Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

6 articles on this Page

Advertising

[No title]

'-----_.'--_-.;:;;:;;.;;;;.;;"';.;;.;;.'--'…

TRWY'R FFENESTR¡

News
Cite
Share

TRWY'R FFENESTR ,GAN CEPHAS. I ATEB Y CURAD. ¡ Ddeng mlyneddl ar hugain yn ol yr wyf yn codio i gurod eghvys neiijudiuol aros i i tt-arad a hen wrou Imne.bduol oedd yn ) bori ceryg ar oclir y tfoi-dd. Yr oedd y oura.d wedii caell mwy a ysgol a oholeg na'r hen we.uhi.wr, ond yr oedd talent naifeuriol I yr oaf yn lJawar cyfroethocaoh nag e.ddo'r dleiligwr. Cefs^ar y gwr parchedig, gyda chyf- rwyssdra neliilduol ei hud.-dd«nu 1 ddod i wrjandlaw i'r Flam Ejgjwys amibell waith, OC addawa; v peth yma. a'r peth araUl iddo os deuar. Ytr wyf fi," meddai y gwe4thiwr, "yr wyf fi wedi arfer pan oeddwn yn faoh- gen dri imiytaedd yn ol, addoSa yn egliwys y pLwyf, lie yr ydyoh chwi yn awr yn gwasanaeth u; ond mae v gogoniant wedi yimadael o'ch egj'wys chwii, ao wedii aros yn y capel Ylmnedalduol lie yr wyf fi yn awr ya ad doli. Mae y Oymry, fel yr Israefliatid am tfyned ar ol yr arwycUiion, q'r presemnoldelb clwyfol. Os ydych ohwi yn meddwfli cael mwy o wrandawyr l' ch eglwys, ewch ar eioh igjtniau, pregethweh yn well, a bydd hyny yn liawer mwy effeuthiol na. phlanoed neu giant o lo i dynu hyd yn nod hen wr tlawd ifiel fi i wranidaiw arnocth." Yr oodd y cuxad yn edrydh fed dyn wed'i ei diaraw a'r parlys mud, a chafodd yr hen dorwr oeryg bieddweh i acldoli- dan ei winiwyddeln ei hun. HAWL Y MNElIiLLDUWYR. iMae y wiad wedi dyfodi de:mJ,o ei hawl ii/r degwm, ac ni fyn oi adiaed yn llonydd nes y bydd wedi tori ei ffrwd i leihau y treith^ a. gadiael y clerigiwyr i fwyrihau ThOOd. ion gwirfoddol e.u de'Sa'id yr un modd a'u brodyr Y'tnmeiillduoti E'r fod yr YmnetlHdu- wyr wedi gadael yr Egjlwys, mae ganddynt haw ddramheuol i'w cyfran hwy o'r degwm, ac y mae yn gyfiawn iddynt ei gael i'w fwyn. hau. Pe byddai 1 fab adaal' ty ei dad n'd yw yn ooili ei hawl i'w gyfran ef o'r eiddb ar £ arwolaeth' y tad. Felly, os dywedwn mai eH,ddjo( wedi ell roddi i'r Eglwys ydyw y degwm yr. adeg how yr oedd yr Ymneiii.- duwyr yn Elgllwyswyr, ond nid yw yr Y ill. nieillduwyr woo) coiJi hawi i'w cyfran deg hwy o'r degwm er iddlynt adael ty eu mam. Mae y brwdfrydedd cenedltaethoi wedi codi yn uchiel ar y mater hwn,ac n's gel;j:r ei rod^ i; ]iawr ond yn unig drwy roddi dad- sysjyailtiad a dadwaddoiiad ar L'netl'lau teg a tlhyfilaiwni lie oaffo Cymro ca;s." intae Cyahru wedi caeil cryn lawer gan y Senedd yn ystoid jy blynyddicjexM drweddaf, ao y mae woo: cael b-as arnynt, nes