Gwalia

Ci1 o'r panyrau dyddiol a ddywed —"Tx* ydym \eJi pin. hysoysu yn ewyddogol fod yr arighydfod yn Kglob Sandicroft (eiddo'r Meistri Hegin- botham) wedi ei setlo i foddlonrvrydd y cwmni a'r dynion. ae y bydd i walth gael ei sil gychwyn yn nghorph yr wythnos nesaf. Acios yr anghydfod ocdd o berthynas i "wagoning" ac "allowance." L, fleilhiai y eweryi ar oddeutu 160 o ddynion. Yr ydym woea ciyvved hefyd fod yr anghydfod yn Ngiofa Pi.oenuc, Leeswood, wed; ei setlo, ac fod y dynion oedd "aiian," tua 120 mewn nifer, wedi ail fyned i weithio. Mae y dwylaw wedi icrhsu eodia.d bychan yn eu cyflogau. M~wn perthjTias a "wagoning" yr oedd yr anghydfod irsra liefyd. Y teas TE FEilMDl) MiSiWATTETJ T IY,, Rt I il D X-. A Z TE PKi".Aii>A> bdaz -V T TE PKLA/DD id A TE PEHAlfJD 2dAZ iW-.iLh In aifi j 0 Da J d i-ia ya 9

Sylwadau y Wasg. ST JAMES-QAZBTTB- buddugoliaeth Pan .y.ljydd eich flrindiau »'ch clients.wedi eu euro, myniweh eu bod OBydych yn ~b°,d ^5™ Vdmtr»taS^ am y rhoddi ,i chwi dipvn o aiw m_ manyiion hyd nesy byddweh gylch dorch o eiriau yn mlia rai y y o edd wedi ei, niwlio yn gelfyddo y J wch o dymer ddewr a hydenis cadwch at y cy ffredinol ysgubawl. Bloeddiwch buddugo yn ei nerth, gorfoleddwch tros y gelyn a ore yg wyd;" pan mai anghydfod masnach ydyw y mater ntewn .Haw, iltaflwch i mewn y gair yn hen" (feudalism),, pa un nad yw byth yn methu cvnvrchu eifeithiau ardderchog, a phwyntio bys «wawd at haerllugrwydd y bendefigaeth siom- edig sydd .yn benderfynol o gau eu Hygaid i ysbryd yr oes—ymadrodd anmhrisiadwy arall, yn llawn swiu yn meddwl rhywbeth neu ddim. Y rhai hyn, yr ydym yn eu cymeryd, ydynt yn rheolau sydd; wedi- arwain esboniadau em cyfoes- olion Radicalaidd er setlo anghydfod Chwarel y Penrhyn- Ac efallai- hi bod, mewn ffordd fechan hudolus, yn. ddoeth yn eu cenhedlaeth. Canys ,-y maent yn amhvg'i eu eyfrifiad fod y mwyafrif mawr o'r ..darllenwyr yn rhyi ddyddorus mewn pethau eraill i archwilio y pethau iddvnt eu hun- ain, a bydd iddynt gymeryd gair eu eyfarwydd- wyr "ofalus ,yn y, wagg graddfynedol oleuedig. Yr egluriadau tuedeloi i gynyrchiad tywyllwch, r^ieu yr haer:adau ysgttbawl gwrthwynebol i'r gwir- ionedd, a gymcrir -fel >:>fengyl gan y cyfryw na ) fydd iddyntwneiid wiliad iddynt eu hunain, a chan y dosbarth maw hwnw o bersonau sydd yn mynu crerlii! fod peihtu fel y dymunant iddynt fod. Y mae yna 1-awer sydd yn ewyllysio cael eu rhith-dwylk, ac-y j gofyniad yn cynyrchu y -3-*ryflenwad. Eto, yn jTsaftkc-s. o.aiig'hydfod Chwarel y Pen- xhyn, nis gailwn .Gnd creau fod dirmyg yr ysgrib- lwr Radicalaidd am,, ddfalltwriaeth eu clients miwaith oto ivedi ei gark yn rhy bell. Y mae •'J ffeithiau uw:r .jfhydig ,a syml, y maent mor hi-wdd i'w irieistxcli, ao y maent yn y gwrtli- -ddywediad iKiwyaf brwd-i'™ bombast newyddiadur- yr ydym siai^d- ei gylch, fel y mae yr ymddygiad o ddallu y dyn cm yr heol yn debyg o Wofi yn ormoidol; Fr inTTyaf cyfarwydd yn y grefft. Gellir rhodai hanfwtjelion yr achos mewn byr -eiriau. T mae yna ymrafael wedi bod, nid •^JCOsr.T hawl X £ ,> «jtni:iLr(>s y ffordd yn mha Wl y dylai y term gael ei ddeongli. Yr oedd y —^ynicn yn hawli,o;fod -.jjwyUgc r cyffredinol yn cael «i ap\vryntio ganddynt hwy eu hunain, yr hwn gael yr fe?ll' hslff L o\ giarad trostynt, i fod- yn arhosoL ,-aei v.fokl ifeiftgiadu pa gwynion a fua$ai yn bresentio a.» phatiosidefiadau a fuasent ;ijn ha» lio. M-eswn gieir.au eraill yr oeddynv am lijun stfydlu aeUth. yn-y chwarel, yr hwn oedd i ,jjesfyll tfros Axgbsydd yPenrhyn a'i reolwr, a 1 6yddaiv;yna bob .amseiS i ^yfturwjyddo, i ymgecru, ■'■c-ac i jteiyryd. I -hy4 gwrthodsc. Arglwydd Pen- ri;iiyn r gj-tuno, a ;ijHYmvdh.y'( gydag ataliad Medi fdwod4ii -+Y it Mai y flwyddyn hon hyfev vsodd Aar^wyddrPeiii'jb-11 y termau ar ;1}c:. rai yr oedd efe yn fi>axod i ail ddeclireu jipvoith.' 7wed«xld ^an y'bj ddai gan unrhyw ddyn ¡ ncu adraji o'r dynion gwyb- i'w, vvioud y gallasall t .ei.>n i'r pr gaU, tdirprwyaeth o dyUi ^>a rai raaai;. ràidbrynwys y person oedd -^ySa ^wy^o Gallai eyfejago^h- y d^.ion ethol dir- 'liweeh' 7PE^?aeth v ;hwech mown u^rhyv!?,,jS .rdd y dewis- ont a allasent siarad trostynt. Gallasai fod yna r Ehetviwyr i enrhyii ei hun mewn achosion o iswys. Yr e*gdd y rheolateth i gael yr 3i(5ll! J- r#. leiddio a Bydd- ai i'r-evflogau a dalwyd \> jtl aialiad y .gwaith gsuel -eu fcjiij ar ol ~>r setlo, os Siuaeas maaosicli yn can- iatau. Yr crec-d y g'weithwyr. cwadd wedi bod yno •cyjnt:i.»el rcu gymeryd ol-ferdcitea mor bell iatau. Yr crec-d y g'weithwyr. cwadd wedi bod yno •cyjnt:i.»el rcu gymeryd Jll. ol-ferdcitea mor bell ag -yr.fc^dd hji.y yn ymaiEerol yYr^jd y rhai hyn yn bwyiitiau hanfodol. YnY-ai gwnhododd y dyijjiQn cj • ichyn, a bi I llsgo yn mlaeiv n awr. wedi tri rei-s o ddiogi a, cholliant «"yikg, vy niac cyiundeb wos'li hi wnena ■; ac nid oes -eisiau ond o. gydmaru gynyg- iwyd 0aai .A. rglwy4.1 Penrhyn i rrxidi D'43L,,3-. r cywir o grTiiid^iv.^T yap m yn dd- iad iftTyaf tyner)-y rhai sydd jn tv;i;'ad am "fudd- ugoliaejtli -.ytgubawl' i'r dyniwa.Hid .^yw yr ,adr,,tn [,A-v'p-aeffinio r modd o soseff icrwytucji wedi ei chytisewid yr un naymryn, er fod-:rna ail->;irefn- iad o'r braW.dogau 5^0 ychydig- ei-viiu gomiodol wedi eu dro^io. I adran y coMtract y mat yna ychwansjgiad ?;'r effaitli y byM ii'r rlieguHeth ofalu y bydd i bob person dderbyn ei gyfiog haedd- ian,ol. Tm y cyfitgau J" mae -Rr^ffinncSi^^ael ei ddadleau pi fwy clir; ond y mae yn div"d o hyd eu t.'1,j¡d i'w cael yn -unig tra parhao sefyJBa y f fasnach. O'r cyinewidiaftau hyn nit yn «nig,Kj dd n nad yw ya fauer.-iO'urf. H»vnw vdj'w syd<-2 yn dar- ( paru am 'lesur,.eyfiawn v,, gyfiog' j,ut,. xatic ,«f • wages) yn y eontra,,ts ac y mae hwnr mor bell ag a ae iddo yn ai^ddiffyn y cliion, nid yn erbyn Arglwydd Penrhyn, ond yn <erbyp. ?. eu "swetio" mewrx, £ ub-cont«><its gan eu cydweithf v^X1. Yn awr, os ydyw hon yn J^idugoliaeil' ij^gilb-- bydd i rywun ryfeddu ,,¿th fuasai tnuvytlir* -hwisl geiiwcg 7y■ Badicai f n ystyried .:tui; b teg JBuiisai, efallai, ymrwymia-d i bejdio O\'fWUO. byth, a gostyngiad'25,y cant, yn tdeb y desgn^ad. T-g-Wit.-oned(f pla,-L,. -,pa,,Wi nad a& jwieriadau tMNjM- •gar. etc.. eu cuddio, ydyw fod ArgJ-wydd Penrhyn. ^e$i < £ v.ll ar hyd y lljiwll Dyw.tt,"odd A rg IwT,, Penrhyn o'r dechreti na byddai id4- ocldef pwyK- ger .paf taol i ei -<warel gydg. ef. >fi, ildywedodd priced nad oe&l y dynion ai gwyno pm yr oedd go»d^fTnt le, a Jlai fyth foS-i y cwynion i gael eu prese'ntio gan gcrph anghyf: t luntdig a iherfysglyd. Yr ^iyn oedd .:v-n gyuyg is gytiano yy Mai, t;1 y mae -vii gytuno" yn awr- -dim mwy na llai. Yui mt.ddiant dlwydfa a'r <iynieM.eu huntin, yr yidym yn falch Ski yr y^- ,drechf-i dyfod i'r iterfyiiiad oedd wedi ei xagwek d gan bawb oedtl y n gwybod >aj7neriad adnoddau y ,;partion. Nid oe: wedi bpd ymai jgwestiwia .0 .withryfel yn eiibyn-.&crmodiaeth oriau, 7ien dei«au:;j5jiach y g waith, nae erbyn cffogau drwg. Y anghydfod Oh^arel y Penrhyn --wedi bod ipi ^vmudiod 3^1 "El\'rfel Llafux." Y mae yn. r^.iariyd arall o ymcfe^ch yr Ujifeb iXiewydd i iwynio -y dynion i flurfiad (organisation) ;*>5 del yn en ^adat'l at drugare4 y pwyllgor v(H )5f. arfer y tUmynau, syddl. yn dal ac yn an- rh^ithio yr hy»-y maent wedi eaiill, sydd yn eu f .dekyddio fel ^a^'enau yn y gaiyi boliti--ai,,dd. Fèl: y mae gorclifygiad y chwarelwyr wedi bodj ^yn ."x-'aith da iddynt iiivy eu hunsin. y dull; Irwnw gellir ei alw yn.vhsddugoli&etli y^nioawl, os, j y Progr^tiives. | Yn y irliifyn o "St. James's Gazette" am Awst 24 .dywed y n»wyddia<J«r hwnw s fod sottlenunt y Penrhyn wodi boddhau pa.wb. Tra mae -ya sykveddol yn fuddugoMjieth i'r meistr, yr hwn sydd v,-edi will sylwedd yr lioiv bwyntiau y safai efo drostytit, qv v papunv l^lafealaidd ddiddAJiwch mawr yn ei Ae-sgriflo fel ?