Y Drych

GWALIA HOUSE 2909 Wilcox Street, CHICAGO, ILL. Gwesty Cymreig, Ystafelloedd cysurtw. Prisiau rhesymol. Cartref dymunol i fechgyn Cymru. Ychydig gamrau o gapel Hebron. R. T. WILLIAMI, Percbenog Phone Kedzie 1783.

RHAGORIAETHAU ARIAN PAPYR. Wedi ei Sylfaenu ar Rwymebau yn Dwyn Tri y Cant o Log ar y Safon Aur i'r Llywodraeth. Gan H. W. Evans, Plainsville, Pa. Dios a diwad yw y gosodiad, Pe bu- asai holl arian papyr y wlad wedi eu gosod mewn cylchrediad fel benthyg o drysordy y llywodraeth i amaethwyr, cwmniau rheilffyrdd, a phawb o'r dinasyddion, allai roddi sicrwydd di- gonol am danynt, a chyhoeddi trwy ddeddf fod yr holl arian papyr cylch- redol yn daliad cyfreithlawn o bob dy- led. a bod aur ac arian fel eu bathir i fod o werth cyfartal i'r arian papyr, ni fuasai gan y rhyfel Ewropeaidd un math o ddylanwad niweidiol ar arian- aeth yr Unol Dalaethau. Gwanheid y safon aur trwy fynd i ddyled mewn gwledydd estronol am echwynion ar log ar gyfoeth y wlad hon am o bump i ddeg o weithiau yn fwy na'r aur sydd yn y wlad, fel y mae hawl gyfiawn gan estroniaid ar gwm- niau a phersonau am lawer mwy o arian na'r holl aur yn y wlad, fel y mae galwad am yr aur, yn tynu y safon neu y sylfaen allan o dan yr arian cylchynol. Adeilad ar y tywod yw ein harianaeth bresenol. Tra y byddai arian cylchredol sylfaenedig ar amaethdai, tai byw, rheilffyrdd, glo- feydd, maelfeydd, a holl adnoddau cynyrchiol, fel creigiau.cedyrn yn syl- faen dragwyddol dan yr arian cylch- redol newydd. Rhagoriaeth arall y byddai y safon yn ddigon mawr i gynal digonedd o arian ar gyfer pob angen, gellid cyhoeddi deg mil o fil- iynau o ddoleri o arian, ar haner cyf- oeth y wlad, a bod y dyogelwch yn ,bum doler ar gyfer pob doler ech- wyniad. Byddai y cynllun yn fwy.ystwyth ar gyfer y galwad. Gallai y llywodraeth gyhoeddi digon i gyflenwi y galwad. Ac-wrth natur yr arian, ni fyddai un rhwystr ar ffordd neb, a phawb i dalu eu dyled (pan y gallent. Byddai y ddy- led i'r llywodraeth. Byddai yn sefydlu manteision cyfar- tal i holl ddinasyddion y wlad. Nid oes lie i rydd-gystadleuaeth gyfartal yn y gyfundrefn arianol bresenol. Di- gon o arian yn y Dwyrain am bump neu chwech y cant, a deddfau yn an- nghyfreithloni dros chwech y cant..Y Talaethau Gorllewinol yn cyfreithloni deg y cant er tynu cyfalaf allan yno; personau unigol yn gorfod talu chwech y cant yn y Dwyrain, tra y mae cwm- niau mawrion yn cael arian o wledydd tramor am o dri i bedwar y cant. Ond byddai ein cynllun newydd yn gosod arian o fewn cyraedd pawb am dri y cant, tra bydd y llywodraeth yn talu dau y cant o log i gynilwyr tlawd, y mae hyny mewn ystyr yn dweyd taw dau y cant yw gwir werth arian mewn lie sicr. Trwy helaethu cynllun yr ariandai llythyrfaol, i dalu dau y cant i bawb am eu cynilion, ac echwyna i bawb am dri y cant, sefydlid manteision cyfar- tal i bawb, yna gellid profi gwerth rhydd gystadleuaeth fasnachol. Nid yw yn bosibl i bersonau neu gwmniau bychain sydd yn gorfod talu chwech y cant i'r ariandai, tra mae cwmniau mawrion yn cynal ariandai, a chael arian am dri y cant, i gjstadlu yn llwyddianus a'r corfforiaethau, ond pan ddaw yr arian am yr un llog i bawb, beiddiaf ddweyd y bydd man- teision y dyn unigol galluog yn rha- gori ar gwmniau mawrion, ac yna byddai yn bosibl cael teyrnas Dduw yn y pethau daearol fel yn yr ysbryd- ol. Plant yn yr un teulu yn medd- ianu manteision cyfartal, neu ddefaid yn cael eu bugeilio i bori yn yr un tir o'r bron. Byddai llog cyson ac arian cyfwerth cant yn sefydlu gwerth cy.