y mae Cymru yn barod i agor ei mynwes i ddladi-enu ei hanghenjon yn mheilaohi. Mae y Cymro wedi lliino cusanu gwialen ei orthrvmydd, a lilyfu y llwch o flaen pendefig'ou sydd yn q!wa yn anghyimedrol or renlr a chyfoet-h y w<lad'. Rid ydym yn gofyn am ddadgysy"i-t- iad fel ffaf.r. and fei peth y mae genym bcb hawl i fyniy ei gaefl. CYMRU AR WAHAN I LOEtGR. Cawjurddol ein gelyn"on mewn gwawd- iaeth pan ddygwyd yn rniaem. Fesur Cladci, feydd y diweddar Air Getorge Osborne Mor- g,an, a dywedent mai. gwaiJgoifrwydd) oedd meddwl deddtfu ar gyfer Cymru ar wahan r. Loegr. Yr un niodd hefyd y teimlai gelyn- iQIl Qymaru pan didjygwyd Altasur Cau y Tarfarndai ar Ddiydd yr Arglwydd yn mlaen gan y gwr se'log y d-iweddiar Air. John Ro- bert.s, Abergele. 'Edliwld mai breuddwyd gwrach yn 01 ei ewyltlys oedd y cyfan. Ond mae y ddau freuddwyd wedi tror. yn broliad i ni enbyn 'hyn; ond: rhaid cydmabotf mjai erthyl o fesur yw y naill a'r Hall. G a daw yd prmod o awdurdiod yn nwylaw y clerigwyr yn y rua.tr, ac y mae adran y "bona fide fcravieljler yn anurddo y lJall. Eithr bydd enwau Osiborne Morga-n a John Roberts yn anwyl yn myniwesipab qymro gwladgarol am oesau i ddyfod. Engra;pht arall o ddeddfu i Gymru ar wtahan i Loegr yw y mesur rodd- odd hawl i ni gaed ysgpllion canolraddol, ac y mae y mesur hwn yn ujn cainpus pian gtJÛwn ei floid wedji ej roddi gan un, o'r Gwonidogaethau mwyar cull a rhagjfjarnllyd a fu wrth awenau y wlad. yn yr oes bon. inlao yr eg'wyddbr fawr y geJilir deddfu ar gyfer Cymru ax waihgin. i Loegr wedli ei chyd- nabod yn ymarferol yn barod, a pha raid i'r Wrtihbla-d ymiwysfcro ar y mater hwn. Mae y dflws wedfi, ei agor fed' y pen, a phwy a wyr pa sawl mesur daiexnus all Cymry fynu gael ar ø- pygam Ap Plf sewl ) Y RHYDDFRIYDWYR XR, CEIDWAW- I WYR. I j Mewn ilawer ffordd maa y Ceidwadwyt yn prysur ddyfod yn "Progressive Party2 er dyddiau. Disraeli, ac yn prysur ddilyu e. s oc sodiau y Blaid1 Rao&tala-dd. Yr unig wa- han,:a.ech anfodtoi rhwng y ddwy blaid eu syniadau am doi-li v dadforian a'r aLkfor» ion, ac hefyd am yimreolaeth i'r Ynys WenddL E'ithr codier mai p'-iald wedi 4 dysgu I burgunio mesurau yw y Blaid Geidrwadq, a'u ht-thraw yn hyn o beth fu y casti a." "sarcastc" Distraelv. Mae y bllaid wedji eli dysgu gan y gwr medrus yna i gylwi yjj, ffcnwl pa fesui-au y mae y fam gyhoeddul yn gjailw am danynt; yna, yn hytrach na. gadlael fr RhydfrydJwYT ddyfod! a mc-suroo, trwyadl. yn hoJloi unol a dyhead gwlad o bcibl, maent yn pryyuro dwyn mesur y* Mi-aon yn can;'a,tia,u rhyw gy»aa?nt o'r cyt- now 1 new