The Carmarthen Journal and South Wales Weekly Advertiser

Y CYMRY FEL CELFYDDYD-WYR. Mae y diffyg o yspryd anturiaeth nydd yn ncdweddiadol o honom fel cenedl, fel y sylwyd yn barod, yng nghyda phrinder llaw-weith- feydd yn ein gwlad, yn peri nad yw y galwed- igaethau a'r cyfleusderau i ennill bywolaeth yn ein mysg ond ychydig ac unrhywiog iawn. Fel hyn, gorfodir ni i gerdded yr un llwybr sathredig a'n hynafiaid, ac yn wir, mawr ar- swydwn rhag cael ein gorfodi i sanga modfedd ar dir dieithr, a.c anadnabyddus i IlL Ym- foddlonwn ar forwrio ychydig gyda'r- glenydd yn ein badau bychain ein hunain, on d ychydig o honom a geir yn ddigon eon i antiirio allan i'r cefnfor anadnabyddus i d darganfod bydoedd newyddion. Os nad ydyw hanesydd- laeth yn ein cam-hyspysu, yr osdd ein hynafiaid ym mysg y genedl fwya.f gwrol a beiddgar yn y byd. Nid yn unig daliasant eu tir am ddegau o flynyddau yn erbyn holl allu y Rhufeiniaid, ond ar yr un adeg yn flaenorol i hyny, cludasent eu harfau budd- ugoliaethus at furiau dinas Rhufain ei hun. Ond ymddengys ein bod ni yn yr oes hon wedi ein meddiannu a rhyw lwtrdra anesgus- odol, fel y mae arnom ofn ein cysgod, ac yr ydym wedi myned mor wasaidd fel ag i wneyd ymddiheuriad am ein bodolaeth o gwbl; oblegyd pan y derbyniwn ychydig gydna- byddiaeth ar ran y Llywodraech yn y ffurf o rodd fechan at ein prif-ysgolion, neu rywbeth cyffelyb, yr ydym yn rhy dueddol i ystyried hyny yn fwy o fater o ffafr nag o gyfiawnder a hawl. Y mae yn bryd i ni bellach os am gael ein parchu gan eraill, gymmeryd safle uwch a mwy annibynol. Y mae yn Hawn bryd i ni bellach hefyd dori allan i ni ein hunain dir newydd mewn masnach a chel- fyddyd, os ydym yn meddwl sefyll yn gyf- ochrog a'u cymmydogion yn rhedegfa fawr bywyd gwladwriaethol. Yn yr ystyron hyn, cenedl hynod o geidwadol ydym. Gyda golwg ar y gwahanol gelfyddydau, megys amaeth- yddiaeth, er esiampl, mor ymlyngar ydym wrth ddulliau ein hynafiaid o drin eu tir, ac mor anhawdd ein symmud i fabwysiadu y gwelliantau diweddar a wnaed yn y gelfydd- yd, gan ymfoddloni ar wneyd yn ogystal, heb gofio mai rhagori ydyw arwyddair yr oes yr ydym yn byw ynddi. Dilynir yr un galwed- igaethau mewn teuluoedd o oes i oes. Os saer fydd y tad rhaid dwyn i fyny y mab i'r un grefft, boddlon neu beidio ac os amaethwyr fydd y rhieni, rhaid ymdrechu am dyddyn os yn ddichonadwy i bob un o'r meibion, a hyny ar draul eu hanner newynu ar greig-leoedd llymion Cymru fynyddig. Yr ydym yn gwybod am rai ardaloedd yng Nghymru lie mai bron unig uchelgais eu bechgyn ieuainc ydyw myned yn ysgolfeistri. Ac am Sir Aberteifi, y mae hi yn enwog trwy'r blynyddau am fagu offeiriaid, a chreaduriaid pedair-troediog na enwir mohonynt yma. Os mai tri mab fedda amaethwr gweddol daclus, efe a ddwg un i fyny i'r weinidogaeth, un yn feddyg, a'r llall, ond odid yn gyfreith- iwr. Un siawns o ugain mil y dyrchefir yr offeiriad byth i'r fainc archesgobawl, tra mai uchelgais eithaf y gweinidog anghydflurfiol ydyw cael bod yn