Y Tyst

Bethesda, Ton Pentre. Cynhaliwyd cyfarfcdydd yn y capel uchod ddydd Gwener, Gorffennaf ifed, i ordeinio Mr. W. J. Pate, B.A., o Goleg Cheshunt, Caergrawnt, yn genhadwr i Madagascar dan nawdd Cym- deithas Genhadol Llundain. Cymerodd yr urdd- i iad le yn y prynhawn am 2.30. Llywyddwyd gan y Parch. J. Oldfield Davies, B.A. Dechreuwyd gan y Parch. J. H. Hughes, Abertawe. Wedi ychydig eiriau gan y Tlywydd, galwyd ar y Parch. T. D. Jones, Bodringallt, i roddi nifer o ofyniadau i Mr. Pate, a chafwyd ganddo atebion clir a chryno. Wedi hynny offrymwyd yr urdd-weddi gan Proff. E. W. Johnson, M.A., Cheshunt. Ar ol canu einyn cawsom anerchiad rhagorol gan Mr. F. H. Hawkins, LIV.B., Ysgrifennydd Tramor y Gym- deithas, yn disgrifio'r maes yr apwyntir ein cyfaill iddo, sef talaith Imerina, gyda Tananarive fel canolbwynt. Yna cyflwynwyd nifer o gyfrolau gvverthfawr a cheque i Mr. Pate dros eglwys Bethesda-lle y magwyd ef ac y dechreuodd bregethu-gan y Parch. J. W. Thomas, a gwnaed y gorchwyl yma yn dyner ac effeitliiol iawn. Wedi hynny cafwyd anerchiad campus gan y Parch. Robert Griffith o safle'r cenhadwr, ac yn dilyn yr araith hon cyflwynwyd Mr. D. R. Phillips i'r cyfarfod-cydfyfyriwr a Mr. Pate yn Cheshunt, ac a ordeiniwyd y dydd blaenorol yn Heol Undeb, Caeri-vrddiii-yiltau hefyd yn mynd yn genhadwr i Madagascar, ac i lafurio yn Betsileo. Yr oedd yn gyd-ddigwyddiad haptic. dros ben. Cyflwynwyd Mr. Pate yr un niodd yn ei gyfarfod yntau y dydd cynt. Yna siaradodd Proff. E. W. Johnson dros y Coleg, a dygodcl dystiolaeth uchel i Mr. Tate fel dyn ieuanc ardderchog a myfyriwr gwir lwydd- iannus. Hefyd siaradodd Mr. Vincent Williams, Barry (myfyriwr). dros fyfyrwyr Cheshunt. Hyfrydwch mawr oedd gweld y Parch, a Mrs. T. Rowlands, Madagascar, yn bresennol. lid- mygwn eu dewrder a'u hunanaberth yn dych- welyd i'r ynys bell wedi bod yno eisoes am 37 mlynedd. Cafwyd ychydig eiriau gan Mr. Rowlands, ac hefyd gan eu hannwyl fab, y Parch. E. Rowlands, B.A., B.D., cenhadwr i China, sydd gartref ar hyn o bryd. ■] Ni chaniata gofod i mi ond crybwyll am areithiau gwerthfawr y brodyr da i gyd. Gwel- wyd yn bresennol hefyd liaws mawr 0 weinid- ogion a myfyrwyr a chyfeillion eraill o bell ac agos, a derbyniwyd nifer mawr o lythyrau oddi- wrth frodyr fethodd fod yn bresennol—llawer ohonynt yn gyfeillion