The Carmarthen Journal and South Wales Weekly Advertiser

GWARTHEG CYMREIG. Ysgrifena gohebydd i'r Agricultural Journal fel y canlyn ar y pwnc uchod :—Chwi a ddy- wedasoch yn ddiweddar fod y fuwch Gymreig yn llaethog anghyffredin pan y trinir ac y bwydir hi yn briodol, ac y mae eich sylwadau yn gywir. Rai blynyddau yn ol yr oedd genyf fi fuwch Gymreig, yr unig un ar y fierm oddi- wrth ba un y caem ymenym a llaeth at y ty. Yr oedd yr hen ferch o gogyddes oedd genyf yn poeni fy yspryd bob dydd gan ddweyd nad oedd y fuwch yn rhoddi digon, ac nad oedd yn cael bwyd fel y dylai. Fe wyddai yn dda am y llaethdy a'i waith. Dywedais wrth y porthwr am roddi beth bynag a pha faint bynag a fedrai y fuwch fwyta, ond nis gwn i beth oedd yn gaeI-erfin a maip, cacenau olew, egin brag, bran, a gwair fel y brandi, ddigonedd o hono. Am dri mis wedi bwrw 110 fe roddodd 16 pwys o ymenyn yr wythnos, a'r tri mis ar ol hyny 12 pwys. Gwyddwn hyn yn sicr, o herwydd fe dorai y forwyn y awm i lawr ar y llyfr siop, a'r peth hynotaf o'r oil oedd, fel y deallais ar ol hyny, fod y fuwch wedi ei geni o flaen ei hamser. Fe ofynais y cwestiwn canlynol i mi fy hun wrth weled yr amrywiaeth o bethau i'w bwyta a gai y fuwch hon, a ydyw pobl sydd yn tewhau anifeiliaid o unrhyw fath yn newid eu bwyd yn ddigon ami ? Rhoddir digonedd o ryw un math o fwyd—cacenau olew, er enarttifft- yn ami i anifail. Y mae yr un peth felly o hyd yn ddigon i droi ar ei ystumog, tra pe rhoddid iddo gacenau olew, egin brag a bran, a blawd o un math, wedi eu cymmysgu a'u gilydd wrth reswm, yng nghyd a gwreiddiau megys erfin, maip, a mangold, a gwair, gym- maint gwell y deuai yn y blaen. Pan fo'r meddyg yn cymmeradwyo rhyw fwyd neillduol i ddyn claf, gesyd bwys mawr ar gael o hono ddigon o amrywiaeth yn barhaus-mewn gair, unrbyw beth y gall feddwl am dano-ac felly y credaf am fwyda creaduriaid yn y ty-fe ddylid talu mwy o sylw i'w cylla nog a wneir. Pan font yn byw ar borfa, yn enwedig os bydd yn fras, pa fodd y maent yn gwella eystal1 Am fod llawer math o borfa ganddynt yn fwyd, ac y mae mwy o fathau nag a dybir yn gyffredin. Flynyddau yn ol, cyn i gacenau olew ddod i arferiad, torid y borfa oreu ar y fferm i'r perwyl o dewhau anifeiliaid, a'r bwyd hwnw yng nghyd ag ychydig wreiddiau yn unig a gaent, a chyiinyrchai y fath gig eidion a'r nas ceir ond yn anfynych ar hyn o bryd.

ANGENRHEIDIAU GIEIR. GRAFEL.—Y rheswm fod cymmaint o ieir yn dyoddef oddiwrth ddiffyg treuliad yw nad ydynt yn cael digen o rafel; gan hyny byddai cystal iddynt gael digon o hono i gynnorthwyo malu eu bwyd. Fflint wedi ei falu yn fan yw'r goreu yn ddiau, gan ei fod yn galed a Ilym. Mae llestr pridd wedi ei dori yn fan, lludw man, neu gregyn wystrws wedi eu malurio, yn ddefnyddiol iawn. Rbydd y cregyn wystrws help mawr i ffurfio plisgyn yr wyan, a dylid rhoddi digon o honynt. Gwell taflu y pethau hyn ar y llawr yn hytrach na'u cymmysgu a'r bwyd a roddir iddynt, fel y gwneir yn fynych. Pan fo'r gieir wrth gael eu cadw i fewn yn edrych yn ddiyspryd a bhruan, heblaw bod yn ddiarchwaeth, mae yn arwydd sicr nad ydynt yn cael digon o rafel. Mae'r geir a gant fyned allan, a chrwydro lie iewisont, yn cael digon o hono; ond mae byd gwahanol ar y rhai hyny sydd yn gorfod byw i fewn. LLYSIEU-FWYD.—Tuag at gadw y gieir mewn jyflwr iach dylent gael digon o fwyd gwyrdd- las. Nis gallant fod yn llewyrchus helddo. Dylid rhoddi hwn iddynt gyda'u pryd ganol- lydd. Porfa wedi ei dori yn fan yn ddiau w'r goreu. Pan nad yw i'w gael gellir rhoddi unrhyw beth gwyrddlas arall iddynt, megys bresych, wynwyn, lettus, bresych, etc. Dylid tori bonau y bresych, gan fod y geir yn 3U hoffi yn well yn fan dameidiau. Yn y gauaf pan y mae pethau gwyrddlas yn brin gwna erfin neu fangold wedi eu briwio y tro yr un cystal. PLISG WYAU.—Mae rhai ynerbyn rhoddi y rhai hyn i'w gieir gan y credant y gwnant iddynt fwyta eu hwyau eu hunain. Ond nid ymddengys fod nemawr berygl yn hyny. Mae yn effeithiol iawn rhag wyau meddal. ESGYRN.—Mae y gier yn hoff iawn o esgyrn wedi eu malu. Bwyd rhad iawn yw a rhodder cymmaint o hono ag a ellir gael. Maent yn rhedeg o draw atto. rhedeg o draw atto. Swm Y BWYD.-Dylid cyfranu bwyd yn ol y swm a welir sydd yn eisieu arnynt. Mae ambell i frid yn gofyn mwy na'r gilydd. Er engraifft rhaid i'r Plymouth Rocks cael llawer yn ychwaneg na'r Minorcas. Pan gaffont eu gwala hwy a adawant y bwyd. Dylid codi y llestri bwyd wedi hyny i gadw, gan na ddylai dim bwyd fod o gylch y lie. Ni ddylid, fel y gwna rhai, rhoddi gormod i'r gieir ganol dydd. Tuedda byny i gynnyrchu diffyg treuliad ynddynt, ac i ddodwy yn anaml, a chynnyrcha glefyd yr afu meddai rhai sydd yn gwybod.