>uddivgoliaeth i'r "glreith- wyr." Wed, *8 yw y gweithwya1 mewij: gwirio»edd yn credu hvny, goreu ell i bawb oddigenlh eynhyrf- •jjTyr yr TJndeb (>cfftwrol, y rhei a ,goda:mnt i fyny yr ;&iig'iydweU>diad. Fe wyddaat hwy \»'r goreu lddywt gael cu curo yn eu hymdraeh i gyBfierj'd rheolaeth y chwarel o ddwylaw ei pherchenog eithr r^'da golwg ar ep "dupes',y rha"i «a feddant ddim cwynion gwir- ioneddol. ond a feddaut "labour monopeiv" cysurua ac a dderbynient gyfloga^i rhagorol, os ydylit hwy yn jneddwl eu bod wedi caeldim Hes allan o ddenddeng snis o boon a phrinder, y iaue iddynt gro-saw jiwneud hyny. byddai yn gr&tilon Get hamddifadu oTey/ryw foddhad diixiwed. 01td ffeh,>4au ydyw ffeifchiau ac ni ddylai y "Daily Chronicle" eu car:,ndariims<>, hyd yn nod yn y boen u gael ei g;ir;) eto yn un o'{ ♦♦ Uafiff-Ijfelpedd. Mae gfe> JQ. fflaw1' rasyau TTTtJi feddwl ein bod ni S1 ion yn awr yn cael dim cctd y -vwe(i(iaf yr ateb erau ag a alteota^ pi^ djw settle- goreu ydyw argraphu dwy erthyg. ygiwydyn meat presenoly telerau gynygi^d yn y gwanwyn (yma, €osoaj.^ J P11 derbyn ochr-yn- Mai a'r rhaa ^'df ^^Stenwyr archwilio ydd^vy ochr). Isi a otynwn 1 n darllenwyr ganfyddir Y "Daily Chronicle" druan! I-" hyd yn Bitnead ei himan mor onhapus uwchben fiiil v Penrhyn, ac yA ceisio argyhoedai y taedd'S^c Sheas ei fod wed cynorthwyo dyn- ion Betliesda i enill buddugohaeth ogoneadus. (Nid yw yn digwydd mai hyn yw y gwmonedd ond vm^i'n cyfoesolyn ein cydymdeimlad Mae rhyJfeeth bob 'amser yn galonogol yn yr olwg ar ysbryd dewr yn gwrol. ymdrechu gyda fteithiau gwrthwynebol, acyn gwaeddi allan yn ei ddig- llonedd arwrol Fel rhyw nofiedydd grymus yn ei loes. Ac hyd yn nod os ywei waeddiadau yn cynwys difriaeth ar y "St. James's Gazette" (yr hwn na wnaeth ond mentro dangos allan fod ffeithiau yn ffeithiau) gallwn faddeu iddo. Y mae gosod i fyny "drostan" yn erbyn Meistr Brwnt a Gormesol a chanfod yn niwedd misoedd o waith caled fod y Gormesdeyrn uchod fn d'od i mewn yn enillydd fryda'i "ddwykw i lawr" yn ddigon 1 broti natur unrhyw Gyfaill dros Gynydd i Ddynoliaeth. Y DAILY NEWS. Mewn un rhan nid oedd adroddiad ein goheb- wr parthed cytundeb y Penrhyn yn ddigon pen- odol. Y mae Arglwydd Penrhyn yn cytuno 1 dderbyn udii^prwy"ctGtliciu. ar y pwnc o gwynion, pa un ai cyffredinol ai arbenig. A bydd i'r cyf- ryw ddirprwyaethau gael eu penodi yn y modd y bydd i'r gweithwyr.weled yn oreu. Ond yr oedd- ym heb fod yn iawn panyn dweyd nad oes o hyn allan ddim "terfyn na thelerau yn nglyn a'r dir- prwyaethau. Y mae, termau llawn y cytundeb yn dangos fod mewn achos .0 gwynion personol y rhai na chymerir i fyny gan y gwcithwyr yn gy- ffredinol, bydd yn rhaid. i'r. ddirprwyaeth gael eu dewis o'r un dosbarth a'r person neu bersonau sydd yn cwyno.Y mae hwn, y mae yn iawn i ddweyd, yn bin-ynt wedi sefyll arno bob amser, ac i'r pellder yma y Mae y cytundeb yn llai o fuddug- oliaeth ysgubawl i'r. dynion nag y mae yn jm- ddangos ar y cyntaf. Yn yr achos 0 gwynion ar- benig sydd yn cael eu cymeryd i fyny gan y gweithwyr nid ydyw y cyfuniad a nodwyd yn cael ei gymhwyso. Y mae- amrywiaeth yr esboniadau ar y cytundeb yn y .newyddiaduron yn gywxain ac yn hynod foddhaol. Ymae y rhai hyny o honom sydd wedi ochri. i ochr y dynjpn yn falch. Ond felly hefyd yr un jnor gadarn y mae y rhai sydd wedi ochri i ochr Arglwydd Penrhyn. Fe ddengys hyn fod y cytundeb yn un clyfar. Y mae iddo yr hanfod- iaeth cyntaf i eglurliado ddyryswch o'r natur yma y mae yn boddhau y ddwy ochr, ac yn gwneud i'r ddwy echr gredu eu hunain yn fuddugoliaethus. Y peth rhyfeddaf ydyw symlrwydd y ffordd a gymerwyd i gyrhaedd y pen hwn. Y mae y moddion yn cynwys gan mwyaf, fel y dangosasom ddoe, o ddefnyddio geiriau cyfystyr. Y fath biti y rnae yn ymddangos na fuasai y geiriau cyfys- tyr hyn wedi eu defnyddioflwyddyn yn ol Ond yn anffortunus. y mae yn ami yn cymeryd rliyfel ;i argyhoeddi pobl o fendithion heddweh. EDINBURGH EVENING. DISPATCH. Y mae gyda chwarelwyr y Pemhyn fel gyda y mwnwyr Seisnig, ax ol y streic anffodus ddiweddaf —ddim cynt na bod eu streic anffodus wedi dibynu na bod yr allaaolionoeddynt yn eu cym- hell yn driondeb yn cyhoeddi buddugoliaeth gvn ardderchog. Yr ydym oil yn cofio y "Waterloo of Capital," ac mor fuan darfu i'r "Living Wage- ists" dtlrqpio y busnes wedi hytny, gadoel i'w hymlynwyr i wneud y goreu o'r tri, neu bedwar diwrnod llafnr yr wythnos a ddaethai y Waterloo iddynt,, Nid oea vr un o honynt wedi bostio o'r "Waterloo" hwn byth er hyny. Y mae drygioni arall wedi bod ar. droed, yn.enwedig.yr ymdrechfa yn erbyn yr hyn a alwant hwy yn "Penrhynism." Y mae yr ymdrechfa. hono wedi terfynu, a dyma y modd y mae y terfyn yn cael ei gynrychioli gan ry un 0 br&'<oygajia» y y "Lon- don Chronicle"— Y mae Arglwydd Penrhyn wedi ,goddef yr hawl o gyfuniad, ac fe a cbwaielwyr Bethesda yn ol at eu gvwaith. fel dynion rhydd. Nid yw term- au y cytundeb yn cynrychioli unrhyw gytundeb, ond rhod(l, ad i fyny hael ac anamodol ar ran Ar- glwydd Penrhyn. Y mae y dynion wedi cel. yr hyn a ofyzxasent am dano-yr hawl o gyfuniad effeithiol, qynrychicliad effeithio], ,lxawl eifeithiol grynol "all iTOund." Ar y caniyniaid hwn y mae yr ymdrecbfa iawr;.p.a un y mae llnaws..0 Saeson a Chymry wedi ei jldilyn ddiwmod ar ol diwrnod am fisoedd wedi troi Y mac yn i.uddugcdiaeth fawr, yn fwy ysgubawl a pherffaith am yr amser y mac wedi gymerydii.dd'od o amgylcb, am yr ys- gwyddiad alien.od y mae duIliiMi Arglwydd Pen- rhym wedi ei. jwddi iddo Y mae yn ddim i'w goin fod Arglwydd P.enrhyn am iiyn- yddau basiodd wedi rIL-, ddi ei dmediiilawr ar ^un- rlivw beth a plxobpeth oedd yn -arogli o gyfun- Nid yw y mj^rjfigiad >]iwn yn awount.;O; i, ddim mwy na llai na gwyrdroad ystyriol gwrthun o ffeithiau. Nid yw yn wirionedd, 71..1, dim yn cyr- haedd set wirion«dS, i dfe eyd fod y ''dynion wedi cael yr hyn a ofjrnasant am dano," nid yw yn wir- ionedd ;fod Argl^dd Peerhyn "w«di rhoddi ei droed i lawr ar jrhywbeth a phobpeth, o.edd yn arogli vmddangoatad .0 .■gyfuniad." tCymerwcli gyntaf y >cwestiwn 0 hawl ■•> gyfuniad. Y mae ,yr haeriad a roddir aiHgyteh ryn awr fail .Arglwydd Penrhyn vn erbyii yr ha^ l hwn yn anwredd syml. Y mae ArglwyM Penc*hyn troswad a- thros- odd, mewji cynadleMau a manau eraill, wedi mynegi £i :,}difate:rw:c'h -a,,r ytj?