mynwesol i Mr. Pate. Diweddwyd trwy weddi gan y Parch. T. G. Jenkyn, Elwynypia. Yn yr hwyr am 6.30 dechreuwyd gan y Parch. M. H. Jones, B.A., Jerusalem, Ton, a phregeth- wyd gan y Parch. Joseph Jones, B.A., Llan- dysilio (siars i Mr. Pate), a'r Proff. J. Oliver Stephens, B.A., B.D., Caerfyrddin. Cafwyd odfa hyfryd iawn. Bu'x cyfarfodydd yn hynod lwyddiannus, a gwnaeth chwiorydd yr eglwys eu rhan yn wir deilwng mewn darparu ar gyfer y dieithriaid. Ac nid rhyfedd hynny, gan fod ein cyfaill ieuanc yn ffafryn gan yr holl eglwys, fel y gellid yn hawdd deimlo ar ddydd ei urddiad. Yr oedd rhyw naws hyfryd ar y cwbl. Mae Mr. Pate yn ddyn ieuanc o gymeriad dilychwin, ac wedi ymroi yn drwyadl i'w waith pwysig. Mae ei yrfa hefyd wedi bod yn llwydd- iannus iawn—yn yr Ysgol ym Mliontypvidd, wedi liynny yng Nghaerfyrddin, ac yn ddiw- cddaf yng Nghaergrawnt, lie y graddiodd gydag aurhvdedd yn y Theological Tripos. Efe vw'r cenhadwr cyntaf i godi o Fethesda, ac o'r Ton gydag unrhyw enwad, ac yr oedd y ffaith yna yn ychwanegu at ddiddordeb y cyfarfodydd. Ond mae'r cylch yma wedi rhoi cenhadwr ardderchog arall i Fadagascar, sef y Parch. D. M. Rees, goclwyd yn Siloh, Pentre. Blin gennym am waeledd ei iechyd ef ar hyn o bryd, a gwedd- iwn am ei adferiad buan. Dymunwn bob bendith a nerth i'n cyfaill ieuanc i ddilyn y Cymry enwog a da sydd wedi gwneud gwasanaeth mawr ym Madagascar, o'r arwyr anfarwcl cyntaf hyd at y cenhadon teilwng a llwyddiannus sydd ar y maes yn awr. Bydd ef yn mynd am chwe mis i Ffrainc i gyfarwyddo gyda'r iairh Ffrangeg, gan y bydd hynny yn angenrheidiol iddo yn ei waith yn yr ysgolion. Mae'n wynebu ar y maes pell ynghanol swn y rhyfel ofnadwy yma sydd yn rhwym o ychwan- egu'n ddirfawr at anawsterau'r cenhadon ymhob maes, er y gobeithiwn y gall o hyn i gyd ddod rhvw evfle newvcld i erenadaethu Heddwch v Groes. W J.O.D.

LLWYDDIANT.—Cyfeirio yr ydym at Mr D. Richards, B.A., athraw yn Clark's College, Caerdydd (gynt o Gapel Isaac a Phwllheli). Aeth yn llwyddiannus trwy yr arholiad cyntaf mewn Athroniaeth am ei M.A. Credwn yr enilla y goron yn anrhydeddus. Mae'n dringo'n gyflym hefyd "fel pregethwr. Os arbedir ef, cailf Cymru ynddo ysgolor a phregethwr o'r radd flaenaf. Edmygwn ef oherwydd ei athrylith a'i gymeriad. Ei gyfairiad yng Nghaerdydd ydyw--40, Alfred-street, Roath Park.

