Baner ac Amserau Cymru

'CYMMERIAD HYNOD.' Y MAE Wesleyaid Dinbych, yn ystod y mis hwn, yn dathlu canmlwyddiant eu haddoldy-capel Pendref. Nid pawb sydd yn hysbys o'r ffaith mai hwn ydyw yr addoldy Cymreig cyntaf erioed a godwyd gan gyfun- deb parchus y Wesleyaid. Can mlynedd i r wythnos gyntaf o'r flwyddyn hon yr agorwyd ef, a gweddus iawn yn y cyfeillion selog hyn ydyw cadw gwyl goffa am amgylchiad mor dra dyddorol. Y Sabbath cyntaf o'r flwyddvn, y mae n debyg, sydd i'w yatyried fel adeg fwyaf arbenigol y dathliad, pryd yr oedd llyw- ydd y Dalaeth-y galluog a'r adnabyddus Barchedig Hugh Jones a Dr. John Hughes (Glanysiwyth), yn gwasanaethu; a'r nos Lun dilynol caed cyfarfod cyhoeddus i ymlawenhau yn airiol yn y ffaith fod yr achos yn ymddangos mor hoew, cryf, ac iach, er yn ganmlwydd oed. Tra gweddus yn mryd pawb sydd yn credu mewn caTiad brawdol, hefyd, ydoedd ym- ddancosiad y ddirprwyaeth a gynnrychiolai y Meth- odistiaid Calfinaidd, yr Annibynwyr, ar Bedyddwyr, a'r hon oedd o dan nawdd arbenig Cynghrair yr Eglwysi Rhyddion yn y dref, yn y cyfarfod i lon- gyfarch y frawdoliaeth yn Mhendref yn nelllduol, ar cyfundeb Wesleyaidd yn gyffredinol, ar achlysur hapus y dathliad hwn. Y mae adroddiad am y cyfarfod hwnw wedi ymddangos eisoes ya eich col- ofnau.. Nid ar hyn, modd bynag, y terfynai y dathliad. Trefnodd byrwyddwyr yr achos iddo barhau ar hyd mis Ionawr, mewn pregethau arbenig ar y Sabbothau, a darlithiau bob nos Lun hyd yma. Y mae y Sab- bothau wedi eu llanw yn ol y trefniant; ond barnwyd yn oreu peidio cael darlith y Parchedig J. Price Roberts, o Liverpool, yr ail nos Lun, o herwydd fod Miss Rosina Davies, yr efengylea iraidd ac ymroddedig o Gwm Ehondda, yn dechreu ar gyfres o bregethau diwygiadol yn nghapel yr Annibynwyr yn L6n Swan yr un noson. Megys rhwng cromfachau caniataer i mi ddyweyd ddarfod i Miss Davies ddyfod, a chael nerth i draddodi tair o'r pregethau mwyat efengylaidd a phwrpasol yn bossibl, i gyhnulleidfaoedd enfawr ac astud. Bob nos llenwid yr addoldy eang o wranda- wyr ac er na ddychwelwyd neb yn amlwg, neu mewn geiriau eraill, nad arosodd neb 'ar ol yn y seiat yr un o'r tair noswaith hyn, etto yr wyf yn teimlo yn gwbl argyhoeddedig nas gall fod yr oil o r hid da a hauwyd ganddi wedi syrthio ar fin y ffordd, y tir creigiog, ac yn mysg y drain. Rhaid fod llawer o hono wedi cael daear dda, a dwg ei ffrwyth etto, hwyrach yn mten blynyddoedd. Ond hyn yna megys wrth r tOsio. Nos Lun diweddaf y Parchedig M. E. Jones, gwein- idog newydd rhadlawn y gylchdaith, ydoedd yn traddodi darlith Gwyl y Dathliad. Cly wswn o'r blaen am fy nghyfaill fel pregethwr, a phawb yn rhoddi uchel ganmoliaeth iddo. Nid dyn cyffredin, ynddiau, a fuasai yn anturio dyfod yn olynydd i ddyn mor gryf a'r Parchedig Evan Jones, yn awr o Liverpool. Ond yn ol pob peth a glywaf, gwna Mr. M. E. Jones y tro, a lleinw ei le yn gampus. Ond nid oeddwn wedi clywed gair am dano fel darlithydd. Yn yr ystyr hwn, etto, y mae efe wedi llanw y disgwyliadau, Ie, a mwy na'u llanw, canys deuai pawb allan o addoldy Pendref, nos Lun diweddaf, wedi eu 'plesio yn anwedd,' ys dywcdai yr hen frawd o sir Fflint ar ol bod yn gwrandaw ar yr anfarwol a'r athrylithlawn Kilsby Jones yn darlitbio am y tro oyntaf. Ac wrth gofio, Kilsby Jones, hefyd, ydoedd testyn y ddarlith wir ddifyrus hon gan Mr. Jones. Yn gyfrwys lawn, yr ocred y gih parchedig wedi enddio ei destyn o dan gochl yr ymadrodd Cymmenad Hynod!' Dyfalai llawer pwy a adai y 'cymmeriad hynod' hwnw fod; ac yn t aturiol cymmerai y rban fwyaf yn ganiataol mai rbvw ddysgjbl hynod i John Wesley ydoedd Qud Iddo fed. Y darlithydd yn weinidog Wesleyaidd, y man y traddodid y ddarlith yn gapel hynaf Wesley- aeth yn Nghymru, yr achlysur yn ddathliad can. mlwyddiant Wesleyaeth yn y lie hwnw, arcadeirydd, yn bendifaddeu, yn Wesleyad o'i goryn i'w sawdl, ao hyd fer ei esgyrn (er yn un o'r dynion mwyaf eangfryd y tarewais arno yn un man mewn trigain mlynedd o Is deitbio daear), bid siwr, a bid sicr, rhyw Wesla' y rhaid i'r 'Oymmeriad tlynod' fod. Wrong! Anni- bynwr Ië, Annibynwr o'r Annibynwyr hefyd Nid Wesleyad, Methodist Calfinaidd, na Bedyddiwr. Y Parchedig James Rhys Kilsby Jones! Pawb a adwaenent Kilsby yn nyddiau ei gnawd aadJefantfod yr vmadrodd Cymmeriad Hynod' yn life-size portrait o hono mewn dim ond dau air Ond peth bawdd ydyw rhoddi y testyn allan yn y wedd hon. Nid mor hawdd ydoedd +,.ynti y darlun o flaen bagad o bob!, a gwneyd i'r rhai hyny dystio ar y diwedd fod y darlun a r enw yn atteb i'w gilydd 1 el gwyneb mewn drych. Ond dyna a wnaeth y dailithvdd penigamp twn, ac a wnaeth mor rhwydJ a didrafferth-a diymhongar yn y fargen -nes rhyfeddu, yn gystal a dyddori pawb. Un peth —a dim ond un peth yn unlg--sydd yn destyn gofid yngl)vn &'r ddarlith hon a dyna ydyw hwnw, na buasai yr addoldy yn orlawu, oriel a llawr. Yr wyf yn sicr o ua ffaith, nid amgen y bydd yn Mhendref lawei chwaneg pa bryd bynag y cyhoeddir y gweinidog Jone;) i dcaddudi darlith etto hon neu rywun ai~Yr wyf eiaoes wedi dyweyd mai fy nghyfaill, IV'r. Boa>; Jon en oedd yn y gadair Y mae yutau, hefyd, yn Gymmeriad Hyncd' ei hun, a gwell na tod yn hynod—y mae efe yn gymmeriad gwerthfavn mewn byd ac eglwva. Hir ces i'm hen gyfaill! Y mae yn debyg mai am ei fod ef yn 'gymmeriad hynod' ei hun, lei y dywedwyd, ac newydd fod yn gwrandaw am gymmeriad hynod,' y mynodd efe wneyd y dar- lithydd, druan, hefyd, yn 'gymmeriad hynod. Heb yr un crychyn ar ei wyneb, ac yn edrych mor Bad a difrifol ag y gall efe edrycb, pan y byddo hyny at el bwrpas", meddai efe wrth gynnyg y diolchgarwch Wel, gyLillion, liyna ni wedi gwrandaw am gym- nmiod hynod. Ond wyddoch chwi mai cymmeriad Hynod, hefyd, ydi y darlithydd ei hun. Y mae gyno ni woinidogion iawer wed| tod yn Mhendref yroa, ar hyd y ckn mlynedd, ond gwtr priod oeddan nhw bob un. Y mae yma dy braf ar gyfer y gweinidog, a'i wraig, a'i blant, a'i forwyn. Ond hen lango ydi Mr. Jones. Fuo gynon ni yr un hen langc yn weinidog erioed o'r blaen, ond naddo William DatÏs? Dyma i chi gymmeriad hynod arall, yn ddigon siwr i chi.' Ac wedi Hona yn meusydd Boaz,' yn y cywair donfol hwn y gollyngwyd y gynnulleidfa adref, ar ol gwneyd I casgliad gwyn.' BRK-LWYD.