^rynt hwlk.yr, oedd yn fater i'r tiynion eu 'htaiain. Yr hytn. odd yd«>edd na. fuassi" iddi. ganiataa unrhyw bwyllgor allknol i ysnj-siaeth ,<gyda rhe«ila«th ei chwarel, ac wrth hyn y mae wedi sefyll. Yn nghyf- arfod nos Sadjvmi o'r dyiiisn yn Neuadd y Farcli- njad, Bethelt" gwna^ili mr INV. J. WiUiftiiit, ysgrifenydd Undeb y (Sawaxelwjrr, hyn yu,glir- Yr oedd yn ejjfeirio at y iarif ;| £ pihadledd ai gyn- haliwyd yn Mzii rliweddaf, pan yr .oedd ArgCwydti '^■Penrhyn a Mr 'Young, y yn breseuuo], a ^ywedodd — "Os dewisa. y divnion benodk pwyllgor yr nj odii' ganddynt bob iiapj! i wneud Itjf^y- Yr oedd Ar- gl?,*ydd Penrhyn a Mr You Kg :we<i" egluro wad d yr un rheoLya gwahardd ^x^jljgor i gy&r- y wyit lo dirprwyaeth, a chan nad oedd yr un btss> iad^i ymyraeth gydSfcc. hawliau, yr >oed £ yh fusnsgi y dynion i ethol pwyilgor (clywcli, clywch). Yelv- waiK^odd fod hya li ei wneud .yn ^lir er miis .Idawrlh diweddaf- Hyn, ynte, yfiyw',f»a beth y •joiae yi- hawl o grfu&p,d yn amosnitio iddo—yr | liyn oW-d Arglwydd IV.irhyn yn bod ;1"w roddi -,i«ifhyw', adeg er pan y-s^e y streic *-«edit-df3chreu. s jQflpna^ti ihyn yn glir^i'rdynion yn ol eu diysgrif- J en/dd hji;y eu hunain,, Mai diweddaf; ;.lC eto y m3,e Y cynhYTfwyr Iviiv-ideinig yii yin4,-echii gosod hwn fel rhoddiad ,i fjrny anamodol ar ran y messtor. "Bwn oedd pi^f .gjvesstiwn yr jnajdreti'ifa, ac fe wehr .Had ydyw IJniieb y Chwarelwjr-^edi derlwTz yr hawl o yinyra>f.lth o(*id yn ei liawdio. Y n;ae ^li-glwydd Penrhyn wedi dweyd nad yw yn fater o ddim ^-wys iddo ef pa.lvdd yr apwywtid dirprwyaethau mor bell ag y iddynt gjmwyi' y civyn'syi:, ac na fydd iddynt tjrnwys allamalion —hyny yv, swyddogion yr unhitsb. Hwn yr yr hawl o gyftiuiad «.m ba un y maey cynhyrfwyr yn .balchio, Otcldl yr .(-odd yn hasVl iiafu erioed ys y >-westiwn. Y11 wir, ni fuasai t'r unjmplstr a fuasai yw derbyn dirprwjaeth oddi-wyri-h ei weithwyr yr, rhesymol yn ymyrth gyda. dewisia^ ei aelodau. Og ydyw gweithwyr mor fi'ol ag ymgynghori ag a'lli^s'olion mewn peri^iynas i reolaeth ,<?u hachos- jon, puy sydd i'w gwahardd? Y mae yn dyfod yn faU-T hollol wahanol j-an y maent yn c(itgio dwyn i jnewa yjmyraeth allanol yn y rheola^h, ae y mat; yr ypidrech how yn I-vnderfvliol ac jb Jlvvydd- ianui wedi cael ei gwrthod gan Arghrj'dd Pen- rhyn. t Wedi lir-ny, mewn perttiynas i wahanol i^owliau wnaed gati y dynion, nid yw yn wirioned d, na dim tebyg A'r gwirionedd, i ddweyd eu bod wdi cael yr oil a ofynassnt. Afreidiol ydyw myned i'r manylion: bydd yn ddigon cymeryd a ganlyn o'r "Manchester Guardian," fel yn cynwys yn mlilitla ■luiwliau gwrciddiol y dynion." Cyflog "safonol" o 5s 6c y dydd i chwarelwyr., mwnwyr, a dwylaw melinawl (mill hands ) doas- barthjadau eraill mewn cyfartaledd. "Gradd leiaf" (minimum) cyflog o 4a 6c i'r un- rhyw ddosbarihiadau, Cynydd o ddeg y cant yn nghyflogau gofaint, carpenter,, filters, mouJ<;kT8, ae engine driyers- Cynydd o 6cy dydd yn nghyflogau-seiri ceryg. Poundage o 10s y bunt i brentisiaid, fel anog- aeth i weithiad cynil o floes. Y mae y "Manchester Guardian," yr hwn, er ei fod yn dal i fyny y streic, nid yw yn ymhyfrydu mewn bostio, yn daidansoddi yr items hyn, ac yn symio i fyny yr achos. Cyflog Saionol.-Y mae termau Mai a'r rhai a gynygir yn awr yn ymarferol yr un fath. Y mae egwyddor cyflog safonol yn weithredol, end nid mewn enw, wedi ei oddet. Dywedir yn benodol y bydd i sail o osod bargeinion tueddol i cynyrchu cyfartaledd cyflog o 5s 6c y dydd gael ei gario y t, allaji "tra y cantata masnach." Cydnabyddir y gweithwyr anghelfydd am gyfiogau "cyfaitaledd" labrgreigwyr i gael 4s 7c y dydd (27s 6c yr wyth- nos) a labrwyr 3s 7c y dydd (21s 6c yr wythnos). Minimum Wage.—Ni chyfeirir at y jnater hwn yn nhermau Mai na'r rhai a gynygir yn awr, ac nid yw yn ymddangos fod y dynion yn ystod negeseuaethau Mai neu Awst wedi pwyso yr hawl gwreiddiol hwn gydag unrhyw fesur o bender- fynolrwydd. Nid oes gyfeiriad yn nhermau un ai Mai neu Awst at gynydd o ddeg y cant a ofynwyd yn yr hawliau gwreiddiol. Y mae y dynion wedi methu yn hollol sicrhau hyn. Yr un peth ellir ddweyd gyda'r cynydd o 6c y dydd ofynwyd yn nghyflogau y seiri. Nid yw y poundage i brentisiaid yn cael cyf- eirio ato yn unrhyw un o'r ysgrifen brawfiau. Bydded iddo fod yn ddealladwy nad ydym yn mynegu boddhad wrth fethiant y dynion i sicr- hau eyfiogau uwch. Os bydd masnach yn cania- tau a gwerthwyr yn gallu gwerthu eu llafur am bris drud, goreu oil iddynt hwy. Yr oil yr ydym yn trafferthu yn ei gylch yw y gwirionedd perth- ynol i'r cytundeb cyffredinol, ac fe welir f6d y bostiadau a ymhyfrydir ynddynt yn awr mewn rhai manau mor wirionffol a'r cynghor dderbyn- iwyd gan yr un awdurdodau yn ystod y streic. Y mae y cynhyrfwyr yn ymdrechu cysgodi enciliad anffodus trwy anwireddau dibrin. NEWCASTLE DAILY CHRONICLE. Os bydd .iddynt ddim end ymostwng i bro- ffidio trwyddo, y mae streic Chwarel y Penrhyn yn cynwys addysgiad anmhrisiadwy i undebau masnachol o'r gradd diweddaf. Dechreuodd yr ymdrechfa gyndyn a thrychinebus hon cydrhwng cyfalaf a llafur mor bell yn ol a diwedd Medi di- weddaf, äe; y mae felly wedi parhau dros un mis ar ddeg. Y mae yn awr wedi. setlo, ar dermau sydd yn cael eu desgrifio yn amrywiol fel yn ffafriol i'r dynion ac fel bron yr unrhyw a'r rhai a gynygiwyd gan. Arglwydd Penrhyn yn Mai, ond y rhai, mor bell ag yr ydym ni yn eu deall, sydd yn amlwg yn llai manteisiol. i'r dynion na'r teler- au wrthodwyd ganddynt dri mis yn ol. Tra y parliaodd y streic y mae y dynion wedi aberthu deg ar hugahi neu ddeugain swllt yr wythnos mewn cyflog. Y maent wedi taflu eu hunain, eu gwragedd, a'u teulu o Iwyddiant i dlodi; y maent wedi stympio y wlad ar. ymy chiadau fegerllyd, oyr t, ac y maent wedi helpu i waghau y coffrau ac i wanhau sefyllfa undebau eraill. Yn mhellach, y maent wedi can marchnacl, yn y wlad hon, yn mha le yr oeddynt cynt yn mwynhau y monopoly, i lechi Ffrancaeg, Belgian, a'r America ac y maent ivedi dwyn i gystadleuaeth a hwy eu hunain lechi celfawl, pa rai,, tra yn feddianol ar rinweddau y llechi dilwgr, sydd yn rhatach ac ysgafnach, ac y maent yn awr yn cael eu harfer yn ami at doi. Ac y mae y dynion wedi gwaradwyddo eu hunain i'r difeddiadau, a'r darostyngiadau hyn, a'r rise yn eu hymdrech i gael pwynt sydd yn amlwg o'r cyntaf nas gallent ei sicrhau, oherwydd ei fod yn un nas gallai Arglwydd Penrhyn nacr unrhyw feistr synwyrol arall Sorddio i'w roi, a'r hwn nas gallai wella ond hytrach eu niweidio pe buasent wedi ei ricrhau. Er, yn ddiddadi, nad ydynt yn ei weled, y mae gan chwarelwyr y Penrhyn reswm i fod yn ddiolchgar eu bod wedi cael eu gorchfygu. Y mae yr ymdrechfa ddarfu iddynt brofocio wedi cael ei osod allan, neu, yn hytrach, ei gam-osod allan, fel un wedi ei ymgy\rnerydam yr hawl o gyfuniad. Fel mater o ffaith, yr hawl a geisid ydoedd yr hawl i.reoleiddio y chwarel tros benau ei pherchenog ali:reolwr. Ni,wnaeth Arglwydd Penrhyn na'i reolwyr ymosodiad ar yr hawl o gyf- uniad. Yr oedd y dynion yn rhydd i drefnu yn mis Medi dlweddaf feI y maent bob amser wedi bod, neu fel y gall unrhyw set o ddynion fod ac yr oedd Arglwydd JPenrhyn a'i gynrychiolwyr bob amser yn barod i gyfarfod dirprwyaeth o'r dynion ac i drafod cwynion gyda hwy. Yr oedd yr hawl o gyfuniad a'r cyfuniad ei hun yn cael ei lawn gydnabod. Ond nid oedd hy!n yn boddloni y dyn- ion. Nid oedd dim a'u boddlonai ond fod v cyf-1 uniad yn cael ei oddef i gyfarwyddo y ffordd y dylai adran bwysig o fusnes y chwarel gael ei gario yn mlaen. Yr hyn a hawliai y dynion yd- oedd "ar bob contract .yn y chwarel yr oedd y dynion a gyflogid i fod ar safle berffaitJi gydradd z:ly parthed eu gwaith A"ii cyflog, ac nad oedd nifer y journeymen gyflogid ar y cyfryw gontracts i fyned tuhwnt i gyfartaledd y dynion o'r dos- barth hwnw ayflo(yi.,O, an fargein-gymerv,,yr cyff- ..9 redin." Yr hyn y maent wedi cytuno i fyned yn 01 at eu gwaith ydyw yr amod "fod gosod yr oil o'r contracts i fod yn:nwylaw y rheolaeth, y rhai sydd yn cyflogi yr holl bersonau sydd yn gweithio arnynt, a gweled. fod pob un yn cael ei gyfiog teg." Mewn geiriau eraill, tra y mynai yr undeb fod gwaith contract yn cael ei drefnu me.wn dull i gael ei bonderfynu gandde -ef tei hun, yr, .oedd termau y cytundeb yn gadael y rtrefniad yn hollol yn nwy- law y rheolaeth. Y Jnae Arglwydd Penrhyn, felly,,wedi sicrhau pwyiat, ac y