Y Negesydd

O'R FFAU GAN LLEW. Y mae y Times o'r farn y dylid ail ddewis MrJGully yn Lleferydd Ty y Cyffredin. Mawr ganmolir Dr. Waller, llywydd newydd CynhadIecld y Wesleyaid, fel areithiwr ardderchog mewn pulpud ac ar y llwyfan. Y mae eglwys y Methodistiaid yn Cil- yewm wedi rhoddi galwad daer a gwresog i'r Parch. D. Picton Evans, Cwmbach, i ddyfod atynt yn fugail. Y mae dyn bob amser yn falch o'i blant sydd yn fawr o'u hoedran, oddigerth pan y bj^dd yn ewyllysio iddynt deithio am haner y pris. Nid ydym heb ofni mai y gorchwyl gwaethaf a wneir gan y senedd newydd fydd gwaddoli ysgolion yr eglwys a'r Pabyddion. Gorphenaf 17eg a'r 18fed, cynhaliwyd cyfarfodydd i ordeinio Mr. T. D. Thomas, o Goleg Bala-Bangor, yn weinidog eglwysi Nebo a Llailon Ceredigion. Un o'r pethau diweddaf wnaeth Arglwydd Rosebery cyn ymddiswyddo ydoedd, danfon lOOp., yn rhodd i'r Archdderwydcl Hwfa Mon, fel cydnabyddiaeth oddiwrth y Llyw- odraeth am wasanaeth y Prif-fardd i far- ddoniaeth Gymraeg. Fel y canlyn y canodd y bardd byd enwog v Gwalchmaiy dyddo'r blaen i wraig rinweddol o Landudno, yr hon a hunodd yn yr lesu, foreu Sul, Mehefin 30tin, 1895. Chwaer anwyl i'w choroni—esgynodd I lys can goleuni; Duw unodd i'w daioni Waith y nef, a'n Sabbath ni." Beth wna y Gwyddelod? Cynghorir hwy i gadw draw yn gwbl o'r senedd newydd. Un peth sydd yn sicr—nis gall mwyafrif o 152 gladdu y cwestiwn o Ymreolaeth o'r golwg. Rhaid penderfynu y cwestiwn pwysig hwn, hwja- neu hwyrach, a hyny hefyd ar linellau y Blaid Wyddelig. Dechreuodd Pedrog Irwylio y cefnfor dydd Iau diweddaf, tuag America. Y mae Pedrog yn myned i'r Unol Dalaethau ar daith bregethwrol a darlithiol. Deallwn mai tua diwedd mis Hydref y bwriada ddychwelyd. Ehwydd hynt iddo yw dymun- iad ei holl gydnabod, oblegid ni chroesodd neb y weilgi mawr mwy siriol ac unplyg nag efe. Nid yw y blaid Eyddfrydol yn ddigalon o gwbl yn ngwyneb y sefyllfa bresenol. Yn 1880 trowyd mwyafrif Toriaid o 102 yn y senedd flaenorol yn lleiafrif o241. Dech- reuir eisoes osod y Ty mewn trefn mewn ami i fan ar gyfer yr ymgyrch nesaf. Gofalu am yr ethol-restr yw y ddyledswydd agos yn bresenol. Y mae y Toriaid wedi bod yn fyw i bwysigrwydd yr ethol-restr ar hyd y blynyddoedd diweddaf, tra yr oedd y blaid Ryddfrydol wrthi yn cysgu. Ni a hyderwn y gwna trethdalwyr Cyfoeth y Brenin a Chynull Mawr ethol dynion cymwys i eistedd ar y Bwrdd Ysgol am y tair blynedd nesaf. Y mae yn bwysig iddynt yn y cyfwng ag maent ynddo a'r hyn o bryd, ac mae eisiau i'r trethdalwyr hyn fod ar eu gocheliad rhag credu pob ysbryd, oblegid nid gwir yr oil ddywedir gan ddynion yn y dyddiau hyn. Cafwyd prawf o hyny yn yr etholiad cyffredinol diweddaf. Ni fuasem fel Ehyddfrydwyr wedi colli chwech sedd, nac yn wir un sedd, onibai am y ddiod. Hon fu ein dinystr yn yr etholiad sydd ar gael ei rhestru yn mysg pethau a f u. Dyma ddadl newydd dros ddeddfwriaeth dir- westol leol. Yr oedd yr olwg yn rhai o'n trefi dydd yr etholiad yn waradwydd i ddyn- olaeth. Llifai y ddiod yn rhad, ar llif hwnw yn ddiddadl yrodd elynion sobrwydd a rhyddid i fewn. Y mae yn bryd i ni fel enwadau crefyddol ddeffro i'n