MESCJR Y DEGWM. Yr oedd pawb yn meddwl hyd nos lau yr wythnos ddiweddaf fod awydd ar yr aelodau Cymreig i benderfynu pwnc y degwm yng Nghymru, ond ymddengys oddiwrth y llwy,* a gymmerasaht yng nglyn a Bil y Degwm nad ydyw felly. Aeth y Mesur, modd bynag, drwy ei ail ddarUeniad gyda m'wyafrif o dri ugain ond tri o'i blaid. Yn y ddftdl a gafwyd arno rhoddodd Syr M. Hicks-Beach ergyd lied drwm i'r. aelodau Cymreig. Byddai yit dda iddynt ddeall ychydig am ffyrdd ein prif athrofeydd cyn anturio i'r senedd. Y mae Coleg Eglwys Crist, Rhydychain, yn dybynu Ilawer ar yr arian a delir iddo o Gymru. Myna rhai, os na ddont o'r ffynnonell hono, fod perygl yr a un sefydliad addysgawl ardderchog i'r clawdd am nad yw yng Nghymru. Tybia Mr T. Ellis na ddylid cefnogi y bit. Nid yw y Mesur ond esgus o beth hyd nes y ca'r Llywod- raeth fwy o amser i ddwyn Bil arall i fewn eto. Bydd hwnw, mae'n debyg, yn gosod y Degwm i'w dalu ar ysgwydd y tir-feddiannwr.

DIRYWIAD GLADSTONIAETH. Gwnaeth Mr Goschen yr wythnos ddiweddaf rai sylwadau cymmhwys iawn ar y rhwyg sydd mor amlwg i'w weled yn rbengoedd yr Ymranwyr. Dywedai bod gwrthwynebwyr yr Undeb yn gorphen byd yn nod a bod yn Gladstoniaid. Nid rhyddfrydwyr yn ol hen ystyr y gair ydynt, ac nid ydynt yn ganlynwyr i'r hen wr ardderchog." Taflant dt-os y bwrdd bob erthygl o'u hen gredo. Nid eu dadblygu a'u cario allan a wnant, ond eu taflu dros y bwrdd yn gyfangwbl, ac y maent yn awr yn ymgymmeryd a'r taag anhawdd ac Ylll- ddangosiadol ammhosibl o ddyfeisio credo newydd, yr hon a'u ceidw wrth eu gilydd. Ceidw Mr Gladstone un cwestiwn yn ei law ei hun-hyny yw, cwestiwn y Werddon, ond mewn perthynas i bob mater arall yng nglyn a Lloegr, Ysgotland, a Chymru, y mae fel pe yn gwbl at drugaredd ei ganlynwyr. Gwasg- ant oddiar eu harweinydd, gam ar ol cam, ryw bwynt newydd neu gilydd y credant hwy y dylai efe gydsynio arno, ond ni theimlant ronyn o ddiolchgarwch i'w harweinydd, ac ni I ront ddim rhyddid iddo i ddwyn allan unrhyw gynllun mawr er mwyn y wlad yn gyffredinol. Os tyngant yn enw Gladstone mewn Ueoedd y siaradant ynddynt ar amser etholiadau, aj phrydiau eraill, nid ydynt yn chwennych dilyn Mr Gladstone yn Nhy y Cyffredin. Maent yn barod i wneyd melin ac eglwys o'i enw mawr a'r dylanwad a dardd o'i hanes am banner canrif, ac edmygedd y wlad o hono, ond nid ydynt yn barod i aberthu dim drosto yn y Ty pan yw yn sefyll dros gadw'r traddod- iadau ydynt, o'u harfer am banner can mlynedd, wedi dyfod yn gyfreithiau iddo ef.