%)n yn arian y wlad, a byddai swydd-dal y cyflog- edig yn rheoleiddio eu gwerth, wrth y gwaith. Y mae llog yn awr fel cread- ur gwyllt dan reolaeth anturwyr, os bydd. arian yn brin, newidir y llog, neu yn hytrach codir ef; os gor-ddigon- edd o arian, gwesgir y llog i lawr, a thrwy yr arian cyfnewidir gwerth nwyddau o bob math, am hyny, byddai llog sefydlog a digon o arian yn sef- ydlu llwyddiant parhaus. Byddai Hog cyson ag arian cyfwerth yn sefydlu sylfaen gyfiawn dan fas- nach y wlad. Nid oes modd bod yn garedig at weithwyr tlodion tra y mae gofynion cyfalaf yn ymddibynu ar hen drefniadau annuwiol a gormesol ac hunanol. Tueddiadau arianol a chwantau cnawdol yw yr unig allu- oedd" meddyliol sydd yn caniatau dau y cant o log i'r tlawd pryderus, a deg y cant i'r arianwr hunanol. Creadur tlawd yw dyn heb ddeall mawrion dru- gareddau Duw yn natur ar gyfer an- gen dynion, rhoddion Duw i'r plant yw holl adnoddau ein tir. Paham ynte y byddwn mor annuwiol a gorthrymu ein gilydd a,llog uwchlaw enill cyf- oeth y wlad, neu gynydd y trigolion. Cynydd y bobl mewn rhif a dadblygiad yw y galwad, ac y mae yn eglur fod llog uchel yn gorgyfoethogi yr ych- ydig trwy dlodi y llaweroedd, yr hyn wrth natur pethau, sydd yn lleihau y galwad. Pe byddai y bobl yn penderfynu talu holl ddyledion rhyfeloedd ag ar- ian papyr y llywodraeth heb un llog, byddai'r arian yn dreth gyffredinol yn erbyn cyfoeth presenol y bobl, ac yn gorfodi cyfoeth i dalu y draul drwy leihau gwerth cyfoeth yn gyffredinol, felly arbedid y llog ar y draul. Nid oes yr un gronyn o chwareu teg yn y cynllun o dynu y milwyr wrth oedran neu wrth y cant i aberthu eu hunain er amddiffyn cyfoeth y wlad, ac ech- wyna arian a'u talu yn ol gyda Hog blynyddol. Nid bai y plant sydd yn tyfu sydd yn cynyrchu rhyfel, ond pechodau y gorphenol a'r presenol. Yna cyfoeth ddylai dalu y treuliau. Felly, byddai talu dyledion rhyfeloedd mewn arian papyr yn daliad cyfreith- Ion am bob dyled, yn un o'r moddion mwyaf effeithiol i sefydlu heddwch ar y ddaear.

EDNYFED LEWIS. Y TENORYDD. Gan E. Puntan Davies. Gyda hyfrydwch mawr yr wyf yn cyflwyno darlun o'r tenorydd swynol uchod geir er ys blwyddyn neu ddwy wedi dyfod i fyw i Philadelphia, ac un sydd yn ymddangos yn ol ei Iwydd- iant dadgeiniadol eisoes, o ddyfod yn dra enwog yn ein plith. Yn sicr, y mae efe yn dringo i fyny, o ris i ris, er pan y daeth yma, yn dystiolaeth diameuol o ddyfodol llwyddianus. Cafbdd ei gyfiogi i ganu mewn eglwys can gynted ag y daeth yma, ac y mae wedi gorfod ei newid er gwell yn fyn- ycn, hyd nes ei fod yn awr wedi cyr- aedd megys pinacl yr eglwysi sy'n talu y cyflog gyda'r uchaf yn y ddinas, os nad yr ucha,, sef y 2nd Presbyterian Church, 22 AValriiit St. Myned trwy gystadleuaeth a wnaeth am y swydd o dan feirniadaeth Musical Critic y "Ledger," ac enillodd ar brif denoriaid y ddinas, ac y mae' hyn yna ynddo ei hun yn ddigonol brawf am ei swyn a'i allu fel tenorydd o'i- radd flaenaf. Ednvfed Lewis. Os nad ydwyf yn camsynied, gened- igol ydyw o Ogledd Cymru, ond o Ler- pwl y daeth yma at ei ewythr a'i fodryb, Mr. a Mrs. D. Wilson Roberts, o barchus adnabyddiaeth yn ein plith er ys tua 35 o flynyddau. Nid oes gwahaniaeth ai Lerpwlian ai peldio ydyw, y mae fel Mrs. Ambrose o waed coch cyfan Cymreig, er wedi ei geni a'i magu yn Lerpwl. Medr ganu Cym- raeg lawn cystal a Saesneg, gyda llais tenor pur nad yn fynych yn mhlith y goreuon y ceir ei well, ac y mae yn ddarllenwr cerddoriaeth rhwydd a chywir. Y mae yn ddyn ieuanc glandeg, a gwna ymddangosiad llwyfanaidd hardd, disigl a boneddigaidd, fel y mae ynddo bob cyfuniad i wneyd dad- ganwr a fydd o glod a pharch i'w genedl, ac yn enwog yn mhlith yr Americaniaid, a jboed iddo oes hir a llwyddianus, gyda digonedd o synwyr cyffredin yn cydfyned ag ef, oblegid methiant yn y pen draw ydyw pob peth megys heb hwnw. Boed iddo bob amser fod y boss, beth bynag fyddo'r dalent, a bendith y mamau ar ben pawb o'r fath. Yn mlaen iliewn llwyddiant yr elot, Ednyfed bach.

