Yr Herald Cymraeg

Bala I LANDiUDNO.—Aeth mi-far dda >gydia 4>hle^erdaitih yr AmibyrrwyT i Landudno, dydd "iApEN'ODIAD.—Olurwydd ymddiswyddiad Dr Price, Bala, v mae Dr VV illiams, f awei,Lan, -wedi ei berodi vn ied-dyg Cymdeithas Gyfeill- gar vt Hen 'GHvb, a Chlwb y Merch-ed, Llan- nwc!hllyn. YMADAEL.—Y miae Mr J. S. »Allen, y gprsaf-feistr, yn ymadael, ar ol boa yma aden^ rnlyii-f-dd Mewn cyfarfod arferol o'r urdd Annibvno 1 y Coedwigwyr, nos Fawrth, pender- fynwvd ei anrhegn ar ei vmadawis i. ANRHEGU.—Y mae "Cymdeithas Gyfeillgar vr Heart and Hand, Lianuwchli-v-ti,, wedi an- Thegu Dr Price, 'BaJa. a swm o 20p, fel Qyd- nabyddiaeth fechan o'i wasanaeth gwerthfawr iddynt. Cafodd tiefvd 5n yn anrhe ? gan Glwb v Merched vn arwvdd cyffelyb. PRIODAS EURAIDD.—Y mae Mr a Mrs Richard Roberts -v Llythyrdy, Ltaindderfel, newvdd ddathlu eu prkxks ou-raidd, wedi byw yn hapus gyda'u gilydd drigain mlynedd. I eofio yx amgvlchiad cawsant awrlais hardd pan gvfeiIlion 0 Lerpwl sy'n arfer ymAveIed a, Llandderfrl. Hir oes i'r ddeuadyn hapus CL WB.-Dvdd Mawith cvmhalnvy-d gwledd flynvddol Cymdeithas Gyfeillzar v Merchfd TO Neuadd Buddug. 'Gorymdeithioad yr ael- ,^dau trwv vr heolvdd, vn cael eu blaenon gam geindort Bres Cvnwvd. Derby mwyd 12 o aelodau newvddL Y meddvir vwDiTVd- iams, Taw elf an. a r ysgruenyda, .Mr J. M. Janes, Berwvn Street.

Bangor YNADLYS.-Dydd Mawrth, gJrbron Wm. Ynghe, Ysw., ac ynadon ereill. dirwywyd es- trou, o'r enw William Smith, i 2s 6c a'r costau mm fod yn feddw ac afreolusi yn ^lethesda. Am feddwdod yn unig, dirwywyd David Row- iaads, ieu., Glanadda, Bangor, i 2s 6c a'r coetau.

Beddgelert In HYNtAiF.—O'r rhai a dderbyniodd fed- am hir wasanaeth yn gysyiltioi a'r Ysgol YSY I Sabbathoi gan )1ias, Glee, yr hynaf yw IMrs Catherine Jones, Celyn (96), o Xar: Gwyn- aait, vr hon eydd yn gyeyiltaol a'r )."gol ar hyd ei hoes.

Bethesda ar Cylch TRENS RHAD I GA.ERNARE 0X. Da genym ddeall fod Owmni y Rheiltfordd yn trefnu tocynau Thad i Gaernarfoo bob dydd Mercher a Sadwrn, am Is 6c. Diau y cymeT lludiws o drigolion yr ardal fajitais ar y cyfle WlElRUmAD. —>I>v'dd Mei'chei", bn Mr John Pritchard yn Yepytby y Peoirhyn yn gwerthu holl ddodrefn. etc., y diweddar Dr Mills Baberte, dan gyfarwyddyd ei weddw, yr hon sydd yn ymadael o'r lie. Cafwyd cynnull- iad lluosog a phrieiau da er holl anfanteision yr hin. GWlAELiEiDD.— Nos Iau, bu y meddygon lioyd a Harries, Bansgox, a LumJey Roberts, Bethesda, yn tori ooes yr hen frawd adna- Jbyddus David Williams (Iiandegai), Gerlan- soad. iMae wedi myned i oed mawr ddal y Y,oreu. yn drlimaeth, ond gobekhir y goreu. ILît yn dioddef gan anhwvldab ex's amser lied faitii, JT hyn a wnai y weithred law-feddygol hon yn wng^nrheidiol. T_ 1- j YR Y6IG01L IDR. Cynnali wyd arholiad mynediad i'r ysgol hon ddydd Gwener a, dyctd B^dwrn. Edstedaodd 62 o'r ysgolion canlynol Yegol Cynghor, Carneddi, 13; Ysgol Cynghor, Biiwlas, 7; Ysgol y Genethod, Llandegai, 7; Ysgol Cynghor, Llanllechid, 7; Ysgcl y Gen- ethod, Glanogwen, 7; Yegol Eglwysig, Bodfeix- ig 6; Ysgol Eglwy^g, Tregarth, 4; Ysgol Eglwysig, Llanl'leohid, 3; Ysgol y IGftafaoigVen, 3; Ysgol E^gllwy:s%^ T'y rfttwr Tissol Cynghor, Cefniaes, 2. 1! YMWtHLWYR OR AMiElRffiCA.—Mae yma aufer fewr o hen frodorion ar ymweliad. Gwei- eom David Williams (Ddol), brawd i Mr Ri- ciha-rd Williams, EJ!£, wedi bod yn America, am 55 mlynedd hebo ddod yn ol o gwbl. Un arall yw David Morns jBirymau), yn ed- ryeh vn dda aic vn aros gyda'i gefnder, Mr JJ. Richard, Bull *Inn. Yx wythnos hon cycii- Trroodd Joseph Philips, Penygratg, dros y iWexydd am dro i weled ei blant, Trefnwjd ei 4aith, etc., gan y goruchwyliwr ymifudol Mr ard Edwards, ac y mae ganddo ereill eto A DIWO DEFAID—- djyimaliwyd yr ail gyfarfod o amaethwyr y ioylch yn nglyn a'r mater hwn nos Ia-u di- woddai yn Glanogwen, o dan lywyddiaeth Mr Wm. Roberts, Gwaengiail. iDaillenodd y Uyw- ydd lythyr dderbyniaeai oddiwrth Fwrdd Am- aethyddiaetb yn cydnaibod derbyniad y pen- derfyniad a basiwyd yn y cyfarfod blaenorol. ifT oedd y llythyr yn gryif droe gario allan y riieolau newyddion sydd wedi creu y fath ■wrthwynefbdad vn mhlitn yr a-maeuiw yi, av. yi oedd vn aanlwg y bydd raid iddynt frwydTO yn galed cyn y caent y maen i'r wal ar y malter hwn, iW-edi hyny darllenodd Mr G. J. IY Evam, Bxyneithin, yr ysgrit'enydd, lythyr riddi- wrth Mr R. H. Parry, GLan'raion Bach, Llan- snig, yn galw Bylw at y pwysigrwydd iddynt iod yn u-nol a "phyibyx gyda'u hachos, ac yn ^ofyn iddynt anfon y cynnrychiolwvr goreu «Hid gael o Bethesda "i Gaernarfon Gorphenaf 4ydd i gyfarfod y ddirprwyaeth sydd yn dod i o Lnndain i wrandiaw cwynion yr am- aethwyr yn y mater.Ar gynnygiad Mr Evan Evans. Gerlaja Farm, ac eiliad Mr Ww-. lhugh-es, G'iaitliogv^y, .pasiwyd yin unfryd. i fee>idtiio diiipio'r dafaid ajdeg cneifila. Felly, dyna'r faneg i lawr gan amaethwyr Llanllechid Llandegai. Yn gynnrychioiwyr i Gaernarfon dewi,swyd Plwyf Llanllechid, G. J. Evans, Bipyneithin, a Win. Robert, Gwaengiail; plwyf Llandegai, Wm. Jones, Blaenynant, a Thomas WTilKame, Pen'i-all't*. Caed cyfarfod smal, a threofn wyd caiSglvddion i ofalu am help i gario'r ymgyrch yn mlaen.

Conwy -PRIODASOLw—Y'i nghapel y Wesley aid Cymreig, dydd Mercher, priodwyd Mr Wil- hi'M Evaros, cigydd, Eglwy&bach, a Miss Jetrarue Will^ms, CoiwviL Bay. sc» trydydd ■feffdh Mr Wiitiamsj D<I^1 "G.och, Dafarn 3I«wydd. Mi«s Sailie Williams, chwaer y bxiod- asfercnv a. Mr Richurd Williams, ,brawd y pri-odfab oeddynt v forwyn a'r gwas. Gwein- yddwyd ar yr aci&lysu,r gan y Parch Phvlio tPrice.

Chwilog TREN RHAD I GAERNARFON. — Da genym ddcAM fod Cwmni y Rheilffordd yn trefnu t<)cyrau Thad i Gaernarfon ar ddydd- ian Llun, M^ercher. a Sadwrn, gvda'r trenau B.15 y boxen a 2.25 v prydnawn, am 2s 3c. Golli-.r dychwelyd yr un diwrnod neu y diwr- 'DOd canlynol.

Criccieth NEWM. Daw y Parch Richn -1 Jones, iB.A:, o Coed'poeth, yma yn weinido; y Wes- ley aid y tymhor dyfodol. Brodorol o Traws- lynydd yw Mr Jones. MR R. LLOYD frEORG'E.—Da gtnvm fyn- i am Iwydd Mr R. Lloyd George, inab hynaf Mr Lloyd George, ei fod wedi pasio arholiad rhag"baratoawl y. Science Tripos yn Ca-ergrawnt, Jle y maei yn awr.

