Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
11 articles on this Page
TOWYN I
TOWYN I DIRWESTOL.—Cynhaliwyd cyfarfod dirwest ol nos Wener yn festri capel yr Annibynwyr o dan lywyddiaeth Mrs Jones, Rhianfa. Yr j oedd y cyfarfod o natur amrywiaethoL I Y GUILD WESLEYAIDD. Cynhaliwyd y cyfarfod w.thnosol o'r sefydliad uchod nos Fawrth o dan lywyddiaeth y Parch J. Smith. Darllenwyd pspurau gan Mr W Jones, Fron- ar 'Fabwysiad,' a chan Miss Ruth Davies ar 'Yr Ysgol Sul.' ADDYSG.—Cynhaliwyd cyfarfod misol llyw- odraethwyr y dosbaith yn Aberdyfi dydd lau, Ionawr 2iain, yr Henadur W Jones, Aberdyfi, yn y gadair. Darllenodd Mr F Jones, Llwyn- gwril, adroddiad y Pwyllgor Presenoldeb. Yr oedd deuddeg o'r ysgolion yn nosbarth an- rhydedd, y presenoldeb yn mhob un dros 9° y cant. Yr oedd y presenoldeb yn gyffredinol yn dangos cynydd er y llynedd, sef 93 o'i gyf- erbynu a 85'8 yn ystod yr amser cyferbyniol y llynedd.—Darllenodd Mr John Evans adrodd- iad y Pwyllgor ArianoL Uarilenwyd rhestr yr arohebion am nwyddau o'r gwahanol ysgolion yn y dosbarth, a phasiwyd hwynt. Gan fod y draul o gario allan amryw welliantau yn ysgol Bryncrug yn twy na 5p, y swm a ganiateir gan vr Awdurdodau, pasiwyd eu bod yn gofyn i'r Pwyllgor Sirot ymgymeryd a'r gwaith. Rho- ddodd y Clerc adroddiad y Pwyllgor Sirol yn caniatau symud ymaith yr oriel yn Ysgol, Corris, yn ol yr amcangyfrif 0 6p.
DOLGELLAU
DOLGELLAU Mae y Seindorf y Sefydliad, 0 dan gyfar- wyddyd ac arweiniad Mr J E Fidler, yn brysur barotoi ar gyfer y gystadleuaeth yn Caernarfon y Llutigwyn. DARLITH.—Nos Fercher, traddododd y Parch John Williams, Brynsiencyn, ddarlith ddyddorol ac addysgiadol i gynulliad lluosog yn nghapel Salem, ar 'John Elias 0 Fon.' Y cadeirydd oedd Mr Meyrick Jones, U.H., yr hwn a ddywedai ei fod wedi cael ei fedyddio gan y duwinydd enwog hwn, yr hwn hefyd oedd Demosthenes Cymru Aeth yr clw tuag at draul capel Bethel (M.C). GWKON Y GWRTHRVFKL INDIAID.-Der- byniodd Mr John Evans, Lion Street, awgrym y dydd o'r blaen o'r Swyddfa Ryfel fod ei flwydd-dal wedi cael ei hychwacegu i 2s y dydd. Yr oedd Mr EVJLUS yn swyddog yn y Fast Bengal Fusiliers, a bu yn gwasanaethu 0 dan Syr Colin Campbell, a'r Cadfddogion Outram a Grant, haner 'can mlynedd yu ol. Catoda ei glwyfo pan y cymerwyd Lucknow. HAELIONI —Mae y Milwriad G F Scott a Mrs Scott, Peuruaenuchaf, wedi rhanu de., tunell ar hugain o lo yn mysg y tlodion yn haelionus iawu. Hefyd, rhanwyd elusen y Vayuoi, yn yr Ysgoi GeoedLethol dydd Sad- wrn, gan y Parch John Lloyd, rheithor, a Mí Jones-Parry yn gwasanaethu tel ysgrifenycid.