LLANGEPNI. LLYS YR YNADON. DYDD Llun, ger bron y Milwriad T E. J. Lloyd, a'r Mri. T. Owen, O. Jeffrey Jones, O. Trevor Williams, 0. H. Ffoulkes, y Cadben Laurence Williams. Dr. E. Williams, a'r Anrhydeddus 0. Vivian, gwrandawyd yr achosion canlynol:— Cadw ci heb drivydded.—T. Pr'tchard, Tai Newydd, Talwrn, a gyhuddwyd o'r trosedd hwn gan y Ehingyll W. Hughes, Llangefni. Rhoddwyd tyatiolasth gan R. Price, Frongoch, Talwrn; y Rhingyll; a W. Roberts, Ty"nllldiart, ynghylch y nifer o gwn a gedwir gan y diffynydd. Gwadai y diffynydd fod ganddo fwy o gwn nag yr oedd ganddo o drwyddedau am danynt. Dirwywyd ef i 7s. 6c., a'r costau. Meddwdod,—Yr heddwas T. Jones, Pentraeth, a gyhuddai Owen Roberts, Plas Goronwy, Llanbedr- goch, o fod yn feddw ac afreolus. Dirwywyd ef i 18., a'r costau. John Davies, Groeslon, Gaerwen, a gyhuddwyd gan yr heddwas W. Evans o fod yn feddw ac afreolus. Hefyd, David Hughes, Merddynpridd, Gaerwen, a gyhuddwyd o gyffelyh drosedd gan yr un swyddog. Amddiffynid gan Mr. Hindley (S. R. Dew. a'l Gyf,), Bangor. Rhoddwyd tystiolaeth dros yr amddiffyniad gan Daniel Jones, Ty'nllidiart, Gaerwen. Tystiai hwn fod John Davies yn sobr, tra yr addefai John Davies ei hun ei fod yn feddw. T. Hughes, Tanyffordd, Gaerwen, a dystiodd ei fod yn nghwmni D. Hughes tuag again munyd wedi deg, a'i fod wedi myned gydag ef at y tt. Tystiodd mam D. Hughes iddo ddyfod i'r ty tuag ugain munyd wedi deg y noson o dan sylw, a'i fod yn berffaith sobr. Gorchymynwyd i John Davies dalu y costau, a thaflwyd allan y cyhuddiad yn erbyn D. Hughes. Dim Goleu.-Yr beddwas H. Jones, Niwbwrcb, a gyhuddai John Jones, Penldn, Niwbwrcb, o beidio defnyddio goleu yn ei gerbyd. Rhyddhawyd ef gyda rhybudd Cais am Wahardid —Gwnaeth Ellen Caddick Evans gais am wahaniad oddi wrth ei gvvr, H. Caddock Evans, Wern Uchaf, Llanddona, ar gyfrif el gceulon- deb mynych tuag ati. Ymddangosai Mr. W. Thornton Jones droi y gwr. Gwrtbodwyd y cals Mtddw.—Morris Hughes, Ty'ngrisiau, Brynsiengcyn, a gyhuddwyd gan yr heddwas H. Joms o fed yn feddw yn y Groeslon Inn. Dirwywyd ef i 2s. 6c., a'r costau.

DIRWESTOL. Nos Sul bu cyfarfod dirweatol, fel y mae yr arfer er's amser bellach, yn Ysgoldy Moriah, o din lywydd- iaeth Mr. W. Pritchard, llythyr-gludydd. Cafwyd anerchiad priodot gan y lly wydd a'r Parch. R. Thomas (M. C.), Llanerchymedd, a phedwarawd swynol gan Mr. T. H. Hughes, arlunydd, a'i barti.

