The Carmarthen Journal and South Wales Weekly Advertiser

"ii.r, .TREM AR BYNCIAU'R DYDD. ——— h ADDYSG GANOLRADD I GYMRU. n Un o brif bynciau'r dydd yn bresennol yw Addysg Ganolradd i Gymru, a theimlir ei bwysigrwydd gan arweinyddion y genedl, yn wyr lleyg a lien, o Fon i Fynwy. Yr ydym yn cyd-fyned ag ysbryd diwylliedig a chopthedig yr oes ym mbob ffurf a niodd, can. belled ag y byddo yn gydweddol a chyfiawnder ymarferol a lies y lluaws yn gyffredinol. Y mae yn ffaith addefedig fod Cymru fach dylawd ar ol gwledydd ereill y Deyrnas Gyfunol niewn manteision addysg a diwyflliaitit, meddyliol a moesol Fel prawf o hyn, onid Gwyddelod, kn Fol pV&w w Ysgotiaid, a Seison sydd yn mwynhau hufea swyddi y Llywodraeth t Y mae yn wir fod y Cymry yn cripian i fyny yn raddol yn ystod y blynyddau diweddaf, a rhai o honynt wedi cyrhaedd pinnael anrhydodd ym Mhrydain Fawr fond er hyny, y mae yn ffaith ddi-droi- yn-ol fod y Cymry, fel cenedl, ar ol eu cyd- wladwyr yn yr ystyriaethau a nodwyd, er yr holl waith da a gyflawnir gan Athrofeydd Caerdydd, Aberystwyth, a Bangor, yn oghyd A Choleg rhagorol Llanbedr, a'r prif-ysgolion Aberhonddu, Llanyroddyfri, a Chaerfyrddin. Ond yr ydym yn gwrthwynebu mewn modd pendant, ar seiliau cyfiawnder a uniondeb, unrhyw ymgais at ddinystrio un sefydliad bendithiol er mwyn adeiladu un arall; ie, unrhyw ymgais at ysbeilio Pedr i gyfoethogi Paul-amddifadu un Coleg o'r gwaddol a roddwyd yn wirfoddol at ei gynhal, i'r dyben o gyflenwi un arall. Os oes rhyw ysfa angerddel ar rai o'r aelodau seneddol am gael rhyw athrofa fawr yng Ngwalia, gydag awdurdod i roddi urddau a graddau, a'r hon a 1 wnc i fyny y sefydliadau israddol, fel gwartheg culion" yr Aipht, bydded iddynt i fyned a'r "hat yn round" eu perthynasau cyfoethog cyn gwyliau Nadolig, ac yna ceir gweled a fydd gobaith am osod u Y GAREG SYLFAEN cl i lawr ger llaw Palas Penarlac,, yn sir Fflint. Gan fod eu harweinydd anffaeledig wedi arddangos y fath ddoetbineb a barn diwyrni (1) yn y cwestiwn mawr Gwyddelig, pwy sydd mor deilwng o gael y corn olow ar ei ben fel llywydd yr athrofa Yn awr, heb gellwair, Pa le ymae "sense of jmrtioe," heb son am honour y rhai sydd yn gwaeddi am Addysg Ganolraddol" ar esgynloriau ein gwlad, ac ar yr un pryd yn llygeidio mewn trachwant ar "winllan Mab- oth," perthynol i Eglwys ben-afol ein Tadau, ac a drosglwyddwyd i lawr i'r oes bresennol fel Trefdadaeth Eglwysig. Os ydyw yr Yni- neilldnwyr mor lluosog ag y dywedant en bod yn ol census nnochrog Mr. Gee, ai nid gwaith hawdd fyddai iddynt i gasglu cronfa ddigonol i waddoli y fath sefydliad cenedlaethol, gyda ebynnorthwy sylweddol ac liaelfrydig yr Eg- lwyswyi- ? Pa fodd bynag, hyderai eu bod yn rhy "gydwybodol "a chrefyddol i gymmeryd ymaith yr hyn na sydd yn eiddo iddynt. Ond y mae yn rhaid i mi gyfaddef mai sail wan iawn sydd i'm gobaitb, o berwydd y mae ATHRAWIAETH YR ATTAFAELIAD yn cael ei dysgu yn ddigel yn adranau y Mesur cynnygiedig. Gwneir ymgais feiddgar (yn ol eu l'haglen bresennol) i ysbeilio y colegau a phrif-ysgolion grammadegol Cymru o'u heiddo cyfreithlawn, a'u trosglwyddo am byth o