ABERDYFI
ABERDYFI Nos Fercher traddododd Mr Ralph Darling- ton, F R.Cl.S., Llangollen, ddarlith er budd y Sefydliad Llenyddol, ar 'Taith ar gefn ceftyl 0 Nazareth i Jerusalem,' yn cael el egluro gan 80 o ddarluniau trwy'r hudlusera. Y cadeir- ydd oedd Dr Jackson. MARWOLAETH.—Cymerodd marwolaeth Mr W Morris, cychwr, le dydd Mercher. Yr oedd wedi bod yn wael am beth amser, ond daeth y diwedd yn sydyn ac annisgwylLidwy. Yr oedd yn un o'r rhai oedd yn derbyn biwydd-dal, ond ni chafodd ond byr amser i fwynhau y drugar- edd hon. Gedy weddw a mab i alaru ar ei ol, CYMANFA GERDDOROL.—Dydd Sadwrn, cynhaliodd y M.C. eu Cymanfa ilynyddol yn y Tabernacl, Aberdyfi. Yr aiweinydd oedd Mr I) Jenkins, Mus. Bac. Llywyddwyd cyfarfoa y prydnawn gan Mr W J Hughes, a r Parch R R Williams, M.A, gyfarfod yr hwyr. Can- wyd y tonau a ganlyn :—Eden, Vesper Hymn, St Sylvester, Bryncynlas, Dolyddeleu, Nodafa, Capel Tygwydd, Weston, Trelalas, Broncas- ter, Bodawen, James St, Llanon, Gweddi yr Arglwydd; a'r anthemau Ar ben mae'r gogoneddus waith,' a 'Coron Cyfiawnder' (Jenkins). i^afwyd unawd gan yr arweinydd, can gau Miss Bessie Jones, Brynhyfryu, ac anerchiadau gan y Parch R R Jones, Abergyn oiwyn, a Mr W James. Cyfeiliwyd gan Miss May Roberts, Towyn, Miss Richards, Aberdyfi a Mr E J Rowlands, Abergynolwyn. Vr oedd y capel yn orlawn, a'r cyfarfodydd yn llwydd- iant ac yn fendithiol.
! rvIn W. R. M. WYNNE, PESIAHThV…
rvIn W. R. M. WYNNE, PESIAHThV I FEL MEISTR TIR I Tebyg fed y niter Iuosocaf o'ch darlienw3rr yn cofic am y tan diaMddoI ar eiddo byw i11e( flfermdy ger Towyn, rhyw 10 neu 12 m<yr,e<ia yn ol, am y gelei.. Uythyrau i'r 'Facer/ yn cyf a'r an tr-.v Ac yn K/maint yn cyf .:1d a'r un tesLYG. Ac yn K/maint a i OJ?: d neu ber« newyd 'udu'" yn yt Dywys.j aeth gyd; • n a'r Hyt&y.'au v'!th EX: I g!lydd:.Jan gym-r .^cklysur cidiwj'tii y dii'wydid i ys.ri on a adolygiad arno, a myned d:os ben ei cierfynau fel ago ] adael argraph ar y wlad toi yaa rywbeth yn -e bon- eddwr iel meistr tic oedd yn peri drwg deimlad bradwrus a dialgar tuag sto yn ei ardai, ail i lawer t.gl o'r Werddon yn ei bamser mwyaf 1 terfysgiyd. Ond nid oedd dim cvsgod 0 bono, nac acJios iddo yn y radd ieiaf. 1Nt; i oe«id yno | yr un landlord yn y wlad yn cael ei aawylo yn fwy gan ti ardal yn gyffredinol. Ni byddai hyth gwyno llidiog arno yn yr ystyr yma na neb > yn yr ardal yn teim!o yr ymiiw ileiaf tuag ato. I Yr oedd tynerwch yn y ceulu, a chanddo yntau gyfran o hono, ac fel insistr tir yr oedd yn rhssvmol a theimladwy bob antser. > n am- ser y tymor gwasgedig flynyddau ya ol, dych- welodd o'r rhent yn ol ei ai'u. o bono ei hun, gan gwyno' nad allai roddi mwy. Nid oedd mor arianog-arian with ei gefn ys dy?Tedir— aeth yi arian 0 ochr ei fara i'w frawd Owen Sidney Wynne, Ys* fuodd ftrw yn dd'?weddar, ac yritau yr