchwyl digon blin Yw dringo' fyny, Ond Ah mae 'n werth y draul, A mwy, er hyny; Cael edrych ar y byd I lawr 6 danynt, A hwythau fry yn mhell O'i swn a'i helynt. Wel, dacw Pero 'n myn'd Ar hyd y terfyn, Gan weithio wrth gommand I drwch y blewyn; Mae Mr. Jones, y gwr, Yn gwaeddi 'n uchel, A Nell yn llamu 'n mlaen Mor rhydd a'r awel. Mae Toss yr ochor draw, Yn helpu Evan. Yn myn'd ar godiad llaw Yn siongc a buan; Ac ar ol chwiBlo 'n groch, A thrin, a bloeddio, Fe fydd yr helfa fawr Ynghyd yn gryno. Ac yna 'Hwi!' a 'Hys A Hai!' a chyfarth, Er mwyn eu cael i lawr I fro y buarth; A bellacb, dyna hwy, Heb fawr o ffwdan, Yn dyrfa fawr ei lI\h. O fewn i'r gorlan. Mae 'r breewest ar y bwrdd Yn awr yn barod, A Mrs. Jones a'r ferch Yn brysur hynod; Mae pawb yn brysio 'n mlaen Am ddrws y gegin, Ac 0 mae 'r bwyd yn dda 'Rol chwysu tipyn. Wel, erbyn hyn yn d'od Mae'r cymmydogion, Bob un am ro'i help llaw Yn lion a phrydlon; Wel, dacw Jones, y Piss, A gwr y Gerddi, A bugail Nant y fran, Ac Evan Parri; Ac, hefyd, gwas y Fron, A Gwen, o'r Dolau- Y hi sy'n lapio 'r gwlân, A gwrandaw chwedlau; Ar ol i bawb gael bwyd, A myned allan, Mae 'r oil yn hwylio 'n mlaen At fur y gorlan, Mae 'n rhaid didoli 'r ftyn 0 blith y defaid, A mater pwysig iawn Yw dal dyeithriaid; Mae pawb yn ddoniol iawn, A phawb yn siarad, Ac 0 mae 'r oil yn graff A m 'nabod dafad; p" le mae hon a hon, A'r blewyn garw ? A'r llwdwn penllwyd, mawr, Pa le mae hwnw? Pwy pia 'r ddafad fach A'r cefen gwaatad ? Pwy sydd yn holiti 'r ddwy, A bwlch tri thoriad? Wel, dacw be' di hwrdd,' Medd Evan Parri, 'Ar hyrddod goreu'r wlad Mae yn rhagori; Edrychwch ar el gyrn, Maent mor naturiol, Ac ar ei gynffon fawr- Mae'n bictiwr hollol.' Wet, bellach, dyna hwy Yn lot gyfaddas, Dowch, gyrwch hwynt i mewn Yn awr i'r cowlas; Ac yna, heb ymdroi, Na 'egwrsio rhagor, Prysura bawb yn mlaen Am ddrws y 'sgubjr; Ac ar ol eistedd lawr, Oil ar eu meingciau, A hwylio at y gwaith Y gloewon arfau, Mae busnes mawr y dydd Yn cael ei ddechreu, A'r gwtr bob un am fod Y cneifiwr goreu: Wet, dyn a helpo Bob, Yr bogyn druan, Mae hwnw 'n fdr o ehwys, A'i dafod allan; Efe sy'n gorfod dal Yr oll o'r defaid, Y llydnod cryfion mawr, A'r hen fammoglald, A'u codi dros y c6r I vrfr y meingciau, I fyn'd dan driniaeth lem Y dftr welleifiau; Gftyr Bob yn eithaf da