I Y DDIWEDBAJfc MRS. MARY ANN THOMAS. ELIZABETH. N. J. I Gan y Parch. R. Powell. Un o heddychol ffyddloniaid Israel oedd Mrs. Thomas, ac y mae ei choff- adwriaeth yn fendigedig gan bawb a'i hadwaenent hi; a fhiraeth calon sydd ganddynt am dani hi. Merch ydoedd i Edward a Mary Ann Richards o Ran- dirmwyn, swydd Gaerfyrddin; a hi oedd yr hynaf o saith o blant, sef chwe merch ac un mrub. Y mae pedwar o'r merched eto yn fyw. Ganwyd hi mewn ffermdy o'r enw Tynyfoel yn Rhandirmwyn Mawrth 25, 1847, a bu farw yn Wilkes-Barre, yn nhy ei chwaer ieuengaf, Mrs. Owen R. Hughes, y Sul, Mehefin y 6ed, am chwarter i bump y prydnawn, yn y tawelwch mwyaf pan yn ychydig dros 67 o flwyddi oed. Priododd Mrs. Thomas pan yn bur ieuanc a dyn ieu- anc a ddaethai o gymydogaeth gyf- agos iddi o'r enw Lewis Thomas, a ganwyd iddynt chwech o blant, 'sef tair merch a thri fab, pump o'r rhai sydd heddyw yn fyw. Cafodd ei mab hynaf ei ladd ryw bymtheg mlynedd yn ol yn y Red Ash Mines yn Wilkes- Barre, Pa., yr hwn fu yn ergyd trwm iawn iddi hi yn ngyrfa bywyd, oblegid yr oedd yn fab ffyddlon iawn i'w fam. Heb fod yn hir wedi i Mary Ann Richards a Lewis Thomas ymbriodi a'u gilydd yn Rhandirmwyn ymfudasant i'r wlad hon gan ymsefydlu yn Wilkes- Barre, lie y treuliodd weddill ei hoes gyda'r eithriad o bedair blynedd a dreuliodd hi yn Elizabeth, N. J. Fel llawer o'r hil ddynol gwelodd ami a blin gystuddiau. t Pan tua 40 oed collodd ibriod ei hieuenctyd gan adael yn ei gofal chwech o blant. dau o ba rai oedd yn ieuainc iawn; ac fel y cry- bwyllasom, yn mhen rhai blynyddoedd ar ol hyny, collodd ei mab hynaf, Ed- ward, drwy ddamwain. Ergydion trymion iawn fu v rhai hyn iddi hi. a diau yn anuniongyrchol iddynt fyrhau ei hoes hi. Ymladdodrl frwydr bywyd yn dda. a ohododd ei phlant yn an- rhydeddus, gan siorhau iddyn r- bob peth oedd yn angenrbaid bywyd, ac y mae narch ei nhlant iddi hi yn awr yn ddiderfyn. Dvmor yn ol. er mwvn bywiolaeth well i'r plant symudodd i N. J.. ond yn Wilkes-Barre yr oedd ei chalon hi: ac er mwyn mwynhau Jiwbili sefydliad yr achos Methodist- aidd Cymreig yn y dref hono, daeth i fvny o New Jersey, Mai 29, ac ar ei fford(I i'r canel—Methodistaidd — i sryfarfod y Jiwbili. foreli Sul cafodd ergyrl trwm o'r parlys. Yn mhen ych- ydig ddvddiau ar ol hyn, cafodd er- gyri arall yr hwn a fu yn angeu iddi. Ddydd Mercher, Mehefin 9fed, ym- gasglodd tyrfa fawr o wyr a gwrag- edd bucheddol i gladdu ei gweddillion y rhai a osodwyd i orwedd yn ymyl gweddillion priod ei hieuenctyd yn nghladdfa gyhoeddus y dref. Cynal- iwyd gwasanaeth crefyddol iddi hi yn nghapel y Methodistiaid ar Brewer Hill, lie y bu hi yn aelod ffyddlon am Y rhan fwyaf o'i hoes, Mehefin y 9fed; pryd y pregethwyd yn effeithiol a tharawiadol gan y Parch. R. R. Dav- ies, gweinidog newydd poblogaidd yr eglwys, oddiwrth y geiriau "Bydd ffyddlawn hyd angeu, a mi a roddaf i ti goron y bywyd," a chanwyd amryw emynau yn y gwasanaeth cyfaddas i'r amgychiad. Gorphenwyd y gwasan- aeth wrth y bedd drwy ganu yr emyn arferol gan y Cymry, "Bydd myrdd o ryfeddodau," &c. Yr oedd ein chwaer yn aelod cref- yddol gyda'r Methodistiaid drwy ei hoes, ac yn gymeriad dilychwyn yn yr eglwys. Yr oedd iddi hefyd air da gan ibawb a chan y gwirionedd ei hun. Hyderwn y bydd ei phlant oil yn deil- wng o honi. Ei hunig a'i hoff bapyr oedd y "Drych," yr hwn a ddarllenai gyda bias bob wythnos. Ffarwel bell- ach, fy chwaer anwyl a da, "Cu iawn fuost genyf fi." Huned yn dawel. Duw fyddo yn nodded i'w phlant trist ac i'w chwiorydd galarus ydyw ein gweddi daer.