etifeddiaeth 0 ochr ei dad, Yr oedd yn cadw sefydliad ar raddfa dreuliawr. a byw llawer gyda hyny yn y b;h ddiois. j Byddai ef a'i dad o'i flaen, a ï frawd hefyd bob amser yn dd^wyro, yn beaderfynol dros ochr y weddw a'i phbct; ni chai neb fanteisio ar weddwdod y wedd. wedi colli ei chefa perygi Heiaf iddi golr ei thir tra gallai sefyll vnddo. Gweithredoedd at rai oedd wedi ei gynyg ya faleisus iawa. yn y fath fodd na buasai yr un landlord yn Nghymru yn cyd- ddwyn yn fwy tyner dan y cyfryw amgylehiad- au Na, nid oedd yma y gwrthnawsedc lieiaf tuag ato mewn teimSad, amneidiau na geiriau. Fel yr awgrymwyd. nid oedd yr un meistr tir yn y wlad yn cael ei aDwylo yn fwy ya ddieithr- iad. Ac nid yn ei erbyn ef yn barsonol 1 fesuc yn y byd oedd hyny c ddrwg deimlad ddangos- wyd. Y cymhelliad ydoedd yr oedd yma deulu wedi rhoi eu tir i fyny ar hyder cael gostyngiad, a daeth ainheuieth fod un o'r frawdoliaeth o ardal arail yn ynu-ais am dano, fel ag i ddyrysu amcar, yr hen denaotiaid oedd ynddo ya tynu ar dri-ugain mlynedd, gan eu gwneuthur yn ddigartref. Gyda golwg am y ddau Ivthyr, y ffaith ydyw nad oedd yna y cysylitiad Ileiaf rhyngddynt d'r tan, o ran ei ddygwydd yn gyfamseroi, mwy na phe buasai un-dydd a biwyddyn rhyngddynt; na'r wybyddiaeth leiaf rhwng yr ysgrifenydd a'r cyflafanwyr. Ac nid oeddis yn gweitfcredu oddiar yr un cymheliioa nac ya teknio y graddau Ileiaf o ddrwg deimlad taag at y tenant anffortunus. Yn arswydo rhag y syniad y gallai fod yna wir yn y sibrwd fod yna feth o gynghrair dirgelaidd rhwng yr elfen Jesuitaidd yn yr uwch offeiriadaeth a rhai 0 befche .ogic i tiroedd ein gwlad, ac yn cofio am i difrod Elim; a bron ag ofni fod i'r boneddwr c aedi roddi ei huoan yn ddiarwybod i wasanaetha arnynt, i roddi keen edge, of the wedge i gych- wyn, fuasai gyda llwyddiant mewn amser ya gwneuthur Capelydd ein gwlad yn annghyf&n- edd, a achlysurodd y i/ytoyrau. Dyfocio! ein Capely;d a pharhad Ymaeillduaeth a Phcotest- aniaeth oedd gan yr ysgrifenydd mewn golwc; yn 9yi Yr oedd yn tybio gweled ysbryd. J yr arch-Jesuit Loyola a'r elfydon o Gered: on yn cyay^dr ar hyd a lied ein gwlad :h trwy'r blj nyddau. Ac yr oedd yn Gered: on yn cyay^dr ar hyd a lied eia gwlad .h trwy'r blj nyddau. Ac yr oedd yn I argylu dedig y buasai y Uwyddiant lleisf yn peri c- u nerth i fynea yn mlaen. Gw oddiwrth hyn nad oedd yr ua cysyllt- iad r'i y llythyrau a'r tart, ac nad oeddynt wedi e-It ~ynoedai o cdrwg deimlad at y tenant crybwyUecUg na'r boneddwr urddasol. Nid oedd neb byw yn gwybod am y ddau lytayr ond Mr Gee yn unig, a gollyngodd yntau hwy i mewn dan chweithin, fel rhai hollol ddi- ddrwg di-dda, am y gaHeot effeithio er daioni mewn amgylchiadau. A phasiodd v ddau lythyr ya y wlad fel rhai cvvbl ddiniwed a hollol gyfreithlon hyd oni ddaeth y tdn a'r adolyg- iad gan y Golygydd