I Dyffryn GOLFTT.—Cynnaliodd pwyllgor y gwellian- Mau gyfarfod yn nhy y golff dydd Iau. dan lyw- yddiaeth Mr J. M. AnseU. Prrgiwyd i ych- Tranegu cyfleuisderau neillduol yn nglyn a thy j golff ad ofyn i Mr J. E. Eranfi, A.LR.,I.B.A., Afcermaw, dynu cynlluniau o'r cyfryw.—Pas- iwyd i ofyn am denders i ddarparu xefreeh- ts yn ystod tymhor yr haf ar y chwareule. —iPatfiwvd" fod vr ysgrifenydd i anfon cais dros y pwyilgor i Swyddfa y LJ-yihyrdy CyffxedinoJ am i'r llythyrau cvfeinedig i'r Dyffryn a gyr- iaeddant Porthmadoc tua 2 o'r gloch pryd- nawn gael eu hanifon yn mlaen yr un diwrnod, a bod yn Dyffrvn second delivery, fel y sydd ym bazod yn HarleM a. Lianbedr.-HPasiwyd i iah amryw Sliau.

Groeslon TREN RHAD I GAERNARFON. Da genvm ddeall fod Cwmni y Rheilffordd yn trefnu tocynau rhad i Gaernarfon bob dydd Mawrth gyda'r trenau 8.49 a 12.2 y boreu, am 9c.

Llanaelhaiarn S YMUD. Y mae y gwarcheidwad adna- bvddus, Air liujgh Williams, o Ilretar, yn symud yn. Medi l Focfhras, Bodfean.

Llanrwst ARDDANGOSiFA.—Cyfarfu aelodau y Pwyll- gor prvanawn Mawrt'n, pryd v llywyddwyd --an Major L. O. R>- Asiiley. 'Enwyfl beirn- taid y gw.ahanol adkaiiau., a gwnaed y tretniad- au at ddydd yr wyl.. MEDDWDOD.—Mewn ynadxys arbenig a gvnnaliwyd dydd Mawrth, dirwywyd Hugh D. McDutton, Heol Ysgotland, i 12s, gan gyn- nwys y c-ostau, am feddwdod. LLAWFEDDYGIAE'TH. Drwg genym ddeall fod ein cyd-drefwr hynaws, Mr Uwen Williams, gemvdd, wedi gorfod myned i wr- 9 pwl i fyned o dan lawfeddygiaetb Mawr nvderwn y try popeth allan yn llwyddianus, ac v" llwvdda i gael llwyr wellhad. 4.,™ Liji'YRlOLS.—Cytarlu pwyllgor 1 ystyried Wth eilid ei wiieyd at gael difynon ar y Llun cvntaf yn Awst. Llywyddwyd gan, Dr flaw Williams. Dewisiwyd: Major Ashley, Cae "1" Groes, yn llywydd, a Dr Huw Williams yn is- lywydd. Hefvd pencdwyd ls-bwyllgor 1 wneyd Mri'itobert and «o*«. tos ™ cvnal sale lwvddianus vn Talycafn ddX^d Lluni Gwerthwyd gwartneg tewion am 22p, gwar'theg cylloion am i»p 7s 6c, ^a xhai cadw am lOp 10s. W \ti cross-ked am 38s mjUt 31s; mamogiaid 27s 6c; cyplau 3& 3c, lloi "PT LAiiRAD -^Cyhuddwyd Susannah Jones, rata evnfas a blouse, perthynol 1 Miss LiUj Edwards-, 3, Lord-terrace, Heol Ysgotland, ivhlediodd yn euog. Rhwymwyd hi drosodd tan Ddeddf y Troseddwyr Cyntaf i fod o gym- 1 \DDYSG0"L. —Mae Mr. W. J- ^llh]^"1f'' U.H., wedi ei ail-ethol yn gadeirydd Pwyllgor Addysg v Dosparth, a lr. William Hughes, U H vn is-gadeirydd. Penodwyd Mrs. Mary Wto i Lhaa" Ysgpl Eglwybach -Beth amser yn ol awgrymwyd i gadw y plant, er iddynt gyrhaedd oedTan i adael yr ysgol yn yr ysgol hyd nes y cant waith. Anfonwyd at y&grifenydd 1Pwyllgor A-ddysg y Sir ar y mater, a chafwyd atebiad nas gallai y rheol- wyr wneyd hyny os byddai y rhieni yn ewyll- yo fel arall—Pasiwyd plaidlais o gydym- deimlad a Mr. Wynne, ysgoifeistr Gosen, ar farwolaeth ei dad.-Penderfynwyd fod gwyliau canol haf i ddechreu ar y 17eg o Orphenaf, a u bod i estyn tros bum' wythnos. I

Llanberis \DE1YSG.—Bu vr Hendaur D. P. Williams, Mr C. 'H. Darbistiixe, a, _.ir C;. M. Edwards, M.A., ar ymweliad ag ysgol DlJIlbadarn, yr wvthnos ddiwekidaf. TRENS RHAD I GAERNARFON. — Da g-enym ddeall fod Cwmni y Rheilfford.d yn trefnu tocynau rhad i Gaernarfon ar ddydd- iau Mercher a Sadwrn gyda'r tren harnier awr wedi wyth yn y boreu a phum munyd ar hugain wedi dau yn y prydnawn. Y clucliad yw swllt.

Llandudno PRIS Y CIG.—Mae pris biff wedi codi yn Llandudno i 2c y bwys. AN DDALIADAU.—Mae y Cynghor Dos- parth wedipenodi is-bwyllgor i wneyd ym- chwiliad am ddarn o dir, ac i sicrhau y telerau gyda'r amcan o gyfarfod a'r ceiáadau am fan ddaliadau. YR YSGOLION SUL.—Trefnodd holl Ys- golion Sul Ymneillduwyr Llandudno i gymer- yd eu gwyliau ddydd Mercher, ac mewn can- lyniad cauwyd yr ysgolion dyddiol. Aeth rhai i Aber, ereill i Fettwsycoed a Cholwyn Bay. Yr oedd y tywydd yn anffafriol iawn, gan i wlaw ddisgyn yn drwm ar hyd y dydd. LLAETH DILWGR.—Mae y meddyg iech- ydol cynnorthwyol (Dr. Travis) a Mr. Little ivr arolygydd iechydol) wedi bod yn arolygu holl laethdai a beudai y cylch. Mewn canlyn- iad rhoddwyd rhybuddion i'r peTchenogion jia chaniat-eir iddynt werthu llaeth yn y dref os na bydd iddynt weithxedu yn ddiymdroi ar yr awgrymiadau roddwyd i sicrhau glanweithdra. ,Priodol iawn, onide! CWESTIWN Y CAD EIRLkLT.-Dea Ilir fod mwyafrif mawr aelodau y Cynghor Dosparth wedi dod i ddealltwriae>th yn nglyn a'r cwest- iwn o adael i gadeiriau gael eu gosod ar lan y mor ar y Sul. Y eynllun ydyw dod i gyt- undeb a pheTchenog y cadeiriau i gael defn- ydd o'r cyfryw ar y Sul, a gadael i'r ymwel- welwyr gymeryd cadair 09 yr ewyllysiant ar yr amod eu bod yn dod a hi yn ol. Felly, ni chynnyddir llafur dynol ar y Sabbath. Bydd i'r mater gael ei setlo yn nghyfarfod nesaf y Cynghor Dosparth.

Llansantffraid Glan Conwy OROiEiSAWUR AERl— I gotfadwriaetih genedigafi'th aer i ystaaiau Bryneisteddfod a Plas Newydd, Llanfair. D.C., yr hyn a gym- erodd le "ar y-r 2il cyfisol, mae yn mwriad tenaintiaid. yr _*stadiau ajnrhegu yr aer a cbrvd derw a pho-wlan fedyddio. Mae Mr W. C. iB. Jones Mortimer wedi camiatau banner blwydd- yn o ardreth i d-enantiaid tai bychain a. phunt yr un i denantiaid y ffermvdd. Dywedir fod 125 o flynvddau er pan nn,wvd aer unioingyrcihol i'r ystadiaa hyn yn Bryneisteddfod.

Nantlle a'r Cylch DAMiWAJN.—Cyfarfu Mr Meuric Griffith, iHyifrydle-road, a damwaiin i'w goes tra yn diiyn ei orchwyl yn Chwarel Talysarn. Ym- ddengys i lwmp ddod i lawr a'i daraw. TREN RHAD I GAERNARFON. Da g-enym dde-all fod Cwmni y Rheilffordd yn trefnu tocynau Thad i Gaernarfon bob dydd Mawrth gyda'r trenau 8.35 a 11.45 y boreu, am Is. MA'RWOLAETH GWR DEFNYDDIOL. Prydnawn Mercher, yn ei gartref yn Taly- maes. Nebo, bu farw Mr David Roberts, yn ei 66 mlwydd oed. Bu yn wael am amser maith. YT oedd yn wr o feddwl anghyffredin, yn eiaradwr coeth a da. Yr oedd yn ddiacon gyda'r M.C. er's llawer o flynyddau, a bu yn llanw swvddau gwyei;g ereill o bryd i bryd. "Dyn cyffredin anghyffredin' ydoedd. ^Mab iddo ef vw Mr David Roberts, A.C., Bargoed, De Oymru, a Mr Wm. D. Roberts, aelod o Gynghor Plwyf Llanllytfni. Cydymdeimlir yn ddwfn a'r teulu yn eu profedigaeth.