"YR ESTRONES." "Yr Estrones yw yr enw a ddyry y Faner am yr wythnos hon (Gorph. 24) ar hen Eglwys Genedlaethol y wlad hon. Mae ambell i lysenw yn hapus iawn, ac yn glynu wrth ei wrthddrych am byth. Ond nid felly y mae yma am nad oes rhithyn o naturioldeb na gwirionedd ynddo. Os oes hawl gan ryw a sefydliad yn y wlad hon i barch cyffredinol ar gyfrif ei hynafiaeth, yr Eglwys ydyw. Gan nad pa mor foreu y daeth Cristionogaeth yma, fe all yr Eglwys olrhain ei hanes yn ol i'r cyfnod boreu hwnw. Ac y mae hyny yn agos, cyfnod boreu hwnw. Ac y mae hyny yn agos, a dweyd y lleiaf, i un cant ar bymtheg o yp- yddau cyn geni yr enwad a gynnyrohiolir gap y Faner. Beth am yr enwadau Ymneillduol. Beth am yr Annibynwyr 1 Onid estronol ydynt hwy ? Ai yng Nghymru y ganwyd John Brown 1 Beth am y Bedyddwyr 1 Oni ddengys y pwys a roddant hwy ar drochi mai mewn rhyw wlad wlyb y siglwyd eu cryd, ac onid Holland, gwlad a'i ffyrdd yn garalesy^d, oedd hono.1 Ai Cyutro oedd John Wesley, perffeithydd ffydd y Wesleyaid 1 Mae yn hen bryd i'r Faner, o gywilydd, heb sob am ddim arall, i gymmhwyso yr enw "estron" at rywrai yn nes atti nag olynyddes yr Eglwys Hen Brydeinig, Eglwys Deiniol Wyn a Theilo, Asaph Sant a Dewi.

CENARTH. Dydd Llun yr wythnos i'r diweddaf anrheg- wyd Mr David Jones, yr Efail, a Bathodyn Cymdeithas Ddyngarol Llundain am geisio achub bywyd Miss Mary Ann Lewis, Llechryd, yn afon Teifi ychydig wythnosau yn ol. Gwnaed sylwadaa pwrpasol gan Mr W. O. Brigstocke, Parcygors, a dilynwyd ef gan y Parch. D. A. Davies, y Ficer, mewn araith fer a tharawiadol. Yr oedd yn gyfarfod brwd- frydig iawn a siaradwyd yn uchel iawn am y gwroldeb a ddangosid gan Mr Jones. Y nos Fawrth ddilynol cynnaliwyd cyfarfod ymadawol yng Nghapel y Trefnyddion Calfinaidd i ddangos parch a chydymdeimlad a Mr David T. Evans, Glanteifi House, ar ei ymadawiad i America. Y mae Mr Evans wedi bod yn weithgar iawn gyda phob achos da yn y lie, a theimlir colled a hiraeth mawr ar ei ol. Siaradwyd yn uchel am dano gan Mr S. Llewelyn, Mr E. Evans, Mr W. E. Thomas, Mr Daniel Evans, a Mr Prosser, yr Ysgolfeistr. Anrhegwyd Mr D. T. Evans a mawr ar ei ol. Siaradwyd yn uchel am dano gan Mr S. Llewelyn, Mr E. Evans, Mr W. E. Thomas, Mr Daniel Evans, a Mr Prosser, yr Ysgolfeistr. Anrhegwyd Mr D. T. Evans a phwrs o arian ac amryw lyfrau gwerthfawr ai yr un achlysur.