gwrthwynebol, yr hwn ar I y goreu nad ydyw yn dangos llawer ° gariad at ein cenedl ni er yn byw a H wyd do gan mwyaf arnom gan eia bychanu. Cvdiodd I ddau ddygwyddiad wrth eu gilydd, gan roddi golwg fel pa buasai yua gynghrair o'r i cymydogion agosif yn teimlo tel y I goithrymedig yn cydfradu dialedd yn erbyn eu noffus feistr. ¡ Yr oeddis wrth ysgrifauu y ddau lytayr ya amcanu eu gwneyd yo genuine a diledritu, ac felly yn awgrymu y rnagocheliad am yswirio yn wyneb os dygwydcai tan damweiniol. UaJ ni buasai yr un dyn 0 syrswyr cyffr#o'in, pa faint bynag o synwyr aaghyffredin fuasai gau- ddo, yn cymeryd hya yn arwydd fod ysgrifen- ydd y llythyrau yn gwybod am y bwria i/ac vn rhanog yn y gyflafan ddilynol. Na, sicr iawa yn ddiau gan bawb y buas-id yn osgoi y cryb. wylliad Ileiaf. Fe! hyn. fel yr awgrym wyd, dyfodoi' eia Capeiydd oedd mews pryder gan yr ysgrifen- ydd. A'r gair Capel a'i cadwodd rhag- rhoi F athrodws: newyddiaduro! yn I I-, N y gyfraith ar y pryd, i dreio gwrthweithiD yr argraph oddiar y I wlad. Yr oedd oin i'r lW Capel gropio i fyny a myned yn y cysylltiad yma i'r newyddiaduroa I Seisnig i roddi argraff wg elynion crelydd am gresydd Cymru; gwr.■ oedd ganddo gyuiei- yd yr anlri arno e? hun- —ELWYN.
Advertising
H JUgosgirtr. "THE MESSENGER" EXCELLENT MEDIUM FOR ADVERTISING.
Advertising
i'g Cyfnvng a Hyslysebau jMASNACHOL ARWERTH LADAF, I SISTEDDFODAU^ i byrddau 1 CYHCEDDI3S I & c.
&I einion 12r JVwen.I
&I einion 12r JVwen. I DYDD Y DYMHESTL AR JOB. BOREU y dinistr, Job a rodiannai, A f'ai i ddilyn, bychan feddyliai! Hwnt am ei firaint Blant y myfyriai, Ar ei wlad enwog yr haul dywynnai, Ac Anian oil, gwecu wnai—heb gwmwl I roi'n ei feddwl yr hyn a fyddai Ei holl Weis oeddynt mewn lie a swyddau, Rhai yn aredig, rhai yn rho'i hadau Acw, rhai lynent tua'r corlannau, I ddiwyd ollwng ei ddeadellau Torf y camelod tirf eu cymalau, A'u gyriedyddion, drwy'r gordueddau, A'u harferion fel rhyw forau—arall Oil wrthi'n ddiwall ar waith yn ddeau. Ar hyn duai yr awyr yn dywyll! Tew dawch tyrrai at y duwch teryll Pruddhaai y Net !-Anian wnai sefyll Y beichiog anterth, heb chwa o'i gwyntyll; Yspaid oedd cyn diaspad hyll-taran I alw'r awr allan luon yr ellyll Ond, un amrantiad, yna mawr wyntoedd, Rhwygent i nifwl ar gant y nefoedd Gloewon byst allan, gwlaw yn bistylloedd Curo, a glawio ar y creigleoedd Tori clogwyni gannoedd—a'u treiglo Neu draw eu glanio'n isder y glynnoedd. Trwy ryw sut at air Satan i Ymwibiai mellt ym mhob man. Gallu y twllwch yn gwyUtio allan, Berw, a rhugl acw, awnai i'r wybr glecian A throi'n arw dwrw, a tharan ar daran, Fel pe dyrwyfid holl fol Pedryfan !— Awyr grog, donnog o dan-gan ruo A saethai gyfrdo, anseithug wefrdan lob frawychai, bu fawr achos-tynnai At ei annedd ddiddos Yno'r oedd niwl anardd nos Naw oerach yn ei aros. EBEN FARDD.