Penmachno DAMWAIN.—Fel yr oedd Miss Parry, ath- rawes yn yr ysgol ddyddiol, yn myned am Lanrwst gyda'i beisicl, collodd reolaeth arno rywfodd, a chwympodd. Derbyniodd niweid- iau lied drymion i'w phen, a chafodd. anaf i'w throed. MARWOLAETH.—Dydd Llun claddwyd yr hen chwaer Mrs. Ellert Jones, Lord-street, Blaenau Ffestiniog, a hi yn 87 mlwydd oed. Chwaer ydoedd i Mrs Mary Evans, Dyfnant- terrace, ac y mae llu o berthynasau iddi yma, gyda'r rhai y mae cydymdeimlad mawr.

Penmaenmawr EI GYMERYD IR DDALFA.—Yn gynar boreu Limn bu yr Heddwas Owens yn neilidu- ol o dde'heuig yn ei waith yn cymeryd i'r ddalfa John Griffith, Crimea Terrace, iPen- maenmawr, yr hwn oedd ei aiigen gan awdur- dodau heddgeidwadol Merthyr Tydfil. Y cy- huddiad yn ed erbyn ydoedd iladrata swm o ariaji. Cadwyd e:f yn ngorsaf -Heddgeidwadol Conwy hyd nes y daeth heddgeidwaid Merth\T i'w gyrchu.

Penrhyndeudraeth .LNIiA.N.TON.-Bu yr hengymeriad diddan, Mr W. Griffith, Bryngoleu, farw yn 71 mlwydd oed. Hyd yn ddiweddar gwaeanaethai yn Maldwyn. Yn Llanfrothen y claddwyd ef.—Y mae Mr Ivor Humphreys, brawd Mr Evan Humphreys, "Stawell," wedi ei ddyrchafu i fod yn brif beirnannydd yr agerlong "Gpnsul." cwmni Mri W. Thomas. DaJiodd y swyddog caredig y RihingyJl Owen, yr oruchwyliaeth f eddy go 1 yn Lerpwl yn dda, ac yno y mae tan ofal Dr Thomal;Wele ddysgybtion di- weddaf Mr E. J. Pugh, Oaegwyn, sydd wedi pasio gwahanol raddau mewn llawfer Gym- reig: Mr J. D. Jones, Pantyffynnon; Mise E. 1 A. Jones, Regent House; a Miss Kate Prit- chard.

Penygroes TREN RHAD I GAERNARFON. Da genym ddeall fod Cwmni y Rheilffordd yn trefnu tocynau rhad i Caerns-rfon bob dydd Mawrth gyda'r trenau 8.44 a 11.57 y boreu, am 9c.

Porthmadog HYSBYSUAD-AU A NEWYDDION.—Derbyn- ) ir hysbysiadau, archebion, a newyddion yn aidyddiol yn Fferyllfa Mr Ivor J. Jones, M.P.S., 82, High Street, ganddo ef a'n cynnrychiolyda. Ff<estinfab. 7JLAWFHR.—Mae Miss Dora Jane Williams, un o ddisgybliom Mr IE. J. iEidwards, iHill Street, wedi pasio arholiad elfenol Pitman mewn llawfer. Os am First-Class Dresses,. W. H. Evans and Co., London Warehouse, yw y lie am danynt; hefyd pob mat*h o nwyddiau drapery, Snowdon-street, Porthmadog.439. Y GERDDORFA DREFOL.—Bu y genddor- fa drefol yn gwasanaethu yn dra efferthiol yn Nghymanfa Ysgolion Lleyn ac Eifion, a diolch- wyd yn gynhes iddynt. PERSO-NO,L.-M-r R. W. Jones (Ehedydd Eifion), o'r Capel Coffa, oedd y blaenaf yn Lleyn ac Eifion yn arholiad uchaf Cymanfa Annibynol Lleyn ac Eifion, a Mr R. G. Davies, o Salem, mab Mr W. G. Davies (Glandulyn), oedd y blaenaf yn yr ail ddoeparth tan 21 oed. Yr oedd ereill yn y ddwy y&gol yn eu hymyl.

Pwllheli AlGL.DD.Yn angladd Mr John Griffith, 74 mlwydd oed, Tynymoria, Abejerch, gwein- yddwyd, yn ngwydd tyrfa luosog, gam y Ilarehn H. Davids, D. Roberts, ac Alxcn T. Jones. Bu yn un o'r ffyddloniaid yn yr ardal er "Diwye- lad 1859" CIENADOL.—WTedi odfa. rymus gan y Parch Ishmael Evans, Caernarfon, yn Seion (iW.), caed addewidion am 24p 2s, yn cynnwys 5p Mrs Williams, Cardigan View, at drysorfa cen- adaeth gartrefol ail dalaeth Gogledd Cymru. GIWEI^N IDOGAPjTHOL.—Y mae .cyfarfod c roes aw u y Parah D. W. Roberts (A.) Cardiff Roadl wedi ei gynal tian lywyddiaeth y Maer (Mr W. Anfthony), diacon hynaif yr eglwys, a siaradodd elf. a'r Pardhn. Henry Rees, J. Hughes, B.A, IB.D., Mr 'Wensley, Caerdydd!; a Mr W Roberts yr hwn a gynrychiolai eglrwys Penian. letihodd- y Parc'hn" J. Pulestone Jones, M.A., a Lewis, am eu bod oddicar- tref, a dod, er yn danfon eu dymuniadau da. Canwyd yn ystod y cyfarfod gan Mrs Row- lands, South -Beach, y Misses Myfanwy Evans, Maggie iRowlands, a Mr Arthur Jones, Bane. Ar y crwth a'r organ, gwasanaethodd y Mri W. O. Lloyd, Artie Hughes, a Norniaji McLeod.

Rhos a'r Cylch "PUM' MIS YN YR AMERICA."—Ar y testyn hwn y bu y Parch H. Borrow Williams, Llandudno, yn traddodi darlith yn Bethel y Corff, Ponciau, nos Lun diweddaf. Fel arfer, yr oedd yn ddifyrus ac addysgiadol odiaeth. Y cadeirydd oedd Mr R. Daniel, Bryn yr Owen, Rhoetyllen. 'Roedd y cynnulliad yn dda, a'r elw yn myned i frawd o eglwys Bethel, sy'n wael ei iechyd. ANHAP I GAR MOTOR,Nos Iau diwedd- J af. fel yr oedd car motor yn cynnwys tri o deithwyr yn myned i gyfeiriad Llangollen, man yn ymyl BrynoTog, Trefor, goddiweddodd cer- byd oedd yn myned i'r un cyfeiriad. Wrth geisio osgoi trychineb, gyrwyd y call motor i'r clawdd, gyda'r canlyniad iddo droi trosodd, a thaflu y teithwyr ar y ffordd. Drylliwyd y motor, ond diangodd y teithwyr yn ddia-naf. DIANGFA I GEFFYL. Boreu Mercher diweddaf. deuwyd o hyd i geffyl y Mri Jones, Bros., Marine Store Dealers, Cefn, wedi syrthio i hen bwll clai y Llindir, Gwaelod y Cefn, dyfnder o dair Hath. Gyda chymorth gweithwyr Mr Morris, Pentre, cafwyd y ceffyl allan gyda rhaffau. Yn ffodms, nid oedd wedi brifo yn drwm, er yr ymddangosai fel pe wedi bod vno am gryn amser. EGLWYS SALEM (B.), PENYCAE.— Newydd fod yn glanhau eu ty cyfarfod, a gosod i fyny organ newydd y mae yr eglwys uchod. Cynnaliwyd cyfarfodydd yr ada-oriad y Sul a'r Llun diweddaf, pryd y pregethwyd i gyn- nulliadau enfawr gan y Parchn T. T. Jones, Blaenclydach, ac Evan T. Jones, Llanelli. Gwasanaethwyd ar yr organ yn ystod y ddau ddiwrnod gan M'm A. O. Jones (organydd Salem), C. Roberts, Mus. Bac., Rhos, ac Im- lyn Davies, A.R.C.O., Rhos a Gwrecsam. SUL YN Y CAPEL.—Nos Sul diweddaf, yn ghapel Ebenezer (D.), Cefn Mawr, bron ar gychwyniad y gwasanaeth, tarawyd Mr Henry Phillips, Lon Brown, Top y Cefn, a saldra syd- yn. Cymerwyd ef yn ddioedi i Tanygraig, preswylfod Mr a Mrs W. Ryland Jones, yn ymyl y capel, a galwyd v Meddyg Macdonald i mewn. Deallwn fod Mr Phillips ar y ffordd i wella, ond heb wella digon i'w gymeryd gar- tref i Lon Brown. Mae yn un o aolodau ffydd- lonaf eghvys Ebenezer, ac yn flaengeiniad yno. Cvdvmdeimlix- vn fawr ag ef a'i deulu. AGOR ORGAN NEWYDD. Nos Fercher, agorwyd organ newydd yn costio 1,lOOp yn Yethlehem (A.), Rhos. Aed trwy y seremoni yn ngwydd cynnulleidfa fawr gan Mrs Barnes. Waen (Chirk), i'r hon y evfl-wynwyd agoTiad • aur gan Mrs (Parch) R. Roberts. Yn ddilyn- ol, cafwyd "recital" ardderchog gan Mr C. Roberts. Mus. Bac., wrth yr organ, a chan Gor Undebol Bethlehem, o dan arweiniad Mr Dan Roberts. A.C. Y celfvddion ereill oedd- ynt Miss Nellie Thomas, Rbostyllen, a'r Mri T. Edwards, R.C.M., a Powell Edwards, y ddau o'r Rhos.