CYFAE.F0B BCSBARTH BWYREIN- IOL CYM AT"ri" Y GrORLLEWIN. Adroddiad y Parch. R. T. Richards, Ysgrifenydd. Cynaliwyd yr wyl hon eleni yn Wil- liamsburg, la., Mehefin 4-6, 1915. Dechreuwyd gan James C. Morris, Cotter. Darllenwyd cofnodion y Cyf- arfod Dosbarth diweddaf, a chadarn- bawyd hv/ynt. Llywyddwyd y cyfar- fod cyntaf gan Humphrey Richards, Washington, la. Etholwyd y swydd- ogion canlynol: Llywydd, Parch. L. W. Morris, Williamsburg; ysgrifen- ydd, Parch. R. T. Ricliards, Cotter; trysorydd, Robert Evans, Salem. Der- byniwyd y Parch. J. Parry Jones yn aelod o'r Cyfarfod Dosbarth ar sail ei lythyrau cymeradwyol o Gymru. Gwahoddwyd i gydeisteddiad a ni y Parch. H. W. Owen, Lime Springs, la., a Henry Davies, Salem. Ar ol anerchiadau byrion ymarferol gan y Llywydd (Mr. H. Richards), a rhai o'r cynrychiolwyr, aed at y mat- erion eglwysig canlynol: Ceisiadau am gymorth oddiwrth eg- lwys Williamsburg ac eglwys Dawn, Mo. Cais o eglwys Bethel, Cotter, am y Gymanfa y flwyddyn nesaf, 1916. Cymeradwyaeth o eglwys Salem i or- deinio y brawd J. Parry Jones yn y Gymanfa nesaf yn Wymore, Nebraska. Pasiwyd fod y Cyfarfod Dosbarth yn awgrymu i eglwys Salem, Long Creek, y priodoldeb iddynt gynal y Cwrdd Dosbarth yno y flwyddyn nesaf. Siaradwyd ar gyflwr ysbrydol eg- lwysi y cylch gan Mr. J. C. Morris, Bethel; Parch. T. W. Morris, Wil- liamsburg; a Robert Evans, Salem. Dewiswyd y pwyllgorau caniynol: Pwyllgor Afiechyd a Marwolaethau, Parch. T. W. Morris; T. T. Parry a'r Parch. J. P. Jones. Pwyllgor Cenadol, Robert Evans, Salem; J. C. Morris, Bethel, a W. W. Williams. Pwyllgor Dirwestol, Parch. R. T. Richards, Bethel; Thos. R. Williams, Robert L. Parry, H. Richards. Etholwyd yn gynrychiolwyr i'r Gymanfa nesaf: Robert L. Parry, Williamsburg a James C. Morris, Bethel. Dewiswyd fel eilydd Robert Evans, Salem. Yn ail eisteddiad y Cyfarfod Dos- barth brydnawn Sadwrn cyflwynwyd i sylw adroddiadau y gwahanol bwyll- gorau fel y canlyn: 1. Adroddiad, Pwyllgor Afiechyd a Marwolaethau. Fod llythyrau o gyd- ymdeimlad i gael eu hanfon gan yr ys- grifenydd i'r rhai canlynol: Mrs. J. D. Evans, Williamsburg, ar farwol- aeth ei phriod, yr hwn oedd yn swydd- og ffyddlon o'n heglwys yma. Dym- una'r Cyfarfod Dosbarth adferiad fbu- an i Mrs. Evans o'i chystudd. Mri. R. L. Parry a T. T. Parry, Williamsburg, ar farwolaeth eu mam Mrs. Maria Parry. John Davies. Bethel, ar far- wolaeth ei chwaer, Mrs. Rachel Ed- wards. Hefyd a'i phriod Evan Ed- wards, Cotter. Drwg oedd gan y Cyf- arfod Dosbarth dfieall am waeledd Mr. Edwards. Eiddunir iddo adferiad buan. Gofidiai'r Cyfarfod Dosbarth am absenoldeb y Parch. Hugh X. Hughes, Dawn, Mo., o herwydd gwael- edd, a phasiwyd yn unfrydol i anfon cofion cynes ato, a dymuniadau da am ei adferiad. 2. Adroddiad y PwyIIgor Cenadol. Gan fod cynifer o frodyr a chwiorydd yn Williamsburg a'r gymydogaeth nad ydynt yn gallu mwynhau yr Efengyl yn yr iaith Saesneg, ac mai yr unig obaith iddynt mwyach i gael moddion Cymreig ydyw trwy barhad yr eglwys Fethodistaidd, yr ydym fel pwyllgor yn cymeradwyo cais yr eglwys am gy- morth genadol. Gan fod yr Hybarch. H. X. Hughes wedi myned yn mlaen mewn dyddiau ac ar derfyn gwaith y dydd. yr ydym fel pwyllgor yn cym- eradwyo cais eglwys Dawn hefyd am help cenadol. 3. Adroddiad y Pwylleror Dirwest- ol. Fod y Cyfarfod Dosbarth yn mawr lawenhau yn y llwyddiant an- nghyffredin sydd ar Ddirwest ar hyn o bryd yn Nhalaeth Iowa. Ein bod fel Cyfarfod Dosbarth yn llangvfarch y weinidogaeth wladol ar y rhal-olygon dysglaer sydd genym am Wahardd- iaeth cenedlaethol yn y dyfodol agos. Tra yn gofidio yn ddwys o herwydd y Rhyfel ofnadwy sydd yn Ewrop, yr ydym yn diolch i Dduw fod yna addewid o Iwyddiant digymar a buan dirwest a sobrwydd cydgenedlaethol. Ein bod yn gwasgu ar holl aelodau eg- lwysig y Cyfarfod Dosbarth i lwvr- ymwrthod oddiwrth yr arferiad pech- adurus o yfed diodydd meddwol. Fod cymeradwyaeth wresog yn cael ei rhoddi i ymdrech ddi-ildio y Senator Clarkson (Cymro o darddiad) o blaid dadwneyd y Mulct Law. Pleidleisiodd y Cyfarfod Dosbarth yn unfrydol yn ffafr y 'ceisiadau a'r penderfyniadau uchod a gyflwynwyd i sylw. Cafwyd eneiniad ar y Seiat Gyffredinol brydnawn Sadwrn; y mater gerbron ydoedd, "Cadwraeth y Sabboth. Agorwyd yr ymddyddan gan y Parch. H. W. Owen, Lime Springs, a siaradwyd gan amryw o'r brodyr". Pregethwyd gan y Parch. H. W. Owens, J. T. Jones, Salem, a R. T. Richards, Bethel. Cafwyd Cyfarfod Dosbarth rhagorol yn mhob ystyr. Da yn wir oedd bod yno. Pasiwyd pleidlais o ddiolchgar- weh i eglwys Williamsburg am eu croesaw. Gohiriwyd hyd alwad y llywydd.