cyfrifoldeb a chodi ein lief hyd eithaf ein gallu yn erbyn y fath ymddygiad annheilwng. Y mae y Borth ac Aberystwyth yn orlawn o ymwelwyr. Yr oedd llawer nos Sadwrn diweddaf, oherwydd dylifiad pobloedd i'r lleoedd hyn yn methu cael gorweddle dros nos. Ni bu yn y Borth well class o ymwel- wyr er's amryw flynyddoedd. Y maent o saflooodd uchel, ac yn dwyn arwyddion eu bod yn troi mewn cylchoedd pwysig. Gwelsom yn eu plith amryw o weinidogion a chlerigwyr enwog a thra adnabyddus i Gymru, a difyr oedd eu gweled yn mwynhau eu hunain mor rhagorol ar y traeth digymar sydd ar dueddau Cors Fachno. Y mae y ffordd y cwynid o'i herwydd yn y NegesycU ychydig amser yn ol, yn awr wedi ei gwneyd i fyny yn dda, fol y mae yn hawdd bellach ei throedio gyda rliwyddineb. Da y gwnaeth yr awdurdodau edrych allan ar fod y peth yn cael ei wneyd ganddynt, onide buasai yn sicr o filwrio yn erbyn lies cyffredinol y preswylwyr. Un peth arall ychwanegai at anrhydedd y pentrof fuasai cadw y gwartheg fwy yn y meusydd a llai ar yr heol, fel y byddo y nWs«;w'gynyrcliir ganddynt yn llai. Cydymdeimlir yn fawr a pherthynasau y gwr ieuanc foddodd yn Llanddewi, Aberarth, ger Aberaeron, yr wythnos ddiweddaf. Curad oedd efe yn Aberaman, Aberdar, ac yn fab i Cadben David Jenlvins, "Alun," a brawd i'r Parch. T. Jenkins (M.C.), Taliesin. Yr oedd. yr ymadawedig wedi dod gartref rhyw fis yn ol er adnewyddu ychydig ar ei iechyd cyn ymgymeryd a'i ddyledswyddau fel curadSt. John's, Castellneld. Ymldengys nad oedd efe yn gryf ei iechyd er's rhai misoedd, ac ar amserau yn dioddef oddiwrth iselder ysbryd. Ond boreu dydd Sadwrn, Gorphenaf 27ain, gosododd derfyn ar ei einioes dan amgjdchiadau hynoi iawn, aeth allan o'r ty yn foreu y dydd ucliod, a thaflodd ei hun i'r mor. Ond gan fod ei dad yn canlyn o hir bell ar ei 01, llwyddodd i'w gael allan ymhen ychydig. Ond yr oedd erbyn hyn yn anymwybodol, ac yn rhy. bell i'w adferyd if yr oclir hon, folly ehedodd ei ysbryd ymaith, ac efe yn dair ar ddeg ar hugaiu oed, yn wr ieuanc addawol, ac yn un a fawr berchid gan ei holl gydnabod. Borth, 5: 8: 95.

EISTEDDFOD GADEIRIOL CORRIS. PRYD DEST "YR YM F U D WR. Beirniadaeth Gwynedd.' Daeth tair a'r ddeg o Bryddestau i law Enwau'r ymgeiswyr ydynt Anadl, Adlais Hiraeth, Awel Mai, Ap Emrys, Byron, Capt. Cook, Gobeithiol, Gwenolydd, Gwywedig Wedd, Hyderus, Lazarus, Pcredur, a Teithiwr. Gwnaf ychydig 0 sylwadau ar bob un 0 ronynt yn y drefn y tybiaf eu bod yn sefyll yn y gystadleuaeth. (1) Cap. Cook.Y i-i-iac hwn yn ysgrifenydd rhwydd a naturiol, ond y mae ei ardcull yn werinaidd. Y mae ei bryddest yn tynu at wyth gant 0 linellau, ond nid oes ynddi ddim uwch- law cyffredinecld. A phe buasai yn amgen, y mae ei meithder yn ei gosod allan o gylch y gystadleuaeth hon. Heb fod dros dri chan' llinell oedd yr amod. (2) Gwywedig TVedd.—Treulia'r ymgeisydd hwn ormod o'i amser ar y dechreu i ddesgrifio yr anhawsder a deimlai i ganfod "Alpha" ei destyn, ac anmhriodol hollol yr ystyriaf ei ddefnyddiad o'r gair hwn yn y fath gysylltiad. Dyry engreifftiau o'r hyn a olyga fel gwahanol ddosbarthiadau o ymfudwyr, a chyfynga ei sylwadau yn hollol i'r agwedd grefyddol ar ymfudo. Felly gwelir, nad ydyw wedi cyflawn ddeall ystyr y testyn. Ymddengys fel pe'n ymgeisio ysgrifenu'n fawreddog. Cynghorwn ef i geisio ysgrifenu'n fwy syml a dealladwy. Na adawed i'w feddwl ymrolio mewn caddug dudew. (3) Pere(li.,r.