CYMDEITHAS LENYDDOL MORIAH. Yn nghyfarfod y gymdeithas hon, nos Wener, o dan lywyddiaeth Mr. Henry Jones, Caradoc Villa, darllen- wyd papur dyddorol ar Fryniau Cassia,' gan Miss Gwladys E. Williams, Cefnl Cottage. Siaradwyd ya mhellach gan y Mri. T. Edwards, Glandftr; G. 0. William3, Caxfcon House J. R. Wiliiams, Bulkeley Square; A. J. Williams, Bee Hive; Ellis Jones, Regent House; R. Davies, Ysgol y Bwrdd, a'r lIywydd. Cafwyd cymmaint o hwyl gyda hwn fsl y bu raid gohirio darllen papur arall oedd ar y rhaglen. GOHEBYDD.

RHOSLLANERCHRUGOG A'R CYLCHOEDD. CYFARFOD YSGOLION. CYHNALIWYD cyfarfod ysgolion mewn cyssylltiad ag Undeb Ysgolion Sabbothol Methodistiaid Calfinaidd Dosbarth Gwrecsam ar Rhos, dydd Sabbath diweddaf, yn nghapel Methodistiaid Calfinaidd Moriah, Pongc- iau. Llywyddwyd am ddeg a dau gan Mr. Hezeciah Jones ac am chwech, gan Mr. Dan Edwards, Rhos. Holwyd y plant yn y Rhodd Mam, gan Mr. S. Roberts, Rhos; y dosbarth o dan 21ain, yn loan xiv., gan Mr. Isaac Smith, Rhos; a'r dosbarth hynaf yn yr Hyfforddwr, gan Mr. E. Edwsrdp, Campbell Street. Cafwyd adroddiad cysurus iawn gan Mr. Price Jones, arolygwr; a chan Mr. William Dodd, yr ya- grifenydd, o sefyllfa yr ysgol yn Moriah. Darllenwyd papur ar 'Ymddygiad gweddus yn nhy yr Arglwydd,' gan Mr. Josuah Davies, Pongc- iau.

CYFARFOD CYSTADLEUOL. Cynnaliwyd y cyfarfod hwn nos Sadwrn diweddaf, yn nghapel Seion, Cefn Mawr, o dan nawdd Cym- deithas Len a Chan Penybont. Llywyddwyd gan Mr. John Price. Am ddatganu y don 'Emrys' (Emlyn Davies), dy- farnwyd y wobr o bunt i barti Mr. Gethin Davies. Unawd, 'A dream of Paradise,' neu 'Star of Bethle- hem.' Cyfartal, Mrs, J. Pritchard Jones a Miss Emily Thomas. Tri phennill ar lafur. Goreu, Mr. Robert Matthews. Prawf ar y Modulator. Cyfartal, Mr. Newton Wright a Miss S. Williams. Adroddiad, 'I'r nef fo'r llûd.' Goreu, Mr. S. Valentine (Cefnydd). Beirniadwyd gan Mr. Arthur Davies, J. Price, Thomas Owens, a Berwyn Cyfeiliwyd gan Mr. Joseph Daniels.

CYNGHOR PLWYFOL PENYCAE. Cynnaliwyd y cynghor uchod nos Wener, yn y Neuadd Hyhoeddus, Yr oedd yn bresennol y Mri. Hugh Griffiths (cadeir- ydd), J. Griffiths, W. Evans, Richard Roberts, E. O. Evans, John Evans, John Williams, Henry Pickering, Thomas Evans, Joseph Phillips, Henry Davies, D. Evans, Thomas Parry, a'r ysgrifenydd (Mr. Phillip Pickering. Cofnod ion.—Darllenwyd a chadarnhawyd cofnodion y cyfarfod diweddaf. Aelod Newydd. — Hysbysodd yr ysgrifenydd fod Mr. George Jones, Afoneitha Road, wedi colli ei ael- odaeth yn y cynghor drwy absennoli ei hun am dros chwe mis, ac mai prif amcan y cyfarfod ydoedd ethol aelod newydd yn ei le. Rhoddwyd ystyriaeth ddyladwy i'r mater, yna cynnygiodd Mr. Thomas Parry, ac eiliodd Mr. Richard Roberts, fod y sedd yn cael ei chynnyg i Mr. John Roberts, Tai Bethel, a phasiwyd yn gyffredinol. Ffordd Fudr.—Galwyd sylw gan amryw at sefyllfa y ffordd rhwng Pentre a Thai Nant. Bu y cynghor yn trafod y mater yn ei gyfarfod diweddaf; ond gan na wnaed dim yn derfynol, ail godwyd y mater. Hysbyswyd fod y ffordd wedi bod o dan sylw y Cynghor Dosbarth; a bod y cynghor hwnw wedi dewis pwyllgpr i chwilio i mewn 1r cwynion. Llytkyrau. — Galwodd yr ysgrifenydd sylw at y priodoideb o ddewis pwyllgor plwyfol i gyfarfod a phoatfeistr Rhiwabon; ac i gyflwyno iddo awgrym ar iadau gyda golwg ar ddosbarthiad cynuarach o'r llyth- yrau yn y boreu; a< hefyd, ddosbarthiad prydnawnol drwy yr boll aidal. Dewiswyd y rhai canlynol i gario yr awgrymiad allan: — Y Mri. Richard Roberts, Thomas Evans, Hugh Griffiths, a W. Evans ( Alaw Mabon).

PREGETH. N03 Iau bu v Parch. S. T. Jone3, Rhyl, yn traddodi pregeth yn y Capel Mawr, capel y Methodistiaid Cdfinaidd, Rhos, i gynnulleidfa^ifeth, Caed preg- eth ardderehog; a dyddorol yITOK gvfeled Mr. E, Mills yn ei swyddnewydd fel desbreawr y gâa, yn lie y diweddar Mr Robert Davies, cantwr.

DAMWAIN ANGEUOL. Tra yr oedd Mr. Alfred Scott, Plas Is".f, yn dilyn ei alwedigaeth arferol, prydnawn dydd Llun diweddaf, wrth Gronfa Vdwfr Newydd Penytae, cyfarfyddodd a damwain alaethus iawn. Ymddengya ei fod yn llenwi cert & phridd, fel yr arferai wneyd, yn ymyl llechwedd, pryd y syrthlodd o ddeutu hanner tynell o glai yn ddi-rybudd, gan ei gladdu. Gwnaed brya i symmud y clai, a symmiul- wyd ef i Ysbytty Rhiwabon; ond bu farw cyn cyr- haedd, bren.

