Y Drych

ISAAC LEWIS, KNOXVILLE, TENN. Pan ar ymweliad a'i chwaer, Mrs. Joseph Reeves, Kingston, Pa., bu Mr. Issac Lewis farw dHydd Sul, Hyd. 12, 1919, o ddolur y galon. Yr oedd yn un o ddinasyddion mwyaf parchus Knox- ville, Tenn. Yr oedd ei farwolaeth sydyn yn ergyd ,galed i'w gyfeillion yn Knoxville. Yr oedd Mr. Lewis yn un o'r hen sef- ydlwyr, ac yn Gymro. trwyadl o'r hen fath, ac yn Gymro crefyddol a duwiol; yr hwn a gredai yn ngwneyd ewyllys ei Arglwydd. Ganwyd ef yn Merthyr Tyd- fil, D. C., Mai 26, 1842. Tyfodd i fyny yno gan ddysgu y igrefft o roliwr yn y felin haiarn. Pan yn ddyn ieuanc cy- merai ddyddordeb mawr mewn canu, a diwylliodd ei lais fel y cymerai ran fawr mewn cyfarfodydd. Yn 1865, pan yr oedd y wlad yn nghanol y rhyfel car- trefol, ymfudodd i wlad y cyfleusterau mawrion gyda'i briod, Miss Eleanor Daniels, yr hon a briododd yn Mehefin o'r flwyddyn hono, gan fyned i Benn- sylvania, lie yr elai llawer y pryd hwnw. Gweithiodd fel rholiwr am dair mlynedd, ac wedi clywed am fanteis- ion rhyfedd y De, daeth i Knoxville, lie y bu yn dylyn ei alwedigaeth hyd 1903, pan y bu farw ei gydmar ffyddlon gan fyned i fyw at ei Gwaredwr y meddyl- iai mor fawro hono, ac y dyheai hi am ei gymdeithas. Rhoes Mr. Lewis ei waith i fyny, ac aeth i dreulio y gwedd- ill o'i oes gyda'i blant, yn olynol. Treuliodd flynyddau gyda'i fab, Gom- er Lewis, a'i ferch, Mrs. E. G. Fields, Washington, D. C. Yn ystod ei arosiad yn Knoxville, yr oedd yn un o arwein- wyr crefyddol yr ardal, ac yn un o gychwynwyr yr eglwys Gymreig (A.), lie y treuliai y Cymry amser dedwydd. Yr oedd hefyd yn arweinydd cor enwog, fie yn yr Eisteddfodau lleol, ac arwein- iai ei gor i fuddugoliaeth yn fynych, gan guro corau rhagorol. Yr oedd yn aelod ffyddlon o'r eglwys hyd ei farwol- aeth, ac yr oedd yn Gristion pur, yn dad caredig, yn briod ffyddlon a hawdd- gar, ac yn igyfaill nobl. Gedy i alaru eu colled: Mrs. Joseph Reeves, Kingston, Pa., chwaer; un ferch, Mrs. E. G. Fields, ac un mab, Gomer, y ddau yn Washington; dau fab yn Knoxville, Isaac a Dan; ac un mab, William J., yn Chicago. Cynaliwyd gwasanaeth angladdol yn nghartref ei fab, Daniel, yn Knoxville, a daeth torf fawr yn nghyd i dalu iddo deyrnged olaf o barch. Yr oedd y blodeu-dorchau yn' amlygiad o'i bpblogeiddrwydd, oblegid yr oedd eu cyflawnder yn cuddio y bedd drosodd a throsodd. Efe oedd yr olaf o'r hen do o Gymry a wnaethant Knoxville yr hyn ag yw. Ei hen gymdeithion crefyddol a gweithfaol oedd 'Newythr David Rich- ards, 'Newythr Joseph Richards, D. C. Richards, William Richards, Thomas Davis, D. F. Nicholas, David W. Wil- liams, David Graves, yr oil wedi eu sy- mud liams, i'r Wlad Well, lie nid oes galar, na gofid, na marw mwyach, eithr gyda thorf fawr y maent yn canu can Moses a'r Oen. Bu y byd yn well o ddynion fel Isaac Lewis ac eraill o'i fath. Yr oedd yn aelod o'r Knights of Pythias. Rhodqwyd ei weddillion i orwedd yn mynwent Old Gray, hyd y bydd beddau y byd ar un gair yn agoryd.—W D.. W.

—Mae Capt. Carey Evans, M. D., yn gorfod troi yn ol i Bagdad mor fuan ag y caiff long. Gwrthodwyd 'ei ryddhau o'r fyddin ac o'r swydd bwysig a ddeil yn y ddinas henafol hono.