-Y mae amryw o frawddegau hwn yn rhy hir-wyntog, toredig, a chwmpasog. Cymerwn un o'r tudalenau cyntaf er engraifft: Dyheadau fil Ddihunant awr 'rol awr yn nghalon dyn, Fel afon ddofn a lyncir gan y mor Heb ei ddiwallu—felly'r galon sydd- Er meddu cyfoeth, ac anrhydedd drud, Uchelryw ddoniau-gwybodaethau claer- Er yfed 0 ffynhonau pleser, chwant- Pob halog nwydau Moes'' tragwyddol yw Ei chri alaethus yn modolaeth dyn." Gwelir yma mai am ddyheadau yn dihuno yn y galon y soniai yn nechreu y frawddeg ond ar ol hyny ychwanega-" felly'r galon sydd." Felly, fel pa beth ? Fel y dyheadau yn y -galon Ymdreched ysgrifenu brawddegau mwy cryno. Byddent yn llawer-mwy darllen- adwy a dealladwy. Cofied mai nid ebychiad- au, toriadau, a chyfnewidiadau sydyn an- ngramadegol sy'n gwneyd barddoniaeth. Y mae ei gynllun yn rhy anghryno hefyd. De- chreua trwy edrych ar y ddynoliaeth fel ar grwydr yn chwilio am hedd a chartref a'r galon ddynol yn gweiddi moes o hyd. Yna golyga bob cyfnewidiad a welir yn y byd naturiol fel ymfudiaeth, ac ar ol hyn ceir ychydig linellau ar anturiaeth yr ymfudwr. Wedi hyny y mae'n troi i ganu i'r antuiaethwr, ac yna i "ymfudiaeth gu." Yna dyryesiampl o wahanol ymfudwyr, ond y mae yn eu cadw ormod ar wahan. Ymfudwyr personol ac nid "Yr Ymfudwr sydd yn y golwg o hyd. Z, (4) Gobeithiol.—Y mae hwn yn rhanu ei bryddest yn ddwy ran. Yn y rhan gyntaf y mae yn myned gyda'i awen ar fwrdd llestr ymfudol i edrych ar y gwahanol gymeriadau a geir yno ac yna'n ceisio desgrifio "cyfrinion" yr awen ar ol iddi fod yno. Y peth cyntaf y cynysgaedda ni ag ef yw ymson afradlon ond torir ar draws hyny yn annisgwyliadwy gyda myfyrdodau gwrthgyferbyniol o'i eiddo ei hun, yr hyn a darawai'n Jchwithig iawn arnaf ar y darlleniad cyntaf. Nis gwyddwn ei fod wedi newid o'r naill i'r llall, a phrin y gallwn ddeall beth yr oedd o gwmpas. Yn nesaf des- grifia lofrudd, ac ar ol hyuy lafunvr tlawd. Yna un a swynwyd gan y son am berlau pur." Golyga hwn fel wedi ymwerthu i'r drwg er enill clod a chyfoeth. Annaturiol yw desgrifio'r ymfudwr fel hyn. Eithriad i'r rheol fuasai'r fath gymeriad. Yn nesaf dygir i sylw ferch ieuanc a ymfudai er mwyn priodi wedi croesi'r Ili. Ac yn yr ail ran o'r bryddest cyf- eiria at Abram a'r Tadau Pererinol, a ther- fyna drwy gyfeiriad byr Bod 'archymfudwyr daear' er grym pcb storom gref Yn hyf gyfeirio camrau at gartref yn y nef." Ceir yn y cyfansoddiad hwn iaith dda, ond nid llawer o farddoniaeth ehediadol. Ac heblaw hyny, golwg rhy gyfyng ac unochrog a gymerir ar y testyn. (5) Hyderus.