Y TRENGHOLIAD. Cynnaliwyd trengholiad ar ei gorph nos Lun, yn y Black Horue Inn, Groes, o flaen yr is-drengholydd, Dr. J. C. Davies, Rhos, a deuddeg o reithwyr, gyda Mr. Till, Rhos, yn flaenor arnynt. Y tyst cyntaf ydoedd Mr. John Thomas Scott, mab y trangceclig, yr hwn a roddedd dystiolaeth o adna- byddiaeth. Mr. Fred. Owen Rowlands, timekeeper, a gyflwyn- odd gynllun o'r man y digwyddodd y ddamwain. Dy- wedodd ef mai yr achos o'r codwm, yn ol ei dyb ef, ydoedd effaith yr haul ar y llechwedd; o blegid yr oedd y lie wedi rhewi yn ystod y nos a phan ym- ddangosodd yr haul yn ei nerth meiriolodd, a rhydd- hawyd y clai. Mr. Charles Cox, Llwyneinion, cyd-weithiv/r, a ddywedodd iddo ef, y boreu hwnw, fyned i be a y llechwedd i edrych a oedd pob peth yn ddiogel; a thybiodd ei fod yn hollol felly. Barnai ef, fel Hew- lands, mai yr achos o'r codwm ydoedd effaith j r haul ar y clai rhewllyd. Daeth y codwm i lawr yn hollol ddi-rybudd, a chladdwyd y trangcedig o dan banner tynell o glai. Symiodd y trengholydd y tystiolaethau i fyny, ar bwys y rhai y dygodd y rheithwyr, heb adael yr ystafell, ddedfryd o Farwolaeth Ddamweiniol.' GCHEEYDD.

LLANNEFYDD. TKADDODWYD darlith ddyddorol ac adJysgiadol iawn, yn yr Ysgoldy Cenedlaethol, nos Wener, yr 17eg cyfisol, o dan lywyddiaeth Mr. W. Jones, Penporchell, gan Mr. O. Bryner Jones, o Goleg Bangor, ar Wr- taith a gwrteithio.' Meddyliai llawer mai ychydig a fuasai y cynnulliad, ac mai sych a fyddai y ddarlith, ond siomwyd pawb yn y cyfeiriad goreu. Cafwyd cynnulliad lliosog o amaethwyr parchus, a dynion mwyaf meddylgar y plwyf. Yr oedd rhagfarn tyn mysg rhai yn erbyn ffermio trwylyfr, am mai profiad ydyw yr ysgol oreu. Ond dangosodd y darlithydd i foddlonrwydd nad oedd deall gwyddoniaeth yn un rhwystr i brofiad, Ymddengys fod y darlitbydd yn amcanu at fod yn ddyddorol, a llwyddodd; ond cafodd gynnorthwy trwy wrandawiad astud a deallgar yr amaethwyr. Rhyfedd mor gynnefin ydyw y wlad wedi dyfod yn enwau y gwahanol elfenau sydd mewn tir a gwrtaith. Manteisiwyd ar y cyfleusdra ar y diwedd i ofyn oweetiynau i'r darlithydd gan y cadeirydd, a'r Mri. W. Williams, Biyngwyn, a P Roberts, Hafotty; ond y cwestiwn a gafodd fwyaf o gymmeradwyaetb y gyn- nulleidfa ydoedd gofyniad Caerenydd i'r darlithydd sef, 'A ddowch chwi yma etto o hyn i Galaumai Ond ymddengys nad all ddyfod y tymmor yma etto. Byddai yn briodol iawn i'r Cynghor Plwyf wneyd cais am gyfres o ddarlithiau y gauaf nesaf. Y mae ymweliad cyntaf Mr. Jones a'r fro wedi rhoddi boddlonrwydd mawr. Gykt

MYDDFAI. Awn yr wythnosau diweddaf heibio yn lied dawel yn y lie hwn. Cynnaliwyd cyfarfodydd crefyddol yn y capelau a'r Llan. Y mae llawer o wahaniaeth rhwng yr oes hon a'r oea o'r blaen yn cynnal wythnosau olaf hen flwyddyn a dechreu blwyddyn newydd. Yr wyf yn cofio yn dda, pan oeddwn i yn hogyn, fod yr ben bobl yn codi yn foreu, ae yn myned i'r capelau, a lleoedd eraill, i gynnal cyfarfodydrt gweddiau cyn toriad y wawr boreu ddydd y Nadolig, er engbraifft; a byddai rhai o honynt yn cael hwyl ardderchog, nes tynu y Nefoedd i lawr i'r cyfarfodydd weithiau. Ar doriad y wawr, with ddychwelyd o r cyfarfodydd hyn, byddai y bechgyn a'r merched yn canu nes byddai y cymmoedd yn adjain, nes y gallem feddwl ein bod ar feuaydd Bethlehem y boreu hwnw y ganwyd y Ceidivad; im tyb i yr oedd rhyw drydaniaeth ysbrydol yn y cyfarfodydd gynt. Y mae y peth hwnw wedi myned yn eisieu, i raddau mawr, yn y dyddiau hyn o'r cyfarfodydd crefyddol. Beth ydyw yr acbos nis gellir rhoddi cyfrif, ond fod pob oes yn myned iL'i phethau gyda hi i raddau pell iawn. Hyderwn fod peth mawr yn aros.

ELUSENAU. Cyfranwyd yr elusenau plwyfol fel arfer. Darog*nir gan rai y bydd yr elusenau hyn wedi myned yn fedd- iant i'r rhai sydd yn byw uwch law angen heb fod yn faith. Dywedir fod tri math o bobl yn eu derbyn yn awr sef, y rhai sydd wedi myned yn hen ac yn analluog i weithio, yn derbyn cynnorthwy plwyfol, neu o rywle arall, i'w cynnal. Gallem feddwl, modd bynag, fod gan y rhai hyn hawl deg i'r elusenau. Eraill sydd yn eu derbyn ydyw dynion cymmharol ieuaingc, ac yn alluog i wneyd gcrchwyl o vaith pa bryd bynag y bydd galw am hyny, heb ond teuluoedd bychain ganddynt i'w cynnal. Nid wyf am ddyweyd dim am y rhai hyn. Ba ned y rhai sydd yn gym- mhwys i hyny. Dywedir fod eraill yn eu derbyn sydd yn byw ddigon uwch law angen, a chanddynt arian tu cefn, fel y dywedir, ac yn derbyn 116g oddl wrthynt yn lfyn^ddol. Os ydyw arian yr elusenilu yn cael eu rhoddi i rai felly sydd yn byw uwch law angen, rhai na fwriadwyd erioed iddynt eu derbyn, oni ddylai y Cynghor Plwyfol, a'r ymddiriedolwyr, edrych i mewn i'r mater. Nen, pa ham na byddai y rhai sydd yn gwybod nad ydyw pethau yn iawn yn galw sylw Dirprwywyr yr Elusenau (charity Commissioners) aty pethau hyn, a chwilio allan beth ydyw gwir sefyllfa derbynwyr yr elusenau. Y mae y rhai sydd yn byw uwch law yn gwybod eu sefyllfa ynddigonda, cyfiawn, a theg, a fyddai i'r cyfryw wrthod arian yr elusenau hyd nea byddo angen arnynt, fel y mae amryw eraill yn y plwyf wedi gwneyd. Y mae yn anhawdd dyfod o hyd i'r llinell derfyn sydd rhwng y rhai sydd mewn gwir angen a'r rhai sydd uwch law angen yu y dydd- iau hyn, am eu bod mor debyg.