d'iadau y geilw y wlad am danynt. Dyoa. yn holiol oedd "Mesur Adidysg Rydd" a Mesur Addyag 1902." Yr oedd y wlaa. wed'i rhtoddii ei ohalon ar addysg rydd, ond myriodd Air. Balfour wneyd y ddau yn nei& duol o ffafriol i ysgolion eawadol yr ynys, a beth arall ddtlSgwyllid oddiwrth LywodraetAfc Geidwodol? Yn awr, mor wtir a bod y Wyddfa yn y myriyddoeddj a PhjenmaenmawR yn y mor, os na chawn Fesur Dadgysyllt- ;ad gan y Rhyddfrydwyr, fe'i can gan Mr Balfour a'i blla/id mor fuan ag y deuant i swydd ond cofied y Cymro y bydd y metsur ddaw y Ceidwiadwyr yn Ilawer mwy ffafrdol i',r EjgAvys hyd yn nod na;'r mesur teg a cshymedroj sydd yn awr yn cfted ei gynnyg gan Mr. Asquith. PLEIDGEISIO. Nd yw hi eibo yn hanmetr dydd ar haneg e:n gwiad er fod George, ein brawd, wedi esgyn i awdurdod uchel. Mae yna fesuran. dwic,nus eto nad ydynt ond arosou tro. M^ son am Fesur Tir i Gymru yn ddLWm i. daisioi pob cain 0 Geergybi i Gaerdydd. tPaji ddSanQ y mesurau yr ydym yn eu disgwyjl bydd 7. dier gwyr esgdbol ar yr un tir ar gweinadjog Yjrm«c ild uol, ao ysgiOw y landlord wedi ei chjiaddu yn medd gormes j oanoloesoeddi. Hotfwn ddweyd gair yn nglhjust 1\1-. George, os ga& £ wneyd hyny yn effeithioJic; Un patii y mae Cyniru o benibwygjilydd yjQ. dyheu am dano ydyw mesur effellthtol i ddk ddymu pj-eidgeiso. N'd oes dlion yn fwjr gwrthun na gweled bonedd;igion yn mynefl y nalz ar ol y hail, adeg etholiad, at y rhai. y gall ;cr dylajiwadu arnynt, i hudo eu ptle le'siau. VyEd oaol y wjlad yn rhydd qdxi>- wth hyn i bawb gaal defnyddf^j ei bieudl&ia yn undl a'i gydwybod ei hun. Byddai yp rhaid i bob plaidl wedi hyny ymddibynu ac gyfarfodydd cyhoeddus a llenyddiaettli. Mae lnufen y d.alent Gyonreig ar oohr ihyddid, cynnydd, a moes, tm na oheir mewn oyd- majpiaeth ond ychydig o'r boneddigloai an d .lynwyx gwancus yn barod i ddal yr HJeø W!'ad i lawr. Nid oes than mwy pwdr 1la pbeidis:aeth: oawn un yn roethu gydag amaetihwr goneat, yna daw ystiiward yr eti- feddiaieth ato, a rhag ci'n rhybudd i ymacbei mae addewid yn. oa4 ei rhoddi. Yn y chwaac- elau, os metha cyflffoinwr gael addewsd w. miae y goruchwyliwr yn pwyøo a4 yn erfyu j am y bleidiais, ac yn hytraicih 11a pheryg^l colli! ei le mae yntau ya ply^ti i'r "dd&rfir faiwr." Buasai diddymu ^piw'dgef»ia«(th y8 ieohyd mooeø] i'n gwlad, ao yn rhwystro i lawer cynffoaiwr ehfa. ar erld eii gydwajtii- wyr,. ac yn symud liawer aohilysttr i. didynrxp ddweyd anwr'oddau yn ughy- y tugeft, am fod w'l grnddynt addaw a phewJio cyt. lawni yn hytrach na pheryglu eu bywidoleth.

PERSONAU A PHETHAU

[No title]