T TY AR Y TYWOD Hanes dyn a feddyliai fwy o hono ei hun nag o'i Arglwvdd; "gwr ffol, vr hwn a adeiladodd ei dv ar v tywod." Gan Iolo Felyn (Blaencowin.). (Parhad Penod VI.). Cododd Abel yn uchel yn y lie new- ydd; yn benaf yn herwydd ei hyawd- ledd. Ymddengys nad yw dysgeid- iaeth, gras na moes yn hanfodol i bre- gethu yn nerthol a chymeradwy; oblegid y mae engreifftiau o bregeth- wyr grymus heb y tri. Ni fwriadwn ddweyd yn gyhoedd fod Abel yn ddyn drwg, am y rheswm ei fod yn athrod dweyd y gwir am ddynion yn safle Abel. Feallai mai y peth goreu yw gadael i'r darllenydd farnu drosto ei hun, gan ei gyngori i gadw e- ben yn nghau. Ond fodd bynag, y mae llawer o orchwyliaethau yn ymarfer- adwy heb foes. Y mae crefftwyr da yn ami yn anfoesol; ceir cantwvr, act- wvr, a chelfwyr godyiog yn anfuch- eddol; a cheir pregethwyr ffraeth yn annuwiol. Gellir dweyd y gwir am ddosbarth o bobl heb syrthio i afael cyfraith athrod. Y cyfiawn, y rhin- weddol. yr anrhydeddus ac felly yn y blaen sydd yn rhaid iddynt wrth foes. Cyll y cyfryw eu cymeriad yn y man y ceir hwy heb ras ac heb foes! Y greff,t- neu y gelf uwchaf yw bod yn bur, oblegid cydgyferfydd gras a dai- oni ynddi. Yn ei le newydd daeth Abel i gyffvrddiad a dyn un diwrnod a rodd gyfeiriad newydd i'w fywyd. sef y Parch. J. Jevons Jones, D. D., a'r hwn y cafodd ein harwr ymgom faith a dyddorol. Dangosodd Dr. Jones iddo ragoroldeb addysg yn America, yn nghyd a'r cyfleusterau i fechgyn tlawd enill graddau anrhydeddus. "Y mae y mynediad i fewn i'r coleg- au yno yn is a'r dyfodiad allan yn uwch nag yma gyda chwi" ebe y Dr. "Beth feddvliwch wrth hyny?" go- fynai Abel. "Well, this way," ebe y Dr.; "y mae yno ddrws agored i'r rhai yn gwy- bod ychydig: a deuant allan wedi eu hurddo yn uwch nag yma, neu unrhyw wlad yn Ewrop." "'Rwyf yn deall," ebe Abel, "y go- fynir yn y wlad hon, yn Lloegr ac Ys- gotland. am gryn wybodaeth er cael mynediad i'r colegau uwchaf, a dys- geidiaeth ddiameuol cyn cael graddau: a yw yn wahanol yn America, gyda chwi?" gofynai Abel. "Certainly," ebe y Dr. gyda gwawd, "Nid gwybodaeth ddylai fod yn cym- wyso dyn i ysgol, eithr yr ysgol i wy- bodaeth: ac felly yn America rhoddir ysgol i ddyn er ei wn,eyd i wybod." "Y mae rhywbeth yn hyny," ebe Abel. "Assuredly, ebe y Dr.; "ac yn ein gwlad fawr ni acw, wedi i stywdent fynychu athrofa neu goleg am nifer penodol o dymorau, graddir ef; nid am ei fod yn ddysgedig, ond am y dylai fod, yn ol yr amser y bu wrthi." "Ie," gofynai Abel, "ond tybier nad yw yn dysgedig, wedi y cwbl?" "My dear sir!" ebe y Dr. gyda graddau o ddiffyg amynedd, "byddai nacau ei urddiad yn ddianrhydeddiad ar y sefydliad. Amcan y coleg yw cyfranu gwybodaeth, ac y mae yn enill clod drwy urddo y nifer fwyaf yn bosib." "A urddir rhai heb fod mewn coleg, o gwbl? gofynai Abel. -"It's this way, exactly," ebe y Dr. "Lie y gwelir dyn defnyddiol yn ceisio. gwneyd y peth sydd yn iawn (the right thing, as the Yankee says), ni phetrusir rhoi urddenw neu ddau iddo er mwyn 'prestidj,' gan mai y ffordd i gael pobl i barchu dysgeidiaeth dyn yw cael rhyw brifysgol (y mae ein hvsgolion ni, gan mwyaf, yn brif- ysgolion) i osod arwyddluniau dysg ar ol ac o flaen ei enw. Beth wyr y bobl gyffredin am ddysg per se, oddi- gerth ei roi mewn sypynau arwydd- nodol fel D. D., Ph. D., &c. Yn y ffurf- iau dwysedig hyn yn unig y medr y 'bobl ei gwerthfawrogi. Yma, yn y wlad hon, rheolir pethau yn ormodol gan ryw exclusiveness; gyda ni, yn ol y Declaration of Independence, every- body is created equal and everybody gets an equal chance. I tell you, America is the poor man's paradise. Os y bydd dyn yn rhy dlawd (yn wy- bodaethol) i gael dysgenw, gall ei gael ar y bargain counter am rywbeth neu ddim." PENOD VII. Ni newidia croesi y Werydd y natur ddynol. Gan fod y fordaith dros y Werydd wedi ei desgrifio mor fynych yn ystod y ganrif aeth heibio nes nad yw yn ddichonadwy dweyd dim newydd. a dyddorol, felly brysiwn i gyfarfod a'n harwr yr ochr arall i'r llyn. Pan yn ysgrifenu ymweliadau ag America, dy- lai pawb vmgadw rhag darlunio y croesiad, eithr cyfeirio y darllenydd yn ddioed at a ysgrifenwyd eisoes yn llyfr