COLLED. Clywed sibrwd gyda'r awel, y dydd o'r blaen, fod rhyw ddyn wedi colli el oriawr, a bod hyny wedi peri helynt blin pan y gwolodd ei helsieu. Nid oedd yn y cyflwr goreu pan y daethpwyd o hyd iddi. Cofied y cyfaill, o hyn allan, fod i bob achos ei effaith. Clywed, hefyd, fod un arall, o'r nn tylwyth, wedi gwneyd camgymmeriad mawr trwy fyned i orwedd i'r ffÔs, yn lie myned gartref i'r gwely. Y mae yn "hawddach dychymmygu na darlunio sefyllfa hwn pan y cafwyd ef. Hwyrach fod y cyfaill hwn yn gwybod ar rai adegau pa fath gleaduriaid sydd yn gwneyd eu gorweddfa yn y ffosydd. Dysged wers oddi wrth y cyfryw fel na welir ef mwy yn debyg.

DAMWAIN. Fel yr oedd Mrs. Thomas, Cefngwrych, yn cynnorth wyo i yru buwch i ffair Llanymddyfri, dydd Iau, Ionawr lfieg, aeth ei throed i dwll yn y ddaear heb yn wybod iddi, a chwympodd, a thorodd ei chldn yn y fan. Cyrchwyd meddyg mor fuan ag oedd modd. Yr ydym yn deall el bod cystal ag sydd i ddisgwyl o dan yr amgylchiadau. GVVEITHIWR O R CWM.

ENAINT A PHELENAU HOLLOW AY.—Oyffer- iau y aelhr dibynu arnynt.—Mewn briwiau, cleisiau, ysigiadau, chwyddiadau chwarenog, poenau yn y wyneb, gwythienau chwyddedig, a'r gymmalwst, ni raid oad cymmhwyso yr Enaint iliniarol hwn, nid yu unig er sicrhau yr eamwythM mwyaf dymunol, ond, hefyd, efe a welltia yr anhwyldeb. Rhydd y Pelenau gynnorthwy neillduol i alitudio ymaith. y duedd at y gymmalwst, ac anhwylderau poenus eraill cyffelyb. Tra y lleddfir y rhanau dolurus eu hunain gall yr Enaint, y Pelenau a fwriant ymaith y drwg fydd yn y cyfansoddiad, ac a reoleiddiant bob organ afreolus ei gwe thrediad drwy yr holl gorph. Ac nid un am dro, nac arwynebol ydyw y gwellhad ohwaith, ond parhaol a chyfiawn; ac anfynych y bydd ail ymosodiad gan yr afiechyd, gan mor berffaith fydd y puredigaeth a gyflawnir gan y darpariaethau effeithiol, ac etto hollol ddAujs^iiyn. Gall yr egwanaf gymmeryd Pelenau HjRow^r7n berffaith hyderas.