DYFODOL Y "DRYCH" Gan E. O. Roberts, Jackson, O. Drwg iawn genyf ddeall fod yr hen "Ddrych" enwog ar ol gwasanaethu ei wlad a'i genedlaeth yn ffyddlon a diflino am 68 mlynedd yn awr mewn argyfwng, ac nas gall ei berchenog barhau i'w gyhoeddi ar ol y flwyddyn hon heb fod yn golledwr, ond drwy godi ei bris o ddau i dri dolar y flwyddyn. Nis gall neh ei feio, ond ei ganmol, am fod mor ymarhous, oblegid rhydd resymau dig- onol dros y codiad. Ofnaf, fodd bynag, y byddai ychwanegu dolar at ei bris beri i lawer o'r tanysgrifwyr ei atal, am nas gallent hyfforddio i dalu rhagor na'r pris presenol. Yr wyf yn dderbynydd o'r "Drych" er's deugain mlynedd bellach, ac nid ydwyf yn cofio iddo dori ei gyhoeddiad erioed, oddigerth bod diwrnoA neu ddau yn ddiweddar ambell waith cyn cyraedd pen ei daith.. Dylynodd fi i bob man dros dir a dwr, ac mewn gwirionedd mae yn rhan o honwyf, yn fwyd a diod i mi. Mae y danteithion oddiar fwrdd y Golygydd yn unig i mi yn werth tri dolar y flwyddyn, heb son am ysgrifau galluog E. P. Davies, Dr. Williams, Medico, X. Rays a Phlas Gwyn. Hefyd mae cofnodion manwl a chyson Thom- as Roderick, doniol eiriau William Owen, ac adgofion melus Puntan a Mor- ien Mon yn swynol a dyddorol iawn, heblaw newyddion a marwolaethau hen Gymru anwyl, &c. Hyderaf yn fawr na rydd y Golygydd ei fwriad mewn gweithrediad, o ym- ryddhau oddiwrth ofalon y "Drych," er mai gorphwys a ddylai am gyfnod ar ol y gwaith trwm sydd wedi bod ar ei ys- gwyddau; yn enwediig yn ystod y flwyddyn ddiweddaf oddiar ymadawiad ei gydweithiwr R. Morris Williams. Byddai colli y Golygydd a'r awdwr galluog, nid yn unig yn golled fawr i ddarllenwyr y "Drych," ond hefyd i'w berchenog, canys gwaith anhawdd fyddai iddo gael neb i wneyd y gwaith mawr a gyflawna Index. Deallaf mai bwriad Mr. Griffiths yw uno rhan o'r "Cambrian" a'r "Drych." Ni charwn weled hyn yn cymeryd lie, ond ei barhau yn hollol Gymreiig; ond cyn y gellir gwneyd hyn rhaid i'n llen7 orion Cymreig ymddadebru, canys gwelwn oddiwrth gymellion taer y Gol- ygydd fod ein llenorion Cymreig yn lleihau yn flynyddol. Hyderaf, fodd bynag, y gellir llwyddo i gadw yr iaith fain allan o hono am rai blynyddau o leiaf. Y perygl ydyw os ca ei phig i fewn unwaith, y bydd yn haner Cym- ra%- a haner Seisneg yn fuan iawn. Gwyddis mai anhawdd ydyw cael ach- osion eglwysig llewyrchus Cymreig pan gyfunir y ddwy iaith, sef Cymraeg y boreu, a Saesoneg y nos; canys buan iawn y cymer y Seisneg gyfiawn fedd- iant. Mae canoedd, os nad miloedd, o'n eydgenedl yn America nwchlaw eu dig- on. Onid braint a phleser i'r cyfryw fyddai tanysgriflo am haner dwsin neu ddwsin mwy neu lai o'r hen "Ddrych" i'w brodyr a'u chwiorydd nas gallant hyfforddio i'w dderbyn, er yn dyheu am dano. Er gwelthio allan y cynllun hwn, gallai goruchwylwyr y "Drych" yn mhob dinas, tref, a i>hentref eu can- vasio yn drwyadl, er' dyfod o hyd i'r ddau ddosbarth-y rhoddwyr a'r der- bynwyr. Dichon hefyd pe llwyddid yn y ffordd hon i sicrhau nifer digonol o danysgrifwyr, a thalu yn mlaen llaw, na byddai yn angenrheidiol i'r perchen- j og gyfnewid y pris. Carwn gael barn eraill am y cynllun hwn, neu ryw gyn- ■ llun arall a fyddo yn foddion i gadw y "Drych" yn fyw, ac i helaethu ei gylch- rediad; a balch fyddaf o'r cyfieusdra i daflu fy hatling i mewn er mwyn dwyn hyny oddiamigylch.