BYRION. Y MAE 90,000 o dlodion yn Llundain yn unig. NID yw dau o bob pump o geffylau yn gorwedd i lawr i gysgu. YN Llynlleifiad y mae y Tlotty mwyaf yn y byd, ac y mae ynddo 5,000 o bobl dlodion. DARLLENWYD Mesur newydd y Degwm yn Nhy y Cyffredin ar y 18fed o'r mis hwn. Y NEWYDD-BETH Americanaidd diweddaraf yw ystof yr hon a lysg ddwfr. Y MAE yn agos i 600,000 o erwau o dir heb eu diwyllio yn y wlad hon. YN hwyr nos Sadwrn diweddaf ymosododd nifer o lafurwyr ar y rheilffordd ar dy tafarn yng Nghwm Taf, a drylliasant ef yn fawr. FE ddywedir y cyst gwisgoedd priodas y Dywysoges Louise o Gymru rhwng pedair a phum mil o bunnau. Bu 6,000. farw y llynedd oddiwrth frath- iadau seirph yn nhalaethau Grogledd-Orllewin yr India. DERBYNIWYD £62 2s. 6c. oddiwrth Dalaeth Queensland tuag at y gof-golofn i Mr Henry Richard yn Nhregaron. Y MAB deunaw o bersonau ym Mhrydain Fawr rhenti y rhai a gyrhaeddant uwchlaw 100,000 yr un. BWRIADA Mr O'Brien gynnyg am gael prawf arall i brofi ei gyhuddiad yn erbyn Arglwydd Salisbury, ar y tir ei fod wedi ei gamgyfeirio. YN ystod y mis a derfynodd yr 20fed cyfisol, pris y gwenith ar gyfartaledd oedd 29s. 4c. y chwarter, barlys, 21s. lc., a cheirch 19s. 3c. CYMMERODD Mr Lloyd Morgan, yr aelod seneddol newydd dros Ddosparth Gorllewinol sir Gaerfyrddin, ei sedd yn Nhy y Cyftredin ddydd Llun diweddaf. CAFODD gweddw dyn yn New York, yr hwn a gollodd ei fywyd mewn afon pan oedd yn feddw, iawn sylweddol gan y tafarnwr yr bwn a werthasai ddiod iddo. CHWYTHODD trowynt yn ddiweddar dros gymmydogaeth gorsaf y r Eglwys W en, a chododd i fyny amryw gan pwysau o wair i'r uchder o ddwy neu dair mil o droedfeddi a rhoddos ef i lawr drachefn yn yr un man. YN ysgolion elfennol Prydain Fawr y mae pedair miliwn a chwarter o blant yn awr yn derbyn addysg gerddorol, ac y mae dwy tiliwn a chwarter o honynt yn arfer trefn y Tonic Sol-ffa. Y MAE argae arall wedi tori yn yr A merica- argae Sharp ar gamlas Hocking, yn Ohio. Aeth yn ddiluw dros yr holl ddyffiyn. Gwnaed niwaid a cholled mawr, ond ni chollwyd dim bywydau. YMDDENGYS fod Cynghor y Rhyddfrydwyr Undebol yn bwriadu danfon un fan eto ar gylchdaith areithyddol mewn parthau gwledig, gan mor llwyddiannus y bu'r gyntaf a aeth allan gyda'r un bwriad. CAFWYD ar ddeall y dydd o'r blaen fod Maer Rhuthin, o herwydd ei fod wedi absenoli ei hun o'r dref am ddau fis, wedi anghymmwyso ei hunan i eistedd yn y gadair faerol. Bydd yn rhaid ei ail-ethol, mae'n debyg. Oddiwrth gostau yr etholiadau Sirol di- weddar gwelir fod sir Forganwg ar y blaen. Ei threnliau oeddent £ 6,908. Dinbych sydd yn nesaf, y draul yno oedd £ 1,461. Yng Nghaerfyi-ddin,11,353 a dalwyd, a £ 1,293 yin Mhenfro. DAETHPWYD o hyd i gyrph Joseph Harvey ac Elizabeth Bates wedi boddi mewn llyn ger- llaw Tilfford, ddydd Llun diweddaf. Cariadon oeddynt, ac ysgrifenasant nodyn yn dweyd eu bod yn penderfynu marw yng nghyd yn her- wydd rhyw amgylchiadau yng nglyn a'u carwriaeth. Y SIARADWYR a'r ysgrifenwyr ar bwnc yr Eglwys yng Nghymru yng nghyfarfod blyn- yddol yr Eglwys yng Nghaerdydd y mis Hydref nesaf, fydd Mr J. T. D. Llewelyn, Mr Stanley Leighton, A.S., Mr W. S. de Winton, y Parch. J. P. A. Bowers, Esgob Caer (Dr. Jayne), a'r Prebendari Walters o Lausamlet. TYBIA Dr. John Morris, o'r America, y dylid ymgynghori a'r meddyg yng nghylch a addysg plant gan, os bydd yn credu y gellif etifiwjdti nodwedclion a thueddiadau, a gwenr Aidau, neu rinweddau rhieni, y gall y meddyg awgrymn y ffordd oreu i add/sgu y plentyn, ac i'w gryfhau lIe bo'n wan, yn goi-phorol a meddyliol. NODWEDDION CENBDLAETHOL.—Mae yr hyn a ganlyn yn gyfieithiad o holwyddoreg politio- aidd a gyhoeddwyd mewn papyr Italaidd:— Gofyniad Pwy yw y dyn yagafnaf yn y byd? Atteb: Y Ffrancwr. Pwy yw y dyn trymaf I Atteb: Yr Allmaenwr. Pwy yw y mwyaf difrifol 1 Y Sais. Pwy yw y mwyaf balch Yr Yspaeniad. Pwy yw y mwyaf gostyngedig? Y Rhwsiad. Pwy yw y mwyaf anturiaethus1 Y Polusgliad. Pwy y seguraf 1 Y Twrc. Pwy yw y mwyaf ar ddihun < Yr Americiad. Pwy yw y mwyaf cysglyd ? Yr Hottentot. Pwy fedd y lhinweddau a'r drygau hyn wedi eu cymmysgu yng nghyd. Yr Italiad. Gwylaidd dros ben onide ? Ni cha'r grugieir lonyddwch mor hir ag y dysgwylid ar ol y 12fed o Awst, o herwydd y mae Arglwydd Salisbury wedi rhoddi gair i Mr Smith am frysio ym mlaen, a thynu y lleni dros ffenestri y Ty ar neu cyn y 13ydd o Awst. Ysgydwa Mr Akers Douglas ei ben, ond fe wneir yn ol gorchymyn y prif-weinidog. Y gwaith pwysicaf sydd yn aros i'w wneuthur yw'r f6t ar Dreuliau Cartrefol, yr hon a gyn- nwysa ynddi yr amcangyfrif am dreulial1 Castell Dublin. Mae y Llywodraeth wedi gwasgu ei chlust yng nglyn a hon hyd y fynyd ddiweddaf, fel y mae dyn a'r ddannodd arno yn oedi myned at y deintydd. Mae yn rhaid i'r peth ddyfod ger bron y Ty, a goreu i gyd po gyntaf y tynir yr hen yspag Gwyddelig hwn allan. CYRHAEDDa defaid a moch brisiau uchel yng Ngogledd y Werddon ar hyn o bryd. Prin y ceir digon o berchyll ac wyn i gyfatteb yr alwad am danynt, tra y mae pore yn gwerthu mor uchel a 49s. y eanpwys-ffigwr na's gwelwyd erioed braidd yr amser hwn o'r flwyddyn, ac y mae yn ddyledus i'r modd o halltu cig drwy ddefnyddio rhew a ddygwyd i arferiad yn ddiweddar. Y mae defaid hefyd wedi bod yn gwerthu yn rhagorol. Prynwyd haid o honynt yn ffair Glenties, yn Donegal, ym mis Medi ddiweddaf am 17s y pen, a gwerthwyd hwy yn ddiweddar yn Sti-asbane am X.3 y pen, neu am dair gwaith a hanner yr arian a dalwyd am danynt naw mis yn ol. Yn ffair Dunkinelly bytbefnos nen dair wyth- nos yn ol, gwerthai defaid mynyddig cyffredin am o 17s i L2 y pen, a defaid ac wyn ar eu hoi o 27s. i L2 15s. Gwerthai wyn o 13s. i 22s. yr un, a lloi blwyddi o X5 i L7, a lloi dwy i flwyddi o .£9 i £ 13.