-—Y mae ol brys ac esgeulus- dra ar y cyfansoddiad hwn. Dechreua trwy gyfeirio at ryw un. heb ddywedyd pwy ydyw, fel hyn:- Mae gwawrddydd wen gwlad arall- Gwlad newydd—gwlad sydd well- Yn tori ar ei feddwl ef Dros benau'r bryniau pell." Ac ar brydiau nid yw'r iaith a ddefnyddir yn gosod allan yr hyn a olygir, megis yma Nid yw holl flodau'i meusydd hi Yn gallu troi yn wyw." ATid oes yr un o'i blodau Iii, ond odid, a fedd- yliai. Terfynir amryw o'i linellau a sillgollau anhapus, megis- Er fod pob bryn fel wedi crogi'i ddelw'n." Ei benderfyniad sydd yn mynu'dryllio'r." Ac y mae'r awdwr yn rhy ddibris o fesur, corfan, ac odl. Troseddir rheol yn y dernyr hwn,— Ymfudwr anturiaethus Llawn o eofndra yw,— Teimladau llwfr nid 'ynt hwy'n Tramwyo'i natur fyw, Gwyneba Iwvbrau dieithr Ac ar y llwybrau hyn Yn canfod llwyddiant pur mae ef Fel lili'n gwisgo gw,'n." Gwelir nad yw'r llinellau yn ogyhyd eu hesgeir- ,y iau, a bod y gorfan oherwydd hyny yn gloff. Eto, mor ddrwgyw corfaniad y llinell hon— Er mor ddieithr icda yw y llwybr maith; ac, hefyd, fel yn y llinell hon, felly mewn amryw eraill, defnyddir geiriau dcusill megis pe byddent dri-sill, a'r un-sill yn ddeu-sill. Mae'r iaith yn clrwsgl ac anafus mewn manau, megis "/bawb deithio ar hyd ffordd ei hun." Le gall ei deulu'n braf i ledu'n hyf." Pe buasai wedi bod ychydig mwy gofalus, darllenasai'r bryddest yn ddigon didram- gw/dd, er nad oes ynddi ddim prydferthwch neillduol. Y bai mwyaf yw ei fod yn cymeryd golwg rhy gyfyng ar y testyn. Nodweddion cymeriadol yr ymfudwr yw'r unig bethau o'r bron y cyffyrddir a hwynt. (6) Gz(!elzold iawn yw dull yr ymge':sydd hwn o geisio gosod ei feddwl allan. Dechreua trwy gyfeirio at eiddew sy'n tyfu yn awr fel cynt gerllaw Hafod Arthur; ond trwsgl iawn yw ei ymgais i ddangos y cysylltiad oedd rhwng ei blaniad a'r ysbryd ymfudol. Rhaid darllen ymlaen bron hyd ddiwedd yr ail tudalen cyn y dysgwn mai er "coffhad" yr oeddid wedi ei blanu. Dywed hefyd mai hudol freu. ddwydion y nos oeddynt yn llefaru wrth rywun am wlad gyfoethog, ond yna try i ddweyd mai sibrydion yn rhedeg trwy ei feddwl ar ddydd y planiad oeddynt. Mae'r llinellau canlynol yn engraifft deg o'r arddull- A'r diwrnod y'i planwyd yn frigyn dinerth I ymladd ei dynged a'r gwyntoedd dig, certh, Pryd hyny, dydd gosod ei wreiddyn i lawr Oedd ddydd i roi bwriad mewn gweithred yn Y teimlad ymfudol yn llanw y fron [awr A ffydd, yn llawn hwyliau yn marchog ei don." Wrth son am ddydd planu'r eiddew, crybwylla. am froit rhywun, heb ddweyd pwy; ac a rhagddo i ddweyd bod sibrydion yn tramwy trwy'i feddwl," er hyd yn hyn ei fod heb gymaint a sibrwd am yr ymfudwr, na defnyddio y gair o gwbl. Oddiwrth hyn gellir gweled mai rhyw gymysgedd rhyfedd a geir yma, a gellir dweyd yr un peth am lawer o fanau eraill yn y cyfansoddiad. Hefyd, newidir y personau yn y dull mwyaf annaturiol. Er engraifft, sonir am gyflwr gwlad yn y trydydd berson, ac yna troir i siarad yn y person cyntaf, heb rith o reswm dros y cyfnewidiad. Ceir yma amryw o wallau gramadegol hefyd ond er hyny, nid yw tieb rai darnau tlysion a naturiol, yr byn d ddengys y gallasai'r ymgeisydd gyfansoddi gwell Pryddest gyda mwy o ofal. Nid yw'r cynllun yn foddhaol. Mae dwy ran o dair o'r bryddest yn cael ei gymeryd i fyny gyda'r am- gylchiadau cyn i'r ymfudwr gychwyn i'w daith, ac nid yw'r hyn a ddywedir am y teulu, wedi glanio, ond byr a gwan. (7) razartts.