cronicl ymfudiaeth. Wedi brysio i westy Cymreig yn New York, cael vmolchiad a chysuron gwareiddiad ar dir sych, rhoddwyd Abel ar fwrdd y tren, a chyn y boreu yr oedd wedi cyraedd Welshtown, lie yr oedd i wasanaethu dranoeth, sef y Sabboth. ac o'r hwn le yr oedd i gy- cbwyn ar daith bregethwrol drwy dal- aethau y Gorllewin. Fel rheol, trefnir y teithiau hyn gan ddau neu dri o weinidogion cynefin a daearyddiaeth grefvddol y wlad. Ymgvmera un a gofalu am yr yrfa o'r Werydd hyd Pittsburg: yna estynir ef dros yr afon i ofal un hyddysg rhwng afon Ohio a Chicago: cvmerir ef mewn IIaw oddi yno hyd lanau'r Mississippi; ac os y teimla fel myned i ben eithaf v wlad. hebryngir ef dros Gamfa y Mvnvdd- oedd Creigiog i ofal un cyfrifol ar y llechweddau yn gwynebu machludiad haul. Tebyg ar fyr y bydd yr ynys- oedd Philininaidd yn bellafnod a thro- bost y daith. Foreu Sabboth yr oedd y capel yn orlawn o wrandawyr astud. Y mae y Cymry yn hoff iawJJ. o bregethwr "dyarth." Yr oedd mwy fyth yn nghyfarfod yr hwyr. Yn y boreu, pre- gethai oddiar Math. 18: 18; ac yn yr hwyr am y gareg a dOJWYd o'r myn- ydd. Pregethodd yr un dwy bregeth ar hyd ei holl daith gyda'r gwahan- iaeth o gyfnewid eu trefn. Yn y boreu, ceid ef yn rhwymo a rhyddhau a'r gareg yn ymdreiglo; ac yn yr hwyr y gareg yn ymdreiglo yn gyntaf ac yna y rhwymo a'r rhyddhau. Yn y lie nesaf eto ffynai trefn arall. 0 dalaeth i dalaeth y clywid yr un son o hyd am y gareg yn ymdreiglo, &c., &c. Cof genyf am un ,aeth a'r Publican a'r Pharisead ar hyd y Gorllewin gan ddy- chwelyd yn ol gyda hwy i'r Hen Wlad. Ddydd ar ol dydd, ac o le i le v par- haodd Abel i bregethu hyd nes y de- chreucdd deimlo blinder a diflasdod yr un peth o hyd. O'r diwedd daeth i bentref yn Ohio, lie y daeth i gyffyrdd- iad a chymeriad a'i dyddorodd yn ddir- fawr, sef Shon Ifan Ddafvdd, engraifft o'r Cambro-American, yn yr hwn yr oedd yr oruch-adeiladaeth America-n- aidd wedi ei gosod ar y sylfon Gym- reig. Er yn y wlad er's haner canrif, yr oedd yn Gymro trwyadl o feddwl, end yn lanci o eneiniad. Yn nhy y gweinidog, ar ol y bregeth. ar nos Tau, y cymerodd yr ymgom le rhwng Shon ac Abel. "Yr ydych yn gwybod ein troion yn lied dda," ebe Abel. "Wel, ydym," ebe Shon: "yr ydym yn dylyn eich gyrfa ar wyneb ein papyr Cymraeg. Y mae efe fel cloch am wddw'r fuwch, yn dadgan symud- iadau y pregethwr drwy anialwch y weinidogaeth yn America." "0, ie, y 'Drych,' onide?" ebe Abel. "Yr ydych yn gwybod llawer drwy y 'Drvch,' gyda rhoi pwyslais ychydig yn wawdus ar y 'Drych.' "Nid cymaint am yr Hen Wlad ag y dymunem lawer pryd. Rhydd hanes ambell i ddamwain Gymreig, yn nghyd a dwy res o farwolaethau Gogledd a De, sydd yn dangos i ni eu bod yn para i farw yn Nghymru fel gynt. Credwn fod yno fwy yn marw, serch hyny, nag sydd o hanes yn y 'Drych.' Wedi'r cwbwl, ychydig o oleuni geir ar gyf- lwr yr Hen Wlad yn gymdeithasol a chrefyddol. Ychydig o ddyddordeb sydd yn mywyd Cymru i ni yma. Nid yw newvddiaduron Cymru o fawr cy- morth ini yn addysgiadol a gwleid- yddol. (I'w Barhau). ———— ————

EISTEBBFOT FFAR Y BYD A'R ARDDANGOSFA. I Gan H. J. Lloyd, Gohebydd dros y Panama Pacific Exposition Co. Dal i gynyddu mae rhagolygon a 'brwdfrydedd yr Eisteddfod yn San Francisco-mae y wlad hefyr. yn. gyff- redinol yn cyfranogi o'r un dyddordeb. Mae Pencadlys yr Eisteddfod yin lie prysur o'r Ysgrifenydd i layo. ;hyd yr "errand boy." Croesawir yelWyr i alw i mewn, ac yn bleser caiun gan y swyddogion ateb cwestiynau a goheb- iaethau yn nglyn a hi neu y Ffair. Mae cysylltiad yr Eisteddfod a'r Ffair yn sicrhau y bydd pob gwybodaeth a roddir yn swyddogol ac i ddybynu- arno; a dalier sylw fod y swyddfa wedi ei symud i'r Exposition Auditor- ium, Civic Center, San Francisco, er mwyn hwylusdod, yn neillduol adeg cynaliad yr Wyl (yn yr Auditorium enwyd y cynelir yr Eistedddfod). An- fonwch eich trybini i'n llaw a cha ei wastadhau rhag blaen, ac os nad ydych yn hollol foddlon dowch yma yn bersonol a byddwch ar ben eich digon. Mae dygwyddiadau diweddar yn y byd cerddorol yn ein mysg yn llefaru yn ddigamsyniol am chwaeth uchel y Gorllewin. Llanwyd y Festival Hall ddeuddeg gwaith i wrando ar y