CYTTEBYG. IV.
CYTTEBYG. IV. YN LLUNDAIN. Pan yr oedd diacon lied huaanol peithynol i eglwys Gymreig yn y Brif Ddinas flynyddau yn ol yn myned a'r Beibl 8 plyg dan ei gesail rhycgddo a'r Capel, un nawn Sabbath, at yr ysgol ddau o'r gloch, cyfarfu llipryn llwydaidd a golwg pur gartrefol arno, gyda croes-olwg ganddo o'r braidd, gan ofyn iddo ei gyfeirio at tapel rhyw Ddoctor enwocach neu gilydd. Yt oedd yn amlwg i'r Cymro Llundeinig mai Cymro go Gymreig a newydd-ddyfodiad oedd yn gofyn iddo, a dechreuodd fod yn o ysmala a thipyn yn ddirmygus o hono, gan ofyn iddo beth wnai o a gofyn am gapel Dr. hwn a hwn, y byddai yn well iddo ddyfod i'r Ysgol gydag ef. Ysgrwtiold y dyeithr-ddyn tan ddweyd y buasai yn leicio clywed hwnw am dro; ond gwnaeth hyn yr athraw Llundeinig yn fwy haerllug, fel yr ymroddodd y Hall i fyned gydag ef am yr Ysgol. Ac ysgolor gwan iawn y trodd allan i feddwl am un oedd yn cyfeirio am glyw- ed y Dr. mawr; a buodd yr athraw yn dra di- ystyr o hono ar bwys hyny, yc ormod felly o lawer o "hunan-fawr" ei hun. Yr oeddis wedi cyhoeddi Mr. Roberts, Tiawsfynydd (Robin Meirion), i fod yno yn pregethu at yr hwyr, a mawr oedd disgwyliad am dano yn mhlith y frawdoliaeth drwyddi, a chan neb yn fwy na'r athraw mawr ddau o'r gloch. Hen bulpud uchel, uchel, hen ffasiwn a dwfn, fel nad oedd modd gweled y pregeth- wr pan ar ei eistedd yn enwedig o'r set fawr. Yr oedd y pregethwr wedi myn'd i'r pulpud yu bur gynarol tra nad oedd ond ychydig yn bres- enol. Pan darawodd yr awrlais chwech, cododd i fyny i'r golwg, ac er aruthredd poen- us i'r athraw, oedd erbyn hyn yn ben diacon, dan y pulpud, pwy :oedd yr ysgolor gwan yr oedd wedi bod mor gAs wrthoond Robin Meirion "ei hun yr oedd cymaint disgwyl wrtho!
ABERMAW
ABERMAW YSGOLION Y CYNGOR.-Mewn cyfaifod o lywodraethwyr ysgolion y dosbarth a gynhal- iwyd dydd Mercher, Mr W. Williams yn y gadair, darllenodd y Swyddog Presenoideb yr adroddiad caolynol o bresenoldeb y cant o'r ysgolion Arthog 95 Abermaw 92 5 Bont- ddu 95; Cwmnarxtcoi 93 8; Dyftryn 92*4 Har- lech 95'5; Llanfair 89 3; Llanbedr 87 8 Llwyngwiii 92 3. Cyfannf 92 6 o'i chydmaru a'r amser cyferbyniol y liynedd, 88 2. Y Babanod (dros 5 oed): Aithog 87*4 Abermaw 91-8 Bontddu 91 2 Dyffryn 918 Harlech 95 4; Llanfair 777; Llanbedr 87 7; Llwyngwril 857. Cyfanrif 89, o'i gydmaru a 80 y flwyddyn o'r blaen. Y rheswm am absenoldeb yn Llan- fair a Llanbedr ydoedd afiechyd yn mysg y plant. # (
AMRYWION.