RHAY.L-i.s¡t ¡J'K. HES i\.MSER Y?J nghesail ddofn un o fynyddoedd banog yr Eryri— nid y Wyddfa gyrhaeddfawr—Oamedd Ddafydd ys- gy-hrog, yn hytraeh-dirgel ymlechai bwthyn o'r fath fwyaf di-addurn, isel ei furiau, a'i da yn wellt, drwch ar ol trwch, at yr hwn, ar noswaith ddrychinog yn nechreu mis Tachwedd, yn y flwyddyn 1057 o oedran ein Harglwydd, y gallesid gweled gwr ar farch glas- liw rhyfelwr, yn dyneshau. Yr anifail ydoedd yn amlwg yn flinedig, canys ymfaglai ar draws y cerygos, a bygythiai gwympo bendramwnwgl yn awr ac eil- waith. 'Paid rhoddi i fyny, fy nghywir-farch,' ebai ei farchog, gan ei anwesu yn garuaidd; 'yr ydym yn min pen ein siwrnai. Mynaf i ti ebran a gwely eamwyth am ein cludo ein hirfaith daitli o Bowys i gilfachau yr Eryri. Yn mlaen ychydig etto, ae yna cei esmwythyd.' Fel pe yn deall yr hyn a ddywedid wrtho, rhoddodd y march weryriad ysgafn, gan ymlwybro yn nolaen yn fwy chwim a chalonog. A pha ham nad oedd yn deall ei feistr, o ran hyny ? Onid oedd y ddau, weithian, yn hen gymdeithion, wedi ymddiddan llawer â'u gilydd, ac wedi bod mewn llawer ysgarmes flinderog, a gweled cethern ddrychinach na'r un a'u goddiweddasai ar hyn o bryd ? Er hyny, yr oedd y daith ddiweddaf hon yn un o'r rhai tostaf, gan ei meithder ac anhygyrchedd y ffyrdd o eithaf Gwlad Powys a'i gwastattir, i'r Eryii I a'i chreigiau cymmyl-gyrhaeddgar. Gadewch i ni fanylu. Er ei bod yn prysur dywyllu, a bod y gwlaw yn dylifo i lawr fel cenllif, ac arnbell feliten yn blaenori rhiiad taran erch, os edrychir yn graff ar y marehogwr gwelir ar unwaith ei fod yn arfog. Ac os edrycbir eilwaith ac yn graffach ar ei arfogaeth, gwelir mai nid milwr cyffredin mo hono, ond mai rhaid ydyw ei fod ef yn mysg pendefigion rhyfeL Er yn amlwg yn ym- geisio at ymddyeithrio, i'r craff a'r cyfarwydd yawain rhyw dywysog, heb os nac oni bae, a raid ei fod. Am ei ben wele y mae llurig emog, a'i ddwyfroneg ddu- a dry y saeth ymaith rhaj; treiddio i'w galon. Yn orcliuddlen dros ei ysgwyddau teifl liugan lwyd-ddu, gyifelyb i'r rhai a wisgid gan bendefigion yr oes hono. Nid ydyw ei ryfel-fwyell ganddo, y mae yn wir; oijd ar ei glun gwregysa ei gleddyf. Ei lafn wedi el wneyd o ddur mwyaf profedig dinas Damascus ei hun, a'i garn wedi ei addurno- diemwnt o'r gwerthfawr- ocaf. Ei eisteddiad ar ei farch, ei ysgwyddau llvdain, a'r drem a fflachia allan o'r llygaid duon treiddgar dan yr aeliau trymion—o'r bron yr oil o'i wyneb sydd yn y golwg-a'u dynodant ar unwaith fel un ag y byddai yn well peidio tynu yn groes ag ef, canys gallai y cweryl droi yn chwerw dan ei ddwylaw. Fel yr awn yn mlaeu gyda'r hanes daw y darilenydd i wybod ei euw, a chwaneg yn ei gylch. Ar wddf y march, o flaen y marehogwr a ddisgrif- iwyd genym, eistedda meinwen o ddeutu dwy-flwydd- ar-bymtheg oed, a'i fraich yntau yn estyned g am ei chanol i'w chadw yn ddiogel. Golwg luddedig sydd arni hithau fel ar y march; ond un gipdrem arni sydd, er hyny, yn ddigonol i ddangos mai nid heb reswm y syrthiai ty wysog, barwn, iarll, ao yswain mewn cariad & hi. Y gwyneb lluniaidd, y llygaid perl-leision, a'r gwallt aiiaa-liw a ddisgyna yn gudynau dros ei hysgwyddau, ydybt yn ddigon i swyno calon cariad- lang,) mewn amrantiad. Gwir fod ei gwedd yn welw yn awr, a'r ddrychin yn mron ei gorchfygu; etto, er gwaethaf taith hir, gwynt a gwlaw, y mae iddi bryd- ferthwch sydd yn cuethiwo edrychydd ar unwaith. Yn mysg moinweni ni cheir ei thlysach. Tywysoges ydyw hi o waed a rhodiad. Pa berthynas sydd rhyngddi hi a'r marehogwr? Nid addas man i ferch ienangc lediiais a rhinweddol fod yn nghwmni gwr mewn cesail fynyddig cnid oes esboniad llawn i'w gael. Mai nid perthynas tad a merch ydyw y rhwymyn sydd rhyngddynt eglur ydyw, canys nid ydyw yntau, ar yr eithaf, wedi gweled ei ddeng-mlwydd ar-hugain, os ydyw yn llawn pump ar- hugain. Nid brawd a chwaer mo honynt chwaitli, onid ê, gallesid disgwyl canfod ihyw arwyddioa o'r tebygrwydd teuluaidd hwnw rhwng y ddau. Yn fyr, dau wedi ymglymu mewn serch at en gilydd ydynt; ae egluro paham yr ydys yn eu cael yn ngoror yr Eryri ar noson dymmhestlog fydd baich ein hanes. itDeued y darllenydd gyda ni i lys Tywysog Powys rhyw tlwyddyn cyn yr adeg a nodwyd. Yn mysg yaweiniaid ei arglwyddiaeth y mae gwr ieuangc, a'i enw Owain o Eryri, yn sefyll yn mlaenaf. Hyd yn hyn, modd bynag, nid ydyw Owain wedi gwneuthur dim i enwogi ei hun mewn cad a'r gclyn Hongistaidd. Fod ynddo ddefnyddiau milwr-teilwng, rhyw ddydd, o ddewrder ei bynafiaid-a brofwyd ganddo mewn llawer ymgyreh helwriaethol a'r baedd gwyllt, ac & bleiddiaid ysglytgar y goedwig. Ond nid yn maes yr helfa yr ennillai gwyr ieuaingc eu hyspardunau yn yr oes y digwyddodd ein chwedl ni ynddi. Rhaid i'r gwr ieuangc, boed ef fab pendefig neu impyn gwr gwreng, eu heanill mewn gwrhydri ar faes o§d yn erbyn gelynion ei wlad. Ni fa raid i Owain are. yn hir cyn cael ei gyfleus- dra, modd bynag. Cyhoeddodd Tywysog Powys ryf. 1 yn erbyn Arglwydd yr Amwythig, yr hwn a wnaethai ruthr yabeilgar ar ei dinogaethau. Ain gyfleusdra o fath hwn y dyheai Owain, yntau, er pan y daethai i'r llys, a phenderfynodd waeuthur defnydd gwir o hono. it, y fath ydoedd y gwrhydri a ddangosodd, a'r galanas a wnaeth ar y gelyn, fel yr addawodd ei arglwyddiaeth ar ei hv goreu-troi dau gledd yn groeslon, a galw ar cnw y Forwyn Fair—ei urddo yn farchog mor gynted fyth ag y dychwelai adref wedi baeddu y gelynion, ac anrheithio eu tiroedd. I Dywysog Powys yr oedd merch deg ei golwg, a glan ei phryd a hi ydoedd ei unig blentyn. Ei arglwyddes a fuasai farw ar ei genedigaeth, a gallesid disgwyl weithian, y buasai hi fel canwyll ei lygad ac yn unig anwylyd ei galon gan ei thad. Tyfodd y dywysoges i fyny yn ddelw berffaith o'i mam, a phawb yn ei chydnabod y forwynig brydferthaf o fewn Ty wysogaeth Powys. A hi, bid siwr, ydoedd etifeddes ei thad, canys nid oedd iddo etifedd. Pa ryfedd fod pendefigion ei gwlad, a thywysogion y talaethau eraill a ddeuent i lys ei thad, yn syrthio allan â'u gilydd yn eu cystadleuaeth am ei hennill? Ond gwrthodai hi yn benderfynol geisiadau yr oil o honynt. Nid oedd urddas uchelryw y naill, na thiriogaethau breision y licill, yn manu arni. Troi ei chlust yn fyddar i'w trydar, y naill ar ol y llall, a wnai. A pha ryfedd ? Yr ccdd ei chalon wedi ei rhoddi! Owain o Eryri oedd ei gwron hi! A'r ddau a dyngasent lw o ffydd. londeb hyd angeu i'w gilydd Olwen fwyngu meddai Owain, yn mhen rhai wythnosau wedi dychwelyd o'r ymgyrch yn erbyn Arglwydd yr Amwythig, mae dy dad wedi addaw fy urddo yn farchog am ddangos gwrhydri yn erbyn ei elynion; a phan y cyilawna ef ei addewid, af ato yn hyf i ofyn iddo am ei gydsyniad i'n hymuniad. Nis gall wrthod fy nghais.' 'Paid bod yn rhy hyderus, Owaiu, ebai y rhian deg, a'r deigr gloew yn neidio i'w llygad. Er mai fy nhad ydyw efe, yr wyf yn ei aclnabod yn rhy dda i beidio dywedyd wrthyt mai ychydig o ymddkied sydd i'w roddi yn ei air yn y mater hwn.' I Efe a roddodd ei addewid yn ngwydd liiawa tystion, ao nis maidd dori ei air,' chwanegai Owain. Maidd fy nhad hyd yn osd dori ei air, os na bydd ei gyflawni yn unol a'i ewyllys, fel y mae yn gywilydd genyf fi, ei ferch, orfod dyweyd am dano,' attebai y brydweddol Olwen, gan bwyso ar fynwes ei harwr, ii i dagrau, bellach, yn liifo yn lli. 'Rhaid iddo fy urddo i, ar ol addaw,' ebai yr yawaia ieuangc yn benderfynol; ac yna, gofynaf am law yr hon yr wyf eisoes wedi ennill el chalon.' 'Ti a wyddost, Owain. fy mod wedi cymmeryd fy llw yn enw y grog, i fod yn eiddo i ti, a neb arall; ac nid'oea aim ond angeu a all ddiffodd fy serch tuag atat ti. Ond y mae fy nhad, o fewn y dyddiau diweddaf, wedi awgrymu fwy nag unwaith mai i "ywysg Gwcnt y mae efe wedi pendcrfynu rhoddi fy Haw. tfeth? Tywysog Gwent? A ydyw efe yn myncd i roddi ei fercb, blodeuyn ei dy wysogaeth, i r meddw hwnw?' gofynai Owain, a gwelwder angeuol yaym- daenu dros ei wedd. • Hwnw a hoffai efe l mi roddi fy llaw iddo. Mi a'i lladdaf cyn y caiff efe di, fy Olwen, meddai yr yswain poeth-waed, fi'i law yn ymahyd megys yn reddfol yn nwrn ei gledd.. 'Tt a elii fod yn davvel dy feddwl, fy Owain, na we!ir dy Olwen bur yn Dywysoge3 Gwent byth Diolch i ti, Olwen.' Yr ymddiddan hwn a gymmerodd le dan iwyr. trw- frig yn agardd j? castell, ac a dorwyd i lyny yn swtar gan lais j tywysog yn gwacddi Olwen! Fy merch, pa, Ie yr wyt I A'i chalon yn curo yn gyflymach nag arfer, am fod ynddi ofn rhyw ddrwg yn ei pherthynas £ g Owain, rhedodd y rhuvn brydweddol taa'r palaa, gan ddy- wedyd "Y ele fi. Pa beth sydd gan fy nhad ei eisieu gan ei ferch ?' Y mae i mi air yn gyfrin & thi, fy merch Tyred gyda mi i'th ystafell dy hun,' ebai y tywysog. Gan ymaflyd yn ci braich, efe a'i harweiniodd ar hyd rhodfa hir, hyd nes y cyrhaeddasant yr ystafell nodedig, a chauodd y tywysog y drw, arnynt i rnewn. Nid oedd Olwen erioed wedi gweled golwg o fath yr un a ganfyddai ar wynebpryd ei tbad yn awr. Erioed ni ddangosai efe ddim ond caredigrwydd tuag ati, y mae'n wir; a gair chwerw ni ddywedasai wrthi. Ond nid oedd hithau erioed wedi gwneuthur dim i groesi ei ewyllys yntau yn y graddau lleiaf. Ond y mae rhywbeth yn ei drem yn awr sydd yn peri i'w clialon ddychlamu gan ddychryn o fewn ei mynwes. Ai tybed ei fod ef wedi dyfod i wybod am ei chariad at ei yswain ? Nid oes neb yn gwybod am eu cyfrinach ond Gwenhwyfar, ei llawforwyn. Ai tybed fod hono, er mwyn enuill ffafr ei meistr, wedi bradychu ei meistres, a dadguddio i'r tywysog uchelfrydig eu hym- weliadau dirgelaidd &'u gilydd dan y perlleni deiliog yn yr ardd? Meddyliau cythryblus o'r nodwedd yma. sydd yn rhedeg trwy ei chalon tra yr erys i'w thad lefaru yn gyntaf wrthi. Nid ydyw y tywysog yn daagos unrhyw frys i dori ar y diatawrwydd, modd bynag. Edrycha allan trwy ddellt y ffenestr; ond nid ydyw yn gweled y fforestydd cauadfrig, na'r gwartheg blithion a borant ar y dolydd. Edrych, ond heb weled y mae. Ymgasgl y cwmmwl ar ei a yn drymach a duacb, yn arwydd o'r ystorm sydd o'i fewn. Nid ydyw yn yngan ga r. Ymgomio ag ef ei hun a wna. Pa beth sydd yn peri i'w fynwes ddy- gyfor fel gweilgi dan ddylaawad cethern wynt? I'r rhian y mae y distawrwydd hwn yn annioddefol. O'r diwedd, y mae yr ystorm yn ymdori. (I'vi oi-i)lteii yn ei.,Pt nesaf.)