Boston Symphony; cynulliadau mawrion hef- yd yn mwynhau treithganau Handel, Haydn a Mendelssohn. Yr Eisteddfod ydyw yr atdyniad mawr nesaf, ac yn wir prif atdyniad cerddorol y Ffair, ac fe'i cefnogir nid yn unig gan ein cen- edl ni, ond cenedloedd eraill yn ogys- tal. Mae'n syndod y modd y cymerir gafael ynddi gan drigolion ein Tal- aeth; fe'i cefnogir gan wyr dylanwad- ol, o bob pen i'r Dalaeth-mae y Bwrdd cyfarwyddol yn llawenychu wrth fwrw trem tros y rhagolygon, a chredwn yn ddiysgog pan gyraedda wythnos ddiweddaf Gorphentif y bydd amgylchiadau yn cydgyfarfod gorona ein hymdrechion, a dysgwyliadau ei charedigion tu hwnt i'n gobeithion goreu. Mae y Ffair yn myned well-well bob dydd. Os oes gwendid ynddi mae yn ei llawnder. Mae y Manufacturers Palace yn denu miloedd yn ddyddiol- yr atdyniad ychwanegol ydyw yr Ital- ian exhibit-statuary o'r radd flaenaf; o George Washington ac Abraham Lincoln i lawr at y crwtyn yn gwerthu matches. Mae purdeb y mynor ac ys- brydoliaeth y lluniwr yn cyduno yn brydferth—nid lie am fynyd neu ddau ydyw hwn, ac os oes IIygaid i weled y drychfeddyliau, a sgil yn y llaw yn cydfyned—bydd yn gyrchfan drachefn a thrachefn, ac felly yn y blaen. Mae'n ofid, fodd bynag, weled yr elfen fasnachol yn codi ei phig yn mysg y ceinion clasurol hyn. Mae diffyg lie yn eu gwasgu at eu gilydd yn ormodol, a'r cyferbyniad i raddau yn colli. Hef- yd "Sold, sold, sold," ar braidd yr oil, eto mae'n eglur fod y Dwyreinwyr yn feddianol ar farn sydd gymwys i wa- hanu y gwir oddiwrth y gau. Mae pum acer a thriugain o le wedi ei neillduo i'r "Zone," yma y ceir di- grifwch o bob dychymyg. Gwarchod ni, dyma le am hwyl. Ie, am addysg a goleuni hefyd; cyngorwn bob ym- welydd i beidio ymadael heb weled y Panama Canal, mae ar scale o bum acer, a'r esboniad goreu ar yr antur- iaeth o'r tu allan i'r gwreiddiol. Un arall ydyw y "Creation;" mae'n ar- dderchog, yn eangach, ac yn meddu gweddau newydd na roddwyd o flaen y cyhoedd o'r blaen. Pregeth reit dda ar Genesis y benod gyntaf. Un arall yd- yw y Grand Canyon. Os nad ydych wedi gweled y Canyon ei hun-mae hwn yn rhyfeddol gwerth y pris bych- an ofynir i fyned i mewn. Eto, Yellowstone Park-hwn o bosibl ydyw y miniature goreu gynygiwyd ar y Pacific slope neu ryw ran arall o'r wlad. Mae wedi talu am dano ei hun eisoes, yr hyn ddengys y gefnogaeth dderbynia, ac a haedda. Mae llawer o bethau dyddorol eraill ar y Zone, ond sylwn arnynt hwythau cyn ho hir, a chawn gyfle feallai i'w gweled gvda'n gilydd.

fur o wahaniaeth yn eu hysgar. Ond, nis gellir chwareu heb arweinydd. Ac y mae hwnw, yn y cylchoedd bychain hyn, yn sicr o ddod i'r amlwg. Medda ryw ddawn nad ydyw gan y gweddill; rhywbeth sydd yn ei wneyd yn boblog- aidd. Gwrandewir ar ei eiriau, a rhoddir ufudd-dod i'w orchymynion. "Y plentyn yw tad y dyn." Darllener hanes arweinyddion, hen a diweddar, a gwelir eu bod yn rhoddi awgrym o'r peth oedd ynddynt yn mhlith eu cyf- oedion pan yn blant. Yr oedd y "gamp" ynddynt o'r deohreuad. Hwy oedd yn enill y blaen mewn rhedeg, ymryson, a direidi diniwed boreu oes. Ac mor boblogaidd oeddynt yn y cylch bachgenaidd hwnw! Dichon fod rhyw nifer yn eiddigeddu, ac yn cenfigenu; ond yr oeddynt yn y lleiafrif, ac yn cael eu hadnabod gan y Ileill. Y mae yr "arweinydd," fel rheol, wedi ei eni felly. Ac y mae hyny yn dod i'r golwg yn myd y chwareu, a'r dysgu, yn ngwanwyn cynar bywyd. Dichon fod eifhriadau. Gwelir tyst- iolaeth i'r perwyl yma mewn ambell fywgraffiad. Rhoddir pwyslais ar y ffaith nad oedd y "gwrthrych"—neu "ein harwr"—yn debyg i blant yn gyffredin. Yr oedd rhyw elfen neill- duedig yn ei nodweddu. Pan fyddai plant yr ysgol yn chwareu, byddai ef mewn rhyw gongl ddystaw yn darllen ei lyfr. Felly wir! Prawf o athrylith yn ei blagur; v meddwl yn dechreu ymweithio—dydd y pethau bychain. Y mae plant felly wedi bod, a dichon iddynt dyfu yn ddynion dysgedig, ac enwog, mewn rhyw linell o efrydiaeth. Ond ni ddaethant yn arweinwyr y bobr. Gallwn gymeryd ein llw, o'r braidd, fod pob arweinydd gwirionerld- ol wedi bod yn enwog am "chwareu" pan yn fachgen. Ac y mae afiaeth bywyd yn aros ynddynt o hyd. Dy- ddorol ydyw hanes ein milwyr