PICATONICA, WIS. r I Anfynych y ceir gair o'r ardal dawel hon ar ddalenau y "Drych," am hyny dyma air i dori ar y dystawrwydd. Gorwedda yr ardal hon yn mynwesau myrddiwn o fryniau man oddeutu afon o'r un enw. Ystyr yr enw, meddai'r trigolion ydyw "crooked and muddy," ac afon felly yw y Picatonica. Dywed- odd .y Parch. Wm. Matthews o swydd Waukesha, mai dyma'r lie tebycaf i'r nefoedd welodd efe erioed, a chredaf iddo ddweyd y gwir. Mae'r ffyrdd sydd yn arwain i'r ardal yn gulion ac an- hawdd i'w trafeilio, a rhaid croesi'r af- on a'r anialwch trwy ganol gelynion Ellmynaidd ar y dde, ac ar yr aswy. Ond wedi cyraedd disgyn eich llygaid ar unwaith ar Bryn Seion, Carmel a Peniel; lleoedd da i addoli Duw. Cewch weled ysgol ar ol ysgol, a'r "plant bych- ain yn chwareu ar ei heolydd hi." A'r cwestiwn ddaw i feddwl dyn dyeithr ydyw, "0 ba le daeth y rhai hyn?" Deuent o gartrefi lochesant yn dawel yn nghesail y bryniau o olwg yr ym- welwr, ond yno mae er hyny y fagwrfa i'r genedlaeth sydd yn codi. Mae un gwahaniaeth pwysig cydrhwng yr ardal hon a'r nefoedd, set fod rhai yn ymad- ael oddiyma, tra mai gogoniant y nef- oedd ydyw ei bod ty lie i "gwrdd heb ymadael mwy." Gair am y rhai sydd yn ein gadael sydd genym y tro hwn. Daeth y dwymyn am werthu ei fferm- ydd ar rai o'r trigolion yn gynar yn yr haf. Aethant i'r rhan ogleddol o'r dalaeth, a pfrynasai bawb ei fferm. Aeth Eddie E. Jones gyntaf, a phryn- odd ffarm; yna aeth Will Evans, a gwnaeth yr un modd; dylynwyd yntau gan John Humphreys, George ac Elmer Johns, ac eraill o'r Americaniaid yma. Mae yr oil a enwyd wedi prynu tir yn agos i Marshfield, Wis. Deu-ddyn arall i'n gadael ydoedd Mr. a Mrs. W. J. Powell-Mrs. Powell yn ferch i'r diweddar ddiacon Benjamin Williams. Dychwelodd Mr. a Mrs. Powell i'w cartref yn Humbolt, Iowa, wedi bod am dros bedair blynedd yn gofa]u am fam a thad Mrs. Powell. Gofidus yw gweted yr hen gartref Cym- reig wedi ei gadw am dros 60ain o flvnyddoedd, yn cael ei dori i fyny, a'r plant yn feibion a merched, wedi chwalu dros y wlad fawr yma. Yr Ar- glwydd, fi-i vn gymorth i gadw y tan dwyfol i gyneu ar yr hen aelwyd yn Wisconsin, ac a'ch nertho i gadw'r un- rhyw dan yn oleu ar eich aelwydydd cysuruR yn South Dakota, Minnesota, New York ac Iowa, yw ein gweddi. Nos Fawrth yr 28ain o'r mis diwedd- af, daeth tyrfa luosog i gadw cwmni i Mr. a Mrs. Powell, ac i ddymiino yn dda iddytit ar eu dychweliad gartref. Cafwyd. amser difyr a digonedd o ddan- teithion melus at ddigoni'r cylla. Wel. y cvfeillion wedi ein gadael. Ie, ond ar dir y byw. Drwg genvm orfod cofnodi am nn wraig rinweddol svdd wedi ein gadael yn yr angeu, sef Mrs. Elizabeth Jones o Rewey. Genedigol o Sir Gaerfyrddin oedd Mrs. Jones. Ganwyd hi ar y 19eg o Ionawr. 1846. Daeth i'r America vn 1857, a chartrefodd gyda'i rhieni yn ag- os i Dodgeville hyd 1870, pryd yr ym- briododd a Wm. Jones, i'r hwn, hyd ei farwolaeth yn 1910, y bu yn 1¡riod of- alus, ac yn fam dyner i'w dri phlentvn amddifad. Bu Mr. Jones yn byw rn Rewey am 17 o flynyddau. ac oddivno deuai yr holl ffordd i Peniel i addoli ar y Sabboth. Gwraig dawel oedd Mrs. Jones, ond yn meddu ar sicrwydd y cyfamod. Pan ofynid iddi am air ei phrofiad, dywedai ef bob amser trwv gyfrwng un adnod—"Mi a wn i bwy y credais, ebai. Ehecfodd ei hvsbrvd at ei Harglwydd heb i neb o'i cbyfeillion wybod, tra yn gorphwys ar y lanerch, foreu Gwener y 17eg o Hydref, a hithau yn 73 o flynyddoedd a deg o fisoedd o oedran. I Yn galaru ar ei hoi mae dwy chwaer a brawd: un chwaer yn Illinois, a brawd a chwaer yn. Ridgeway, Wis. Hefyd dwy ferch a mab. Claddwyd hi foreu Llun y 20fed o Hydref. Cafwyd gwasanaeth byr yn y ty dan arweiniad y Parch. Robert Davies, Rewey, a chanwyd gan rai o gyfeillion Mrs. Jones. Yna awd i Peniel, a chafwyd gwasanaeth dan arweiniad yr ysgrifen- ydd a'r Parch. R. Davies yn cynorth- wyo. Gofalwyd am y canu gan Mr. Thomas Humphreys. Canodd merch ieuanc o'r enw Jessie Polglaz yn eff- eithiol iawn. Awd a'r gweddillion i fynwent Peniel, a dodwyd hwy mewn steel vault mewn bedd wrth ochr ei phriod. Coffawdwriaeth. y cyfiawn sydd fendigedig.—W. T. W.