DAVIES'S COUGH MIXTURE PBSWCH I PESWCH I Ni raid i neb ofni canlyniadau Anwyd a Piieswob ond gofala fod potelaid o Davies's Cough Mixture yn y ty. Bydd pob dyn yn feddyg i'w deuln at holl anhwyl- derau y Gwddf a'r Frest, os bydd Davies's Oough Mixture wrth law. Y mae miloedd lawer wedi oael iachad ac yn gwneud eu goreu i'w gymell ar eraill sydd yn dioddef. Ni raid oymeryd ond UN boBB er profi ei ddylanwad union- gyrohol er rhyddhan y Phlegm, yn olirio y Liaiss yn oynhesu ac yn cryfhau y Frest, gan weithio pob &.nwyd a Chrygni ymaith. DAVIES'S COUGH MIXTURE at BESWCH. DAVIES'S COUGH MIXTURE at ANWYD. DAVIES'S COUGH MIXTURE at ASTHMA. Os gwyddoch am rywun yn dioddef oddiwrth Beswoh a Bronchitis, anrhegwch ef a photelaid o OOUGH: MIX tvrb Hugh Davibs, ae felch bendithio ryw ddydd. Is lie a 2s 9c y botel. HUGH DAVIES. CHEMIST, MACHYNLLETH

I Hermon, Ptasmarl. I I HANES A JIWBILI YR ACHOS. I Rhoddir isod grynhodeb byr o banes ariannol yr eglwys uchod oddiar ei sefydliad hyd ei Jiwbili. Sefydlwyd yr aohos yn y flwyddyn 1875, a cheir yn Awst a Medi y flwyddyn houno hanes cyntaf ei chasgliadau, sef at y weinidogaeth, tlodion, seddau a threuliau. Cyfanswm yn y pum mis, £65 19s lie. Yn y flwyddyn 1876 casglwyd y swm o JE143 10s 8Jc at bob achos. Yn 1877 a 1878 adeiladwyd y capel. Costiodd y capel yngbyda threuliau ychwanegol y swm o £2,320 4s 7ke. Wedi hynny aethpwyd ymlaen i ddodrefnu'r capel, adeiladu .muriau terfyn, a phrynu ty'r capel ar y gost ychwanegol o £505 4s 61. Gwel- wch felly mai cyfanswm y draul gychwynnol oedd Y,2,825 9s 2e. Galluogwyd yr eglwys i gyfarfod a'i gofynion cyntaf trwy iddi yn 1877 a 1878 fenthyca y swm o 12,519 12s 5c, a thrwy roddion cyfeillion haelfrydig o'r tuallan yn cyrraedd X205 12s 2c, a'r arian oedd ganddi mewn llaw. Talai log blynyddol o EIOO. Yn y flwyddyn 1879 sefydlwyd y gweinidog cyntaf ar yr eglwys, sef y diweddar Barch T. Dennis Jones. Trwy ymdrech arbennig, yn y flwyddyn 1883, sicrha- wyd y swm ardderchog o JE251 8s tuag at y ddyled, a chyrhaeddodd cyfanswm casgliadau y flwyddyn honno y swm sylweddol o 1406. Yn 1886 cynhaliwyd cyngerdd er lleihau'r ddyled. Ffurfiwyd pwyllgor o'r eglwys, o dan arweiniad y diweddar Mr Rhys Jones, yr hwn fu mor ffodus a sicrhau gwasanaeth cantores fwyaf ei hoes, Madame Trebelli. Yn yr Albert Hall, Abertawe, y bu'r gyngerdd, ac fe drodd yn llwyddiant perffaith, pan y cafwyd elw clir o Y,90 10s 5c at leibau r ddyled. Yn ystod y flwyddyn 1890—ail flwyddyn gweinidog- aeth y Parch R. O. Hughes, yn awr yn Burry Port- casglwyd y swm ardderchog o £ 300 8s 2c tuag at y ddyled. Dyma y swm mwyaf dderbyniwyd at y drysorfa hon yn holl hanes yr eglwys, a gwnawd y oasgliad heb dolli dim ar hawliau eraill yn yr eglwys, oblegid cawn fod cyfanswm y flwyddyn yn 448819s 3c. Dyma record yr eglwys mewn ystyr ariannol. Yn 1896 adeiladwyd ty i'r gweinidog ar y gost o J6513 9a 5ic. Y n y flwyddyn 1904-05 oychwynnwyd dau fudiad gyda'r amcan o hyrwyddo buddiannau