ar y Cyfandir yn chwareu'r bel droed y tu cefn i'r gwarchffosydd. Dyna'r bech- gyn fydd wrthi, dranoeth, yn cyflawni gwrhydri yn y llinell dan-y firing line. Nwyf bywyd sydd yn troi yn ddewr der, ac yn ddyfalbarhad. Oni ddywed- wyd mai ar gae chwareu ysgol Eton yr enillwyd brwydr Waterloo? Yr oedd y bechgyn wedi ymarfer a phethau oedd yn dadblygu eu cyrff ac yn gloe- wi eu meddyliau; ac wedi dysgu "cy- meryd a rhoi" yn ddidramwydd. Dyna un peth y mae'r plant yn ei ddysgu wrth chwareu-peth pwysig iawn. Pan fo un wedi bod yn drwstan, fe chwardda y lleill yn iachus. Hwyrach y tyr efe i grio. Dyna fel y gwnaeth un o'r plant sydd dros y clawdd i mi, ychydig fynydau yn ol. Yr oedd wedi methu gwneyd rhyw gamp fawr (!), a dechreuodd grio. Ond ychydig o gydymdeimlad a gafodd gan y lleill. "Yr hen beth gwirion!" ebai nifer o leisiau iach. "Tyrd i'r fan yma, a thria eto." Cyngor campus, ac y mae plentyn yn ddigon ystwyth i'w dderbyn. Ac wedi "Treio eto" daw heulwen i'w lygad, a phobpeth i'w le. Dyna sydd yn an- dwyo defnyddioldeb llawer o ddynion da, mewn gwahanol gylchoedd. Nid ydynt wedi dysgu "cymeryd a rhoi:" nid oes dim humour yn eu meddyliau. Os collant "gynygiad" mewn pwyll- gor—dyna'r byd ar ben. Y maent am daflu pob peth i fyny ar unwaith. Ed- rychant yn gibog a sarug, ac nis gellir eu cael i wneyd dim. Bendith i am- bell un o'r brodyr, sydd yn tram- gwyddo o herwydd tipyn o feirniad- aeth ddiweniaith fuasai cael eu gosod I yn mhlith y plant, a chlywed y dded- fryd a basiwyd ar y bachgen oedd wedi "pwdu" ar ganol chwareu—"Yr hen beth gwirion!" Y mae difrifwch yn elfen werthfawr ac nid oes fawr o rym mewn bywyd oni fydd difrifwch yn ei waelodion. Ond gall dyn gymeryd pethau yn rhy ddifrifol yn eu perthynas ag ef ei hun. A phan wneir hyny, tebyg y daw siom- iant, a gall hwnw droi yn chwerwder yn ei ysbryd ef ei hun. Dysgwylia i eraill gyfranogi o'i ddifrifwch ef; meddwl yn fawr o'i eiriau, ac o'i weithredoedd. Nid ydyw hyny yn dy- gwydd. Darllenais am dduwinydd, ac eeboniwr, ryw dro, wedi bod yn tra- ddodi cyfres o bregethau ar lyfr y Dat- guddiad. Elai o'r addoldy un noson —noson dywyll iawn. Clywodd ddau ddyn yn siarad a'u gilydd— "Mae hi'n dywyll ofnatsan," ebai un. "Ydl," meddai'r llall, "yn dywyll fel y fagddu. Ond dydi hi ddim mor dywyll a phregeth y dyn ene ar y Dat- guddiad! Clybu y pregethwr y sylw, ac ni lefarodd mwy ar weledigaethau loan y Difeinydd. Gresyn'oedd hyny! Nid oedd sylw y dyn yn haeddu ystyriaeth o gwbl. Dichon nas gwyddai efe ddim am lyfr y Datguddiad, ac eithrio y "pedwar anifail," ac un o honynt yn; debyg i lo! Yr oedd y duwintdd yn cymeryd pethau yn rhy ddifrifol, a buasai ychydig ronynau o humour yn gwrthweithio y feirniadaeth ddam- weiniol hono yn y tywyllwch. Dyna brofedigaeth ami i awdwr- boed fardd neu lenor. Y mae yn syn- led yn rhy ddifrifol am bwysigrwydd ei waith. Nis gall oddef beirniadaeth heb ddigio, a thybied fod y beirniad yn coledd rhyw deimladau annghared- ig tuag ato ef. Y mae "adolygiad" anffafriol wedi gyru ambell frawd i ddyfnderoedd y pruddglwyf. Teimla fod cestyll ei obeithlon wedi eu chwalu i'r llawr. Ysgrifena at ei gyf- eillion i fynegi ei dristwch, ac apelia am eu cydyradeimlad. Gwell fuasai iddo daflu ei hun i fyd chwareu y plant, ac yna cawsai yr un cyngor ag a roddwyd i'r bachgen y soniais am dano—"Yr hen beth gwirion! Tyrd at y gamp, a threia eto." Gwn am awdwr cryn nifer o lyfrau gweddol boblogaidd; ac, un boreu, derbyniodd bamphledyn rhwysgfawr, mewn iaith ac ymadrodd, yn rhoddi rhestr o'r llyfrau sydd yn werth eu darllen, yn yr iaith Gymraeg, yn y cyfnod presenol. Nid oedd dim a ys- grifenodd efe ar y rhestr. A ddigiodd y dyn? Dim o'r fath. Gwelodd ochr ddigrifol y drafodaeth. Cofiodd mai "Mathew oedd yn eistedd wrth y doll- fa" hono, ac yr oedd hyny yn esbonio pob peth! Y mae'r plant wedi fy ffeindio. Daethant i ben y clawdd i edrych ar- naf. "Be ydach chi yn ei wneyd?" ebai un—yr "arweinydd," mae'n debyg. "Ysgrifenu," meddwn. "Ysgrifenu ar holide?" A dyna bwff o chwerthin-ha! ha! Aethant ymaith felly, a chlywais y sylw o'r pellder— "Gwirion, ynte! 'Sgrifenu ar holiriel Ha! Ha! "-O'r "Faner."