Y FWYELL. Arf hylym i ryfela—y fwyell A fu ar y cynta'; Ond naddu hen goeden dda 'Nawr yn fan ddarnau fyna. TTDAIN.

ENGLYN A gyfansoddwyd wrth ddechreu yamygu, pan na wyddai yr ysmygwr (?) y ffordd i danio y bibell yn iawn—ei brofiad wrth arogli peth o frwmstan ydanen. 'Rwy' megys hanner mogi,-hon a saeth Frwmatan sy'n arogli Yn waeth na phe gwneid noethi Uffern wrth fy nwy-ffroen i

Y GOLOMMEN. Anian fwyn y &'lomm6n fad—a lanwyd 0 heulwenau cariad; Ni edy i'w bron gadw brad A eh wyn rydd yn ei chaniad.

Y GATH. Llypdog elyn Itygoden-yw cath Llamawg boyw ei helfen; Dan ei bywiog den bawen Daw rhaib hyll llygod i'r pen. BTO. Ysgafn ei tbroed a gwisgi-y .w y gath A gwel mewn tywyllni; Y llygod wna ddifrodi, Grwnan yw ei chan fach hi.

Y MILGI. Ci bir, cul, cyhyrog heliwr-Dwyfu8, Anhatal fel neidiwr; 'Does trwy'r byd i gyd o'i gwr Ond trydan yn gynt redwr.

YMDAITH Y TYMMHORAU. Ar aodlau caled Auaf—daw'r Gwanwyn Gyda'r gwyneb lionsf Ar olwyn aur wele'n Haf—yn marchog, Yna daw'r niwlog Hydre' yn olaf.

YMLADD TEIRW YN YR HISPAEN. Tyrant i ymladd tarw-a yrir I gynddeiriog farw, Nes brwd wneyd eu byspryd nhw Yn fileinig fel hwuw. TTDAIN.

DOS YM MLAEN. Os blin drallod chwerwa'th fywyd, Dos ym mlaen, Meddwl am ryw dranoeth hyfryd, Dos ym mlaen; Nid yw'n fuddiol digaloni, Byw yn rudd-wlyb gan ddihoeni, Cladder enw dydd trybini, Dos ym mlaen. Os gwaradwydd yw dy wermod, Dos ym mlaen, Bydd galon-ddewr, nid yw'n ormod, Dos ym mlaen, Boed dy fywyd oil yn ddifai Yn dysgleirio gwir i bobrhai, Aed i ffwrdd y drwg a'th lanwai, Dos ym mlaen. Os oes ynot drallod cyfrin, Dos ym mlaen. Gochel ofid difudd, gerwin; Dos ym mlaen, Paid a'i ddyfrio gyda'th ddagran, Paid a'i borthi gyda'th ofnau, Paid a'i feithrin drwy'r blynyddau, Dos ym mlaen. Os iwnest lawer cyfeiliornad, Dos ym mlaen, Paid ymguddio un amrantiad, Dos ym mlaen, Dos, gwyneba'r byd yn eon, Bydd yn eofn megys gwron, Na orphwysa nes cael coron; Dos ym mlaen.

BRWYDRO ETHOLIADOL. At y Golygydd. SYR,—Dywedodd Mabon dydd lau wythnos i'r diweddaf wrth annerch y dyrfa a ddaethai yng nghyd i gymmydogaoth Guild-hall Caer- fyrddin i glywed canlyniad y Pol, Nid wyf yn cofio am un etholiad wedi ei ymladd mor deg a hwn ni chafodd un gair drwg na chas ei ddweyd am neb." Balch iawn oeddwn i glywed hyn, canys credwn fod y byd Radicalaidd yn gwella, ac nad oes cymmaint o fustl yn ei gylla yn awr ag oedd unwaith. Ond y mae lie i ofni nad yw yr amser da hwnw wedi gwawrio eto. Ac nid oes eisieu myned allan o'r dref y siaradai Mabon ynddi, ysywaeth, cyn cael engraifft wahanol, ac yr ydwyf yn gobeithio y bydd ffrwythau yr etholiad tangnefeddus sydd wedi newydd fyned heibio, yn fwy hyfryd na'r can- lvniadau sydd i etholiad Bwrdd Ysgol Caer- fyrddin ym mis Ionawr diweddaf. Mae yr etholiad hwnw wedi profi yn debyg i'r ddaear- gryn ddiweddar a fu yng Nghwm Rhoitdda- gwlad Mabon-wedi agos hollti un o gapeli y dref yn ddau. Y mae rhyw bethau rhyfedd, fe ddywedir, i'w dadlenu cyn bo'n hir. Nid yw Caerfyrddin yn ddibrofiad o gapeli split yn awr, ond y mae yn debyg ei bod am eu lielaethu, ac am weled chwareu Hermon, Cynwyl, a Llangeler yn cael ei ail-ad rodd ynddi. Pobl dawel yw y Ceidwadwyr, ac ni byddant byth yn cadw ystwr na difrïo neb yn ddirgel na chyhoeddus. Ond am y Radicaliaid— cynhen ac ymladd yw eu helfen hwy. Mewn cynhen y beichiogwyd arnynt, ac mewn rhyfel yr esgorwyd hwy, ac nid ydynt yn hapus allan o'u helfen naturiol. Gobeithio yr ydwyf y try pethau yng nglyn a'r Bwrdd Ysgol allan yn well nag yr awgrymir i ni gan yr oraclau ar hyn o bryd. DEWI DAWEL.