-Tall-yd gynau'r Germaniaid i'r afon yn Mettwsycoed, ac nis gwyr yr awdurdodau beth i'w wneyd a hwy wed' eu hachub o'u dyfrllyd fedd. Bu ral yn cael eu dangos yn Nolgellau, a dywedir iddynt ddiflanu,-o bosibl o herwydd clvwed fod dau weinidog am eu bed- yddio hwythau fel y gwnaed a'u brodyr yn Mettwsycoed. Y gwir yw nad oes ar neb ond v blaid filitaraidd awydd am weled y celfl hyn.

Y PARCH. JAMES A. JENKINS, D. D,. f WARREN AVE., CHICAGO, ILL. 1 Gan y Parch. Wm. Davies Yn ddiweddar gwelais awgrym yn y "Drych" am gwr parchedig uchod yn | nglyn a'r Gymanfa yn Iowa, a rhyf- eddaf na buasai llawer mwy wedi ei 1 ddweyd am dano yn ngholofnau y "Drych." Er ei fod yn gwasanaethu fel gweinidog gyda'r Seison, eto y mae yn Gymro trwyadl, yn fab i'v diweddar Barchedig O. M. Jenkins, B. D., Llan- gefni, G. C., a'i ddiweddar fam yn chwaer i'r diweddar Barchedig Josiah Jones, Machynlleth, G. C., yr hwn fu Vn weinidog arbenig o lwyddianus yn eg- lwys Graig, Machynlleth, am yn agos i haner can mlynedd, ac y sydd a'i enw yn gysegredig gan ei hen eglwys a'i gydnabyddion. Felly y gwelir fod gwrthrych ein hysgrif yn hanu o gyff neillduol, ac yntau wedi ychwanegu at glod ac urddas y teulu. Fel yr awgrymais o'r blaen, y mae yn Gymro trwyadl, heb y duedd leiaf ynddo at fychanu yr iaith na'r genedl Gymreig, ond yn hytrach a'i galon yn ymdanio o waed Cymreig mewn cydym- deimlad llwyraf pan y gwel gyfleusdra i amlygu hyny, heb y duedd leiaf i gyf- yngu hyny i'w enwad ei hun. Y mae yn Chicago Gymry ieuainc o wahanol enwadau ag y mae y gwr Parchedig uchod wedi ac yn bod o wir gefnogaeth a chynorthwy iddynt ar eu gyrfa fel myfyrwyr. Y gwir yw, y mae Dr. J- kins uwchlaw y syniad o gulni enwad- ol. I Ni ehyfeiliornaf wrth ddweyd fod Dr. Jenkins y Cymro mwyaf llwyddianus yn ninas fawr Chicago, a'r eglwys ar ba un y mae yn weinidog ynddi yn llwyddo uwchlaw dysgwyliadau; yn urddas i gysegredigrwydd, ac yn Hawn yni mewn pob gwedd er llwyddiant y Deyrnas, ac fel y mae goraf, y mae ymdrech eglwysi mawrion mewn din- asoedd eraill wedi bod yn aflwyddian- us i'w ddenu i symud oddiyma. Nid yn unig yn ei eglwys, ond y mae hefyd gyda'r yni mwyaf diflino yn Ilanw yn deilwng y swydd barchus o Ddeon yn yr Union Congregational College, Chicago, yr hon swydd y mae yn ei llanw gydag urddas, yn nghyd a bod yn gaplan gyda'r Home Guard, &c., fel y gellir dweyd am dano ei fod bob dydd o'i fywyd yn ddi-egwyl mewn [lawn yni yn gweithio, a Duw yn ei fen- dithio a llwyddiant yn ei ymdrechion. Rhyfeddais lawer at alluoedd y diw- eddar Barchedigion Spurgeon a Dr. Parker, yn gallu dwyn allan y fath gyf- lenwad o waith, ond wedi eu myned at eu gwobr, dyma Elikeus yn cael ei an- fon yn lie Elias, a rhyfeddwn at ei allu yn troi allan y fath gyflenwad o waith mor deilwng. Fel y rhaid dweyd mai nid ag edrychiad estronol yr ymddeng- ys y gradd o D. D. yn gysylltiol a'i enw, yn hytrach y mae ei ymddangosiad gwylaidd a charedig, yn nghyd a'r cy- mwysder a'r yni geir ynddb, yn ei bwl- pud yn ogystal a chylchoedd eraill y trydd ynddynt, yn eglur brofi ei fod yn gwir deilyngu yr urddas a osodwyd arno. A'n dymuniad ydyw ar iddo gael hir oes i gyflawni y gwaith mawr ac y mae wedi ei gymwyso iddo, wedi esgyn o hono trwy ymdrech i'r ris uchaf mewn anrhydedd a defnyddioldeb.