Fod gryn wahaniaetb, Rhwng ambell un a'r llall 0 dan y driniaeth; A gwae y gwr yr hwn Ddigwyddodd bechu Yn erbyn teimlad Bob Ryw dro cyn hyny Mae 'r oil yn ddiwyd iawn A bryeiog 'rwan, A chile y Uafnau 'n myn'd Yn fAn a buan, A snits, a snits, a snats, Ar draws eu gilydd, A chwynfan ambell un Led front, afionydd; Mae 'r gair yn d'weyd mai 'r hwn Sy'n siarad mwyaf, Bob amser yw y gwr Sy'n cneifio leiaf; Anghonj 'i hun a'i waith, A gwaeth na'r cyfan, Mae 'n siwr o dori croen Y ddafad druan Mae 'n dda i'r ddafad dlawd, A'i pherohen yntau, Fod meddyginiaeth rid I wella 'r clwyfau. Ein Morris Evans enwog Yw y dyn, Y Cymro o Ffestiniog Yw y dyn, Dyfeisiodd werthfawr foddlon, I wella clwyfau dynion, Y ddafad fechan wirion, Hwn yw 'r dyn, Mae 'n haeddu clodydd mawrion Iddo'i hun. Mae 'n olew gwir effeithiol Ydyw siwr, A'i allu yn rhyfeddol Ydyw slwr; Defnyddir ef yn helaeth, Canmolir ef yn odiaeth, Gan bawb fel meddyginiaeth, Digon siwr, Mae 'n lladd pob anghrediniaeth, Ydyw illwr. Mae prif amaethwyr Cymru," Digon gwir, Bob amser yn gofalu, Dizon gwir. Am botel fawr o hono, Yu barod erbyn cneifio, Gofyna pawb am dano, Digon gwir, Wn i am neb sydd hebddo, Digon gwir. Pawb sydd Ag anifeiliaid, Dyma 'r oel, Chwi berchenogion defaid, Dyma 'r oel, Pan fyddont yn cynrhoni, Neu colic brwnt a'r rhyddni, Neu 'r clafr yn eu poeni, Dyma 'r oel. I'w gwneyd yn iach a heini', Dyma 'r oel. Mae 'r crochan pitch henafol Ar y t&n, Yn berwi yn hamddenol Ar y tin, Ond dyna waedd ao wchw,' Fe drodd y crochan hwnw, A llosgwyd dau yn arw, Gan y tan, Oedd yn y pitch poeth ulw Ar y tfcn. Fe waeddai pawb mewn cyffro P ie mae 'r oel, A dacw hwy yn rhwblo Gyda'r oel; A daethant, do ar fyrder, Yn iach o'u poen a'u pryder, Mae 'r ddau yn diolch llawer, Am yr oel, Mae hyn mor wir a'r pader Am yr oel. Mae dydd mawr y cneifio ar ben trbyn hyn, A'r haul sydd yn cilio dros ysgwydd y bryn, Claed hwyl a difyrwoh, a llawer o sfrn, Cyd-rhwng y bugeiliaid, y defaid, a'r own. Mae 'r defaid yn brefu 'rol colli eu gwlan, Yn methu adnabod eu gilydd yn lin, A'r hyrddod yn ymladd yn ddigllawn a ff61 Wrth gychwyn i fyny i'r mynydd yn o\ Mae swper poeth, blasus, yn awr ar y bwrdd, Yn disgwyl y dynion cyn oychwyn i ffwrdd; Ao O mi fydd hwnw yn dda, oni fydd, 'Rol llafur a lludded helbulon y dydd. Llanwddyn. TOM PARBY.