mae y dynion wedi colli yr eiddynt hwy. Fel y-i :ydym,wedi sylwi y roeddynt, a siarad yn ddynol, yn sicr o'i golli a pha un ai ydynt yn wjr,byddus o hono ai peidio, y mae yn dda iddynt eu bod wedi ei golli. Pe buaaai canlyniad Cwahanol yn y pawl ni buasai y streic a'i chanlyjaiad.au yn wertli dadleu- xL,-tli. Fel y mae, y mae yn haeddu vstvriaeth inanwl pob person deallus, canys y mae yn ar- v ddangos pa beth y gall idyn ,ddisgwy] oddiwrth gyfuniad apha beth y isute yn ofer iddynt ddis- gwyl y bydd i gyfuniad sicrhau iddynt. "I weith- 'Yl' uno a, kk gilydd i sicrhau pris marchnad da I im eu llafuj; llai o oriau, a. g.well ,-sefyllfaoedd i whio sydd, berffaith gyaeitbictl. Nid oes yn awr heb yn amheu eu. hawl i wneud hyny. Yeli- ydig sydd yn svrthwynebol ir kg-wyddor o undeb fel y cyfryw. Pa beth bynag a all gweithwyr feddv l neu pa&eth bynag a all cynhyrfwyr liac;ru, gwell gan y m^ istri ddelio gjp>da cyiph mawr y ,dy-Qr. trwy gyfjrngiad gyawyjol cymckithas fcs- nachol na ^fyda hwy yn ikersonol Y mae amser thrZetkT yn cael ei ,arbed, ac y mae rhwbiv? yn cael if. arbed a phan y bydd undeb jrn codi /:westiwn & <r parthed y crflogau, hyd yi «i"iau, ntu delerau-llafur, gall ei ha-elodau fod yp lhiamdde»»l y bydd^uY liawlian. gael eu hystyried yu llawn a theimlar.tt, a chaniatau,. wrth x w ,en bod jT rhesymQ). Hyd yn nod pe byddent i radidau h^aeth yn .sffesymol, bydd i feistr ym- drechu en cyfarfod ,jfi hytra.ch na. gwynebu y tebygolrwy.ld o arli'^iad. neu strcic. Ond y mae yn hollol wahanol pan ,y ,,)ydd swyddogiion .undeb jgzefifcwrol, g 11 cy/yngTi eu hunain i'w .He pri- pdol, yn ymdrechu trais-feddianu y rheolaeth. Tjnoai>diad fath livv- y it-ac yn rlswyca o'.i wxth- reyll. Y nyjo yn boiuid p?j vn-tli-sefyu e'.i ran i tenanac arjjm ei weitJipyr,oherwydd os iia. bydd iddo i'w wrtjiTt efvll bydd ei .fusnes yn sicr o gael ei ddinjfstiio. Nid oes jipb yn myued i suddo cyfalaf mewrn aoturiaeth .QoS nit bydd iddv gael reoteiddi^yn .qiiddull ei h.(! JCfe ei hunrir rhai sydd yn d ymd^riedaetlt i»ydd yn gwybod yr hyn sydd i iod a'r modd i'w gyrhaedd. JSis gall swyddogion undebau crefrtj^rol nybod: y maent hwy o angftiu-hei&wydd o'i gyrhal^ddiadau, a FCf- N-ilfa y faiehaad, cyflwr jiyjdd y. rheoleiddio y iddiwydfa^ a'r rhelyw fel y jscte, p» na byddai ei .{Kmibyniaeth heb fwd pi y pawl,, gosfcxlid ef i ym- ,W4"ihod a pkob ymduscli i gymeryd yr hawl allan o'i ddwylaw. cydsynio vn lw.,ddwl din- y»tr ac yn hytrach us gadael 1M0 qi Jtun gael ei ddisystrio byddai ynyi ell iddo ga« ei wi?ithydd a ^ylweddoh ei eiddo os y gallai. Dyuvi yn ymar- ferol ? wnaeth Arglwydd Penrhyn. N). wnaeth, yn WiK, bartio a'r ehwaj^l, er ei fod wedi cael ei wahodd i'w gwerthu. Ond cauodd hi i fyny ac os vdpv yn awr wedi ei baai-agor, y mac olwjrydd fod y dyittion o'r diwedd wedi tynu yn ol, neu yn hytrach tynu yn ol eu hxiwiiau am y shar o y gwaith. A dyma yr hyn «, ddysga yr .anghyd- fod. Gall andebiaeth sicrhau i ddynion gyfiogau teg, oriau teg, a chyflwr teg o lafur. Nis ga31 byth gael iddynt yr ha.wl o arolygu buanes eu meistr. Heb eu haddysgn trwy lwawf, fodd byna^, y mae yndebau crefftwrol diweddar yn barhaus yn ym- g)'nyg !t, drais-feddianu galwedigaethau rheol- aethd. Hyn ydyw y prif achos o'u dwyn i tn- whafcii, ac sydd wedi adeiladu i fyny ffurfiad nerthr.I 9 gyfalaf trwy yr Jiwn y mae undebau ym- c)sodo-I yn crrel eu gn-nebt;, Ychydig flynyddau yn t'l }'V p&4d cj-falaf VT] j hon yw Jjoljyi dJi- ff urfiad. Yn awr y mae genym y Shipping Fede- ration, y Building Trade Federation, y Ship- builders. Federation,, y'r Engineering Em- ployers' Federation, ac amryw o gyrph I cjrtfelyb. Y mae bodolaeth-y cyrph hyn yn ddy- ledus i benderfyniad amlwg undebau crefftwrol y dyddiau diweddaf, y rhai sydd un ai yn arddel- adwy neu yn anarddeladwy yn Sosialaidd,, i gym- eryd gafael yn masnach y deyrnas. Y mae y ffurfiadau o angenrheidrwydd a gwell darpariaeth ganddynt gydag angenrheidiau rhyfel nag undeb- au y dynion; a bydd i'r undebwr crefftwrol hir- weledig edrych ar eu cynydd gyda nid ychydig o ofid. Y mae'I' undebau crefftwrol, modd bynag, wedi codi i fyny y gwrthwynebwr. Os ydynt. yn amheu y mynegiant hwn, ac os ydynt yn dadleu nertli y ddadl na fydd i feistr byth gydsynio i drosglwyddoei hawl reolaethol i swyddogion undeb crefftwrol, bydded iddynt ddar- llen yn ofalus lythyr Mr Charles Markham, pa un a gyhoeddwn mewn colofn arall. Yr ydym yn credu ei fod yn cynrychioli opiniwn, nid yn unig cyfartaledd y meistri, ond y mwyafrif mawr o'r boblogaeth Seisnig. Y mae yna anamynedd sarug o streics. Ond y mae yna anamynedd sarug ar- benig o'r rhai sydd yn anelu at ddiorseddu y I meistr o'r safle o reolwr, a gosod swyddbg undeb crefftwrol yn ei le. Mae y llythyr y cyfeirir ato uchod fel y can- lyn: — Syr,—Byddaf ddiolchgar os gadewch i mi wi'th- ddweyd mynegiant sydd yn eich rhifyn am ddoe parthed i fy fliria i (Mri Markham a'i Gyf., Cyf.), o anghydfocl presenol y peirianwyr. Nid ydyw fy fiimi i wedi uno ag unrhyw undeb meistri, o ganlyniad nid ydym wedi ymneillduo o'r Em- ployers' Federation ac nid ydym wedi gosod allan hysbysiadau cauad allan ac yna galw yn ol y cyf- ryw. O'r 600 dynion sydd yn gweithio i mi y mae yehydig o'u nifer yn aelodau o'r Amalgamated neu y Royal Engineers' Societies, a chan na chawsom y mymryn lleiaf o drafferth gyda'r dynion hyn, nid wyf yn teimlo yn awyddus i'w cloi allan. ac yr wyf wedi eu hysbysu na bydd i mi roddi iddynt. ddiwmod gwaith o wvtli awr. Pa biyd bynag y byddai sefyllfa. masnach yn I csniatau i mi roddi codi ad yn y eyfiogau yn y gorphenol y mae y dynion wedi ei dderbyn, a byddai yr holl gynyddisdau. hyn yn cael eu talu I lieb unrhyw ofyniadau gan y dynion y canlyn- iad yw fod yr vsbryd mwyaf cyfeillgar yn bodoli yn y gweithydd hyn cydrhwng y gweithwyr a fy hunan, a bydd yn sicr o barhau. I unrhyw siop gael ei rhedeg ar linellau undebol sydd yn gyffelvb i liquidation ar ddyddiad cvnar amcan yr undeb yw i gad y eyfiogau uwchaf, ac fel ad-daliad rhoddi y gwasanaeth lieiaf posibl. Er eiigraifft, mewn siopau undebol ni chaniateir i ddyn weithio wrth ddau beiriant ar piecework hyd yn nod pe y dymunai wneud hyny, er y bydd i rai o'r peirianau redeg am wythnos wedi unwaith eu gosod heb eu gofalu. Dywed yr undeb yn ddigryn, "Un peiriant un dyn," ac na bydd i'w haelodau gael eu caniatau i weithio dau beiriant. Yr wyf yn dal yr opiniwn fod yn.rhaid i'r gweith- iwr svdd yn cael cyflog dyddiol teg wneud unrhyw waith y gosodir ef iddo, ac os y dywedaf wrth ddyn am weithio mwy nag un peiriant bydd raid iddo wneud neu ymadaeL Os bydd i ddyn weithio "piecework" wrth bump o beirianau y mae yn I sylweddoli prawf y bydd iddo ei hun ddiwrnod I tal. Nid yw y streic bresenol yn ddim mwy na llai nag ymdrechfa cydrhwng meistri a r undeb ar y cwestiwn o pwy sydd i fod Yn feistri yn y siopau. Yr wyf wedi rhagweled ers rhai biynyddau y byddai i'r issue hwn yn hwyr neu hwyrach gael ei ymladd, ac unrhyw feistr yn awr neu yn y dy- fodol a adawo i'r undeb redeg ei fusnes. ni bydd ganddo ond efe ei hun i ddiolch. Nid oes yr un dyn aryl gweithydd hyn sydd yn cymeradwyo y streic, ao nad yw yn ei gondemnio yn gryf, ac yr wyf yn credu pe buasai i bleidlais gyffredinol o'r aelodau undebawl wedi cael ei gy- meryd yn y wlad y buasai y bleidlais yn erbyn diwmod o wyth awr ond y mae llawer o'r dynion wedi cyfranu i'r undeb ani fwy nag ugain i ddeg- ar hugain mlynedd, a. byddai iddynt golli eu cron- fa oedfreiniad a budd salwch pe buasent yn tynu