bregethwr cymmanfa ddeg o'r gloch ar y maes, neu eistedd yng nghadair lywyddol yr Undeb. Ac am y cyfreithiwr, nid yw ei ragolygon yntau o gael eistedd ar y sach wlan ond hynod ansicr ar y goreu. Yn awr, onid llawer doethach ar ran y tyddynwr hwnw fyddai gosod ei feibion mewn gwyddau y mae eu dyrchafiad yn fwy cyflym, a'u llwyddiant yn sicrach, yn enwedig gan fod y galwedigaethau a nodwyd yn cael eu gorlen wi ag ymgeiswyr Gyda golwg ar swyddi o dan y llywodraeth megys y customs a'r excise, prin y ceir ieuenctyd Cymru yn troi eu sylw atynt o gwbl, mwy na phe byddent yn alwedigaethau gwaharddedig iddynt, ac yn gyfangwbl allan o'u cyrhaedd. Felly, gadewir i'r swyddau hyn a'u cyffelyb syrthio bron yn ddieithriad i ddwylaw Saeson, Ysgotiaid, ac yn fynych Gwyddelod. Ond, meddai rhywun, nid yw y Cymry yn cymmhwyso eu hunain ar gyfer llenwi y cyfryw swyddau. Digon gwir, ac am yr amser a fu, diammeu fod prinder moddion addysg uwchraddol a gwydd- onol yn ein gwlad yn rhyw gymmaint o reswm dros y ffaith mai felly y bu. Ond gyda sefydliad tair o brif ysgolion a chyfundrefn o Addysg Ganolradd, nid oes yr un rheswm dros in cydwladwyr o hyn allan beidio troi eu sylw, a hyny gyda'r dyfalwch a'r ymroddiad mwyaf at y celfau a'rgwyddorau, fel ag i allu cystadlu a goreuon ieuenctyd y Deyrnas Gyfunol ar faes eang dysg a lien. Gwyn ei fyd nad ellid argyhoeddi ein pobl ieuainc mai nid wrth fedr ganu ton ar yr olwg gyntaf, a gwneyd englyn difeius, y cyrhaeddir pen uchaf ysgol dysg ac enwogrwydd Cymru sydd," ac yn enwedig Cymru Fydd." Ni fynem ar un cyfrif anghefnogi efrydiaeth celf awen, a chan, ond byddwn yn gofidio llawer na throent eu sylw at ganghenau ymarferol, megys daeareg, mwnyddiaeth, amaethyddiaeth fferyllol, arluniaeth, mesuroniaeth, gallof- yddiaeth, &e. Y mae ein cenedl ni fcto," fel y sylwa un, heb ond prin yn sangu ar rai tiriogaethau eang yn y rhai mae cenedl- oedd eraill wedi hir breswylio a chasglu yn helaeth o'n goludoedd anhysbydd. Tir an- adnabyddus bron i ni yw meusydd ardderchog gwyddoniaeth, arluniaeth, a cherfiadaeth. Nid ydym yn gallu cofio fod neb Cymry wedi meddiannu safle amlwg iawn fel dyfeiswyr ac ymchwilwyr gwyddonol o'r radd flaenaf. Mewn cerfiadaeth, dygir enw Gibson bob amser ym mlaen fel prawf o'u rhagoriaeth. Ac y mae genym un arlunydd yn awr yn fyw, sydd yn sefyll yn rhengau blaenaf ei gelf.— nad ydym yn camgymmeryd wrth dybied mai Cymro yw Mr. Edward Burns Jones. Ond nid yw un wennol yn gwneyd haf"; ac nid yw enwi ychydig o eithriadau fel yna yn proti fod ynom athrylith genedlaethol ddiatumheuol yn y canghenau a nodwyd. Mewn duwinydd- iaeth a phregethu, dichon ein bod wedi amlygu graddau lied amlwg o ragoriaeth. Ond mewn canu yn unig, fel y credwn, y gall y Cymry hawlio iddyut eu hunain safle ddiammheuol o ucheI, a hyny yng ngwyneb beirniadaeth estronol yn gystal a chartrefol." Ond rhaid i ni fod yn rhvwbeth amgen na chenedl o gerddorion yn yr oes ymarferol hon, os ydym am gydredeg gyrfa bywyd a chen- edloedd eraill.