AMRYWION. Drwg genym liysbysu. fod Mr W. R. M. Wynne, Peniarth, Arglwydd Raglaw Meir- ionydd, yn gorwedd yn glaf yn un o Ysbyt- tai Llundain, ac mown sefyilfa beryglus. Cymunroddodd y Parch. Evan Roberts, Dolgellau, lOp yr un i Gymdeithas y Beibl- au, y Genhadaeth Dramor a Thrysorfa Gweinidogion y M.O. Rhoddodd y rhan fwyaf o'i lyfrau at wasanaeth yr en wad yn y dref. Y dydd o'r blaen, rhoes yr Arlywydd Roosevelt uchel gaumoliaeth i'r modd y mae Pryduiu yu llywodraethu yr India Ddwy- ieiniol. Ni fuasai y cenbadon yn gallu gwneyd eu gwaith mor ragorol onibai am y gefnogaeth a gaent gan y Llywodraeth, ebe fe. Y mao Capten John Pritchard, llywydd y "Mauretania," Cwmni y Cunard, wedi ei benodi yn llyngesydd holl longau Owmni'r Cunard. Dyma anrhydedd uohel i wr fu'n gorfod ymladd a llawer o anhawsderau yn ei ieuenetyd. Brodor o Gaernarfon ydyw Oapten Pritchard. Mae Mr. W. Gascombe John, y cerflun- ydd, genedigol o Gaerdydd, wedi cael ei wneyd yn aelod o'r Royal Academy, a bydd o hyn allan yn cael rhoddi y teitl o R.A. with ei enw. Mae yn awr gyda'r gorchwyl o wneyd cerflun o laili Salisbury i'w osod yn Westminster Abbey. Trefnwyd i gyflwyno tysteb i Mr. Lloyd George gan tua 178 o'i gyd-ysgolorion yn ysgol Llanystumdwy. Gwneir y cyflwyniad gan y Parch. Evan Evans, rheithor Llan- sadwrn, yr hwn oedd yn ddisgybl-athraw yn yr ysgol pan yr oedd Mr. Lloyd George yno, a'r hwn a geisiodd ddysgu y Catecism i Mr. George. Y mae Cynghor Gwledig Glaslyn wedi anfon cylchlythyr at yr holl Gynghorau sydd yn dwyn cysylltiad a'r mater yn gofyn iddynt basio penderfyniad o du diddymu Archeb Bwrdd Amaethyddiaeth yn gorfod trochi defaid ddwywaith yn y flwyddyn, ac i ganiatai trochi unwaith, oddigerth pan fyddo y clafr wedi tori allan yn mysg defaid. Y mae Cynghorau Deudraeth, Criccieth, Pwllheli, a Lleyn wedi cytuno i gefnogi cais Cynghor Glaslyn. Mae'r papyr ddarllenwyd gan y Prifathro Syr Harry Reichel ar "Ymgoiswyr am urddau Eglwysig yn Nghymru," gerbron y Gymanfa Eglwysig yn Manceinion, yn awr wedi ei gyhoeddi. Cynwysa gryn lawer o bethau dyddorol, Dywed Syr Harry mai yn y Bala, Bangor, Aberystwyth, Aberhonddu, Caerdydd, a Chaerfyrddin y bydd gwybod- aeth dduwinyddol i'w chael gyda hyn, ae nid yn Llanbedr. Ei gred ef ydyw y dylai'r Coleg Eglwysig ddyfod i gyffyrddiad agosach a'r Brifysgol os am gadw ei le. Mae'r Prifathro Syr Harry Reichel yn cyhoeddi ffigyrau dyddorol am uifer y gweinidogion a'r pregethwyr perthynol i dri enwad yn Nghymru. Dyma'r fiigyi- au :-Methodistiaid Oalfinaidd Gweinidog- ion, 921 pregethwyr, 308. Aniiibynwyr (jweinidogion, 632; pregethwyr, 379. Bedyddwyr Gweinidogion, 777; pregeth- wyr, 461. Mae'r pregethwyr yn cynwys efrydwyr yn y colegau. Mae gan y Metho- distiaid 