MINNEAPOLIS, MINN. I Gan Moelwyn Nid ydwyf am gyhuddo neb yn neill- duol am beidio bod yn llawer ffyddlon- ach i'r "Drych" nag ydym. Diolch i'r gohebydd lleol, T. W. R., am wneyd ei ran mor ragorol. Mae yma nifero dal- entau a ddylai fanteisio ar gyfleusder- au i chebu, er budd iddynt eu hunain, a dyddordeb i lawer o Gymry y wlad. Mae'r ertglau clasurol sydd yn ym- ddangos ynddo yn addysgiadol neill- duol, ac yn wir werth eu dylyn. Diolch- af o galon i Plas Gwyn, EbVi P. Davies a Medico am eu llafur. Credaf yn sicr eu bod wedi agor ac eangu meddyliau llawer iawn fel fy hunan, ac y byddwn yn well dynion wedi efrydu yr erlhygl- au. Diolchaf hefyd i'r Parch. Richard Thomas, Schenectady, N. Y., am ei er- thyglau rhagorol, amserol a gwir ymar- ferol, pa rai sydd wedi eu sylfaenu ar athrawiaeth yr Athraw Mawr. Ni fu mwy o angen erioed yn hanes y byd am oleuni ymarferol Gair Duw ar broblem- au mawr cymdeithas, ac mae y "Drych" yn ffyddlawn arbenig yn cyhoeddi y pethau da hyn bob wythnos. Gymry an- wyl, gwnewch yn fawr o'r addysg sydd i'w chael yn y "Drych," a dal yn well ar y pethau a glywsom. Minneapolis ydyw penawd yr ysgrif hon, a cheisiaf alw eich sylw at ych- ydig o'i hanes. Ychydig amser yn ol, dywedodd un o bapyrau y ddinas, pan yn ceisio rhoddi rheswm dros farweidd- dra eglwysi ein gwlad: "We have splen- did churches, wealthy congregations, and every equipment necessary to make our churches attractive, but we find that church attendance is dwindling, and interest very limited. We believe the fault due to the fact that where we should have generals in the pulpits, we have only second lieutenants. Ambell dro bydd ein parchus wein- idog, y Parch. S. E. Prytherch, yn newid pwlpud ag un o weinidogion y dref; rhai o honynt yn dod o eglwysi sydd yn cael eu hystyried yn bwysig, ac, wrth gwrs, byddwn yn dysgwyl rhywbeth go lew ganddynt, ond Qw! newid general am second lieutenant y byddwn bob tro; ac i mi, nid anhawdd ydyw syl- weddoli paham mae'r eglwysi yn ym- ddangos fel pe bae y "pla gwyn" wedi cael gafael arnynt. Yn sicr, mae y Parch. S. E. Prytherch yn uwch o'i ys- gwyddau i fyny na neb yn mysg gwein- idogion y ddinas. Mae y Presbytery yn edrych i fyny ato fel "general" yn eu mystg, ac yn ei gyfrif yn "ddysgawdwr yn Israel." » Mae eglwys Gymreig Minneapolis wedi ei breintio tu hwnt i'r cyffredin trwy weinidogaeth Mr. Prytherch. Ni chlywyd erioed bregethau mor rymus ac ysgoleigaidd ag a draddodir yma bob Sabbboth; yn Gymraeg y boreu, a Seis- neg yn y nos; ac y mae cynydd amlwg yn y cynulliadau. Cymeriad arall sydd yn gwneyd gwaith da, ac sydd yn cael ei werth- fawrogi yn fawr, ydyw Mr. Henry J. Jones. Cydmarol newydd yn ein mysg ydyw Mr. Jones; daeth yma gyda'i wraig a dau o fechgyn, o Winnipeg, Canada, oddeutu pedair blynfedd yn ol. Nid hir y bu cyn iddo weled ei waith o'i flaen yn yr eglwys; ac y inae Mrs. Jones ac yntau mor ddiwyd a gwenyn- m yn ngwaith yr Arglwydd. Erbyn. lyn, mae wedi ei ddewis yn arweinydd. 