ADOLYGIAD. Yr wythnos hon daeth i'n Haw lawlyfr bychan a elwir Holwyddoreg, neu Gatecism i'r Ieuanc, ar y Foreuol a'r Brydnawnol Weddi, gan John Palmer. Rhan I. Cyfieithediq gan y Parch. W. Davies, iicer Llanfihangel- Abercowin, Sir Gaerfyrddin. Caerfyrddin: Swydda Y Jowrnal." (Ar werth gan Mr. E. Colby Evans, Caerfyrddin.) Llyfryn gwir wasanaethgar ydyw hwn, ac nis gall dwywaith fod am dani na phrofa yn dderbyniol iawn yn ein Hysgolion Sul, ein cyfarfodydd plant, ac i'n hoffeiriaid ar adegau Conffirmasiwn. Es- poniad syml ydyw (fel y dengys ei deitl) ar Wasanaeth yr Eglwys, foreu a hwyr. Yr oedd ei angen arnom. Ychydig a wnaeth pwyd erioed yn yr un cyfeiriad yng Nghymru, ac yr ydym yn gobeithio yr el y cyfieithydd yn ei flaen i ddwyn allan y rhanau dilynol o'r gyfres. Mae y cyfieithydd wedi gwneuthur ei waith yn ganmoladwy iawn.

Yn dra sydyn bu farw Mr Joseph Biggar, CZ7, A.S., yn ei gartref, ddydd Mercher wythnos 0 i'r diweddaf. Yr oedd efe yn Nhy y CyfFredin y noson flaenorol.

LLANDYSSIL. Nid ydyw y penawd uchod yn anhyspys i ddarllenwyr lluosog Y JOURNAL, am fod llawer y 0 iawn o wyntyllio wedi bod ynddo yn ddiweddar yng nglyn hen wyl ogoneddus yr Hen Galan. Pa un a wna rhyw ddaioni ymarferol ddeill- iaw o'r ymdrafodaeth, amser yn unig a ddengys. Mae yn bossibl i ddarllenwyr eich CIY y newyddiadur clodwiw gredu nad oes yma ddim o bwys a gwerth ei gofnodi yn cynnneryd lie yn amlach nag unwaith y flwyddyn ond i'r gwrthwyneb i hyn y mae. Ar fy ngwibdaith drwy y rhanbarth uchod o'r wlad yr wythnos ddiweddaf, canfyddais byspysleni ar y muriau i'r perwyl y byddai y Parch. W. J. Davies, Llandyssil, ar nos Wener yn canu cnul inar- wolaeth yr Eglwys Estronol" yn Allt- yrodyn Arms mewn ffurf o araith, ac uwch ben ei bedd, fel cymmwynas olaf iddi wrth ei gadael yn nhir anghof, y byddai marwnad Peggi Beuwen yn cael ei chanu. Ar hyn, os byw y gwr parchedig, mae'r araith, ddigon tebyg, wedi ei thraddodi, ac o ganlyniad yr Eglwys wedi tynu ei thraed ati, a Phenwen yn pori glaswellt ar ei bedd, os nad yw Dr. Enoch wedi ei gyru allan o wynt. Wedi darllen cynnwysiad y papyr glas ar y wal, gofynais i mi fy hun, Pwy, tybed, yw y Parch. W. J. Davies? Nis gallwn ddyfalu, canys yr oeddwn yn credu fy mod yn adwaen holl barchedigion Llandyssil o bob enwad. Ond druan a mi! gorfu arnaf ail-adrodd fy nghwestiwn wrth luaws cyn cael allan pwy oedd. Fel hyn, wedi cryn lawer o holi (nes y meddyliodd llawer, mae yn debyg, mai exciseman oeddwn yn myned oddi am- gylch yng nghylch twyddedau cwn),cefais allan mai pregethwr yr Undodiaid yn y lie ydoedd, yr hyn a berodd i'm gwyneb wrido o herwydd fy anwybodaeth, am nad oeddwn wedi clywed son am dano erioed o'r blaen, chwaithach ei adnabod. Credaf nad yw y gwr parchedig wedi graddio yn yr un coleg (ond mae yn bossibl fy mod yn cyfeiliorni), a'i fod yn edrych ym mlaen, fel dwya chwechau yr oes bresennol yn gyffredin, am gael duwinyddol gwt, a'i phris yn bum punt, o wlad y lanci. Mae'n debyg mai "hanesiaeth" yw man cryf y Parch. W. J. D., canys y mae eisoes wedi gwneyd dar- ganfyddiad, a chael allan mai estrones yw yr Eglwys Genedlaethol. Diammheu na fu erioed fwy o lawenydd yng ngbalon yr un colier wedi canfod gwythien newydd o lo, nag oedd ynenaid mawreddog y parchedig ar ol y darganfyddiad byd-enwog yng nghylch yr Eg- lwys. Dymunaf ofyn yn ostyngedig i'r Parchedig Davies, Pa le y cafodd allan mai