Talybont GHWAREfL MKLYNLLYN. — Mae y chwarel uchod wedi ei a iau. Yn ffodus, modd bvnag, mae y gweithwyr wedi eu symud i chwarel arall Llertihyrol i'r un cwmni, yn Nol- wyddelen.

Y CLERC YN GOhCHFYGU CYFFRO MAWR YX MWRDD UNDEB BANGOR. Bu cryn gyffro yn Mwrdd Undeb -Dangor bor- eu Gwener, ac yr oedd yr holl o'r Gwarcheid- Iwaid i ddau mwy neu lai wedi eu cynhyrfu. Y mater dan sylw oedd rhybudd o gynnygiad gan Mr Joseph Davies, sylfaenedig ar ddy- wediad o eiddo y Clerc (Mr R. B. Evans), rai wythnosau yn ol, mewn perthynas a chyhoeddi y Llyfr Glas. Cofir i'r Clerc y pryd hwnw ddweyd na fuasai ef yn ymgymeryd a darparu y Llyfr Glas os 11a thelid iddo am wneyd hyny. Yr oedd, meddai, wedi gwneyd y gwaith am 15 mlynedd. Dywedodd Mr Joseph Davies yn awn fod ganddo ddyledswydd boeiius Lawn i'w chi-f- lawni. ond er budd y trethdalwyr rhaid oedd iddi wneyd hyny. Credai fod y C-le-ra wedi myned ychydig yn rhy bell pan i-oes fynegianb i'r dywediad uchod. Deallai yn awr fod y Clerc bron wedi tynu ei eiriau yn ol, a'i fod yn barod i wneyd v gwaith. Os byddai iddo dynu ei eiriau yn ol ni fuasai iddo yntau fyned yn mlaen. Dr Roberts, Porthaethwv Ni ddylai y cwes- ti'wn hwn gael ei godi o gwbl. Mater personol ydyw gan Mr Davies. Mr Davies Gwadaf hynyna yn bendant. Nid oes genyf ddim yn bei-onol. %later o dJyed- swydd ydyw. Dr Roberts: Mae Mr Davies wedi dwyn cy- huddiad yn erbyn Clerc goreu Byrddau Undeb Cymru (clywch, clywch). Y mae genym --eol yma fod i bob cyhuddiad yn erbyn swyddog i gael ei wrandaw gyntaf mewn pwyllgor. Nid yw Mr Davies wedi dwyn yr un eyhuddiad ger- bron pwyllgor. Y Cadeirydd Mae'r Clerc wedi dweyd wrth- ym nad oedd am ddarparu y Llyfr Glas os na thelid iddo am hyny. Mr Thomas Edwards, Llanedwen Mae Dr Roberts yn hollol anghywir yn ei sylwadau. Bu'm innau yn beiwiiadu y Liyfr yn y Bwrdd, ac mae gan bawb hawl i wneyd hyny. 'Farch Wm. Morgan: Onid yw hyn oil yn afreolaidd? Y Cadeirydd Rhaid i ni wneyd rhai cyfnew- idiadau. Mr John Roberts, Bangor Debyg iawn, wir. Dr Roberts: Ni wnaeth y Clerc ddim < nd siarad yn blaen, megis. Yr ydym i gyd yn gwybod fod Mr Jsoeph Davies wedi rhoddi cryn ni- Y Cadenfydd Ond gwna-eth y Clerc y myn- egiant uchod chwech wythnos yn ol. Eglurodd y Clerc ei fod yn barod i ddarparu y Llyfr Glas os y byddai iddo fod yr un fath ag arfer. Yr oedd amryw o'r aelodau '» blaid -rfNnu y ddadl a gadael i'r Llyfr Glas fod yr un J fath ag arfer am eleni eto. Parch Wm. Morgan Yr hyn ddywedodd y Clerc ydoedd nad oedd ef dan rwymau i ddar- paru yLlyfr Glas. Wrth glywed hyn, chwarddodd y Cadeirydd ac amrvw o'r aelodau. Mr Joseph Davies: Dymunaf brotestio yn ,gryf yn erbyn yr hyna ddywedodd Pr Roberts, ac un aelod arall. Maent- yn barhaue yn ym- osod arnaf ac yn ceisio amgylchynu pethau. Nid yw hyn yn fater personol o gwbl gyda mi, a sylwadau y Clerc yn unig sydd yn gyfrifol am dano. Gofynaf am ganiatad i dynu yn 1. Rhoes hyn derfyn i'r ffrwgwd. I

Bltartsh yw y rhan fwyaf o gyfansoddiad eftgo a tapioca.

CYD-BWYLLGOR IECHYDOL ARFON YMDDISWYDDIAD DR. FRASER. ) Cynnaliwyd cyfarfod arbenig o'r pwyllgor uchod yn Llandudno prydnawn Iau, tan ly- wyddiaeth Mr. J. J. M^rks, M-A., am beth amser, ac yna Dr. R. Parry, Caernarfon. Darllenwyd llythyr oddiwrth Dr. Peter Fraser (y meddyg iechydol) yn ymddiswyddo am fod ei wasanaeth ef a'i wraag wedi ei dder- byn gan Gymanfa Gyffredinol y Methodistiaici Calfinaidd, fel cenhadon meddygcl yn A:saIll, ac yn hysbysu y byddai yn terfynu ei was- anaeth gyda-'r pwyllgor ar y 30ain o Fedi. t Cynnygiodd Mr. J. T. Jones, Criccieth, fod I yr ymaaiswyddiad yn cymeryd lie, ac wrth wneyd hyny datganodd werthfawrogiad y I pwyllgor o wasanaeth gwerthfawr Dr. p. Fraser yn ystod y 15 mlynedd diweddaf. I Eiliwyd gan Dr. Parry, a phasiwyd. i na aed yn mlaen at brif waith y cyfarfod, sef derbyn ac ystyried adroddiad yr is-bwyll- gor fu yn cyfarlod pwyllgor o'r Cynghor Sirol i dratod y ewestiwn ai ni ellid cael y meddygon iechydol yn y dyfodol i archwilio, yn feddygol, y plant sydd yn mynychu yr ys- golion dyddiol yn gymaint ac fod hyny, yn awr, yn orfodol. Ar y cyntaf ffynai anneall- twriaeth yn nglyn a'r mater. Tybiai aelod- au y Pwyllgor Iechydol fod gan y Cynghor Sir eisieu cymeryd o'i dwylaw .yr hawl i ethol olynydd, neu olynwyr, i Dr. Fraser. Gwadai aelodau yr awdurdod sirol hyny, ond mai eu hamcan, yn hytrach, ydoedd arbed traul dianghenrhaid, os y gellid ded i ddeall- twriaeth. Cyfarfu y ddau bwyllgor ddwy waith, ac yr oedd Dr. Wheaton, un o brif arolygwyr Bwrdd y Llywodraeth Leol, yn bre- sennol. Cydsyniwyd ar y cynnygion canlyn- 01:- (1). Fed y cylch daearyddol sydd yn gyn- j nwysedig yn nosparth y cyd-awdurdodau iechydol yn cael ei rhanu i drj dosparth, ac fod y cyd-bwyllgor i be.nodi meddyg iechydol i bob un o'r tri dosparth a ffurfir i'i pwrpa- ac fod un o'r tri i fod yn brif swyddog, gyda rheolaeth tros y ddau arall yn ych- wanegol at weinyddu y dyledswyddau perth- ynol i'r swydd yn ei ddosparth ei hun. (2). Fod pob un o'r tri meddyg iechydol i weithredu, hefyd, fel alolygwr meddyg ol tros blant yr ysgollon tan yr awdurdod sirol. (3). Fod cyfanswm y cyllogau a delir i'r tri meddyg iechydol i fod yn l,400p, o'r hwn is-m y mae Pwyllgor Addysg y Sir i dalu 450p. Eglurwyd eu bod yn awr yn talu 780p. yn y flwyddyn i'r meddyg iechydol. Ond ceid I banner y cyflog yn ol o'r Trysorlys. Cynnygid yn y dyfodol dalu l,400p. Os tynid alian 450p o hyny byddai 950p yn weddill. Felly, yr hyn a ofynid gan yr awdurdcdau iechydol fyddai 475p, neu 85p yn fwy yn y flwyddyn nag o'r blaen. Mewn ad-daliad am y cyn- nydd bychan hyn, cawsid meddyg iechydol fyddai mewn cyrha-edd parhaus a'i ddosparth. Byddai arolygiaeth deddfau iechydol yn fwy effeithiol, a gallai y Cynghorau alw arno i fod yn bresennol yn eu cyfarfodydd. O'r ochr arall, 08 nai fabwysiadid y cynllun gallai y I Cynghor Sir ethol tri o feddygon i archwilio ac arolygu yn feddygol blant yr ysgolion a. thalu 300p yr un iddynt o leiaf. Gwnelai I hyny 900p. Goiygai hyny, wrth gwrs, yn agos i 500p yn y flwyddyn fwy o gostau. Dyna y safle, a chrynswth yr areithiau o blaid y cynllun. Darllenwyd llythyr oddiwrth Fwrdd y Llywodraeth Leol ar y mater. I gyfarfod y cyfryw, cynnygiodd y Parch Wm. Morgan I fod adroddiad yr is-bwyllgor yn cael ei newid, I mor bell ag yr oedd yr adran gyntaf yn-Y cwestiwn, i ddarllen ar ol y gair "pwrpas": "Ac fod un yn cael ei benodi i drefnu y ffig- yrau P'T ffeithiau a darparu adroddiad tros yr holl ddosparth," ac fod yr oil o'r cyfeiriad at brif swyddog yn cael ei adael allan. Ar y cyntaf yr oedd cynnrychiolwyr Cynghcrau at brif swyddog yn cael ei adael allan. Ar y cyntaf yr oedd cynnrychiolwyr Cynghcrau Gwladol Deudraeth, Aethwy, Glan Conwy, a'r Dwyran yn erbyn penderfynu dim, am nad oeddynt wedi derbyn cyfarwyddyd eu Cyng- horau ar y mater, er eubod yn bersonol, I I raddau, yn ffafriol iddo. Yr oedd ganddynt hefyd ddadl arall, sef yn iachos Deudraeth, y gelwid ar drethdalwvr y dosparth hwnw i dalu am arolygu plant Arfon, tra yr oeddynt eisoes yn talu tuag hyny i Sir Feirionydd. Ond atebwyd hwy fod y dTaul ychwanegol mor fychan, a'r enill mor fawr, fel nad oedd yr un sail i'r gwyn. Yr oedd Ficer Dolwyddelen yn yr un safle ar y pwynt cyntaf, sef na- fu y mater tan ystyriaeth y pwyllgorau, ia chyn- nygiodd fod y mater yn cael ei ohirio er rhoddi cyfleustra i wneyd hyny. Eiliwyd ef. Pan roddwyd y mater i bleidlais, collwyd y cyn- nygiad trwy un bleidlais. Yna bu trafodaeth arall ai nid gwell caniatau i'r lleiafrif gael eu I ffordd, ond nodwyd allan y ffaith fod y pwyll- gor iechydol yn awdurdod cyfTeithiol. Nis gallesid ei ddileu. Ond gallasid ei orfodi i sefyll wrth yr hen gynllun os oeddynt yn foddlon i'r Cynghor Sir wario 500p yn fwy nac oedd eisieu. Y diwedd fu cvmeryd pleid- lais aTall, pryd y caed 12 tros fabwvsiadu yr adroddiad, a phedwar yn erbyn. Y pedwar olaf oeddynt cynnrychiolwyr Cynghorau Glan -n Conwy, Gwladol Llanrwst, Geirionydd, a'r Dwyran. Golyga y cynllun newydd, os yr aiff trwodd, yr ychwanegiadau can 1 vno 1 i'r gwa- hanol ddoeparthiadau — ° I T1 & P. d?. Llandudno 8 10 0 Llanfairfechan 2 0 o Penmaenmawr 2 10 0 Conwy (Gwladol) 4 0 0 Geirionydd (Gwladol) 2 10 0 Llanrwst (Gwladol) 3 0 0 Glan Conwy (Gwladol) 1 0 0 Bangor 6 0 0 Bethes-da 2 0 0 Carnarvon 5 0 0 Ogwen (Gwladol) 5 0 0 Gwvrfai (Gwladol) 15 10 0 Aethwy (Gwladol) 5 0 0 Dwyran (Gwladol) 2 10 0 I Cricçieth 10 0: Pwllheli 2 0 0 s 2 0 0 YyscynhaiarB (Gwladol) 2 10 0 IJevn (Gwladol) I 9 10 0 Glaslyn (Gwladol) 2 0 0 Deudraeth (Gwladol) 4 10 0 Cyflwynwyd y cwestiwn o ranu y cylch i dri, etc., i'r is-bwyllgor.