dan ofal bwrdd cynnwysedig o ddynion mwyaf gwrth eglwysig a Radicalaidd a anadlodd erioed. Yn awr, appeliaf at y cyhoedd am ddatgan eu barn deg a diduedd ar y mater. A yw y cynllun yn deg ? A ydyw yn gyfiawnl my A yw yn gydweddol a'n hargyhoeddiadau o'r hyn sydd yn iawn 1 Rhoddwch chwareu teg i lais dystaw y gydwybod i lefaru, a chedwch interest, personol ac enwadol o'r golwg am fynyd; mewn gair, actiwch y dyn am unwaitb. Tybiaf glywed tnfewnol ddyn y galon yn ateb, "Nac ydyw." Os feffy, "dos, ac na phecha mwyach." DEONUETH CAERFYRDDIN. ïd: Dydd Sadwrn, yr 8fed cyfisol, cynpaliwyd -cyfarfod cwarterol pelthynol i Ddeoniaeth Wladol Caerfyrddin, yn Festri Eglwys Sant Pedr, o drin lywyddiaeth y Deon Gwladol, y Parch. S. Jones, Llangunnor, yn cael ei gyn- northwyo gan yr Hybarch Archddiacon James. Am ddeg o'r gloch, darllenwyd y Gwasanaeth appwyntiedig; am hanner awr wedi deg, darllenwyd yr ail bennod or Epbesiaid yn Groeg gail yr offeiriaid am hanner awr wedi un ar ddeg, ymdriniwyd a'r pwnc pwysig, "Y Genhadaeth Blwyfol," gan yr offeiriaid a'r Ueygwyr oedd yn bresennol, a darllenwyd papyr galluog iawn ar y testyn gan y Parch. D. M. Davies, curad Oapel y Groes, Aber- gwili. Cymmerwyd rhan yn y ddadleuaeth gato Ficeriaid Llfcngain, Llanybi-i, a Llan- fihangel-ar-arth. Ail-etholwyd Ficeriaid Llangynog a Dewi Sant, Caerfyrddin, yn clerical delegates, yng nghyd a Mr. Francis, Caerfyrddin, a Mr. Lewis, Cyllifwr, dros y Ileygwyr.-Cynnelir y cyfarfod nesaf ym mis i ".Awst yn Llanstephan. Yr oedd yn gyfarfod llwyddiannns dros ben, a dyddordeb yn cael ei deimlo ynddo gan bawb. (

¡ iu.'ii • LLANPUMSAINT. Dydd Mawrth y Sulgwyn, ynjgynnullodd ysgolion Sul Llanpumsaint, Llanllawddog, 0 Yspytty, a Chapel-y-Groes, i gael eu holi mewn rhanau o'r Ysgrythyrau Sanctaidd, canu mawl, &c. Dechreuwyd y Gwaaanaeth am 10.30 yn y boreu, yr hwn a undoniwyd gan y Parch. J. J. Evans, Abergwili. Darllenwyd y llithiau gan y Parch. J. Herbert, B.A., Llandefeilog, yr hwn hefyd a holodd y plant yng ghatecism yr Eglwys, a'r rhai mewn oed ar y 18fed bennod o'r Efengyl yn ol St. Luc, a rlioddodd yr ar- holydd ganmoliaeth uchel i'r naill Ile ani ea canu swynol a'u batebion parod. Ewch riiagoch, plant Eglwysig Abergwili, Llanpum- saint, a Llanllawddog, a dangosweh trwy eich ymddygiad da a gweddus nad yw gwersi Catecism yr Eglwys yn myned yn anghof. Chwareuodd Miss Lloyd, Glangwili, ar yr harmonium yn hynod fedrus, ac yr oedd cor- ganisid y Gwasanaeth yn dangos fod llafur mawr wedi bod cyn y buasai y fath gyd-gordio L d gwahanol gorau. Y mae yn ddrwg gan g y a r yr ysgrifenydd nas gwyr enwau yr oil o'r arweinyddion, neu fe fuasai yn eu dodi i lawr; ond er hyny derbyniweh un ac oil o honoch ddiolchgarwch diffuant un ag oedd yn bresennol am eich llatur gyda'r gwaith da, ac na fydded i chwi laesit dwylaw yn y dyfodol. Ewch rhagoch, canys y mae genych ran bwysig yn llwyddiant hen Eglwys ein gwlad. Ar ol y Gwasanaeth, eisteddodd i lawr, tua 300 i de a bara brith, y rhai a barottowyd gan aniryw gyfeillion. Gweinyddwyd wrth y byrddau gan y boneddigesau canlynol :—Mrs Lloyd, Ficerdy, Llanpumsaint; Mrs Howells, Pant- ioiar; Mrs Thomas, Bwlchgwyn; Mrs Thomas, Gwastodmawr; Mrs .Morgans, Dderwen; Mrs Davies, Glanychen Miss Bowen, Pengraig; Miss James, Pantycelyn; Miss Thomas, Pantioiar; Miss Williams, Troedyrhiw Miss Thomas, Cwmcreigiau; ac amryw ereill, a thorai Mr Davies, ysgolfeistr, y deisen yn. ei ddull deheuig arferol. Yr oedd: yr offeiriaid canlynol yn bresennol, heb law a enwyd uchod .