LLANYBYDDER. At y Golygydd. MR GOL.Byddwcli cystal a rhoddi lie i'r ychydig sylwadau a ganlyo ymddangos yn Y JOURNAL. Ofer i mi geisio eu danfon i'r newyddiadur yn yr hwn yr ymddangosodd yr ysgriblawd y cyfeiriaf atti, sef y Faner. Yn y papyr hwnw am ddydd Sadwrn di- weddaf y mae bachgen o feddwl da iawn-am dano ei hunan—yn rhoddi banes rhyw gyfarfod etholiadol a gynnaliwyd yn Llanybydder. Gwyliwr Glan Cledlyn" y geilw ei hun, ac I yr ydwyf yn gobeithio ei fod yn gwylio" cymmaint arno ei hun ag yw ar ei gymmydog- ion Ceidwadol. Mae un peth yn sicr fod eraill yn gwylio glanau y Cledlyn a. manau eraill-heblaw ef, fel y mae lie i ofni y caiff ef ar ddeall cyn bo'n hir. Byddai cystal iddo efallai yn awr wneuthur cyfeillion o'r Mammon anghyfiawn, gan y gallant brofi o ddefnydd iddo. Mae ei lygad, fel llygad dyn yn syllu ar yr un peth o hyd, wedi myned mor bwl fel nas gwel ddim i'w gymmeradwyo yn Mr Williams- Drummond, Col. Davies-Evans, na rhyw lawer hyd yn nod yn Mr Lloyd Morgan ei hun. Nid oedd araetb Mr Drummond yn Llany- byther "yn werth sylwi ami." Auimheus genyf a fedrai Gwyliwr wneyd sylwadaa ami pe yn dymuno eu gwneyd. Yr ydwyf yn gwybod am rai pethau a glywyd yn ei ardal oeddent "yn werth sylwi arnynt," a rhoddwy.4 pob cyfleustra iddo i wneyd hyny, ond nis gwnaeth. Felly y mae yn rhaid derbyn ei eiriau gyda chryn wagelwch. Da genyf ei fod yn gweled rhywbeth yn "werth i "ylwi" arrM yn annerchiad Mr Drummond, yn nes ym mlaen yn ei litb. Nid oedd Mr D. wrth ddweyd nad yw pwnc yr Eglwys yn bwnc ymarferol, ym mhell iawn o'i le. 0 leiaf y mae ei eit iau yn cydfyned i'r dim ag eiddo Mr Gladstone yn St. Austell y mis diweddaf. Ac y mae Gwyliwr Glan Cledlyn yn arfer tyngu yn enw Mr Gladstone. Fe wna garedigrwydd ag ef ei hun os caiff gan rywun esponio, os nad darllen, yr erthygl hono yn synwyrol a dealluA iddo. Fe rydd help iddo ddeall pa bryd i fod yn gysson ag ef ei hun a pha bryd i symmud ei draed yr un pryd a Mr Gladstone hefyd. Y mae hyny o bwys i wr fel efe sydd a gwleid- yddiaeth fel gorlifiad afon y Nilus iddo. Mae ei ddesgrifiad o araeth Mr Drummond mor dda a phe defnyddiai ef i ddweyd sut bregeth a geir weitbiau o gylch glanau y Cledlyn "—"yn fyr ac annhrefuus"-(o ran syl- wedd felly yn fwy na dim), neu mor Co fyr ac annhrefnus a phen (o'r mwng i'r menydd) yr ebolyn hwnw a ddaeth o'r Bala, ac nid oes eisieu dim byrach a mwy annhrefnus na hyny. Mae 11 Gwyliwr" yn rhesymwr mawr. Y mae wedi dysgu digon o resymeg i ddeall y gall dynu yr un casgliadau oddiwrth ddau bwnc hollol wabanol i'w gilydd, neu i ddeall mai yr un yw Ymreolaeth i'r Werddon a Dadgyssylltiad i Gymru. Fe wnai gwerth swllt o Jevons ddwyn bendith fawr iddo. 8yn genyf ei fod yn dibrisio "barn y gweinidogion," oherwydd y mae hono mewn bri mawr, fel y mae gwaethaf y modd, yng Nghymru. Rhyfedd mor anghall y mae-y mae yn myned yn erbyn Ilif-Ilif petisiynau cyfarfodydd chwarterol a chymmanfeydd y Bedyddwyr a'r Annibynwyr, a Ilif penderfvn- iadau cyfarfodydd unisol a sassiynau y Method- istiaid, a deisebau llai yr Undodiaid. Beth y mae barn y gweinidogion i'w clilywed bob Sul o'n pwlpudau, ac fe dybir gan rai o gyfeillion Gwyliwr Glan Cledlyn ei bod fel barn y Pab—yn anffaeledig. Y mae wedi gwneyd camgymmeriad mor fawr a dim a wnaeth erioed drwy boeri ar ei bilyn ei hunan fel hyn. Y mae yn wr cryf ofnadwy, a'i wroldeb yn ddifesur. Meiddia ymosod ar unwaith ar ddau filwriad-y Mil. Eyre, a'r Mil. Davies- Evans—a chroesi cleddyfau ar yr un pryd a milwr profedig arall, Mr Drummond. Ni ddangosodd yr Ardderchog Crichton fwy o wrhydri a medrusrwydd na hyn. Mae gan y tri waith diolcb eu bod yn fyw heddyw. Bydd arnynt ofn dyfod i Lanybydder byth mwy. Dyna y rheswm yn ddiau y ceidw y Mil. Davies-Evans rhag dyfod ar ofyn pobl Llanybydder am unrhyw gais ond hyny." Pe cai dynion fel Gwyliwr ei ffordd fe yrent bob gwr boneddig, ac offeiriad a swyddog o'r wlad. Fe welwyd hyny yn amlwg yn ystod etholiad y Cynghor Sirol yn necbreu y flwyddyn. Dyna wlad fyddai Cymru wed'yn —pob palasdy yn nythle dallhuanod, a phob eglwys yn ystabl i geffyl y pregethwr. Pe cerid dysgeidiaeth "Gwyliwr Glan Cledlyn" a'i gyfeillion i'w chanlyniadau rhesymegol dyna fel y deuai- Ond fel y dywed ef y mae pobl yn cyfnewid, a pheidied synu dim na bydd efe byw i weled tro ar fyd hyd yn nod yn ardal- oedd Cledlyn a Llanybydder. Y mae y pregethwr gwleidyddol yng Nghymru wedi tynu y llinyn yn rhy dyn, ac y mae yn aicr o dori yn hwyr neu hwyrach. Nid oes dim yn sicrach genyf nag y bydd i'r unrhyw yspryd ym mhen amser arfogi ei hun yn erbyn y capel a'r pregethwr, ag a welir yn dangos ei ddannedd yn erbyn yr awdurdodau y sydd yn awr. Mae yn ffaith amlwg y gwna llawer cynnull- eidfa a'u pregethwr yn barod yr hyn a WDa yr adran eithafol o'r Ymreolwyr a Mr Glad- stone-ei arwain ef gerfydd ei drwyn yn hytrach na'i fod ef yn arweinydd iddynt hwy. Rhyfedd mor gyfnewidiol ydyw y dosparth agynllrychiola Gwyliwr." Yn y Faner pan yu saethu eu piccellau o'r tu ol i glawdd eu ffug- enwau maent yn ddewr a digryn, ond pan gyfarfyddant a dyn wyneb yn wyneb, toddant fel cwyr, a thyfant yn wenau o glust i glust, ac nid oes neb parotach na hwynthwy i gwttwsloni i wr boneddig. Tri pbeth anhawdd ei nabod," &c. Fe wyr Gwyliwr y gweddill, ond cofied y were sydd yn niwedd y rhigwm-" a'r dyn yn ddau* wynebog." Gan obeithio unwaith eto y ca'r sylwadau hir ac annhrefnns hyn weled goleuni dydd yn Y JOURNAL, ac y bydd iddynt gyrhaedd Gwyliwr Glan Cledlyn yn iach a chysurus. Ydwyf yr eiddoch, GWENOG.