estrones ydyw yr Eglwys yng Nghymru 1 A all ef fy nghyfeirio at uwch awdurdod nag ef ei hun ? Mae Arglwydd Selborne ac ereill yn dweyd fod yr Eglwys yng Nghymru yn henach o ryw bnm cant o flynyddoedd na'r Eglwys yn Lloegr. Felly nid estrones mo honi. Credaf fod penglog y parchedig yn gartvefle i ryw ddychymmygion hynod. Ai 3 n "estrones" wedi dod o Jerusalem drosodd i'r wlad hon a feddylia Os felly, mae yn iawn ac os hyn a feddylia, nid y gwr parchedig yw ZD Z3 y cyntaf i gael hyny allan, ac nid yw mor glefer ag y meddyliais ei fod. Er hyny, pan mae dau wr o safle, dau wr o awdurdod, dau ysgolhaig gwych, dau foneddwr ag mae'r holl fyd gwareiddiedig yn edrych i fyny atynt, yn Z3 gwahaniaethu mewn opiniwn a barn yng nghylch yr Eglwys Genedlaethol, sef Ar- glwydd Selborne, cyn Brif-ganghellydd Pry- dain Fawr yng ngweinyddiaeth Mr. Glad- stone, a-wel y Parch. W. J. Davies, Llan- dyssil. Mirabile dictu Bydd genym ragor eto, pan gawn hamdden, i ddweyd ar antics yr oracl goleu hwn o Landyssil. Dymunaf hefyd daflu cynnygiad o flaen y cyhoedd gyda golwg ar FERTHYRDOD MAJOR BASSET LEWIS ar allor greulon a gwaedlyd cenfigen a malais partiaeth sectyddol, dydd Iau, yr ugeinfed o'r mis hwn yn Llanbedr, gan Ryddfrydwyr ZD egwyddorol a boneddigaidd y Pwyllgor Hedd- geidwadol. Oddi ar deyrnasiad Mari Waed- lyd hyd heddyw ni fu y fath erlidigaeth yn y deyrnas hon. But history repeats itself." Yr un teimlad mileinig oedd yn teyrnasu ym mynwesau rhyddfrydig ac egwyddorol Rhydd- frydwyr y pwyllgor ddydd merthyrdod Major Basset Lewis. I ddangos cydymdeimlad ag ef ar ei ddienyddiad swyddogol, cynnygiaf yn ostyngedig fod tysteb yn cael ei gwneyd iddo, yn agored i Gymru a Lloegr, fel arwydd o Z5 Z3 barch ac edmygedd am y modd deheuig ac ammhartiol y mae wedi llenwi ei swydd, a'r modd cywilyddus y cadd ei aberthu ar allor culni plaid. Gobeithio y cymmerir yr awgrym i fyny gan foneddwyr mwyaf blaenllaw a phwysig y sir, megys Col. Davies-Evans a Major Price Lewes ac ereill. YSPRYD GWILYM. [Boed hyspys i'n gohebydd a phawb nad yw y Major Basset-Lewis wedi ei gwbl ferthyru eto, ac nis gwyr neb hyd oni ym- gynghorer a'r Llys Appel pa un a oes bawl gan y Cynghor Sirol i'w ferthyru ai peidio.— GOL.] LLANGRANOG. Adnabyddir y lie hwn yn gyffredin fel lie i dreulio gwyliau yr haf ynddo. Y creigiau serth a brydferthant natur ac a lawenhant galon yr anianydd, tra'r tonau a ddygant sain cerddoriaeth i glust y cerddgar. Yn ystod yr haf mae prif gyrchfa pobl i'r lie, ac mewn amser a aeth heibio yr oedd yn nodedig am anfoesgarwch yr ymwelwyr. Ond mae yn dda genyf feddwl fod parotoadau mewn ystyr arit.nol wedi eu gwneyd at harddu a chyfleu llwybrau a seddau, a gwelliantau eraill i ym- olchi, at wasanaeth y eyhoedd, a mawr obeith- iaf, cyn yr haf nesaf, y caf y pleser o fwynliau ychydig o rinweddau y gwelliantau hyn.— Cynhyrfwyd trigolion y lie tawel hwn yr wythnos ddiweddaf trwy gwymp ofnadwy o ys- pwrial oddiar ben craig uchel yn y nos, yr hwn a syrthiodd ar ben ty wedi ei adeiladu yn dda, yr hwn a safai oddi tanodd. Yr oedd yr olygfa yn druenus—y ty wedi ei cliwilfriwio yn llwyr, a'r dodrefn yn bobpeth ond yr hyn ddylasent fod. Cafodd y wraig a'r plant waredigaeth gyfyng, ond yn ffodus heb yr un anaf. Hy- deraf y rhydd hyn wers i'r adeiladwyr, ac na chodant anneddau mewn lleoedd mor beryglus mwyach. Mynych y rhyfeddaf wrth ganfod eto ddau neu dri o dai yn sefyll fel pe baent ar y llithrigfa.