yn ol o'r undeb yn awr. Y mae undebau crefftwrol a ffurfiwyd ar y dech- reu i weithredu fel cymdeithasau cyfeillgar i'r dyn- ion, wedi dyfod yn felldith i'r wlad oherwydd y tybiaethau gwirionffol a. ddygid yn mlaen gan eu cynhyrfwyr taledig. Nid wyf yn gwrthwynebu i unrhyw un o'm dynion fod yn aelodau o undeb, os bydd i'r unrhyw undeb beidio camddefnyddio ei allu i fy nghyfarwyddo i y modd 1 gario fy mus- nes yn mlaen, ond pan y bydd undebau yn hawlio fod i'w haelodau oil i gael talu yn ol cyflog safonol, p:1 un a fydd yr aelod yn weithiwr da neu i'r gwrth- wyneb, yr wyf yn hawlio talu y fath gyflog ag yr wyf yn y.styrioo y mae yn haeddu, ac nis gall neb feio y meistri am gyfuno i roddi terfyn ar y fath gamddefnyddiad o nerth. Yr wyf yn hawlio gwybod rhywbeth am ddullia.u a gormes undebau crefftwrol, gan fod genyf gysylltiad agos a rheol- aeth haiarn, glo, a chwmniau peirianyddol yn rhoddi gwaith i oddeutu 40,000 o ddynion. Nid wyf erioed eto wedi olywed am undeb meistri y buaswn yn dymuno pcrthyn iddo, a'r unig un y buaswn yn ystyried y/muno a hi fuasai I yr un yn mha un y buasai swm pylweddol ar gyfer pob dyn yn cael ei ddodi i lawr, i gael ei golli yn yr achos o aelod yn rhoddi i fiwrdd o'r hyn yr oedd dwy ran o dair o'r aelodau wcfli penderfynu arno. Yn feistr ar fy ngweithydd fy hun, heb fod eisiau talu dividends; i randdaiwyr grwgnachlyd, buaswn yn petruso cau fy ngweithydd trwy ym- yriad allanol, ac os y bydd yn bosibl setlo anghyd- fod bychan gyda fy nynion, ni chaili neb arall ei wneud i. mi. Ydwyf, syr, eich ufudd wasanaethydd, CHARLES MARKHAM. Broad Oaks Iron Works, Chesterfield, .Awst 20fed. Y WESTEBN MAIL. Goliebydd yn ysgrifenu i'r "WesterllMail" am ddyld Ma-wrth a ddywed —Yr wyf wedi bod yn MangGf, .ac yr wyf wedi gwneud ymchwiliadau mawrion heddyw parthed sefyllfa -pethau yn Chwareiau y Penrhyn, gan fod yn awr bron sicr- wydd am gytundeb, diolch i ymdrechion difiino Mr YaTijicr, y rheolwr cyffredinol, a synwyr cyff- redin mwyafrif y gweithwyr. Mae yn ymddangos na. bu clim gwahariiaeth opiniwn parthed y au, gan iod ei arglwyddiaeth wedi bod bob amser ar ben y goeden parthed taliad o gyfiogau, ac ar bob llavv hysbysir fod y dynion yn cuel eu tretio yn iwy rliydd yn mhob ffordd, a mwy o hyn- awsedd yn cael ei arddangos tuag atynt parihed gwyliau, iCk., .nag yn mwyafrif y chwarelau craill. EDINBURGH EVENING DISPATCH. Yn ei gyhoeddiad am ddydd Mercher yr "Edin- burgh Evewing .Dispatch a vddywed — Yn ei gyhoeddiad am ddydd Mercher yr "Edin- burgh Evewing Dispatch" a (ldywed Y mae yaa ue. pwynt y mae y rhai sydd wedi cy- weddi mor uchel am roddiad i fyny anamodol i rglwydd Penrhyn yn fetliu ;cgluro. Cymerwch, er engriiffb, y "Daily News" a'r "Daily Chron- icie." 0 llyshisa"y" èhrdniclc'<:Î dclarllenwyr foå y, t anlyn; ad yn "-roddiad i fyny rhydd ac anamodol y 11-li ar ran Arglwydd f enrhyn. Yi pcdd y "Daily Nosvs" yn caja'if^au y rliodcliad ,i fyny, ond yn gwatiu y rhydd&ad ;(,frankness). Y >mae Arglwydd Pern hyn, dywedaa, svedi rliodct, i .ffivrdd gyda'r gras gwaethaf posibl. "Y mae y dj-Pioii wedi enill." Eto, pasi y .teown i golofn arall o'r Daily Newtj, hysbysir ni fed cyn y cyf¡¡,r,fù\! a gynhal- iwyd ya Methesda nos Sadwrn, pwrll^qr p chwarel .-wedi bt-d yn eistedd am oriau, wdi bg;d mewn .6e,-c .«essiwn ar hyd y piydnawn yn ystyded .termau y cytundeit Wei. os oedd yr oil yn roddiad i mewn rhydd hovol ar ran Arglwydd Penrirtn, pham yr .oedd yn iliaid i'r p gymeryd yr .fJl o'r prydnawn i'w ystyried ? Fa beth oeiM yna i'w "ystyried "'1'1l ei gylch ? J't oedd pob^eth Xl yr anghydfod, J'fi ol eu cyfeiHkm papurawl, Yie(!.¿" ei roddi d fyny iddynt. Pa beth yn fwy a <i!dymxn- asent gael? Yr oedd y gan g«chiog wedi caol .ei churareu yn ainj, ond yn anami y bu iddi gael i chwareu mor fwddgar a dibetrus ag yraa, Yr hyn oedd y pwyl'gor yn widontitldol ystyried JV eu cyfarfod oedd pa un a fv(14pi iddo gario yn ndaen yaidrtichfa obeithiol diddiwedd a tlirycli- inebus, llcucymcrytJ. mantais ary hout. a adeilad- wyd ar gyfer en henciiiad. Dewisaso3.t y diweddaf. Yr oeddynt yn drloetl), "At y 27ain. Fai diwedd- af cynygiwyd idynt yr unrhyw (lelei;au, a gwrth- odasant hwy. Y pryd hyn yr oeddynt yn ddoetli- ach, a derbyniasant hwv. Dywed y "Daily Chronicle fod Arglwydd Penrhyn yn awr, am y tro cynt-if, wedi cajustau. yr hawl o gyfuniad. Gvyadai y "Westminster Gai'^tte hyn gan ddweyd fod Arglwydd Penrhyn yn M'1* diweddaf yrt fodd- la^Ti i roddi i fyny yr hawl o gyfuniad. Y gwir- ionedd ydyw na ddarfu Arglwydd PenrhjTi erioefl wrtliwynebu i'r dynion gyfuno. 'ïi!' oil a ddywed- wyd ydoedd ei fod yn gwadu yr hawl o unrhyw gorph, gobydi ef wrth yr enw y myuweb, i ddyfod cydrhyngddo ef a'i weithwyr. Ar y pwynt hwn y mae yn rhaid i'r Daily News roddi ei hunan yn iawn. Y mae text llawn y termau (meddai) yn arddang- os mewn achosion o gwynion unigol na chymerir i fyny gan y gweithwyr yn gyffredinol, rhaid i'r ddirprwyaeth gael ei "dewis o'r un dosbarth a'r person neu y personau a gwynant. Y mae hwn, y mae yn iawn dweyd, yn bwynt ar ba jm y mae Arglwydd Penrhyn bob amser wedi dal yn gadam, ac i'r pellder yma y mae buddugoliaeth i'r dynion yn llai ysgubawl nag yr ymddangosid ar y cyntaf. Yn achos y cwynion a gymerir i fyny gan gorph cyffredinol y gweithwyr, nid yw y terfyn- iad hwn, fe ddywed, yn apelio. Ond beth ydyw y ffeithiau? Yn yr achos hwnw bydd raid i'r cwynion gael eu gosod gerbron y rheolwr gan ddir- prwyaeth yn cynwys dim mwy na chwech o'r gweithwyr wedi eu hapwyntio yn y modd y barnai y dynion oreu. Wel, yn sicr, y mae yn sefyll i reswm fod y cwyn neu gwynion cysylltiol a chyfan- gorph y dynion, y bydd yn "rhaid i'r ddirprwyaeth o chwech gael ei dewis o'r personau sydd yn tcwyno." Y mae y "Daily News" felly yn cam- gymeryd wrth feddwl hyn (yr hwn hefyd sydd yn ,y bwynt y mae Arglwydd Penrhyn bob amser wedi bod yn gadarn arno) nad ydyw wedi cael ei addef. Y mae ymdrech y rhai sydd yn gwaeddi am rodd- iad i fyny anamodol i ddangos fod y ddirprwy- aeth hon yr un peth a'r hen bwyllgor" a ddar- fu i Arglwydd Penrhyn wrthod ei gydnabod, ac yr hwn yr oedd y dynion yn hawlio, yn ynfyd- rwydd o'r mwyaf. Yr oedd y pwyllgor yn gorph safonol, trwy ba un yn unig yr oedd cwynion i gael eu gwyntyllu a'u dadleu. 0 amgylch hwn yr oedd yr ymdrech gwirioneddol yn cael ei ymladd, ac y mae Arglwydd Penrhyn wedi rhoddi i'r dyn- ion yr hyn a gynygiodd iddynt yn Mai. Yn ol gohebydd Bethesda y "Manchester Guardian" nid yw y dynion yn foddlawn ar v cytundeb. Gall hyn fod, ond nid yw y dynion yn Methesda wedi gweled eto eu "buddugoliaeth ardderchog" fel y mae yn ddealledig yn Llundain. Gellir gosod colled y dynion i lawr fel 100,000p "—dyma yw yr amcjingyfrif a wneir gan ohebydd v "Manchester Guardian'' o'r pris dal- wvd gan chwarelwyr y Pern hyn am eu diogi hu nan-rod dedig. Mewn un modd v mae y dynion hyn yn haeddu credyd. Gyda'r eithriad o un ym- osodiad annhrefnus ar dy y goruchwyliwr, yr oedd eu hymddygiad yn weddaidd, a ni bu raid i un o'r streicwyr ymddangos gerbron yr ustusiaid. Pan y bydd cynhyrfwyr streicyddol yn cyfarth yn nghylch huddugoliaethau gogoneddus, ychydig y I ii --aenL, yn gyfrif am yr aberthau a'r dioddefiadau y mae eu symlynion wedi myned trwyddo. A chaniatau cywirdeb yr amcangyfrif, y mae v swm hwn o 100,000p wedi ei golli fel nas gellir byth ei alw yn ol; a thrwy yr oil o'r amser hwn o ddi- ogi beth ydyw cyflwr eu teuluoedd? Dywedodd gohebydd y "Westminster Gazette" Radicalaidd wrthym —"0 amgylch v