Cyfarfod Misol Dyffryn Clwyd Cynnaliwyd yr uchod yn Ninibych, dydd Iau, y Parch James Richards yn y gadair. ICaifiwyd htanes yr achos dan arweiniad v Parch John Jones a Mr J. Williams, Rosslyn a datganwyd llawenydd wrth weled gwedd mor ddymunol ar yr achos yn y Ile, a'r Ysgol Sabbothol mor lewyrchus. Agorwyd y drafodaeth ar y mater penodedig, "Ith wy;mediga.etb.pen:a)U t-euluoodd tuagat y Thai sydd yn eu gwasanaeth," gan Mr R. Ro- berts, Trefnant, a diolchwyd iddo am ei syl- wadau gwir amserol. Gwmaed y penodiadau canlynol:—Ysgrifen- ydd y Cyfarfod Misol am dair blynedd, y Parch R. H. Thomas, Llansannan; ysigrifen- ydd yr arholiad sirol, v Parch J. Tudno Wil- liams; trefnydd llyfr y'cyhoeddiadau, y Parch D. Watkin; yn gynnrychiolwyr i'r ddwy Gym- deithasfa olaf o'r flwyddyn, y Parchn John Jones ac Edward Thomas, a Mri J. Clark j Jones, Khuthyn, a I. Pennant Wi.liams, Pres- tatyn. Hyslcyswyd fod eglwys Rhewl a Llanbedr yn myned yn mlaen i a-lw'brawd i'w bugeilio, ac enwyd y Parch R. J. Jones a Mr H. 0. Jones i'r un perwyl yn y Taibernacl, Rhuthyn. Hysflbyswyd fod casigliad effeithiol wedi ei wneyd at Gartref yr Aimddilaid yn Mont- newydd.

Gan y M wriaid y dygwyd seryddiaeth gynt- t af i Ewroib. ODywedir fod un t-an cysegredig yn yr India yn cynneu heb ddiffodd era deuddeg cant o flynyddau. Cyneuwyd ef i ddechreu er cof am fordaith rhywrai o Bersia. i'r India. Rhod-dir tanwydd arno yn igyson bum waith yn y dydd'. Dywedir mai'r peth goreu i'w wneud gyda cholyn .gwenynen pangolier rhywun yw er dynnu a'r bysedd neu a nodwydd, ao yna gwasgu'r Ue'r oedd a blaen allwedd, er mwyn cael y gwenwyn allan. Yna sycher y lie a doder lliw g-ke arno.

EISTEDDFOD LLANGOLLEN ) RHESTR CYSTADLEUWYR. Isod fe roddir nifer y cystadleuwyr yn y prif gystadleuaethaxi yn yr Eisteddfod Genedtaeth- 01 a gynnelir yn Llangollen yn Medi- Y mae nifer oil o'r cystadleuwyr dros 2,000, ac am- cangyfrifir y bydd mwy na 4,000 yn ymddang- os ar y llwyfan yn ystod y cyfarfodydd. Wele y restr: — LLENYDDIAETH. Casgliad o weithiau barddonol '(heb eu cy- hoedai) un o'r beirdd Cymreig, ag eithrio JJafydd ab Gwilym, Gutto'r Glyn, Dafydd ab Eamwut, Gutyn Owain, a Thudur Aled: — I Tri. Traeth&wd neu waith gwreiddioj o werth parhaol i lenyddiaeth Cymraeg ar un o bum otestyn rhoddedig :—(Tri. Testyn y gadair, awdl heb fod dros 600 o linellau, ar Ceiriog."—Naw. 'Pryddest y goron, testyn, Owam Glyn- dwr.Saith. Casgliad o ganeuon byr heb eu cyhoeddi.— 22. .Myfyrdraeth, heb fod dros 300 o lineilau, ar Gerallt Gymro ar ddiwedd eioes."—Un. Cywydd, heb fod dros 200 o linellau, ar ^Krg-an Llwyd o Wynedd. "-Chwech. Bugeilgerdd, heb fod dros 300 o lineilau,, "Y Bugail a'r Laethferch."—Pump. Hir a Thoddaid, "Y Rhyd."—Ugain. Can ddesgriifadol (heb fod dros 150 o linell- au) Dyffryn Llangollen. "-Ped.air. Cyfieithiad mydryddol i'r Seisnig o "My- fanwy Fychan."—Saith ar hugain. Cyfieithiad i'r Gymraeg o unrhyw chwech o "Byron's Hebrew Melodies."—Un ar bym- theg. Cyfieithiad mydryddol i'r Gymraeg, mewn I ffurf canig, o gan Wordsworth, a gyfansodd- wyd yn mhlith adfeilion castell yn Ngogledd Cymru.—Deuddeg. ,OyfWtliUd mydryddol o Y Gu Eneth Gain," gan Huw Morus.—Pump. Hanes Sir Ddinbych (ar ffurf y Victoria County Histories).—Dim un. Casgliad o weithiau Guto'r Glyn.—Tri. Hanes mynachlogydd Gogledd Cymru.—•Ped- war. Llyfr daearyddiaeth hanesyddol Sir Gaernar- ion (cymwys fel llyfr darllen i safon 4 yn yr ysgolion elfenol).-Dau. Llyfr daearyddiaeth hanesyddol Sir Fflint. Un. Traethawd, "Ab Ithel, ei fywyd, ei waith llenyddol, a'i ddylanwad ar yr Eisteddfod "— Un. Traethawd, "'Cysylltiadau llenyddol ac hanesyddol Dyffryn Llangollen."—Un. Traethawd, "Duwinyddiaeth y Prif Emyn- wyr Cymreig."—Dau. j Traethawd, Y Prophwyd."—Wyth. Traethawd, Dafydd ab Gwilym.Dau. ] Ffug-chwedl hanesyddol o 70,000 o eiriau ar Owain Glyndw-r.-Un. Drama.-Pedwar. Chwedl dignfol.-Tri. CERDDORIAETH. Y BRIF GYSTADLEUAETH GORA WL. Chester Eist-eddfod Choir, Tonypandy and District Harmonic Society, Morriston and Dis- trict Choral Society, Rhymney Gwent Choral Union, Pontypridd Musical Society, Rhymney United Choir, LlaneUy Choral Society, Talke and District frize Choir, and Cwmavon Choral Society. YR AIL GYSTADLEUAETH GORAWL. Cor Cymry, Wrexham; Maelor Choir, Brymbo and Broughton Excelsior Choir, Tre- cynon United Choir, Blaenau Festiniog Phil- harmonic Society, Cor UndeboJ Dyffryn Nantlle, Holyhead Choral Union, Coleford Philharmonic Society, Llanrwst Choral Union, Talke and District Prize Choir, Ystwyth- ians," Penygraig Philharmonic Society, and United Lancastrian Choir. CORAU MEIBION. Male Voice Choirs (open to all comers); i number of voices, 55 to 70; eight entries Cor Meibion y Moelwyn, Swansea and Dis- trict Male Voice Party, Broughton and Dis- trict Male Voice Choir, Bargoed Teify Male I Voice Party, Cor Meibion Penmachno, Meibion j Dor Male Voice Party, Treharris Male Voice II Choir, and Manchester Orpheus Glee Society. CORAU MERCHED. Rhos Ladies' Choir, Meirion Ladies' Choir, I Mountain Ash Ladies' Choir, Bangor Ladies' Choir, Pontypridd Ladies' Choir, Morriston Ladies Choir, Wrexhamites, United Lancas- I trian Choir, Oardiff Ladies' Choir, and Rhym- ney Ladies' Choir. I Y SEINDYRF. Gilfach Goch Silver Band, Ferndale Prize Band, Royal Oakley Silver Band, Morgan's Cwmtawe Prize Silver Band, Mountain Ash Volunteer Band, Crosfield's Brass Band Hfiax- I rmgton, Nantlle Vale Royal Siilver Band, Rhos Silver Band, Tonyrefail Silver Band, Go cages' Soap Works Silver Band, Birkenhead Shore Road Station Brass Band, Irwell Prize Band, I Abertillery Working Men's Silver Band and Langridge St. Lawrence, J i