AT EIN GOHEBWYR. FLANGELLYDD.-Bydd yn dda genym gael gair oddiwrthych eto. Gwell, efallai, peidio cyhoeddi y I I Rangell a ddanfonasoch gan ei bod ya dranoeth y ffair." YMGOM DAFYDD A PEOGI.—Pwy yw awdwr yr ymgom dan sylw? Ysgrifened y brawd rywbeth eto, a chaiff ein sylw goreu, fel y e-t ein dyman- iadau goreu yn awr. Haws digio rhai na cbadw pawb yn foddlon. Dyma fel y dywedodd y Gwyn o Eifion Ni dda gen i ddigio neb Dra bo'n iawn derbyn wyneb." GOREBIAETHA.U,-Carem pe byddai ein gohebwyr lleol yn fyrach a mwy cyunwysfawr yn ami. Carem hefyd glywed yn amlach o wahanol fanau i'r rhai y cyrhaedda Y JOURNAL. Gan nad pa beth a yrir i mewn fe gaiff bob sylw. AT T BEIRDD.-Pa beth sydd wedi dyfod o'r frawd. oliaeth ? Mae rhai yn achwyn fod Y JOTTRNAI. wedi myned yn lied ryddiaethol. Wel, y mae yn rhaid cofio iddo fod yn lecsiwnydda llawer yn ddiweddar. Oni ddywedir hefyd mai plant clocswyr a chryddion sydd waethaf am bethau am eu traed ? Rbaid rhoddi rhyw damaid beth byna g bob wythnos. Os danfonir rhywbeth i'w feirniadu, fe gaiff bob ehwareu tog. Y GOLTOTDD.