-Parchedigion W Davies, M.A., Llanllaw- ddog J. Lloyd, D,, Llanpumsaint; a D. M. Davies, B. A., Abergwili. Hefyd gwelsom y boneddigesau canlynol: ym mhlith ereill yn cymmeryd rhan:—Mrs a Misses Lloyd, Glan- gwili; Mrs Davies," Ficerdy Llanllawddog; Miss James, Ficerdy, Abergwili; Mrs a Miss Cook Miss George, &c. Yr oedd yr hin yn hynod ffafriol, ac ymaclawodd pawb wedi eu 11 wyr foddloni. -i R t. • CAERFYRDDIN: ,?"'T YR EGLWYS GYMRAEG NBWYDD. — Pryd- nawn dydd Mawrth nesaf, gesyd y gareg sylfaen i lawr yn yr Eglwys newydd -Gymreig yn Heol-y-Prior. Dysgwylir i Esgob Llanelwy ac ereill i gymmeryd ran yn y gwaith, Y mae gwir angen. am adeilad newydd yn y parth hwn o'r dref. Dysgwylir amryw o'n hoffeiriaid a'n lleygwyr dysgedig yn bresennol prydnawn dydd Mawrth. YSGOL SUL SANT PEDR.—Dydd Iau, Mehefin: y 13eg, y daeth y diwrnod hir-ddysgwyliedig i ben, sef yinweliad ysgolion Sabbothola dyddiol perthynol i Eglwys Sant Pedr a Llanstephan. Yn y boreu cyn cychwyn, yr oedd y cyniylau wedi ymgasglu at eu gilydd nes peri i ni ofni mai diwrnod gwlyb ddisgynai i'n rhan ond cyn hanner y ffordd i lawr, dacw yr haul mawr megys yn dyfod allan o'i ystafell ac yn gwenu: arnoro, tra yr oedd holl natur o gWmpas yn gwenu mewn prydferthweh, ceinder, a gogon- ] iant. A plian y daethom i olwg y m6r, wele hwnw hefyd o dan belydrau yr haul yn ym- ddangos i ni megys aur toddedig. Cludwyd ni i lawr mewn certi a breaks; yr oedd y nifer ger llaw wyth cant. Dyma dyrfa, onide ? Parodd i mi synu a gofyn i mi fyhuil, Pa le mao Dillwyn heddyw? Cychwynasom ar ein taith hapus o'r ysgoldy Heol y Prior am tua deg o'r gloch. Yr oedd ugeiniau o breswylwyr Caerfyrddin ar yr heolydd yu edrych ar yr orymdaitli fawreddog yn myned heibio. Cyrhaeddasom Llanstephan yn nghylch 12. Yn fuan ar ol dyfod yno, cafwyd rhiagbiyd o fwyd (lunch) o chwiogen a cwpaned o laeth ac anturiaf ddyweyd eifod ar y pryd yn dder- byniol iawn gan bawb. Ar ol hyn, cyfeiriasom ein camrau tua'r traeth; rhai ffordd hyn, ereill ffordd acw, gan fwynhau eu hunain yn y modd goreu oedd bosibl. Ymwelodd llawer a'r hen Gastell, ae fe ddringodd llawer hefyd i'r lan i'w gopa talfrig. Mor brydferth mae gwlad a mor yn edrych oddi ar ei goryn ? Mae y wlad i'w gweled am filldiroedd o 'gwmpas; nid rhyfedd ynte i'r hen deidiau adeiladu amddiff- ynfa ar y bryn hwn, o herwydd yn wir yr oedd y gelynion i'w gweled yn eglur oddi draw, ac yn rhoddi amser i breswylwyr y Castell i barotoi erbyn byddai y gelynion o fewn cyrhaedd yr amddiffynfa. Y mae yr hen gastell bwn yn dywedyd wrthym am hynaliaeth y lie, yn ogystal a'i boblogrwydd yn yr amser a aeth heibio. Mi glywais fod tyrfa o fechgyn a genethod ieuainc wedi ymweleda Ffynnon y