man cyfarfod, lie yr oedd y dynion wedi ymgynull i benderfynu ar dermau y cytundeb, yr oedd canoedd o ferched a phlant wedi ymdyrru, a'r rhai oedd yn meddwl pender- fyniad v cyfarfod un ai haner starfio neu gwmffwrt cymhariaethol." Am y plant bach dywedai eu bod wedi treio yn flin; yr oedd eu hysbryd yn ymddangos fel pe wedi diflanu, eu bochau wedi eu pinchio gan eisiau, a'u teneuwch mawr yn ym- ddangos fel yn eu gwahaniaethu oddiwrth blant eraill y bryniau." Pan wnaed yn hysbys dder- byniad y termau, tynodd y merched ochenaid ddwfn o ryddhad-yr oedd y waedd hono yn fyn- egiad iddynt fod eu dioddefiadau o'r diwedd wedi terfynu. Rhoddodd eu teimladau hir-gadwedig i ffwrdd i ddagrau, a chofleidiasant a chusanasant eu plant yn y munudyn gwyllt o ryddhad sydyn o anesmwythder a phoen, a rhuthrodd y dynion allan yn gwaeddi Diolch i Dduw!" Y mae yn bictiwr serch-gynhyrfiol, ac un y dylai dynion feddwl uwch ei ben sydd yn profocio rhyfel gar- trefawl. I gynhyrfwyr taledig nid yw y rhyfel hon yn dwyn unrhyw galedi, ac y mae yn derbyn' yn ysgafn ledaeniad y gwyneb-fesur. Os bydd i ddioddefiadau y merched a'r plant byth ddigwydd ddod i'w meddyliau, sicr yw eu bod yn cadw yr argraph iddynt hwy eu hunain, canys ni chy- ffyrddir byth a'r pwnc yn nghwrs eu hyawdledd- I au. LEICESTER DAILY POST." Ymddangosodd y llythyr canlynol yn y "Leicester Daily Post" am ddydd Iau Syr,—Rhaid i'r bobl hyny a Ifurfiant eu syniadau ar faterion y dydd trwy ddarllen newyddiaduro deimlo dyryswch wrth weled y penawdau a'r erthygl- au yn y gwalianol bapyrau am heddyw, megys y penawdau hyny, er engraifft, Gorchfyg- iad llethol Arglwydd Penrhyn," "Y frwydr hirfaith drosodd: Buddugohaeth ysgubol i'r dynion," Y dynion yn enill yr hawl i ymuno," "Y dynion wedi enill ar hyd yr holl lineH ac, ar y Haw arall, Y mae anghydfod Chwarel y Penrhyn o'r diwedd wedi ei setlo ar y telerau a wrthodwyd gan y dynion yn Mai diweddaf, y rhai yn ymarferol ydynt yr un peth ag y darfu iddynt sefyll allan yn eu herbyn yn Mai diweddaf." Yn awr, gan i weithwyr Leicester gy- meryd rhan flaenllaw mewn cynorthwyo y chwarel- wyr i ymladd am "yr liawl i ymuno" trwy gyflenwi "defnyuuia-u rhyfel," mi a anturiaf osod o'u blaen hwy a'r cyhoedd yn gyffredinol (fel y gallont farnu drostynt eu hunain pwy sydd iawn) ddyfyniad allan o rybudd cyhoeddus a anfonwyd allan mewn "poster form," a osodwyd i fyny yn ardal y chwarel, ac a gyhoeddwyd fel attodlen i'r "North Wales Chron- icle" am ddydd Sadwrn, Ebrill 3ydd, 1897, a'r hwn a dderllyn fel y canlyn"Yr ydwyf drwy hyn yn hysbysu ddarfod i mi eto gael fy nghyfarwyddo gan Arghvydd Penrhyn i wahodd ceisiadau gan weithwyr cymhwys am waith yn Chwarel y Penrhyn. Gall y cyfryw geisiadau, oddiar y dyddiad hwn, gael eu gwneud yn Swyddfa y Chwarel rhwng deg o r gloch yn y boreu a phedwar y prydnawn hyd rybudct pell- ach.. Yn gytaiaint ag, mhlith mynegiadau cyfeil- iornus eraill, iddo gael ei gyhoeddus haeru yn ddi- baid fod Arglwydd Penrhyn yn dymuno ymyryd a'r hawl o gyfuno yn mhlith dynion yn ei wasanaeth, yr wyf yn cymeryd y cyfieusdra hwn o ddweyd eto na. ddarfu i Arglwydd Penrhyn erioed wrthod i'w ddvn- ion yr hawl i gyfuno, un ai yn y ffurf o Undebau, Pwyilgorau, neu Gymdeithasau eiraill a gymerad- wyid gan y Gyfraith; ond y mae, yn muddianawy dúwv blaid, yn bsnderfynol fel cynt o ddal i fyny yr egwyddor o ryddid i feistr a gweithiwr, gan adael y gweithwyr yn rhydd i fed yia Undebwyr neu An- undebwyr,gyda'r sicrwydd o diiniaeth --fartal nc anmhlQidiol gan y Rheolaeth. Y mae ymyriad Pwjdlgor y Chwarel a'r Rheolaeth yn fiaenorol i 1885 yn cyfiawnhau Arglwydd Penrhyn mewn glynu wrth y llinell y mae wedi ei chyson gymeryd wrth wrthod caniatau ail sefydliad awdurdod y Pwyllgor hwnw; ac mewn atebiad i'r rhai a haerant fod y gweithwyr, heb Bwyllgor o'r fath, yn cael eu hatal rha.g gwrandawiad teg i'w cwynicn, yr ydwyf eto yn cyhoeddi y Rheolau a dynwyd allan yn 1885, a'r rhai a barhant mewn grym, sef: (a) Fod i ber- sonau fyddo ganddynt gwynion, yn y lie cyntaf osod eu cwynion o flaen "Swyddog y Dosbarth" neu y Rheolwr Lleol. (b) Os yn anfoddlon ar y pender- fyniad, gallant csod eu cwynion o fiaen y Prif Reol- wr, yn bersonol neu trv.-y ddirprwyaeth; m yn mhellach, os yn anfoddlon ar ei benderfyniad yntau, hwy a allant apelio am gyfarfydchad (interview) ag At glnydd Penrhyn, yn bersonoi neu trwy ddirprwy- at tli. (c) Merwn materion yn effaitliio ar gorph cyffredinol v gweithwyr neu adranau o honynt, gellir boh amser gosod cwynion i lawr fel cynt, ar ol rhy- budd dyledus, gan Ddirprwywyr y-1 cynwys dim mwy na chwech o weithwyr yn cynrychioli y dynion mewn dacll..—E. A. Young." Bu i'r ddirprwyaeth anfonwyd oddiwrth y dynion i'r gynhadledd gynhaliwyd y 18fed o Fawrth di- weddaf, fe gofir, wrthod trafod dim o bwyntiau i;v,;r .iddiol yr anghydfod hyd nes iddyst sicrhau yr hyn a ddesgrifient hwy "yn hawl i ymuno," yr hwn, fel y canfyddir uchod, na, wrthodwyd iddynt erioed; ac yr oedd y gwrthodiad parhaus i ail ddechreu gweithio yn ddarostyngedig i'r amod wnaed gan Argfwydd Panrhyn, sef "na. wneid un ymgais gan unriiyw bwyUgcror dynion i ymyryd a rheolaeth y c:hwarel,' yn ddigon o arwydd mai cael y cyfryw ymjTicul a'r chwarel ydoedd bwriad ac amcan y eyniivrf,, ac yn fy msra ostyngedig i. yr oedd yn cyli;i.vana.u y gwrthsahad cadam wnaeth Arglwydd Penrhya y:i erbyn yr crnast e--inueth wnaeth y dyn- ion i'w geisio. Yn awr mi f..radd,-f y talerau a gynygiodd Argl- wydd Penrhyn yn Mai diweddaf, y rhai, fel y gwdir, ydynt gyft'elyb i rcolan 1885, a ddvfynwyd uchod, ac yn ,gyfo{;lirog a'r rhai y cytunwyd arnynt ddydd Sy<hvrn gyda'r fath falchder a llawenydd ar ran y chwarelwyr. druaie. camarweiniol, y rhai oeddynt jti gyfiawnhaol falch fod yr ymdrechfa ar ben, a'r ihai y gwn, oodiVITth ymholiadau a wnaethum yn eu p'iit!). na wyddent beth ydoedd "yr hawl i yin. ;:o, tun yr hyn yr oedd eu liarweinwyr wedi acliosi iddynt nl;, ymrafaelio mor hir, a'r hwn Bad amheuwyd erioed, felag y profais o manifesto Mr Young. Dyma hwynt. in deadly parol, fel y dywed y Stir;' —Mai: 1. Cwynion.—(a) ijelii* gtT".oo cwynion sydd yn d;d pertbynas a pherson unigivL neu griw, neu ddx/sib".rth neillauol o weithwyr, gejbron y prif or- nchwyliwr ziaill ai yn bersonol neu gan ddirprwy- aeth v.-ecli ei phanodi yn y fath fodd ag a ystyria y gweithwyr yn gymhwys, ond i gynwys dim rhagor na phump o weithwyr wedi eu dwis o'r tm dc-eb-,rtli a'r pe-rson neu y personau sydd ganddynt gwyn, y rhai raid fod yn gya wysedig yn y ddirpiwyaeth. Ei fad yn ddealleditr fod unrhyw gw-ya honodig o eiddo pr-recn unigol 11U griv i gad ei gyflwyno yn y )13 [ cyntaf i'r goruchwj-iiwr adranol pan y person neu y personau sydd ganddynt gwyn. (b) Gellir gosod cwynion sydd yn perthyn i'r oil o'r eweithwyr ger- bron y prif oruchwliwr gan ddirprwyaeth oddi- wrthynt hwy, yn gynwysedig o nifer heb fod dros chwech o weithwyr wedi eu penodi yn y fath fodd ag yr ystyria y gweithwyr yn gymhwys. (e) Yn ddiweddaf, yn yr un modd, yn mhob achosion pwys- YU ig, gellir gwneud apel at Arglwydd Penrhyn, naill ai gan y person unigol neu y ddirprwyaeth, yn eibyn dyfarniad y goruchwyliwr ond yn gyntaf bydd raid cyilwyno, yn mhob achosion, mewn ysgrifen i w arglwyddiaeth, y tir ar bit un y gwneir yr ape!. Awst: 1.