CYSTADLEUAETH EISTEDDFODOL. Nid yw y Creawdwr wedi trefnu i'r hwn na fedda ond un dalent fod yn segur mwy na'r hwn sydd ganddo y pump neu y deg, a chan hyny dysgwylia iddo wneyd ei ddyledswydd yn ol yr hyn a roddwyd iddo; ac nid bod yn ddiystyr gan guddio ei dalent yn y ddaear. Ni ddylem anfoddloni i'n sefyllfaoedd am fod rhywrai wedi cael mwy o alluoedd na nyni; na ch waith genfigenu wrth y personau hyny, oblegyd yr ydym yn y modd hwnw ar ryw olwg fel yn beio gwaith y Creawdwr-am ei fod wedi rhoddi i un fwy ac i arall lai—am fod rhai yn dywysogion ar filoedd, eraill ar gannoedd, ac eraill ar ddegau a deugain, tra y byddwn ninnau yn methu ymddyrchafu o dir I' cyffredinedd. Wrth gynnal eisteddfod gwelwn fod yr atncan yn deilwng, sef, rhoddi allan waith i'r meddwl, yr hyn sydd yn fudd mawr trwy ffurfio drychfeddyliau, ac felly ychwanegu llawer cyfudd at ein maintioli meddyliol. Y mae y Pwyllgor wrth ddewis cyfres o destynau yn rhoddi gwobr i'r hwn fyddo yn oreu, ond nid ydyw ymdrech yr iselaf yn y gystadleuaeth yn myned yn ofer, canys gwna ei lafur brofi er Iles iddo trwy ei ymdrech i cyrhaedd y nod, fel y caiff ei gynneddfau lawer o faeth, nes y mae yn teimlo ei hun yn alluocach ac yn nes i fuddugoliaethu y tro nesaf. Dywedai Hiraethog mae yr hyn a roddodd awydd ynddo ef gyntaf i osod prawf ar ei alluoedd ydoedd darllen gwaith Eben Fardd ar ddinystr Jerusalem, fel y teimlodd ynddo ei hun ryw awydd cryf i ymgyrhaedd er ceisio gwneuthur rhywbath ar lun yr hyn ag oedd wedi swyno ei deimladau, a chafodd ei ym- drech ei choroni a llwyddiant, canys cafwyd ynddo yntau yr un duedd, a phwy a wyr faint y budd a ddeillia iddo heb ymdrechu, a cheisio gwybod beth fedr wneathnr. Eto peidiwn a chymmeryd ein digaloni ar unrhyw adeg canys wrth ddal atti y profwn fod pob ymdrech er budd, pob cam a roddwn yn gam at fuddugoliaeth. Dysgir hyn i ni yn ngwaith y pryf-gopyn hwnw a dynodd sylw un o freninoedd Ysgotland pan yn cael ei erlid gan ei elynion. Gwaith y pryf-gopyn yn ceisio dringo i fyny un o drawstiau oedd mewn hen ysgubor a roddoid wers o galonogrwydd i'r brenin. Tra y methai y copyn y naill dro ar ol y Hall gyrhaedd y nod, ai atti eilwaith a thrachefn, gan arddangos nad oedd ei bender- fynolrwydd yn effeithio dim erei ddigaloni, ond yn hytrach ei gryfhau, fel o'r diwedd ar ol ymdrechu oddeutu deuddeg o weithiau, darfu iddo lwyddp yn ei amcan, a bu vn achJysur i roddi bywyd newydd yn y Bruce, fel Y1;, ymwrolodd ac yr antupodd. ymladd drachefn a'i elynion, a darfu iddo lwyddo i ennill y dydd trwy y wers o ddyfalbarhad a. ddysgodd gan y copyn bychan yn yr hen ysgubor lwydaidd hono. Pa beth a ddaethai o'n gwlad pe collid yr awydd o ragori o'n mysg 1 Buan y collai ei gogoniant; tywyllwch ac anwybodaeth a fyddai yn lledu dros ei therfynau. Pa beth ydyw y traethodau godidog ydym yn eu darllen o dro i dro yng nghyd a'r areithiau canmoladwy a gawn glywed 7 Onid yspryd cystadleuaeth sydd wedi ennyn doniau Cymru i ymegnio, ac i wneyd gorchestion, a thra y byddo yr yspryd hwn yn ein meddiannu nid oes achos ofni y collwn ein hanrhydedd. Y mae gan ein brodyr y Saeson eu rhedeg- faidd blynyddol, megys yr Oaks a'r Derby, a rhoddir gwyliau gan y ddau dy seneddol er galluogi yr aelodau i roddi eu presennoldeb ynddynt. Ond am danom ni y Cymry gallwn ymffrostio yn yr eisteddfod a chyfar- fodydd llenyddol-pethau ag a dueddant i'n llesoli yn feddyliol a moesol. Gosoder y nod yn uwch eto meddaf fi trwy roddi rhagor o destynau i ymgystadlu arnyht, ac yna daw gwedd mwy blodeuog ar y gystad- leuaeth eisteddfodol. Bydd llai o siarad yn erbyn yr Eisteddfod a daw ei phleidwyr yn lluosocach. HEN GYMRO.