7 gan, ac mae y cor sydd dan ei ofal rn siarad yn uchel am dano fel arwein- ydd medrus. Miss Edna Roberts, o Sparta, Wis., 3ydd yn wir weitagar gyda chaniadaeth 7 cysegr. Mae y foneddiges ieuanc hon mor ddirodres gyda'i llafur, mor ddys- taw, nes enill edmygedd yr eglwys. Mae eraill ag yr ydym yn teimlo y bu- asai yn anmhosibl gwneyd hebddynt, y rhai ydynt wedi bod gyda ni am flyn- yddau, ac wedi gwisgo yn ardderchog, ac yn myned yn anwylach gan saint Duw o hyd. Cyfeirio yr ydym yn ar- benig at Mrs. R. J. Williams, chwaer- i'r diweddar Mr. O. T. Morris,, yr hwn, fel ei chwaer, fu yn ddiwyd iawn yn" ngwaith yr Arglwydd hyd ei fynydau olaf. Mae Mrs. Williams wedi bod yn neillduol o ffyddlawn gyda chaniadaeth y cysegr, a chyda'r plant, a phob peth oedd yn bosibl iddipi wneuthur. Gellir- dweyd am Mrs. Williams yn ddi os, "yr hyn a allodd hon, hi a'i gwnaeth." A thra yr ydym yn ymfalchio fel hyn yn ein pobl dda, mae y byd a'i bethau yn hynod gymysglyd wedi'r cwbl. Gwir ofidus orfod cofnodi am eraill o'n rhai anwyl yn gorfod symud oddiyma o her- wydd afiechyd. Cyfeirio yr ydym at Mr. Allan Jones. Mae Mr. Jones wedi bod yn wael ei iechyd er's oddeutu chwe blynedd, a daeth efe a'i briod hoff" i'r penderfyniad i dreulio y gauaf yn nghyffiniau Los Angeles, er ceisio adfer iechyd Mr. Jones. Gymry Los Angeles, gwnewch yn fawr o Mr. Allan Jones. Mae Mr. Jones wedi bod yn un o ser dysglaer byd y gan yn Minneapolis am flynyddoedd. Dadganodd lawer fel bas- wr yn mhrif gyngerddau ein dinas a'r amgylchoedd. Mae yn aelod anrhyd- eddus o'r Apollo Club, ac yn fawr iawnr. ei barch gan y llu mawr a'i hadwaen. Un o'i gyfeillion penaf ydyw y cerddor byd-enwog, y Dr. Wm. Rhys Herbert. Mae Mr. a Mrs. Jones yn wir gymerad- wy gan yr eglwys Gymreig,. a bydded i Dad ein holl drugareddau roddi ad- feriad buan iddo ydyw gweddi y Ilu mawr .o'i gyfeillion. Mr. a Mrs. John Jones, o'r ddinas hon. sydd wedi ein gadael am dymor am Los Angeles i dreulio y gauaf. Mae Mr. John Jones yn teimlo yn llegach er's amser. Mae y ddau yn gymeriadau rhagorol, ac iddynt lu o gyfeillion. Gofalwch am danynt yn anwyl, chwi Gymry Dinas yr Angelion. Da genym groesawu i'n plith, Mr. a Mrs. R. O. Williams, a'u mab, a'u merch, o Cambria. Teimlwn yn falch o honynt, a gobeithio y byddant yr un mor hapus ag yn Cambria. Mrs. Dr. Jones, o Randolph, Wis., sydd ar ym- weliad yma a'i merch, Mrs. W. J. Wil- liams. Mae yn dda genym ei chroes- awu ar gyfrif ei merch, Mrs. Williams, yr hon sydd yn un o'n haelodau goreu yn yr eglwys. Cawsom Gymanfa Ymdrechol wir dda, ac fe'n breintiwyd a chael y Parch. Daniel Evans Jones, Randolph, yma yn wahoddedig i'r .Gymanfa, a gwnaeth ei waith yn rhagorol, ac yn Ilawn lenwi dysgwyliad pawb a gafodd y fraint o'i wrando. Mae llawer o bethau eraill i'w cofnodi, ond rhag meithder, terfynaf ar hyn.