—(a) Bydd i gwynion unrhyw weithiwr, criw, neu ddosbarth gael eu cyilwyno ganddo ef neu hwy yn gyn.taf i'r goruchwyliwr Ileol. Os yn an- foddlawn ar ddyfarniad y goruchwyliwr HeoL yn bydd i'r cyfryw gwynion gael eu cyfiwyno i'r prif eruchwyliwr un ai yn bersonol neu trwy ddirprwy- aeth wedi ei phenodi yn y fath fodd ag y bydd v gweithwyr yn ystyried yn briodol, ond i gynwys dim mwy na phump o weithwyr wedi eu dethol o'r un dosbarth a'r person neu bersonou a gwynant, v rhai fyddant yn gynwysedig yn y ddirprwyaeth. (b) Cwynion yn mha rai y bydd y gweithwyr yn gyffredinol yn meddu budd, neu fyddont wedi eu mabwysiadu ar ran gweithiwr, criw, neu ddosbarth a gyflwynasant eu cwynion o dan yr adran fiaenorol, ac yn anfoddlawn ar y dyfarniad. a ellir drachefn eu gosod gerbron y prif oruchwyliwr gan ddirprwyaeth yn cynwys dim mwy na chwech o weithwyr wedi eu penodi yn y fath fodd ag y barna v gweithwyr yn briodol. (c) Yn derfynol, yn y cyflelyb ddull, yn mhob achosion pwysig, gellir apelio at Arglwydd Penrhyn yn erbyn dyfarniad y prif oruchwyliwr naill ai gan berson unigol neu ddirprwyaeth. Yn mhob achos rhaid cyilwyno i'w arglwyddiaeth mewn ysgrifen y seiliau ar ba "rai y gwneir y cyfryw apel." Nis gall darlleniad gofalus o reolau 1885, yn nghyda'r telerau gvnygiwyd yn Mai diweddaf, ar rhai sydd wedi eu derbyn yn awr, beidio argyhoeddi unrhyw un o ddeall cyffredin fod safle Arglwydd Penrhyn heddyw yn hollol yr un fath ag y mae wedi bod ar hyd yr amser, ac nid yw y dynion wedi enill dim byd; eitlir, eu bod ar y Haw arall, wedi colli swm o arian mewn eyfiogau sy'n cyrhaedd bron i 200,000p yn ystod yr anghydwelediad trychinebus I hwn. Dywedais na ddarfu iddynt enill dim. Mi a gymedrolaf hyny y maent, o leiaf adran o honynt, wedi calfael amddiliyniad Arghvydd Penrhyn mewn sicrhau cyflog teg oddiwrth cu cyd-undebwyr creilt- wrol, sef yr is-osodwyr, y rhai mae yn amlwg fuoiit yn eu "chwysu" yn ddidrugaredd yn y gorphenol. Mae yn ddigon gwir o hyd, megys yr ysgrifenodd Burns, Fod annynoliaeth dyn at ddyn (ac yn neill- duol annynoliaeth gweithwyr) yn dwyn galon i filoedd dirifedi."—Yr eiddoch yn irvddlawn, R. B. STARKEY. Leicester, Awst 23ain, 1897. O.Y.—Yn ychwanegol at y golled o gyflog, mae y chwarelwyr wedi colli gwaith dyfodol, oblegid y mae llawer o'r fasnach wedi myned i ardaloedd eraill, ac mae ein cefndiyd Americanaidd hefyd wedi lladrata cilran dda o lioni, y rhai a jTnladdant yn gildynus i ddal gafael ynddi. CAM BILLON NEVA'S." Y papyr Radicalaidd Cambrian News," yn ei rifyn am ddydd Gwener diweddaf, a ddywedai Ar ol un mis ar ddeg o beidio gweithio, y mae streic Chwarel y Penrhyn wedi terfynu, meddai y Daily Chronicile," mewn ymostyngiad parod, di- amodol, ar ran Arglwydd Penrhvn. Y "Times" a ddywed, ar y llaw arall, fod yr anghydfod wedi ei setlo ar y telerau wrthodwyd gan y dynion yn Mai, ac y bydd iddynt fyned yn ol i weithio "Yll union ar yr .un telerau ag y gwrthryfelasant yn eu herbyn agos i flwyddyn yn ol."Mae yn amlwg nad yw y dynion, ar eu tu hwy, yn ystyried fod eu buddugoliaeth yn un gyflawn, ac fel y canlyn yr oedd y frawddeg gyn- taf lefarwyd gall eu eynrycliiolydd, Mx W. H. Wil- liams, yn y cyfarfod ddydd Sadwrn "Buasem yn hoffi cael rhagor, eithr mater arall ydyw hyny, a rhaid i ni gyfeirio y pwynt yna i bersonau mwy pwyllog (cooler) na ni ein hunain." Un o ofynion penaf y dynion drwy vstod y strec oedd fod i bwyll- gor chwarel gael ei benodi, a bod gallu gan y pwyil- gor hwnw i ddweyd beth oedd gwyn yn y cliwarel neV fod yr un dyn wedi gwneuthur cwyn fod pwyll- gor y chwarel i feddu hawl i gymeryd y gwyn hon i'r "headquarters," ac o'r cychwyn ei wneud yn gwyn yr holl gorph o weithv-N-r. Yr ydym ni wedi dadlu ar hyd yr amser mai hawliad ydoedd hwn i draws- feddianu rheolaeth y chwarel. Nid yw chwarel- bwydlgor i benderfynu yn Bethesda fod cwyn yn bodoli, serch na byddo dim cwyn wedi ei wneud gan yr un gweithiwr unigol; a pha bryd bynag yr ystyria gweithiwr fod ganddo gwyn i'w wneud, y mae ganddo yn y lie cyntaf i fyned at y rheolaeth gyda'i gwyn. Pe troai y rheolaeth glust-fyddar i'r gwyn, fe all holl gorph v bobl cyn hir wneud ei achos ef yn achos iddynt hwy eu hunain a sefyll allan dros y dyn. Y mae gan y dynion bob amser yr hawl i streicio am unrhyw reswm, ac y maent, fel mater o ffaith, wedi bod yn arfer yr hawl hono am yr un mis ar ddeg diweddaf. Ddarfod i Arglwydd Penrhyn, i yn gynar ar y flwyddyn. wneud concessions i'r dynion f sydd sicr, ac mae yr un mor sicr fod ei arglwydd- iaeth yn awyddus a pharod i unioni cwynion hefyd, ond nid ydyw efe wedi cydnabod luiwl pwyllgor chwarel i sefyll rhyngddo a'i weithwyr i benderfynu pa beth sydd gwyn a beth sydd heb fod. Y mae Arglwydd Penrhyn wedi dal i fyny ei berthynas uniongyrchol a'l weithwyr ei hun, ac y mae llywodraethiad ei chwarel yn aros yn llwyr a phriodot yn ei ddwylaw ef ar ddiwedd y streic yr un fath ag yn nechreu v streic. Nid yw yr amser wedi dyfod eto pryd y bydd i bob dyn a weitliia mewn ymgymeriadau mawrion ufuddhau i bwyllgor o'u plith hwy eu hunain yn hytrach nag i'r personau sydd gyfrifol am yr ym- gymeriad. Fe eliid gofyn i ni pa wahaniaeth sydd rhwng fod gweithiwr 3-11 cymeryd ei gwyn at ei feistr ragor ei gymeryd at bwyllgor o'i gydweiihwyr ? Yr ateb yw, fod pwy bynag a benderfyno beth sydd gwyn neu beth nad yw gwyn mewn unrhyw waith yn penderfynu hefyd ar va amodau y dylid cymeryd y gwaith a thalu am dano. Ond gellid dadlu fod gan weithiwr unigol hawl bob amser i wrthod gweith- io o dan amodau gwrthwvnebus ganddo, ac y gall corph y dynion yn wastadol sefyll allan yn erbyn telerau gwrthwvnebus osodir ar un neu ragor o'r dynion. Gwir. Yr oedd yr holl wabaniaeth rhwng yr amodau a geisid gan weithwyr Bethesda ac a wrthwynebid gan Arglwydd Penrhyn yn gyn- wysedig yn mha un (1) Ai pwyllgor y chwarel ynte y rheolaeth oedd i benderfynu beth oedd gvrin- ar wahan i unrhyw gwyn unigol; ac (2) pa un a. ddylai gweithwyr gyda chwyn gymeryd eu cwynion yn gyntaf at y rheolaeth ynte at bwyllgor y chwarel. i mae Argiwydd Penrhyn yn dal i aros yn feistr ar y ddau bwynt hyn. Yn awr, gan hyny, yr ydym ni yn myntumio, megys ag y darfu i ni fyntumio or cychwyn, pe buasai gweithwyr gyda. chwyn wedi ciiel eu gorfodi i gymeryd y cwynion hyny at bwyll- gor chwarel cydnabyddedig yn lie at rheolaeth, pwvUgor y chwarel hefyd, RC nid y rheolaeth, fuasai yn penderfynu pwy gawsai weithio ac ar ba amodau y buasid yn gweithio yn Chwarel Bethesda. Mae y streic wedi terfynu hsb i'r Senedd ddifeddianu Argl- wydd Penrhyn o'i eiddo, a chaniatau iddo barhau i lywodraethu ei fusnes ei hun ar delerau i'w setlo cyd- rhyngddo ef a'i weithwyr unigol. Ond hwyrach fod y darllenydd, druan, yn barod i ofyn ai nid yw gweithwyr Bethesda wedi enill yr hawl i ymuno trwy y streic hon? Nid streic oedd hon am yr hawl i ymuno, ac ni fu felly o'r declireu hyd yn awr, oddi- eitlu: yn meddwl aliach y Daily Chronicle." Streic ydoedd i orfodi yr holl weithwyr ymuno ag Undeb y Chwarelwyr a chael allan o'r chwarel vr boil ddyn- ion nad oeddynt yn perthyn i'r Undeb; ond, mor belled a hyny, bu y streic yn fethiant hollol. Y mae Arglwydd Penrhyn wedi dweyd, drosodd a thrachefn, y gallai ei ddynion ymuno mewn unrhyw ifordd a ddswisent cyhyd ag na. Dyddai iddynt ym- yryd gyda'i fusnes ef na chyda'i benderfyniad i ddelio'n uniongj-rchol a'r dynion a weitiuent dano. Erfyn diweddaf gweithwyr anfoddog ydyw cyd- ymuno i sefyll allan ar streic.' Dyma yr erfyn ddef- nyddiodd chwarelwyr Bethesda. un mis ar ddeg yn ol. Erfj-n olaf m.istriaid anfoddlawn ydyw cload allan. Pe cydnabyddasai Arglwydd Penrhyn bwyll- gor y chwarel, yr hyn y meddyhai'r Daily Chron- icle" ydoedd dyledswydd ei arglwyddiaeth, fe fuasai wedi gildio pob art yn ei feddiant lieblaw cloi allan a buasai y dynion,yn lie c;iel eu cyilogi gan berchenog y chwarel, yn gorfod cymeryd gan bwyugor anghv- frifol bsnodi iddynt eu telerau gweithio. YT mae rhyfel Buthasda drosodd ac y mae, fel y dywixlir vrrthym, fuddugoliaeth "ogoneddus" wedi ei henili. 