Cyfarfod Mlsol Gorllewin Meirionydd iJpyn,nalivv^ Cyfarfod Misol Gorllewin Meir- 3 n y li'vvich, dydd Llun, o tan lywydd- lae.th A|.r Robert Richards, U.H., Pensara. j ieuliwyd y cyfarfod cyntaf j. gael hanes de-iH Wl Jn yhUe' a llaweil"Vd(J i oedd I deall fod yr achos mewn sefyilfa mor foddhaol. Gwnae,a coffhad am Mr Ellis Williams, blaen. oi yn Saron, ar Parch John Williams, B. A. Gw:«ecsam, a phasiwyd i anfon cydymdeim- lad a u teuluoedd. lad a u teuluoedd. Yn nghyfart'od y prydnawn, mater yr awr gyntaf ydoedd "Y Cyfamod Gras," a darllen- wyd papyr rnagorol gan y Parch Richard Ev- ans, Harlech. 1 enodwyd y Parch R. Morris M.A. B.D., yn cruchwyliwr y llyfrgelloedd.' I Penodwyd y Pa«h T. R. Jones a Mr J.. Maethlon James, Towyn, i fyned i'r Ðwlch i dderbyn liais yr eglwys gyda goiwg ar yrngeis- ydd am y weimdogaeth. Pasiwyd i roddi gwahoddiad i Mr R. B. Ellis ymuveled a r Cyfarfod Misol nesaf ar ran y symudiad o liwydd-dal i weinidogioir. Pasiwyd diolchgarwch i Capt. Kirkby, LJan- iendigaid, am ei garedigrwydd i'r achos yn y Rwlch. J Rhoddodd Mr J. Meyrick Jones, U.H., Dol- gellau, wahoddiad cynhes i Gymdeithasfa y gauaf nesaf i fod yno, a phasiwyd hyny yn un- I frydol. I Hysbysodd y Parch David Jones Gartegddu ei yn rhoddi ei ofalaeth fugeiliol i fyny, a phenodwvd rhai i fyned yno i gymeryd ilais yr eglwys yn newisiad olynydd iddo. Enwyd y Parch E. Jones Edwards a Mr John Wynne, Arthog, i fyned i Bethel, Dolgellau, 1 w cynnorthwyo i ddewis rhagor o swyddog- ion. Pasiwyd i anfon y genadwri ganlynol o eg- lwys Salem, Dolgellau, yn mlaen i'r Gymdeith- asfa. Yn ngwyneb fod yr eglwys Gristionogol y dyddiau hyn yn cael ei thrallodi a'i gwanhau trwy fod llawer o geisio arwain oddiamgylch ag athrawiaethau amryw a dieithr—tra yn teimlo yn falch o bob goleuni ychwanegol, er ein cynnorthwyo i ddeall yn well y ffydd a, draddodwyd uniwaith i'r saint, nid ydym heb fcryder rhag i'n cyfundeb anwyl, sydd wedi bod yn gymaint o fendith i'n gwlad, gael ei niweidio, am hyny yr ydym yn dwys erfyn ar 'I y Irymdeithasta i arfer ipob moddion i roddi I amlygrwydd i'r hathrawiaethau sylfaenol fel eu dysgir yn y cyffes ffydd. Dewiswyd y .Farch David James, Llanegryn, I yn vsgrifeaiydd y C. M. am y tair blynedd nesaf. Caed adroddiad o'r Gymanfa Gyffredinol gan Mr E. Rowlands, PennaJ. ° Enwyd i bxegethu y Parchn J. Gwynoro Da- vies, O. Lloyd Owen, R. Morris. M.A., B.D., R. (Roberts, J. Foulkes Ellis, D. Hoskins, M.A., a Joseph Jenkins, Dolgellau.

Dywed yr Athro Huxley fod yr en yn dangoe J mwy o gymeriad, dyn nag un-rhyw raoi aTall o'r wvnefb. Dylai rhai o anwariaid Affrica fod yn. ddynion o gymeriadau rhagorol os yw hynny yn wir. Yn amiser y Frenhines Elizabeth yr oedd yn Theol fod yn Thaid i'r pleidiau siarad Wb yn ail yn y Senedd, hynny yw, pan eiaradai I Ohwig, bydJdai raid iDori siarad ar ei 01..