—Prif destyn a dadwrdd y lie a"r gymmydogaeth yn gvffredinol yn awr yw yr Eisteddfod Gadeiriol a gynnelir yma ar y i eh wechfed o Awst, pryd y bwriedir gwobrwyo yi) heladh y buddugwyr ar y testynau dewis- e( ig gan y pwyllgor. Testyn y gadair yw Yiiys Enlli a'i Goleudy," a'r prif ddarn cerddorol yw Toriad y Dydd ar Gymru." Hyderwn y try yr anturiaeth yn llwyddiant, gan y cydnabyddaf fod yr amcan, sef dileu dyled y capel Annibynol newydd yn y lie yn ddiammeu yn deilwng o ystyriaeth y pwyll- gor. Ond carwn wybod ai o angenrheidrwydd ynte oddiar zel sectyddol yr adeiladwyd y capel hwn 1 A doeth fyddai pe mabwysiedid cynllun gwell, sef i fynu ceiniog gyflawn cyn prynu'r deisen. Dymunaf longyfarch Mr. Griffiths am ei weithgarwch gyda'r Eglwys. Er fod dau gapel yn y lie, a'r trigolion ond ychydig, eto mae cynnulliad cryf a gwresogyn yr Eglwys. Er y clywaf lawer yn trin y parcbedig, eto deil ei ffrwythau y prawf yn hollol. Nid gwiw difrio neb a wasanaetha'r cyhoedd yn y fath fodd teilwng ag a wna efe. zn I" FELINDRE A DREFACH. Ychydig wythnosau yn ol ymddangosodd llythyrau yn y JOURNAL yn ymdrin a streic y gwehyddion-erbyn hyn mae pwnc y streic ym mhlith y pethau a fu ond y mae pwnc arall (llawn mor bwysig os nid mwy felly), mewn cyssylltiad a gwaith gwlan yr ardal hon yn deilwng o'i godi i'r gwynt. Mae yn wybyddus i holl ddarllenwyr y JOURNAL fod y Llywodraeth wedi gwneyd deddf i reoleiddio oriau gwaith mewn gweithfeydd. Mae gweith- feydd Drefach a Felindre yn dyfod o dan ddarpariaethau y ddeddf hon, oud nid yw y meistriaid yn gwneyd unrhyw sylw o honi. Gwelir benywod a phlant yn cael en gweithio yn ddidrugaredd o chwech neu saith o'r gloch yn y boreu, byd wyth neu naw yn yr hwyr, a hyny o foreu Llun -hyd nos Sadwrn. Pa fodd y medr y meistriaid hyn ddangos eu gwynebau yn y capel a'r eglwys ar y Sul sydd yn anesboniadwy i mi ? ond yno y maent yn ddigon pen uchel, a llawer o honynt mewn meddiant o'r set fawr, a'u hamenau yn uwch na neb. Onid i'w gwaed y trueiniaid y maent yn eu gorthrymu yn tystiolaethu yn eu herbyn. Ymddengys fod y llywodraeth yn cydnabod fod llawer meistr, heblaw meistr- iaid Drefach a Felindre, yn ddigon anghyfiawn i dori pob cyfraith er mwyn elw personol, gan hyny, appwyntiwyd arolygwyr, dyled- swydd y rhai ydyw gofalu fod darpariaethau y ddeddf i gael eu cario allan. Ond mae ym- weliadau y swyddogion hyn mor anaml ag ymweliadau angylion yn Nhrefach a Felindre, ac mor gynted ag y gwnant eu hymddan- gosiad mewn un lie, ceir gweled marchogwyr yn carlamu trwy yr ardal i rybuddio y meistr- iaid eraill fod perygl gerllaw. Bydd un yn cael ei ddal ambell waith ac yn gorfod talu dirwy ar ol hyn, gosodir yspiwyr i wylied y croesffyrdd, ac mor gynted ag y gwelant wr dyeithr, rhedant nerth eu carnrau i attal y gwaith a diffodd pob goleu. Gwelir felly, pa mor anhawdd ydyw dwyn y llwynogod cyfrwysgall hyn i afael cyfraith. Nid gwiw n Z5 appelio at y meistriaid, yr unig ffordd i gael cyfiawnder ydyw, trwy ddeisebu yr Ysgrifen- j ydd Cartrefol i bennodi arolygwr lleol i gario allan ddarpariaethau y ddeddf-un yn byw yn yr ardal a'i lygaid yn agored bob amser. Cynghorwn y gweithwyr i roddi y mater ar unwaith yn llaw Mr. Lloyd Morgan, yr Aelod Seneddol dros y rhanbarth. Diammeu genyf, y byddai efe yn falch o'r cyfleustra i fod o wasanaeth i'w etholwyr. Os palla y cynllun hwn, onid