ariannol yr eglwys. Un oedd Pwyllgor Trysorfa'r Ddyled (pobI ieuanc) a'r Hall y Pwyllgor Ariannol. Llafuriodd y ddau am rai blynyddoedd yn llwydd- iannus dros ben, a haeddant gymeradwyaeth am y gwaith da wnaed ganddynt yn ddirwgnacb at ddileu y ddyled a chynnal y weinidogaeth- Yn y flwyddyn 1909-ail flwyddyn gweinidogaeth y Parch Ben Davies, yn awr o Landysul—ymgymerodd yr eglwys a glanhau y capel am y tro cyntaf. Costiodd hynny 2320 Os lie. Saif hono eto'n flwyddyn arbennig mewn ystyr ariannol. Cyrhaeddodd y cilsgliadau y swm o £305, yn cynnwys L222 16s He at y ddyled. Haedda 1911 hefyd sylw fel blwyddyn ariannol neill- tuol. Casglwyd at bob achos y swm o £ 393, yn cynnwys £ 212 3s 6c at y ddyled. Yn y flwyddyn honno cofir i Mr Joseph Rees, grocer, roddi hfer i'r eglwys, gan addaw 25 y cant at yr holl gasgliadau tuag at y ddyled y flwyddyn honno. Casglwyd £ 161 Is 6c, ac ychwanegodd Mr Rees yn galonnog y swm o £ 40 5s 6c. 1 symio i fyny, wele restr o brif gasgliadau yr eglwys am y 40 mlynedd :-Cyfanswill benthyciadau X2,969 12s 5c; llogau, £ 2.235 16s 10c; dyled a Hog, 1-5,205 9s 30. Casglodd yr eglwys fel y canlyn at ei gwahanol drysorfeydd :— n Jb c. At y Ddyled. 4,632 11 1 £ At y Weinidogaeth. 4,363 4 1 At y Seddau. 1,250 19 6-21 At y Treuliau Cyffredin 530 14 lIt At y Tlodion 383 5 10J Cyfanswm Casgliadau'r Eglwys £ 11,159 15 7 Trwy gyfrwng Darlithiau a Chyngherddau 770 11 6! Casgliadau at achosion eraill a'r Gen- hadaeth 1,920 8 1 Y derbyniadau tuag at bob achos .< £ 13,850 15 2k Wedi deugain mlynedd o waith caled a phrysur, eto pleserus a bendithiol, cynhaliwyd ein Jiwbili ym mis Mai diweddaf, yn yr un mis ag y sefydlwyd yr eglwys. Gwelwch felly fod yr eglwys yn ddiddyled yn gymharol ieuanc. Dan yr amgylchiadau presennol, pasiwyd mai gwell fyddai i ni gyndal ein Jiwbili mor ddidwrw ag oedd bosibl. Eto gyda llawenydd mawr gwahoddwyd yr eglwys yn gryno i wledd o de ac ymgomio yn y prynhawn, ac yn yr hwyr cafwyd cyfarfod i siarad ac adrodd hanes yr eglwys' o'r cychwyn. Llywyddwyd cyfarfod yr hwyr gan y Parch T. P. Gough, gweinidog yr eglwys. Siaradwyd ar hanes boreol yr eglwys gan Mri W. Williams a Thomas Williams, dau o ddiaconiaid a sefydlwyr yr eglwys. LIenwid pawb a tbeimladau rhyfedd iawn pan fynegai y ddau am dreialon y daith, ond trwy ffydd yn Nuw wedi dod allan yn fuddugoliaethus. Siaradwyd ar ran yr Ysgol Sul gan Mr Joseph Rees, diacon. Gellir dweyd ei fad wedi ei fagu yn yr Y sgol ac wedi caru'r lie a'r gwaith mor angherddol nes rhoi ei hall fryd ar y gwaith da o addyagu to ieuanc yr eglwys mewn llawer cyfeiriad i dir moes a'r bywyd goreu- Siaradwyd hefyd gan Mr John Jones, ein harwein- ydd cerddorol, a Mr W. R. Thomas ar ran y Gobeithlu. Eraill a lafnriasant; chwithau a aethoch i mewn i'w Ilafur hwynt.' Gwyliwn rhag diogi- Bydded i Ysbryd yr lesu feddiannu'r eglwys, a dymunwn am fendith y nef ar y bugail a'r praidd, fel y byddo yma le i gorlannu llawer o'r defaid sydd ar ddisberod. W. K. T., Ysg.