Ar y ddaear, ebe'r Pab, mae'r trysor i gyd. Tuedd sydd yn y wlad, nid yn unig i fod yn wasaidd i'r Pab, ond hefyd i allu- oedd eraill nad ydynt o unrhyw fudd i gymdeithas ddynol. Gwelid hyny yn yr Eglwys, ysywaeth; dyn o safle mewn gwleidyddiaeth, neu mewn rhyw gylch arall, ag yr oedd elw personol yn deill- iaw oddiwrtho, yn cael mwy o sylw yn fynych na Duw ei hun. Dywedaf eto fod gormod o ysbryd gwasaidd yn nod- weddu bywyd y rhai ddylai fod o was- anaeth i'r ddynoliaeth. Mae arnom eis- ieu dynion diofn, ffyddlon i egwyddor, fel Luther, Calfin, ac eraill; dynion a ddywedant, "Dyma'r ddeddf sydd i fod yn rheol bywyd, a'r ddeddf hono yn ddim llai na Beibl; nid rhan o hono, ond yr oil. Mae arnom angen, nid yn unig am yr Esiampl fawr ei hun, sef Crist, ond hef- yd am esiampl o rai sydd yn gwir ddylyn yr Esiampl fawr. Nid oes dim sydd yn llefaru yn uwch na bywyd; gweithredoedd sydd yn dweyd beth sydd mewn dyn. Gorchymyn y Beibl ydyw, "Dos a gwna dithau yr un modd." Byw Crist, ac nid son am fywyd Crist sydd yn cario dylanwad iachusol ar ddynolryw. Mae yn rhaid cydnabod, beth bynag ydyw sefyllfa cymdeithas heddyw, ei bod yn tra rhagori ar yr hyn a fu." Yr hyn sydd yn wir yn hanes cyfalaf a Ilafur sydd yn wir yn mhob eyleh. Yn ngeiriau George W. Perkins, y dydd o'r blaen, gellir olrhain perthynas rhwng llafur a chyfalaf yn ol y termau a ddef- nyddid i osod allan y dyn oedd yn gweithio am gyflog, a'r dyn oedd yn talu y cyflog. Yn gyntaf, perchenog a chaethwas oedd (owner and slave); yna fe ddaeth yn feistr a gwas (master and servant); heddyw, y cyflogydd a'r cyflogedig (employer and employee); ond yfory rhaid iddo fod, cydweithwyr (partners) Fe gawn fod yr lesu wedi myned i'r synagog yn ol ei arfer ar y Sabboth, a'i fod wedi darllen rhan o Lyfr Es- aiah, yn. dechreu gyda'r geiriau, "Ys- bryd yr Arglwydd sydd arnaf ft." Cred- af fod yn rhaid iddi ddod i hyn ac i'r fan hyn yr ydym yn teithio, mi a goel- iaf, er yn ddigon araf. Mae yn rhaid symud ymaith annghyfiawnder, anonest- rwydd a gormes, ac mae yn rhaid iddi ddod yn arferiad i fyned i'r deml i wrando ar yr hyn sydd gan Dduw i ddweyd wrthym, ac nid dynion. Yn ol, gyfeillion, at y Gair a'r broffwydoliaeth. Beth yw gwaith ysbryd yr Arglwydd? Eneinio i wasanaeth, ac nid oes rhaid bod yn offeiriad na gweinidog i gael yr eneiniad. Rhaid pregethu i'r tlod- ion newyddion da yr Efengyl, nid ei gorinesu. Mae yn rhaid iachau y dryl!- iedig o galon, nid ei fwrw ymaith; goll- wng y eaethion yn rhydd, a rhoddi gol- wg i'r dall. Yn ddiweddar, mae llafur wedi bod yn talu gwarogaeth i goffadwriaeth ar- weinydd mawr yn eu plith sydd wedi gorphen ei yrfa ddaearol, sef John Mitchell. Gwelais sylw gan un o'i gyf- eillion fod y perchenogion am gynyg swm mawr o arian iddo yn adeg y streic, pe bai yn bradychu y gweithwyr, ac yn dod drosodd atynt hwy, a'i ateb- iad ydoedd, "Pwy bynag ddaw a'r cynyg yna i mi, taflaf ef drwy y ffenestr yna i'r heol." Diolch i Dduw, beth bynag ydyw hanes byd ac eglwys ar hyd y canrif- oedd, fod gan Dduw ddynion yn mhob cyfnod sydd heb lychwino eu dillad, ac wedi cadw eu gwisgoedd yn lan oddi- wrth annghyfiawnder, anonestrwydd a gormes; ac er eu bod, os goddefwch y gydmariaeth, fel yr had mwstard ar lawer pryd, y lleiaf yn mysg yr hadau, eto wedi bod yn ffyddlon i egwyddor- ion teyrnas Crist; ac yr ydym ni yn medi o'r ffrwyth heddyw, yn gymdeith- asol, gwladol. moesol ac ysbrydol. Gresyn