priodol fyddai dwyn y cwestiwn i sylw Cynghor Sirol Sir Gaerfyrddin gan Mr. John Lewis, Meiros Hall, a chan fod meistr- iaid Aberbanc a glanau y Cwerchyr yn llawn mor euog o'r pechod a nodwyd a'u brodyr yn Sir Gaer, priodol hefyd fyddai dwyn yr un cwestiwn i sylw Cynghor Sirol Sir Aberteifi, gan Mr. Evan Davies a'i ddau frawd Dr. Enoch Davies a Mr. David Davies. Dyma siawns i'r boneddigion hyn wneyd daioni i'w cyd-ddynion, ac anfarwoli eu hunain ar yr un pryd. Yr wyf yn cael ar ddeall mai un meistr yn unig sydd yn cadw rheolau deddf y gweithfeydd yn y cymmydogaethan hyn. SION BRWYNOG. SION BRWYNOG. [Gyda phleser neillduol y rhoddwn golofnau y JOURNAL i ddadleu y pwnc uchod. Yn ddiammeu, mae o bwys neillduol i gydym- ffurfio a gofynion y gyfraith y cyfeiria ein gohebydd ati yn y sylwadau uchod. Dylai copi o honi fod ym mhob llaw-weithfa. Cynnorthwyai hyny y meistr a'r gweithiwr i ddeall ei darpariadau.—GOL.]

"CALAN HEN.LLANDYSSIL. At Olygydd Y JOURNAL. SYR,—Nis gallaf syrthio i mewn i drefn- iadau neu reolau Ap Israel mewn perthynas i'r Wyl Flynyddol yn Llandyssil, ac yr wyf yn sicr na fydd i'r gwahanol ysgolion a'u cefnogwyr eu cymmeradwyo chwaith. Nid wyf yn cymmeradwyo ei gynnygiad mewn perthynas i addysgu'r plant ieuangaf yn y Wyddor Gymreig, oherwydd taw llafur ofer a dianghenraid fyddai. Y mae'r plant yn bresennol yn yr Ysgolion Dyddiol yn cael eu haddysgu yn y Wyddor Seisoneg, a phan y 0 zn byddant yn alluog i ddarllen Seisoneg yn weddol rwydd, yna fe ddont yu alluog i C5 ddarllen Cymraeg gyda'r rhwyddineb mwyaf. y 0 Ac yr wyf yn sicr taw hyn yw profiad 99 o bob cant ag sydd yn awr yn alluog i ddarllen Cymraeg. Hon hefyd yw'r ffordd rwyddaf a doethaf ym mhob ystyr. Nid wyf yn cymmeradwyo fod yr un anthem i gael ei dysgu gan yr holl gorau, oherwydd fod C, Z5 gwahaniaeth dirfawr yng ngalluoedd y gwa- b ZD n hanol gorau. Ni chymmerai rhai corau un dyddordeb yn y byd mewn anthem weddol rwydd, fe'i dysgent mewn wythnos, tra y byddai yn ddigon o waith i gor arall i'w dysgu am dri mis. Am hyny, nid yw y cynnygiad hwn ond megys taflu blanked i> wlvb" ar vr holl ymdrech i wella caniadaeth y Cyssegr, ac ar boblogrwydd yr Wyl. Mewn perthynas i'r gwahanol ranau o'r Ysgrythyr i'w hadrodd I gan y gwahanol ysgolion, fe fyddai yn ddoeth pennodi pwyllgor o Offeiriaid ac Arolygwyr yng nghyd ag ZD el Ysrifenydd i drefnu y rhai hyn, yng nghyd Z5 ag achosion eraill; yn enwedig, er cael gwell Z:5 trefn yn yr Eghvys ar ddydd yr Wyl. Fe I Z5 ddylid pennodi rhyw hanner dwsin o leyc- wyr i fod yn yr Eglwys i gadw trefn; sef, i'r gwahanol ysgolion i fyned i mewn trwy yr un drws, ac ytn mlaen tua'r pwlpud yr un rhodfa (aisle), ac ynol tua'r drws arall hyd rodfa arall, a thrwy hyny osgoi y gwasgu a'r an- nhrefn arferol. Nid wyf yn cymmeradwyo cynnygiad Ap Israel" chwaith mewn pcrthynas i'r plant, a gwaith pennodol i'r plant ar vr Wyl hon ond yn hytrach cael Gwylneilldllol i'r plant oddeutu diwedd mis Mai neu ddechreu Mehefin, Gormod o waith yr un dydd sydd yn bresennol. Un gair wrth yr Offfeiriald,—fe fyddai yn dda iddynt ymdrechu cael mwy o wedd- eidd-dra, o ddefosiwn. ac o ddifrifoldeb y yr Eglwys ar yr Wyl hon. Un ffordd i gaeLbyn ydyw iddynt hwy fod yn fwy defosiynol a difrifol eu hunain pan yn holi y gwahanol ysgolion, a gadael eu harabedd gartref, a phob ysmaldod a thuedd ynddo i greu ysgafnder tra yn ymdrin a Gair Duw. CARWF TREFN.