Ymwelodd y Shah âRhufaio. a gwnaeth ei hun yn dra phoblogaidd trwy wrthod ymweled &'r Pab,

PCloffion. NID yw y dail byth yn syrthio oddi ar bren y bywyd.-Ijeo?& Gregory. Y MAE v drysiu i bethau mawr yn ami ya rhal bychain.—Dr. John Watson. RHESWM.—Nid yw y llygad yn crwydro dim pan o dan arweiniad rheswm. NID ydyw cyfeillgarwch dyn dichellgar ond yn unig hunan'lesh&d; ni enmllwch ddim oddi wrtho. Y MAE diogi fel yr hunlIef-y munyd y dechreu- wch ymysgwyd eich hunan, yr ydych yn ei yrn. ymaith. Y B ydym ni yn earn y rhai hyny sydd yn ein hedmygu ni ya fwy ca'r rhai yr ydym ni yn en hedmygu. Y MAE meddwl ag sydd yn ymwybodol o'i gyfander yn ffieiddio dyweyd mwy nag y bwriada ei gyflawni. Y MAE boddlonrwydd yn chwyddo yr batling i dalent, ac yn gwneyd hyd yu oed y tlawd yn gyfoethocach na'r India. YFORY.—Y dydd pan y mae eybyddion yn cyfranu, pan y mae diogwyr yn gweithio, a phan y mae pechaduriaid 3n diwygio. RHYDDFRYDIG.-Y mae hen ferch yn fwy haelfrydig nag un ieuangc. Gall y ddiweddaf fod bob amser yn ewyllysgar i roddi beathyg llaw i chwi; ond gwna y gyntaf roddi ei llaw i chwi, ac hyd ya oed diolch i chwi hefyd. GOFYNWYD i ddyn ar ei wely angen a oedd yn birod i wrthsefyll y diafol a'i holl weithredoedd. 'Tewch a sôn am hyny" meddai yctau, 'yr ydwyf yn myned i wlad ddjeithr, ac nid oes ainaf eisieu gwneyd gelynion i mi fy hunan.' PA FODD Y GWENWYNODD EI HUN.-Pan grybwyllwvd fod y Marquis de Creqwi, yr hwn oedd yn bynod am ddiyetyru pobl, wedi gwen- wyno ei hun, sylwodd Madame de Marchais—• Y mae yn debyg ei fod wedi brathu ei dafod ei bUD.' ADNEBYDD DY HUN.—Pa fodd y gall dyn ad. nabod ei hun ? Nid byth drwy fwriadu, ond yn hytrach drwy weithredu. Ymdrecha wneyd dy ddyledswydd, a thi a gei wybod dy allu. Ond beth yw dy ddyledswydd? Angenrheidiau y dydd. -Goethe, ENWOGRWYDD.—Nid ydyw dynion gwlr fawr byth yn trafferthu eu hunain ynghylch eu henog* rwydd. Y maent yn pwysoyn wrol ar lwybr an. rhydedd, ac yn gadael i'w clod gymmeryd gofal o hono ei hun. Y mae mor sicr o lwyddo ag un- rhyw ddeddf mewn natar.—Tuckerman. YR oedd daa fAohgen yn ffraeo ar hyd y ffordd o'r tf i'r yagol; a phan yr oedd un o honynt a'i droed ar riniog drws yr yegol, troes ei gefn, a sibrydodd wrth y bacbgen arall o'r tu 61 iddo— "Doea gen ti ddim menydd mul, Dei.' 'Gwn hyny, ond y mae gen ti, Wil,' oedd yr atteb parod. Y G 0 G (Gan NOAH, Melincryddan) Fe ddaeth y gôg i Gymru O'i lloches gudd i ranu, Ei halaw ieuangc er yn hen, O"na'i hawen bawb i wenn. Dawn hudol ei dau Bodyn Swynola fryn a dyffryn Fe gollai'r gwanwyn ran o'i fri Pe collem ni ei hemyn. Mor swynol yw ei seiniaa Tra'r wawr yn geni golan, A'r gwanwyn hardd yn tyfu'n hit, Ei henw wna ferth nodau. Gwnaeth ennill-ei choeth enw Wrth eacu Gwcw.' Gwcw Ac efelychwn ninnau hon Yn hylou er ein helw. Caiff weision i'w gwas'naethn, A beirdd ei chlod wnant ganu Tra hithau geidw'i hiaith o hyd Drwy oesau'r byd heb lygru. Mor hên-ac 0 mor newydd— Yw cAn y 'deryn' dedwydd. Mor newydd yw ei deunod p6r A gruddiau tSr y wawrddydd. A 'Gwcw' oedd yn gana Pan oedd y Crmry'D gwaedu, Er eadw'u hiaith yn fyw a gl&n A Gwiad y gan i dyfu. A Gwcw,' gana etto, A dywed wrth bob Cymro U cadw'th iaith, sc wrthi gl £ n, Tra gwanwyn yn blagnro. FC'AFAI bachgen bychan o was i werthwr pysgod ar heol mewn gofal o'r baegedi un diwrnod, tra yr oedd ei feistr wedi myned ar neges dros y ffordd. Daeth gwraig haibio, a gofynodd—'Ydi'r pysgod yma'n ffres, macbgen i?' 