GENEDIGAETHAU. EVANs-Ionawr lOfed, priod Mr. Griffith Evana, 6 Brynyffynnon Terrace, Cefn Mawr, ar fab—cyntaf- anedig. PKTKBS — Ionawr lleg, priod Mr. Robert Peters, Beacon's tlill Ward (cariwr gyda'r Mri. Jones a Wynne, glo fasnachwyr), Dinbych, ar ferch. VAUGIIAN-Ionawr Ufed, priod Mr. Robert Vaughan, arolygydd lleol Cwmni Yswiriol y British Work- man, 28 Kinmel Street, Rhyl, ar fab. WILLIAMS— Ionawr Died, priod Mr. Jonathan Wil- liams, asiedydd, Cefn, ar feicli. PRIODASAU. PJBICS—WILMAMS—Ionawr 9fed, yn nghapel Method- istiaid Calfinaidd Scion, Llanrwst, gan y Parch. William Thomas, yn cael ei gynnoithwyo gan y Parchn. 0 L. Roberts ac H. Parry Thomas, Liver- pool, y Parch. Peter Price, gweinidog eglwys AnD!. bynol Great Mersey Street, Liverpool, â, Miss Letitia Williams, Stafford House, Llanrwst. WILLIAMS—GBLDAKT—Ionawr 14eg, yn nghapel An. nibynol y Tabernacl, Penybont-ar-Ogwy, sir For- ganwg, Mr. David Rowland Williams, ail fab Mr. J. Williams, F velgron Slate Quarry, Blaenau Ffestin- iog, & Miss Katherine Maud (Kitty), merch ieuengaf Mr. M. Geldait, Rhiwlas, Bala. MARWOLAETHAU. DAVIES—Ionawr 13eg, Mr. Hugh Davies, goruchwyl- iwr yswiriol, Corwen. DAVips-lonawr 15fed, yn 27ain mlwydd oed, yn 11 Maudeville Street, Caerdydd, William Clay Davies, anwyl fab y diweddar Mr. J. Davies, a Mrs. E. Rees gynt o Abergwaen, sir Benfro). Yr oedd yr ymad- awedig yn ddyn ieuangc o gymmeriad rhagorol, ac yn on a fawr hoffid gan bawb a'i hadwaenai. Yn ystod yr haf diweddaf aeth yn llwyddiannus drwy arholiadau yr Yegol Gelfyddydol, ac edrychai yn mlaen at fywyd o wasanaethgarwch; ond tarawyd cf i lawr gan y darfodedigaeih. Dioadefodd gys* tudd maith yn hynod dawel a di-rwgnach. Cladd- wyd ef y dydd Llun canlynol, yn Nghladdfa Gy- hoeddus Caerdydd. Heddwch i w lwch. ROBERTs-fonawr IGeg, ar ol cystudd maith, Mrs. Elizabeth Roberts, Park Postyn Lodge, plwyf Llan. rhaiadr, ger Dinbych, yn 76ain mlwydd oed. Bu yn aelod ffyddlawn gyda'r Methodistiaid Calfinaidd yn nghapel y Wern am flynyddoedd meithion Hi a hunodd yn dawel yn yr Icsu Claddwyd hi yn mynwent Llanrhaiadr dydd Hun, yr 20fed, pryd y gweinyddwyd wrth y t? gan y Parch, R. R, Jones, y gweinidog, ac yn yr eglwys a'r fynwent gan y ficer, y Parch. Trevor Hughes. WILLIAMS-loinawr 18fed, yn 83ain mlwydd oed, Mr John Williams, Castell. Waen, LJanelwy. Bu yr ymadawedig yn geidwad helwriaeth ar ystad eang Llanerch am lawer o flynyddoedd. Cleddir ef yn mynwent Trefnant, dydd Tau nesaf. Gadawodd briod oedranus, un ferch a dau fab-un o ba rai yw yr Arolygydcl Williams, Fflint-i alaru ar ei ol. WiLMAMS—lonawr 15fed, yn 84ain mlwydd oed, Mr. William Williams, Hawk and Buckle Hotel, Din- bych. Claddwyd ef yn mynwent Henllan, dydd Sadwrn diweddaf. WILLIAMS—Ionawr 14eg, yn 14eg mlwydd oed, Jane Anne, anwyl ferch Mr. a Mrs. David Williams, Bryniau, Glyndvfrdwy,