At Olygydd Y JOURNAL. SYR,—Mewn atebiad i ysgrif 11 Geleiian yn y JOURNAL am yr wythnos ddiwfeddaf, dymunaf ddweyd na wna ddim argyhoeddi Luther o'i farn, ond rheswm ac Ysgrythyr. Ni bona Luther" anflaeledigrwydd, fel yr awgryma ei enw. Dichon fod ei farn yn gyfeiliornus ond nid yw ei wrthwynebwyr hyd yn hyn, er eu bod wedi cymmeryd trafferth i droi llawer o geryg er dangos n t5 gwrthuni ei farn, wedi llwyddo i droi o'r neilldu ei syniad mewn perthynas i Wyl Calan Hen." Bnm unwaith yn meddwl, wrth gymmeryd fy ysgrif-bin mewn Haw, i ateb Gelerian drwy sylwi yn fanwl ar ei haeriadau; ond credaf mai ieuanc ydyw o ran dyddiau, a hawdd canfod hefyd mai diffygiol iawn ydyw mewn rheoJau rhesymeg. Nid wyf yn gweled pa gyssylltiad all fod 6 ;,Y rhwng politiciaeth a phwnc y degwm a'r mater dan sylw. A ydyw dyn o angenrheid- rwydd i fod yn wrthddegymwr, neu fel y dywed ysgrifenwr arall ar y pwnc, "odan ddylanwad yr Elfod Nhilistaidd, oblegyd ei gy fod dros ddiwygio neu ddiddymu cyfarfodydd Z5 CY "Calan Hen? Dymunaf hyspysu "Gelerian mai nid llwyddiant perffaith yr Wyl" (a defnyddio ei eiriau) sydd wedi peri i "Luther," gan nad beth am "GJan Teifi," ddod allan i roddi ei farn ar yr Wyl. Eglwyswr ydyw "Luther," a llafuria Sul ac wythnos o blaid hen Eglwys ei dadau. Dymunaf hyspysu Gelerian fod y Sab- bath wedi ei ordeinio gan Dduw ei hun, ond nid felly gwyl Calan Hen." Sefydlwyd hon, os nad wyf wedi fy nghamhyspysu, gari y Parch. Enoch James, o barchiis gdffadwriaeth. Y mae y naill yn ddwyfol, a'r llall yn ddynol. Bydded ofalus wrth ysgrifenu i beidio. pym- mysgu pethau sydd a gwahaniaeth hanfodol rhyngddynt. Hoffwn wybod ym mhellach resyinau Gelerian dros ddweyd fod crefydd yr hen oruchwyliaeth wedi ei difodi; oblegyd dywed fel hyn yn ei ysgrif mewn perthynas i'r gref- t5 ydd Iuddewig, hyd nes y gwelodd Duw yn dda ei difodi." Onid ydyw yr arferiad o dalu am ddiodydd meddwol, mewn tafarndai, i aelodau Ysgolion Sul a arferant fynychu yr Wyl hon, yn palmantu y ffordd i feddwdod ac anghymmedroldeb ? Ni feddyliodd Luther erioed fod crefydd yn agor llifddorau i feddwdod ac arferion drwg eraill. Ond y mae Gelerian," yn ei anwybodaeth, feddyliwn, yn golygu fod gwyl Calan Hen" a chrefydd yn bethau cyfystyr. Bydded hyspys i Gelerian" ac eraill, y gwna "Luther" ddal at yr hyn a ddywedodd yn ei ysgrif flaenorol ar y pwnc, sef.nad yw yr Wyl fel y ca ei dwyn ym mlaen yn bresennol, yn ateb gofynion yr oes. Os ydyw am gael- barn Luther am ofynion yr oes, dywedaf mai nid cyfarfodydd gwrthddegymol a'u cyff- elyb wna ateb gofynion yr oes, ond cyfarfod- ydd fyddo a'u tuedd uniongyrchol yn erbyn anonestrwydd, a thwyll a hocced, yn ogystal ag o blaid sobrwydd a diweirdeb, yr hyn bethau sydd yn anhebgorol angenrheidol er ein dedwyddweh yn y byd hwn a'r byd a ddaw. LUTHER."