111 yr amgylchiad hwn to saif cadfndog neu ddau allan yn amlwg, Mr W. H. Williams a'r Daily Chronicle "-y cyntaf trwy ddewisiad poblogaidd, vr ail trwy hunan-etholiad-ithr y mae cyfangorph y gnveithw)-r wedi dioddef. Nid yw Arglwydd Penrhyn, yn ymarferol, yn ddim gwaeth na phan cidechreuodd y streic un mis ar ddeg yn ol; ond tcbygol bydd llawer teulu tlawd, mewn blynyddoedd i ddyiod, yn dyddio prinhad eu cysur a chynydd eu gofid o streic fawr 1837. Os ydyw v dynion wedi enill buddugoliaeth, doethineb a gaifont i "lcnd defnydd urddasol o lioni. Nid yuym t-n meddwl > fod yn mryd Arglwydd Penrhyn i gnel un math o fuddugohaeth. Y cwbl a geisiai efe oedd cadw meddiant o'r hawlfrointiau hyny ydynt anwahsnol gysyllt-iedig a chyfrifoldeb mawr. Dychwel y dyn, ion at eu gwaith heb ddrwgdeimlad na chwerwder. F3 adnewjddir yr hen berthynas gyfeillgar, ni a obeitliivn, gyda golwg gliriach o bobtu ar aiwvdd- I"n oca-d prydferth y berthynas hono. uobcdthiwn y bydd y chwarel yn brüffidiol i Arglwydd Penrhyn oyiia yr unig amod dan yr lion y geliir ei gweitido yn lhrv'ddianr-s, Nid yw y cyfoetii y mae efe ac eraill yn ei ddal ya gwneud dim niwed i un creadur byw. Y mae amodau llafur, ysywaet-h, yn fynych yn rhy ddychrynllyd i feddwl am danynt. UTddom fel y bydd y ehwarelwr }~: rhy fynych yn gorfod enill ei fara baunyddiol tnvy bsryglu ei fywyd. Nid yw y streic hon, sydd yn hapus wedi terfynu, yn ddim end un o gyf res o dramgwydd-risiau tuag at well ac ardderchocacu fcywyd i'r tlodion gvreithiol. Credwn i r st.reic fod yn acijos o boen fawr a gofid angerddol i Arglwydd ac Arglwyddes Penrhyn, enwau y rhai L'Y a dderbyniwyd gyda chymeradwyaeth gan y gweith- wjt yn y cyfai'lod diweddar. Fe fydd eto angen llawer iawn .0 ddehe-urwydd, cydoddef, amynedd, ac ev~l]ys da 1:1' ran gweithwyr, rheolwyr. a meistr. Nis^ gall y dadgymaliad achoswyd i fasnach gan streic a barhaodd am dros un mis ur ddeg cael ei ddwyn i'w le mewn diwrnod neu ddau, nac ychwaith heb rywfaint o groesni. Ni a ddymunem pe buasai modd cyfeino sylw yn llwyddianus at vr hyn a via.- ddengys i ni ydyw y gwersi a'r cgvyddorjon nia-wr- 1011 sy'n gorwe&J o dan yr ymdi'ccufa nodedig hon, ond ofnwa nad yw yr amser wedi addfedu eto i allu edrych ar ddim byd tudraw i'r fuddugoliaeth a'r gcrchfygiad— at ddim byd tudraw i elfer.su arvyneb- cl yr ymdrechfa diychinebue a'i derfyniad croesaw- cL Y papyr tichod am ddydd Gwena1 a ddywed:— Bu i'r "Daily Chronicle" am ddydd LIun gyhoeddi erthygl ar streic Chwarel y Penrhyn o ddesgrifiad y geiriau "GweJweh beth a wnaethom ni." Mcr bell ag y gwelwn ni, yr unig glod all y pjjpyr uchod ei hawlio ydyw clod am hwyhau streic allasai, uui bai am ei ymyriad d;alw-am-dano ef, fod wedi ei setlo ers llawer o lisoedd. Y papyr "cymedroi" bwn a ddywed: "Heddyw yr ydym yn cyhoeddi, gyda'r pleser dyfiiai, gyfiawc xuddugoliaetii a.chos ag oedd- ym wedi ei wneuthui i raddau mawr yn achos i ni eia liunain. Y'r awydd hwn am "fuddugoliaeth" ag v sieryd y "Daily "Chronicle" am dano sydd wedi hwyhau streac a baredd gymaint o boen a dioddef- amt. Xid ym ni yn gweled yn mha ie daw budd- ugoliaeth y "Chronicle" i mewn yn y cyd-gytundeb hwn rhwng Arglwydd Penrhyn a'i weithwyr.* Eithr llid yw y "ChrcLlde" yn gbod y ewbi onide ni fu- asai yn cyt'eirio at chwarelwyr Bethesda fel "This gent1e, cultured1, submissive mountain folk." Ai disgwyl gweled anwariaid yr oedd y Chronicle" yn NghymraV Dirwyna y "Guronicie" i fyny dan guro ei gefn ei hun ftl y canlyn:—Ma? wedi bod yn frwydr gyndyn a ohreulon, ond yr ydym wedi enili. Da fu genym roddi ein cynorthwy i'r I fath ddynion mewn brwydr, a byd-1 i'n darllenwyr gj-dlawenychu a. ni dros y eanlyniacL" Y "Daily Chronicle" wedi enill, aié Pe buasai ond re- tneddwl am hyny, fe allasai ddweyd "Saith ydym ni—Arglwydd Penrlivn, Arglwyddes Penrhyn, Mr Lloyd Carter. Mr Young, Mr Williams, y dynion. ae —wel, efe ei hun. MORNING POST. Bu i Arglwydd Penrhyn (ebai'r "Morning Post") actio mewn ysbryd gildio haelfrydig, ac nid oes gan y dynion yu sicr ddim rheswm i achwyn am y dull yr ymwneir a'u cwynion yn y dyfodol. Yr oedd y cwest- iwn gwirioneddol mewn dadl yn ystod yr anghyd- welediad, modd bynag, yn un llawer mwy difl'üollla'r cwfcstiwn pa mi a gafcsi'r gweithwyr yn gyffredinol eu cydnabod fel corph cyiiinsawdd. Dyna ydoedd, mewn ffaith—pwy oedd i drefnu manyiion y uusnes, y percheneg a'i <^uchwylwyr jute y dynion?; Ar y pwynt hwn y mae Arglwydd Penrhyn wedi dal yn gadarn, ac yn awr mae wedi ei benderfynu'n derfynol fod gosod bargeinion i gael ei adael yn rwyiaw y rheolaeth. Yr oodd o'r pwys mwyaf fod i hyn gael ei ddweyd mewn geiriau piaen. a'i dderbyn yn ben- dant gan y dynion. Boo hynv fe fuasai y gofynion Ued-drahiUis :1 wthid gan Unciab y Chwarelwyr yn ail godi i fyny yn barhaus. Fel ag y mae, y mae safle berthynascl meistr a gweithiwr yn awr wedi ei ddtffinio yn glir, ac felly mae yn 11:)rddio sicrwydd am weithiad esmwyth Chwarelau y Penrhyn yn y dyfodol, yr hyn fuasai yn anmhosibi oni bai i fodolaeth y streic fawr arwain i lawnodiad y cytundsb presenol. "IIMLER AND WOOD WORKING H NKRY." Y FASNACH LECHI: SETLO STBEIC CHWAREL Y PENRHYN. Y prif destyn siruad yn y fasnacii lechi er cy- hoeddiad ein rhifyn diweddaf fu terfyniad yr ang- hydfod rhwng Arghvydd Penrhyn a'r gweithwyr yn Chwarel y Penrhyn. Yr oedd terfyniad y streic hon, sydd wedi parhau am yn agos i un una ar ddeg (gan iddi ddechreu ar y 29ain o J'edi, 1896), wedi ei ragawgrymu yn ein rhifyn diweddaf, a bu i'n darllenwyr sydd a wnelont a'r fasna.ch lechi yn ddiau ddeal; oddiv,Tth hapyrau ddydd. Llun fod y matierion mewn dadl o'r diwedd wedi eu hfunioni. Mae hanes y streic a'r gofynion wnaed gan y dynion mor fyw yn nghof ein dar- llenwyr fel nad yw yn angenrheidiol eu hail-ad- rodd unwaith eto. Mae y canlyiiiad yn hollol yn ffafr Arglwydd Penrhyn, ac y mae telerau y cytun- deb yr un ag a wrthodwyd gan y dynion yn fai diweddaf, ac yn yinarferol gyfatebol a'r rhai yr aeth y dynion ar streic yn eu herbyn yn Medi di- weddaf. Y canlyniad, ieilv, mor bell ag n;ae a wnelo y streicwyr, ydyw dim er fod colled an- rhaethol, nid oes angen sylwi, wedi ei achosi drwy i'r chwarel fod yn gauedig am wyth a deugain o wythnoifeu. Mae oyfle hefyd wedi ci roddi i ddadforio llechi Americaaiaidd. pa rai sydd wedi d'od trosodd yn symiau mawrion, ond nid yw y llechi hyn yn boblogaidd yma, ac yn awr pan y mae Chwarel y Penrhyn unwaith yn rhagor yn agored bydd i'r gofyn am y nwyddau hyn ym ddiau leiiiau lawer iawn.

;weJoddJt¡;ethesda, nad oedd to "wreck- H^>; i'w weled • yin lie hyny ^rychai y taL yn irvsurus a'r bobl yn foddlawn a hapus, heb ddim olwg ddigalon, curiedig a haiier-newynog a -welir .weithiau mewn pentrefydd glofaol ar y <drechfa hirfaith. Yr oedd un Wddwr Ueol wedi dynion rhoddl tau banlledfd g n 1eth fuasai oedd oddiwrth Arglwydd Penrhyn a r gjlwydd Penrhyn yn fater cwbl a byddai i'r rheolwyr gario allan penrhyn wnaethpwyd. fe fyddai i enw s;arad- gael .ei.barchu.gymamt ag y c^°JJutlly dynion ydd) ei fod yn cael ei barchu yn mhli y yn_ 'ddydd Iau diweddaf yn aW^' ff0|jeithio ■dealliavriaeth /wedi ei gael, yr oe^ ardal y byddai'r bobl rnor hapus ag y dy P °'r fath fod.