214 o weinidogion heb ofalaeth, a'r Bedyddwyr 173. Nid yw'n ymddangos fod gan yr Annibynwyr un gweinidog heb eglwys. Yr wythnos ddiweddaf, cyhoeddwyd ys- tadegau dyddorol iawn yn nglyn a phen- siynau yr hen bobl. Hyd y dydd olaf o Ragfyr, yr oedd 593,038 0 bensiynau wedi eu caniatau. Drwy'r Deyrnas, telir pum' swllt yr wythnos i 539,388 o bobl; pedwar swllt i 20,586 tri swllt i 20,254; dau swllt i 9,831 a swllt i 5,979. Gwelir felly fod bron yn union naw deg o bob cant o'r pen- siynwyr yn cael y swm llawn. Un peth nodedig a ddengys y ffigyrau yw fod' 170,365 o bobl yn cael pecsiynau yn Iwer- ddon, a dim ond 64,769 yn Scotland, er fod poblogaeth y ddwy wlad rywbeth yn debyg.
TAITH I LYDAW.
TAITH I LYDAW. Cychwynais o Southampton am 7 o'r gloch y nos yn y "Princess Ena," ac yr oedd yn noson dawel a diniwl. Ychydig allaf ddweyd am y fordaith am y rheswm syml fy mod wedi troi i'm gwely cyn cychwyn, ac wedi huno yn weddol esmwyth trwy'r nos, ar waethaf holl dwrw'r peirianau. Clywais rywun yn yngan "Jersey" yn fy ymyl ryw- dro, ond yr oeddwn yn rhy dyn yn mreich- iau fy meistr cwsg i godi i weled goleuni'r tai yn yr ynys brydlarth hono. Gyda thoriad y wawr deallais ein bod yn dynesu at y lan, ac erbyn 6 o'r gloch yr oeddym yn hafan St Malo. Ar y cei, foreued a hyny, yr oedd llawer o bobl ya disgwyl am y llong, a'u llygaid ar y teith- wyr. Y r oedd eyflawrder o weision wrth law i gludo em celfi i ba le bynag a fynem. Ond cyn rhoi na bocs nac ysgrepan na dim i neb, yr oedd yn rhaid i swyddogion y llywodraeth gael gweled beth oedd genym, er mwyn codi toll arnom, pettai genym or- mod o faco neu rhyw beth arall a dollir yn y wlad. Wedi agor fy mocs a boddloni'r j swyddog nad oedd genyf ddim cryfach na phwys o de yn fy meddiant, gosodwyd marc arno 0 sialc, a chefais inau genad i'w gludo oddi yno. Gan fy fod mod am ddal y tren wyth y boreu, rhoddais orchymyn i wr a safai ger llaw gludo yr hyn oedd genyf i'r orsaf, yr hyn a wnaeth am bris rhesymol, chwareu teg iddo. Gyda'n bod yn cychwyn o'r orsaf daethom i wlad ffrwythlawn o goed afalau, a chan ei bod yn adeg cynhauaf, yr oedd gwylio'r bobl yn cynull yr afalau ac yn eu hanfon ymaith yn dra dyddorol. Llenwir yr afalau gan l'ai mewn cydau, megis oydau tatws gyda ni, ond boddlonai'r mwyafrif ar eu llanw yn agored yn y "trucks" fel y llenwir glo yn Nghymru. Peth tra ohyffredin ydoedd gweled hyn yn y gwahanol orsafoedd wrth fynedheibio. Bu'm yn meddwl beth ddeuai o'r afalau pe gadewid llond truck o honynt yn agored yn ymyl gorsaf gyda ni wedi i'r plant eu gwel- ed wrth fyned o'r ysgoi Ond yma nid ydynt yn demtasiwn yn y byd i neb, o herwydd fod y fath gyflawnder o honynt. Y defnydd mwyaf a wneir o honynt yw Osai neu Ceidr, iac nid oes