EISTEDDFOD GADEIRIOL TOWYN Cynnaliwyd yr eisteddofod flynyddol yn Nhowyn ddydd Mercher diweddaf. Yr oedd yn tra rhagori ar un y llynedd o ran ansawdd y cystadleuon a rhif y cystadleuwyr. Dywe-dai y beitniaid cerddorol fod llawer o'r dadganu na, chlywodd ei ragorach erioed. Er i'r ty- wydd droi dipyn yn anffafriol, yr oedd yr ys- tafell yn orlawn drwy'r dydd, ac Ys dywedai yr arweinydd, ni welodd gynnulliad eistedd- fodol mwy boneddigaidd erioed yn ei ddyc»d. iSwyddogion a phwyllgor yr eisteddfod oedd- ynt y rhaii canlynol :-Cadeirydd, Parch. R. R. Williams; is-gadeirydd, Mr. H. W. Grif- ,fiths; ysgrifenyddion, Mr. J. Lloyd cyfreith- iwr, a'r Parch. R. R. Roberts, L.D.; trysor- ydd, Mr. Henry J., Evans, Escuen; aelodau ereill: Parchn. D. R. Pughe, M.A., J. M. Williams, T. R. Jones, 0. Madoc Roberts, D. R Thomais, J, Pickering, J. Parker Jones,, B.A., y Meddygon Davies a Lloyd, Mri. J. MaetMon James, J. Geufronydd Jones, Samuel Edmunds, H. M. Jones, S. Wynne Jones, J. iCadvan Edwards, D. 0. Jones, Frondeg; 0. iCorbett Jones, W. Pryce Williams, H. Wil- liams '(Ap Idris'), Erfyl Jones, T. Davies, E. Diavies Hughes, J. Wynn Williams, Thomas Jones, B.Sc., Ellis Morris, Thomas Evans, H. Haydn Jones, E. Derry Evans, R. R. Davies, J. Whiticker, E. J. Evans, arolygydd pwysau a mesurau D. O. Jones, Tyddyn Du. Y beimiaid oeddynt: -CeTddoml, Mr. J. Maldwyn Price, R.R.M., Welshpool. Lien: Proffeswr Edwards, Aberystwyth; Parchn. R. R. Morris, Dolgellau; ia W. D. Evans, Aber. dyfi. Awen: Berw. Adrodd: Parch. IRhys Jones, Abexdyfi, a Mr. D. Ifor Jones., Corris. Amrywiaethol: Meddyg Hugh Jones, Dolgell- ,au; Mr., D. A. Jones, F.L.S., Harlech; Miss Buddug Pughe, Aberdyfi; Mr. Henry J. Evans, Esouen; Miss Annie Daniel, Mr. R. R. Davies, Towyn; Mrs. James, Alrs. Ed-, munds-, Mri. J. Griffith, B.Sc., Dolgellau; D. S. George, Corris; Owen Tudur, Dolgellau, j Cyfeiles: Miss May Roberts, R.A.M.. Ar- weiniwyd y gweithrediadiau gan LIew Meirion a'r Parch. Ben. Thomas, B.D., Ffestiniog. Aed drwy raglen fel y canlyn — Y PRYDNAWN. Llywydd Mr. David Lloyd, Pant. Can agoriadol, "lRhyddid Cymru," gan Llew Meirion. Gwobrwyd y rhai canlynol:- Ymenyn Mrs. Evans, Abergynolwyn. Pwyntel linelliad Harry Hunter ac Evan Rowlands, yn gydradd.. Unawdar y berdoneg: Miss DilySi Hughes a Dilys Griffith, yn gydradd. Englyn: Geufronydd Jones. tcorau plant: Ymgeisiodd dau gor, set Aber- gynolwyn, o dan arweiniad Mr. Ritchie R. Pughe, a Towyn, d,an arweiniad Mr. T. Jones. Canmolai y beirniad y dadganiad yn fawr iawn. Dyfarnodd y wobr i'r cor diweddaf. Unawd, "Angels ever bright and fair" {i ferched dan 16 oed) Miss Jane M. Morgan, Towyn. Tudlen o amgylchoedd Towyn: Lily Wil- liams, Drefnewydd. Unawd soprano: Miss Nesta Morgan, Aber- ystwyth. Adrodd (Saesneg) Miss Verna Davies, DoI- gellau, a Mr. D. E. Roderick, Lampeter. Oadeirio y bardd buddugol: Yr oedd 14eg wedi ymgeisio am y gadair a gynnygid am y bryddest oreu ar A Duw a, i&ych ymaith bob deigr oddiwrth eu llygaid hwy." Yr oedd y beirdd wedi ymffurfio yn gyich pan y dar- llenwyd y feirniadaeth. Mr. J. 0.. Jones (Ari- fog), Pwllheli, oedd y buddugol, a cadgvriwyd ei gynnrychiolydd <y Pach. D. S. Thomas) mewn rhwysg fel arfer. Pedwiarawd Parti Mr. H. R. Humphreys, Machynlleth. Unawd ar y crwth 1, Helen Jackson, Aber- dyn 2, Clara Lewis a Jennie Morris, Towyn, yn gydradd. Cerfio ar goed Eiddo "Craig y Deryn" a "Dyssyni," yn gydradd- Ffon Mr. David Morgan, Talybont. Hoaanau: 1, Mrs. Margaret Owen, To^m. Yn nesaf deuwyd at brif at-dyniad y cyiar- fod, sef cystadleuaeth y prif gor. Cynnygid 15p o wobr am ganu "Beautiful Snow," ac "Efe a Ddaw" (Tom Price). Ymgeisiodd dau gor, sef Llanegryn, o dan arweiniad Mr. OWG. Jones, Bryngwyn, a Chor Towyn, o da ar. weiniad Mr. H. Morgan Jones. Dywedai y beirniad fod y gystadleuaeth yn un ragorol, ac o safon uwch na'r eyffredin. Yr oedd y cor cyntaf yn meddu cydbwysedd, lleisiau da, a phob I-lais wedi gwneyd ei ran yn ganmol- iaethus. Nid oedd y geirio mor dda ag y gallesid ildisgwyl. Nid cedd y cor yn ber- ffaith, ond yr oedd yn wirioneddol dda. Yr oedd yr ail gor yn curo y cyntaf mewn gweith- io allan feddwl y geiriau. Yr oedd dadgan- iad "Beautiful Snow" yn rhagori gan y cor hwn ar ran ystyron, ond heb y cydbwysedd, ac nid oedd y tenoriaid yn gwneyd eu gwaith gystal ar cor cyntaf. Tueddai y cor hwn mewn amryw fonau i fyn'd allan o donydd- iaeth. Dyfarnwyd y cor cyntaf yn oreu, gyda chanmoliaeth, ac arwisgwyd Mr.. Jones., re arweinydd, gan Mrs. Lloyd, y Pant. CYFARFOD YR RWYR. Yn absennoldeb Mr. H. Haydn Jones, U.H., cymerwyd y gadair gan y Parch. Ben Thomas, ac arweiniwyd gan Llew Meirion. Agorwyd y cyfarfod gan Mr. Idrisyn Humphreys, a dy- farnwyd y gwobrwyon fel y camlyn:- Chwareu b flat instrument: 1, Robt. ines, Dolgellau. Telynegion Parch. J. D. Richards, Traws- fynydd, a Mr. R. R. Thomas, Dyffryn, yn gydradd. Unawd tenor: Mr.. John C. Jones, Dot- gellau. Stori, seiliedig ar "Hanes Cavtref Gwael- od" Mr. E. D. Hughes., fferyllydd Towyn. Unawd alto, "Yr Hogyn Drwg": Robert Rees, Llanegryn. Cyfieithu: "R.S.O." (Nid atebodd' ei enw). Traethawd, "Gwroldeb" Mr. T. L. Lewis, Machynlleth. Deuawd, ten-or a baiss Mri. John C. Jones a H. R. Humphreys, Machynlleth: Prif dnaethawd, "Soeialaeth" Nid atebodd "Gadfly" i'w enw. Adrodd "Y Groes Ddu": 1, Mrs. Jennie Humphreys, Towyn (21 o ymgeiswyr).. Unawd, "Niaigra. Mr H. H. Humphreys, Machynlleth. Pedwar englyn, "Gwyddor," "GeM," "Awen," "Can. Mr. Mawddach Jones, Pwllheli- Oystadleuaeth oorall meibion, "Croe.si'r Anial" Ymgeisiodd tri o gorau, a chanasant yn y drefn ganlynol: 1, -Machynlleth, o dan arweiniad Mr. J. 0. Willi.anus; 2, Towyn (Mr. W. Pryce Williams; 3, Abergynolwyn (Mr. Isaac Jones). Dyfarnwyd y wobr i Gor Mach- ynlleth.

HELYNT CARU YN YR EIDAL DYN YN DIANC GYDA GWRAIG AC YN LLOFRUDDIO EI GWR. Yr wythnos ddiweddaf bu gogleddbarth yr Eidal yn faes dwy gyflafan cariad. Mewn un ohonynt y ffigiwr blaenaf oedd Iarlles ieu-anc Ginevra Bentivoglio, o Bologna. Hana yr Iarlleis o un o deuluoedd hynaf a galluocaf Bologna. Prin y mae hi yn un mlwydd ar hugain oed. Tair blynedd yn ol cymerwyd hi o'r lleiandy i bri-cdi gwin fasnachydd, o'r enw Lapaglia. Bu y ddau yn byw yn hapus mewn ty bych- an yn Bologna, ond fel y digwydda yn dra mynych yn yr EidaJ, ni chadwent forwyn, a chymerasant eu bwyd mewn bwyd-dy cyhoedd- us. Yr oedd eu hunig blentyn wedi ei roddi allan i'w fagu yn nhy gwlaodwr yn y myn- yddoedd. I Bologna daeth ustus ieuanc, o Venice, i aros. Swynwyd hwn gan hawdd- garwch y wraig ieuanc, a mynodd wneyd ei serch tuag -ati yn hysbys iddi. Hudodd hi i fod yn anffyddlawn i'w phriod. Diangodd _y ddau gyda'u gilydd. Dywedodd hi fod arni eisieu myned i Sicily, i dalu ym- weliad am gryn amser a'i pherthynasau yno. Ond, at ei chariad i Rufain, yr aeth. Trwy Ond, at ei chariad i Rufain, yr aeth. Trwy anfon llythyrau 0 Naples a Palermo twyllas- ant y priod yn hollol, a chymerasant y ger- bydres i Paris. Yno arosasant bkthefnos; ai chan fod yr arian yn darfod symudasaht i Lugano. Gan ei b-od wedi ei darostyfng i brinder, dechreuodd yr lariles hawddgar deimlo yn edifeiriol sm a wnaethai. Anfonodd delegram at ei phriod i ddyweyd ei bod hi yn barod i ddychwelyd. Apeliodd at gyfreithiwr Heol, hefyd, i gyfryngu ar ei rhan. Anfonodd y gwr gofidus, yr hwn a fuasai yn chwilio am- rryw wledydd am dani, yn ol i ddyweyd ei fod yn barod i faddeu y cwbl iddi, ac am iddi ddyfod adref zv unwaith. Daeth y cyfreithiwr cyfeillgar ati hi i Lugano. 'Ffromodd y dyn y diangodd gydag ef a bygythiai ei Jlofruddio, a chyflawni hun- anladdiad. Hebryngodd y cyfreithiwr hi i Milan, gan bellebru at ei gwr i ddyfod yno ati yn hwyr yr un diwrnod. Canlynodd Paternos- ter hwy, gan eu gwylio yn fanwl. Nid cynt y gwelodd efe Lapaglia, y gwr anffortunus a diniwed, nag v rhuthrodd arno fel dyn gor- wyllt, a Uaddodd ef. DIALEDD GWR. Yr achos arall ydyw eiddo ardalydd, o'r enw Corradi, yr hwn sydd wedi ei saethu yn farw gan briod dynes arall, a'i henw Fanny Zaccaria. Un boreu daliwyd y wraig yn ys- grifenu llythyr serchus at yr ardalydd. T-aflodd ei wraig y llythyr anorphenedig allan trwy y ffenestr rhag i'w phriod ei weled- Ond rhedodd ef allan i'r heol ar ei ol. Ar ol ei ddarllen llwythodd ei lawddryll, ac aeth i'r gwesty oedd yn yr un heol. o Daeth o hyd i'x ardalydd yn v cyntedd. Saethodd ef yn farw yn y fan. Wedi hyny diangodd i'r goedwig gerllaw. Yno y bu efo yn ymguddio ar hyd y dydd. Boreu dranoeth daliwyd ef tra yn ceisio ymlechian tuag adref. €aed goleuni ar yy baneg echryslawn, a Uusg; wyd y fenyw, Fanny Zaccaria, er yn glaf yn ei gwely, i garchar, fel un yn gyfranog yn lloSruddiaeth yr ardalydd. Dywed yr heddgeidwaid fe6 chwaneg o ddirgelwch yn yr achos, yr hwn nad ydynt hwy ar hyn o bryd yn ei ddeall. Ffaith hynod yw fod y ddynes- wedi ei gwysio i ymddangog yn y JJys cyfreithiol yn Lecce, yr wythnos nesaf, mewn cysylltiad a gweithred- iadau, neu gynghaws, -& godasai hi ei hun yn erbyn rhyw ddynes yr oedd hi wedi ei dal gyda'i ohrlod beth amser yn ol. Yn mhellach dywedir fod ei phriod, pan y cyffesodd hi ei hanffyddlondeb iddo, wedi _1 rhoddi llawddryll bychan iddi, gan ddyweyd wrthi am fyned a saethu ei hun ag ef. Cus- anodd hithau ei gwr, a chan gau ei llygaid, ai dyweyd, "}lae y cwbl drosodd bellach," hi at daniodd er gyd trwy y nenfwd, ond, heti wneuthur y niwed lleiaf iddi ei hun..