CYSUR 1 DDIODDEFWYR ODDI WRTH Y GYMMALWST. Y MAE YN ELCH GWAREDU RHAG AF1EUHYDON ERAILL! Y MA.E awdurdod feddygol wedi dwyn yn mlaen ddamcaniaeth hynod ya ddiweddar. Dyna ydyw, fod psiaonau sydd yn dioddef oddi wrth y gym- malwst, poen yn y ghu, a'r drosdwst, trwy hyny yn cael eu gwaredu rhag cael aSecbydon cyffredin eraill. ra. fodd bynag am hyn, yr ydym ya dychymygu y byddai dioddefwvr oddi wrth y gym. malwst yn falch o gael ymwared o hone, ao y rhedent y perygl o gael afiechydon eraill. Y mae Bile Beans Charles Forde tuag at G!efyd y Geri yn feddyginiaeth ddifeth tuag at baen yn y giaa a'r gymmalwst, a phrotir eu heffeithiolrwydd yn erbyn yr atiechyd diweddar trwy achos Mr. John Griffiths, atiward Ciwb Coidwadol Croescswalit. Dywed ef' Tair blynedd yn ol csfaia y dwymyn typhoid Am chwe mis hiifailh yr oeddwo mor wan a phlentyn. Ar ol hyny de- chyeuais adfeddiadnu nerth, ond yn araf iawn a gwelais fod yr afieehyd wsdi gadael y gymmalwst arnaf yn ei ffurf mwyaf llym. Daeth fy nghoesau a'm traed mor anhyblyg fel yr oedd yn Hinder hollol i tni gordded o gwmpas. Yr oedd fy nghefn yu wan, hefyd a chyda'r gwandid a'r gymmal- wst dechrenais feddwl yn ddiftifol y byddai yn rhaid i mt vmnRillduo oddi wrth waitli o gwbl. Yn ystod yr oil o'r arMer. yma gweinyddid arnaf yn rheolaidd gan feddyg, ond Did oedd yn daogos y gallai fy ngwella. A sfoaodd fy mgawd, J r hwn sydd yn byw yn Middlefcea-ia- IV^sdale, fowB i mi o Bile Beans Charles Forde, A iho-ldais brawf arnynt, fel yr oeddwn wedi gwneyd gyda meddyginiaethau eraill. Oad profasaufe yn dra gwahauol. Erbyn yr amser yr oedd y boos cjnUf wedi dartod, gwelais, er fy mawr bleser, eu bod wedi eatya y'mwared mawr i mL Nid oedd y poenau a'r ashyblygrwydd yn agoa mor llym. Cefais ini foeejfjao yr oedd y daioni oeddwn wedi ei gael wedi myned ar gynnydd pellach. Parhawn i'w cymmeryd; ac i dori yr ystori yn íèr am adleriad graddol. ond edeithiol. ar ol cym- meryd pedwar hoes yr oeddwn yn gwbl rydd oddi wrth y gymmalwst. A'r hyn sydd yn well fyth, yr wyf wedi cael 11 wyt ymwared o bono. V i wvf yn awr yn alluog i fyned o gwmpas, a fy ngwaith fel pe na buaawn wedi cael div 010 afieehyd yn fy oes, ur cael y Bile. Beans gall bob ffuryllydd o in arn swilt) a"cheiniog a dlmal, neu ddaa -wilt a Raw oeiuio;; y boca, oad nid ydynt bytfaya oasl ea gwerthn jg rhydd.