o beth ydyw meddwl nas gell- ir dweyd am ddylynwyr Crist, fel y dy- wedir am dano Ef, eu bod yn myned yn ol eu harfer i Dy Dduw. Mae yn rhaid iddi ddod i hyn, a dyledswydd yr Eg- lwys yn y cyfnod presenol ydyw bod yn ffyddlon i Dduw ac i'w Air dwyfol. Er mwyn dangos i ddynion, nid yn unig eu perthynas a'u gilydd, ond eu perthynas a'u cyfrifoldeb i Dduw, yr hwn a'u gos- ododd ar y ddaear, dibyna grym a dy- !anwad pob cymeriad ar yr ymwybydd- iaeth o'u cyfrifoldeb i Dduw. Ofer yw meddwl na dychymygu y daw y byd i'w le, a chyfiawnder ar yr orsedd, trwy gynal cyfarfod o'r natur a gynaliwyd yn Rocky plen Park, y Sul o'r blaen, i anrHydeddu De Valera o'r Iwerddon, er fod yno Esgob yn llywyddu; nac ychwaith wrth gynal cyfarfod cyhoedd- us i'r mwnwyr ar Ddydd yr Arglwydd. Beth oedd yn eu rhwystro i gynal y cyf- arfod y Sadwrn? Yr oeddynt oil yn segur. Dywedaf eto, mae yn rhaid iddi ddod yn ol yr arfer hwy a aethant i'r synagog ar y Sabboth, ac a godasant i d darllen, er mwyn gwybod ewyllys Duw tuag at ddyn, os ydym am groesi y Mor Coch yn ddyogel i'r wlad dda a sefyllfa well. Mae gan yr Eglwys ddyledswyddau cymdeithasol; gwella amgylchedd a chyflwT y bobl, gwneyd bywyd pob un hyd at y mwyaf dystadl yn werth ei fyw, a hyny i'r amcanion uchaf. Ond sut y gwneir hyny, meddech chwi? Wel, rhaid cadw gorchymynion Duw; cofto y dydd Sabboth i'w santeiddio ef; bo dyn gyson yn ngwasanaeth y cysegr, a chael ein meddianu ag ysbryd yr Ar- glwydd. Er mwyn gwella y dyn i ddechreu, iachau y drylliedig, gollwng y caethion yn rhydd, rhoi golwg i'r dall. Ofer ydyw rhoddi palas i gaethwas. Nid newid amgylchedd sydd eisieu, ond newid calon dyn, ac mae Duw wedi trefnu ffordd i wneyd hyny. Ffydd sydd trwy glywed, a chlywed trwy Air Duw. Ffydd sydd yn cadw; ffydd a symuda mynyddoedd o anhawsderau a phechod. Rhaid wrth yr Eglwys, ac wrth Dduw, i ymlid yr ysbryd gwasaidd o'r byd a'r Eglwys. Nid pob un ar sydd yn dywedyd Arglwydd, Arglwydd, a ddaw i mewn i deyrnas nefoedd; ond yr hwn sydd yn gwneuthur ewyllys fy Nhad, yr hwn sydd yn y nefoedd. Mae yn rhaid gwneyd Cristionogaeth yn beth ymarferol a naturiol, ac nid yn dramgwydd i neb. Dywedir fod yn Llundain heddyw tua 500,000 o bobl ag y gellid eu galw yn segurwyr cyfoeth- og, a sonir am eu llestri aur a'u perlau godidog a drudfawr. Gwrandewir ar y miwsig a'r ddawns, a dywedir mai dyna sydd i gyfrif am yr annhrefn yn myd cymdeithas. Pa ryfedd? Peidiwch a beio rhagluniaeth yr lor; rhaid ymUd o'r tir yr "idle rich," annghyfiawnder, anonestrwydd a gormes, ac i ysbryd yr Arglwydd weithredu yn a thrwy ddyn- ion na ysbeilir mo'r tlawd, o herwydd ei fod yn dlawd, ac na orthrymid y cystuddiol yn y porth, canys yr Ar- glwydd a ddadleua eu dadl hwynt, ac a orthryma enaid y neb a'i gorthryma hwynt. Pa beth a wnaf i etifeddu bywyd tra- gwyddol? Wel, creu daear newydd trwy greu dynion newydd ya Nghrist. Nid offeryn i gynyrchu i'w meistriaid yw dynion. Nid oes dim yn fwy tor- ealonus yn y ddinas hon na gweled dyn- ion sydd wedi myned yn hen yn ngwas- anaeth y meistriaid yn cael eu bwrw ymaith heb yr ystyriaeth leiaf am eu dyfodol. Dyn, fel y dywed un, yw y creadur mawr yn llygad Iesu Grist, a gwaith yr Eglwys ydyw dysgu y byd am bwysig- rwydd dyn a'i werth moesol. Ymaith, meddaf, a phob ysbryd arall; culni, rhagrith, ofn gwasaidd; a meddianer yr Eglwys ag ysbryd yr Arglwydd, fel y delo yn fuan, blwyddyn gymeradwy yr Arglwydd.