Cymanfa Ysgolion Dosparth Pwllheli Bu yr uchod ddydd Iau, yn Salem, Pwllheli. Perthyna, i'r Undeb 16 o ysgolion, ac yr oeddi y cynnulliad yn lluosog iawn. Yr arweinydct cerddorol oedd lr. David Evans, Mus. Bac., Caerdydd; llywydd y gynhadledd, Mr. E- Jones Griffith, Penmount; arholwr y plant j Mr. D. Lloyd Jones, Pwllheli; cyfeilyddesau, Miss Enid Robyns Owen, a Miss Jennie Ro-. berts, Pwllheli; ysgrifenydd, lr. R. S. Wil- liams, Llangybi; arolygwyr yr ysgolion, v Mri. E. 0. Parry, J. T. Jones, a J. Griffith* Mater trafodaeth y gynhadledd ydoedd, Ffyddlondeb yr athraw yn hanfodol i lwydd- iajit yr Ysgol Sabbathol," Mr. Wm. Hughest Babell, yn agor, Yn dilyn, y mae enw-au rhai o'r dosparth a safodd yn yr arholiad cyfundebol, a'r nifer o'r marciau (200 Jlawn), dderbyniasant:- J. Robinson, South Beach, 148; O. Owens, Fourcrosses, 140; W. Hughes, Uwchlawffyn- non, Llanaelhaiarn, 137; J. J. Jones,, South Beach, 131 Wele y rhai a dderbyniasant wo.brwyon yr arholiad sirol a'r gymanfa-- D< Lloyd Humphreys, South Beach i Jenniq Owen, Penmount; D. Hughes, Efail Newydd L. Nell Jones, Fourcrosses, ac Annie Roberts, etc. Y rhai a dderbyniasant dystysgrifau yr arholiad sirol :—Tros 23 oed 0. Williams,. Pentre Uchaf; D. Ll. Humphreys, Souttx I Beach; W. Hughes, Babell; J. J. Jones, South Beach; 0. Owens, Fourcrosses. Safon IX. L.. Nell Owen, FouTcrosses W. H.. Owen, Salem; Janet Roberts, Penmount; 0.. H. Griffith, Fourcrosses; Nell Roberts, Pen- mount. Tan 18 oed A. Puleston Jones, Pen. mount; Kate 0. Roberts, Pencaenewydd Dot Morris Parry, Abererch; Gwenie Roberts, South Beach; Annie E. Jones, South Beach;; Polly Evans, eto; E. A. Jones, Brynbaehau;, J. 0. Jones, South Beach Jennie Roberts, Pen-, treuchaf. Safon VIII. S. H. Roberts, Aber-, erch; Gwilym Parry, eto; Nellie W. Ed- wards, Salem; Gwen E. Price, Fourcrosses; Miriam E. Lewis, Salem; L. J. Humphreys, Salem; T. Williams, Pentreuchaf; E. Jones, eto; W. Owen, Fourcrosses; L. E. Evans, Pentreuchaf; H. Parry. Penmount; D. G. Jones, South Beach; J. Williams, Abererch. Safon VII. W. O. Jones, Salem; E. Robyna Owen, eto; J. Roberts, eto; M. E. Griffith, eto; Sallie Griffiths, Llwyndyrus; Katie Jones, Salem; E. M. Jones, Penmount; L.. Gwladys Owen, Salem; Katie Hughes, Llwyn- dyrus; G. Roberts, Penmount; L. J. Jones, Sialem. Safon VI. Annie Roberts, Four- crosses; Mary Jones, eto; H. Ll. Humphreys, South Beach; Jennie Roberts, Fourcrosses; D. Roberts, Llanor; E. G. Prichard, Four- crosses H. Williams, eto; Kate Owen, eto;; E. W. Roberts, Llwyndyrus; J. Williams, Pencaenewydd J. E. Chamberlain, Abererch;, O. E. Roberts, Llwyndyrus; L. J. Jones, Fourcrosses; R. 0. Hughes, Efail Newydd ;i E. Edgar Griffith, Tarsis; A. Ann Owen, Fourcrosses; E. J. Roberts, Llwvndyrus,; B. H. Jones, Llannor; E. R. Prichard, Pen- caenewydd. Yr oedd nifer lluosog o Four- crosses wedi pasio yr arholiad v sol-ffa. Da oedd yr holl YEgolion yn hyn eleni, a lion- gyfarchai Mr. Evans yr oil yn hyny. Wele enillwyr tystysgrifau :-Dysgu yr oil o'r Hyfforddwr: Richard Williams, Pentre uchaf; Maggie Evans, Rhosfawr; Mary Owen Jones, Salem; Lizzie Jones,, Salem. Hannet- [cyntaf yr Hyfforddwr: Elizabeth Griffith, Fourcrosses, a Miriam Lewis, Salem. Alal-i I thew i.-xvi. Richard William Hughes, Pen-, treuchaf M. E. Evans, Rhosfawr; Jennie Roberts, Rhosfawr. Holwvddoreg John Wil- liamEl a Richard Williams. Pentreuchaf; Mag- gie Jones, Salem; Evan Dorking. Sand-street. Rhodd Mam: Lizzie Catherine Pritchartf, Pentreuchaf; Willie Roberts, Pencaenewydd I Hugh Ellis Jones, Annie Jane Owens, Ernest Jones, ac Emrys Williams, o Gosen; Thomas Hughes, Robert Evans, a. Thomas Bowell Hughes, o'r -Babell; Kate Jones, MiggiQi Olwen Roberts, Owen Hugh Griffith, Henrjj Davies, William Owen Jonel, a Robert Grif- fith, Fourcrosses; Robert Henry Jones. Annie Hughes, Richard Lloyd Jones, John Murray, ac Alun Evans, o Salem; Nell Jones Roberts, Nell Roberts Jones, Catherine Ellen Jones" Lizzie Jones, a Thomas Roberts, o Tarsis Emyr Wigley Davies, Johnnie Jones, John! Ellis William. William John Griffith, a Creighton, o Penmount; Willi 'am Jones a- Ro- bert Roberts, Abererch Nellie Jones. Eth Jones Evans, Annie Dorkin?, a Griffith Owen Griffith, o Sand-street.

Cymer Brenin Ydbaen deitl Brenin Jerusa- lean, Navarre a Gibraltar. Rhaid i briodasau fod rhwng wyth o'r gloc}1 y boreu' a thri o'r gloch y prynha.wn. iDywedir mai 37 troedfedd yw'r 11am hwyal a lamodd ceffyl erioed hyd y gwyddis. Oidw blodau wedi eu torri yn fyw yn hwy cfl rhoddir ychydiig gamffor neu halen yn y dwf y gosodetr hwy ynddo.

L illy. f Better than Aeny aMor-19 I CROSF.-LDS-, I ■ T H M ^I B WARINÇTON. rN 'fJt; i ){r' B ship .g r H Sold at 3d. per lb., the popular piice-of the parent posyible n qualitv-guaran teed packed weights. Witli a wrapper discount of 3d. H on every 10 tablets, it is and must be ||| I BEST VALUE IN THE WORLD, j 1 PIHJtr.£11 FV, f- f 5 pour., V/ ..() i!i! I l! 111/ A 3d. tablet of the fWineRsAt PHPeErb R ToDilIeSt CSOoUaNp Tfo- r ?very 10 Wrappers- iM'i'lp 'i^Ssu 4 tablets for 4o-See instructions.—NOT A but simply so 'H'i •| |!jj(-!i{j|! I much extra value, for which the tlnd 93 .fl"" lilfjj years' reput.%tion are guarantees. _r