'Wn i ddim wir, 'does dim ond pythefnos er's pan ydw i yma,' oedd yr atteb. AGORODD y diweddar Dr. Talmage un tro lythyr oedd wedi cael ei gyfeirio iddo, ac oddi mewn yr oedd darn o bapur, gyda'r gair 'Ffwl' arno; a phan yn ei ddarllen allan i'w gynnulleidfa, dywedodd'Yr wyf yn gwybod am lawer ami gylchiad ag yr oedd y person wedi anghofio arwyddo ei enw wrth lythyr, ond dyma yr unig dro i mi wybod am ddyn yn arwyddo ei enw ac anghofio ysgrifenu llythyr.' COF DR. JOBNSON.—Ymeymmerodd y Dr. Johnson a dysgu iaith yr IsiE'lmyn ychydig o flynyddoedd cyn ei farwolaeth. Mewn un boreu, pan yn hen wr, efe a ddifyrodd ei hun drwy dros- glwyddo i'w g6f wyth cant o linellau Virgil. Pan ya dair ar ddeg ar hngain oed, ac yn di- oddef o dan ymosodiad o'r parlys, efe a gyfansodd- odd weddi Lladinaidd, er cael gweled a oedd wedi colli ei allnoedd meddyliol ai peidio. DIFYRWCH.- Yr oedd yr Archesgob Wbateley un tro yn nghwmni amrvw ddynion enwog, a dyrysodd hwynt oil drwy ofyn y owestiwn hwn iddynt—' Pa beth yw yr achos fod defaid gwynion yn bwyta mwy na rhai duoo ?' Nid oedd rhai yn hysbys o'r ffaith hynod; ceisiodd eraill roddi attebioH dysgedig ond yr ceddynt oil yn awyddt us i wybod y gwir schcs. Ar ol eu cadw i ryfeddu am beth amser, efe a ddywedodd « Y rueswm ydyw, o herwydd fod chwaneg o honynt.' HARNWR CYFBWYS.—Gwnaeth dyn cyfoethog ei ewyllys, gan adael yr oil a feddai i gwmni o'i gyd-ddinaswyr i'w rhanu, ond i roddi i'w etifedd cyfiawn « y cyfryw ran ag oedd yn eu boddhau hwy.' Pan y darfu i'r etitedd erlyn y owmni am ei gyfrac o r eiddo, gofynodd y barnwr a oeddynt yn ewyllyeio cario allan ewyllys y testamentwr ac os felly, pa ddarpariaeth oeddynt yu ei gynnyg i'r etifedd ,Caiff ef y ddegfed ran,' meddenb hwy, | a ni a gymmerwn i ni ein hunain y naw eraill.'—'Oymmerwch, ynten,' meddai y barnwr. 'y ddegfed ran i chwi eich hunain, a gadewch y gweddill i'r etifedd, canys, yn ol yr ewyllys, y mae efe i gael y gyfran sydd yn eich boddhau chwi.' GWIRIONDEB GORUCBEL.-Bydded i ddyn gael yr hyn oil a all y byd ei roddi iddo, y mae er hyny yn drnenua oe bydd ganddo feddwl iselwael, annysgedig, ac anghrefyddol. Bydded iddo gael gerddi, caeau, coedwigoedd, rhodfeydd, a digon o addurniadau a boddhad, tra ar yr amser na bydd an Duw yn ei holl feddyliau, bydd er byny yn drnenua. A bydded i ddyn arall fod heb faea na gardd bydded iddo ond yn unig edrych ar oatur gyda meddwl goleuedig-meddwl a all weled so addoli y Creawdwr yn ei weithiau, a all eu hya- tyried fel arddangosiad o'i alia, ei ddoethineb, ei diaioni, a'i wirionedd-y mae y dyn hwn yn fwy, yn gystal ag yn hapnsach, yn ei dlodi na'r llall yn nghanol ei holl gyfoeth. Y mae un ychydig yn uwch na'r anifail, a'r llall ychydig yn is na'r angel.