ddiwedd ar yfed hwnw yn y wlad. Dyma ddiod y tlawd, oblegyd os gellir mewn unrhyw fodd gyraedd at bris gwm neu wirodydd poethion, y rhai hyny, bid sicr, a brynir. Nid yw y Llydawr, na'r Pfrancwr yn gallu deall gwr yn yfed dwfr pur gyda'i giniaw. Os na chant hwy win neu osai gwell ganddynt fod heb ddim. Pan oedd y tren yn symud yn arai trwy orsaf Landebia—adnebydd y Cymro yr enw yna—sylwais ar wyr yn llanw'r afalau o'r truck agored, ac yn y modd hyn y gwnaent hyny. Daliai dau 0 honynt sach agored i fyny, a llanwai'r trydydd hi a rhaw coes hir, yna cludid y sachau liawn ymaith mewn ceir a gwageni culion hirion. Araf iawn y teithia'r tren yma, ac nid yw'r corbydresi yn ddymunol o gwbl. Ychydig iawn a fyfyrir ar gyfieusterau'r teithwyr. Y mae pob llwyfan yn mhob gorsaf dri neu bedwar gris islaw'r gerbyd- res, megys ag yr oedd o dan yr hen Oiuch. wyliaeth ar ein rheilffyrdd ninau, ond o drugaredd y mae pob peth wedi gwella llawer gyda ni er yr adegau hen ttasiwn hyny. Gellir dywedyd yn ddibetrus fod Fliainc lawn 30 mlynedd ar ol Lloegr yn y materion hyn. Yn yr un gerbydres a mi y mae amryw Lydawyr a Llydawesau, ac y maent yn par- ablu yn gyflym, ac wedi dysgu ystumiau y Ffrancod i'r dim, Nid wyf yn gallu eu dilyn yn eu hymadroddion, am fod y dafod- iaeth yn y gongl hon o'r wlad yn ddieithr i mi. Gallaf ddeall pobl Roscoff a'r cyffiniau yn well, a hyny, cofier, am fy mod wedi cynefino tipyn a hwy o'r blaon. Yr wyf wedi gweled fwy nag unwaith mewn argraph, ei bod yn hawdd i Gymro ddeall Llydaweg, a'r un mor hawdd i Lydawr ddeall Oymraeg. Gwneir y gosod- iadau hyn gan wyr brwdfrydig ar ol treulio wythnos neu ddwy yn y wlad, ond cofied y darllenydd fod eisieu cymeryd swm dda o halen cyn llyncu'r pethau hyn. Gwir fod llawer o eiriau yr un fath yn hollol yn y ddwy iaith, megis tad, mam, dwr, mor, march, caseg, bara, &c., ond y foment yr eir i lunio brawddeg, dyna hi ar ben. Heriaf unrhyw Gymro i ymgomio a Llydawr am dair munyd yn y Llydaweg, heb yn gyntaf ymgynefino a'r iaith. A'r un modd nia gall y Llydawr ddeall y Oymro, heb fyfyrio ya mlaen ilaw a meistroli y Gymraeg. Dwy iaith agos at eu gilydd ydynt, ac fe II' ddylai'r Cymro ddysgu Llydawaeg yn nghynt na neb o unrhyw genedl arall, ond I pan eir i siarad y maent i bob dyben ymar- ¡ ferol yn ddwy iaith newydd, a rhaid wrth hir ymarfer cyn y gellir parablu na deall parabl ynddynt. Wedi paL-Io Landebia, newidiodd agwedd I y wlad ychydig, Diifianodd y coed afalau, I a daeth bryn a dol, a gwastfidedd. "r amlwg, yr hyn a'm hadgofiai yn fawr am fy mam- wlad. Yn mhen tuag wyth awr cyrhaedd- ais Morlaix. lie y bum yn aros am ychydig ddyddiau. Symudais yn mlaen ar ol hyny i I Roscoff, ac yma y bwiiadaf aros am ychyd- ig wythnosau.—J. W.