SYR,—Gobeithiaf y gwnewch gyhoeddi yr ychydig linellau hyn sydd genyf er eilio cyn- nygiad Ap Israel mewn perthynas i'r ys- golion i ymgymmeryd a phedair adnod yr un, o'r bennod a awgrymwyd ganddo, "a thrwy hyny yr wyf yn credu y caif yr ysgolion fwy o chwareu teg, yn enwedig pan y maent yn, cael eu holi. Yr wyf fi wedi bod yn teimlo yn Hin ar lawer tro wrth glywed yr arholwyr yn ceisio a'u holl egni i ddyrysu y rhai hyny y maent yn eu holi, trwy roddi cwestiynau I mor galed ag y mae yn bossibl ganddynt ar y pynciau mwyaf tywyll a dyrys ag y medrant ddyfod o hyd iddynt yn y pennodau dan sylw, a hyny i'r dyben, yr wyf yn credu yn gyd- wybodol, er gwneyd tipyn o ddangos o'tr gwybodaeth oilawn o'r Ysgrythyr Sanctaidd. Yr wyf hefyd o'r un farn ag ef o barthed i'r rhai ieuainc—y dylid talu mwy o sylw o lawer iddynt nag y sydd. Nid wyf yn credu y gall un Ysgol Sul fod yn flodeuog iawn heb dalu sylw i'r plant. Yr ydym hefyd yn cael ein dysgu yn y Gair Dwyfol fod Iesu Grist yn talu sylw arbenig iddynt. Dylem gofiomai hwi- yw planbigion dyfodol yr Eglwys weledig ar y ddaiar. Nid wyf o'r un farn ag ef o barthed i'r canu, o herwydd nid wyf yn credu y bydd cymmaint o ymdrech yn cael ei gwneyd wed'yn gan y gwahanol ysgolion. Disgwyliaf ryw gynnyg arall eto o bertbynas i'r canu. Ydwyf, &c., I AELOD O'R YSGOL SUL.

CWYN YR AMDDIFAD. (CydfuMugol, Nadolig 1889). Ni welaf neb a wrendy'n fwyn Ar gri amddifad gwael dihedd; Mae'r rhai wnaent gynt a mi ffyd-ddwvn Yu awr yn huno'n isder bedd: J, Hyd yno af ar fynych hynt I dywallt dagrau heillt yn lli', Tra n cofio, r dyddiau dedwydd gynt, Trwlll hiraeth bron a'm liethu sv'. 0 caled, caled teithio'r byd Yn unig mwy mor brudd fy mron, Tra'n gweld teulpoedd cyfain, clyd, Yn hyfryd mewn dedwyddweh lion Y byd direswm hefyd sydd Yn trigo'n lion deuluoedd cun Mae cartref gan y bwystfil rhydd, Ond genyf fi nid oes yr un Bu gynt i minnau rfaint mwyn, A hynaws frawd a chwaer ddinam, A chartref tlws ar ael y twyn, Lle'n blentyn troediais gyntaf gam. 'Roedd serch yn gloewi'n llygaid lion, A'n bywyd oedd fel breuddwyd gwyn, Nes engyl genfigenent bron, ° Wrth hedd y tenlu hapas hyn I wywo gwedd y teulu glwys, Daeth cbwaon augen yn y man A mi fy hun, mewn hiraetli dwys, ■ Eu hebrwng ges i gladdfa'r "Llan.- Tra'n chwerw wylo uwch en bedd, Sibryda'r awel yn fy nghlyw "Ti, febyn adfyd, cymmer hedd, I Mae Tad amdifaid eto'n fyw." ? Crugybar. A. S. THOMAS ("Anellydd").