-Pan yn sylwi gyntaf ar law- ysgrif dlws yr ymgeisydd hwn, tybiais y buaswn yn cael pryddest o radd uchel, eithr fy siomi a gefais. Ni wna Lazarus ddim bron ond ddesgrifio amgylchiadau a theimladau teuludyn oedd yn gorfod ymfudo oherwydd tylodi: sef teimladau yr oil o honynt yn y rhagolwg ar ymfuda ac hyd at adeg y cychwyn, a'i deimlad- au drylliog yntau yn ystod y fordaith, ac wedi glanio o hono y tu hwnt i'r mor. Y mae'n troi gormod yn yr un-man ac y mae ganddo ormod o lawer o'r prudd-der a'r tristwch, y storm a'r dymestl, y tywyllwch a'r nos. Nodweddir ei waith gan dylodi mewn adnodd- au, a phrinder meddyl-ddrychau. Hefyd, defnyddia'r geiriaufel a megis yn hollol ddi- angenrhaid, a'r geiriau un-sill dw/n, medr, llethr, Ihvybr, &c., yn fynych fel rhai deu-sill, a'r geiriau dwfnha a tymestl yn dri sill yn lie dau. Mewn rhai manau, defnyddia'r unig yn lle'r lliosog; megis,— Am beidio'i gadael hwy Na'i gweled hwy." Gwna gam-ddefnydd o'r blaenddawdyyi mewn rhai manau a gesyd yr i i mewn lie na ddylai, megis,— "Yn peri iddo I ddiystyru rhwystrau a pheryglon I lamu'n nwyfus dros eu brigau duon." NTid oes eisiau yr i o flaen diystyru na llamu. Nlae'r iiith y,n gofyn y ffurf-" peri iddo ddi- ystyru a llamu." Ymddengys i mi bod tuedd yn yr awdwr i geisio ymddangos yn fawredd- og," ys dywedir; ac, felly, defnyddia amryw o gymhariaethau hynod, gan dybied mai bar- ddoniacth yw pobpeth anghyffredin. Ym- dreched ysgrifenu'n fwy naturiol. Y mae'r bardd bob amser yn ymdrechu cyd-fyned ag anian. (8) Aiia(II.-Desgrifiad o'r teimladau sy'n cynhyrfu gwahanol ymfudwyr yw nodwedrl a benig y cyfansoddiad hwn ond teimlwn ei fod yn rhy eithafol yn fynych, ac yn defnyddio ymadroddion anghocth hefyd, megis,— y Edrycha ar ei wlad fel A ¡fft gaethiwes Ac yntau ynddi megis ci dirmygus." Z, Y mae'r awdwr yn italeiddio peth wmbreth o eiriau ac ymadroddion. Arwydd o wendid yw hyn. Dylai ystyr ysgrif fod yn ddigon eglur heb y cynorthwy hwn. Ar brydiau y mae'r canu yn anmherthynasol bron i'r testyn, meyis yn y desgrifiad o Aberth yr lesu a Phrofiad y Cristion. Dechreua'r ymgeisydd ar ei vitith trwy ymbil am y mcddivl pur sy'n gwneyd vr engyl oil yn feirdd galluog gan' edrych r y meddwl chwim fel ymfudwr sydvn." A cheir ef yn pendcrfynu, Yna yn IlaA, fy meddwl byw mi af" I rodio o gylch y ,)orthladd yr oedd efe am fyned. Yna gwel i1* Un yn gadael ewraig a phlant ar ei 01 (2) Un claf, a gafodd fedd yn Awstralia (3) Cymro tanllyd, yn troi am Patagonia; (4) Ln arall yn dyheu am fwy 0 ryddid nag a geir yn Nghymru; ac Ymfudo wiaeth-olicl dychwel ei gwynfanau I gwyno ar y tracth 0 fol y tonau (5) Genhadvvr (6) lesu yn dod o'r nef i'r ddaear; ac yn (ï) Cristion a'i wyneb tua'r icf. Yn awr gan mai o gylch y porthladd yr oedd etc yn gweled ei ymfudwyr, y mae'n egiur y dylasai fod ganddo ryw wahanod arbenig cyn mynsd i drafod am yr lesu. Ond ymddengys ei fod wedi angholio ymha le yr oedd efe wedi gosod ei hunan ac felly, dwg vr adran yna i mewn yr un modd a'r lleill. Cyfyngu ei hunan yn ormodol at un agwedd o'r testyn a wna. Dylid cofio mai nid y teim- ladau sy'n peri i wahanol ddosbarthiadau ymfudo yw'r unig bethau a gynwysir yn y testyn. (l'w b rlzali).