Dymuniadan." Tebyg fod y genethod wedi bod yno yn dymuno am gael adnabod cyd- mharon eu bywyd; a'r bechgyn yn dymuno cyfarfod a rhyw Rae) brydferth o eneth o'r un feddwl a hwy eu hunain, a'u dymuniadau yn ymglymu wrth y ffynnon hon. Am tua hanner awr wedi pedwar, gwelwn o draw dyrfa C, fawr yn ymgynnull at eu gilydd i'r un lie i gael te a bara brith. Cafwyd ei nid mewn ystafeU, ond aUan ynyr a wyr agored, ar y ddaiar las, ac yr oedd yn llawer rawy melus o herwydd hyny. Yr oeddy cwol wedi eu barotoi gan Mr Smith, Heol y Brenin, ac y mae wedi boddio pawb. Ar ol yfed cynnwys y ddeilen ddu, aed i ddifyru ein hunain drwy Y u chwareu dau a thri, a ohwareuon diniwed ereill o'r fath. Taflwyd aur-afalau a pliethau ereill i'r plant; a rhoddwyd gwobrwyon o arian hefyd i'r cyflymaf ar ei droed, gan rai o'r boneddigion. Yn awr yr oedd yn amser i dt'oi ein gwynebau tua cartref, ac. ar waedd Mr Williams, y curad, dacw. ni, yn ymadafel a'n gwahanol chwareuaeth, ae yn cychwyn ar ei ol yn orymdaith fawr tUR'r .pentref. Am gwarter wedi sa-ith yr oeddym yn barod i gychwyn tua Chaerfyrddin, a chyrhaeddasom y dref o ddeutu naw o'r gloch, pryd y disgyn- odd rhai yn Ysgwar y Bwrdeisdy (Guildhall Square), ac ereillyil Heol y Prior. Felly y gwahanodd pawb wedi, credaf, dreulio diwrnod hapus dros ben. Gobeithio gwnaiff y rhai hyny a fu gyda y treat eleni fod yn aelodau' ffyddlon a chysson eto yn y flwyddyn ddyfodol, fel y byddont, os "byw c iadti," yn cael mwynhau yr un fraint y flwyddyn nesaf. Dylaswn fod wedi nodi o'r blaen mai dyma y treat cyntaf, er ys blynyddau, i Lanstephan. Bryn Myrddin a llefydd oyfagos ereill oeddynt yn arfer fynychu. Hyderaf ynte y bydd y treat eleni yn llwyddiant mawr i'r ysgolion.— Dydd Mawrth, cafodd yng nghylch 200 o'r plant ieuengaf, y rhai a fethodd fyned gyda y llu i Lanstephan, wledd o d6 a bara brith yn yr ysgoldy, a mwynhaodd.y bychain u bunain yn dra rhagorol. Dityned bendith yr Hollalluog y brodyr a'r chwiorydd fu yn ffydd- Ion i ddwyn oddi amgylch y treat hwn yn llwyddiant eleni. Nos Sul diweddaf, yn yr Eglwys Gymraeg, pregethodd y Ficer newydd, y Paroh. J. Lloydl ei bregeth gyntaf i gynnulleidfa luosog yn yr Eglwys hon. Ei destyn oedd y 14ydd adnod yn y nawfed bennod o'r Epistol at yr Hebreiaid "Pa faint mwy y bydd i waed y aed- Crist, yr hwn trwy yr yspryd tragwyddol a'i hotfryuimodd ei hun yn ddifai i Dduw, buro eich cydwybod chwi oddi wrth weithredoedd meirwon, i wasanaethu y Duw byw 1" Pre- geth amserol, pwrpasol, ac adeiladol iawn. Hyderwn bydd y llwyddiant gorphenol sydd wedi bod ar yr Eglwys hon yn llwyddiant dyfodol eto dan fugeiliaeth Mr Lloyd. Yr oedd y canu, o dan arweiniad Miss Effie Spurrell, yn dda dros ben. Ni chlywsom gwell canu mewn unrhyw Eglwys Gymreig. Dymunwn bob llwyddiant i Mr Lloyd yn ei faes newydd.—J. WILLIAMS, Anchor House.

DADL FFERMWYR MYRDDIN; PENFRO. j s j Morus—Yr wyf yn ystyried ei fod yn bechadurus ynom i dalu ardrethi i ddynion pechadurus, fel .ni ein hunain. y4J annheilwng o honom fel Cristionogioii i ^ni- meryd ein gorfodi i dalu ardrethoed^ gan'y gyfraith. Pa ham nad oes geriym ni, y.fferm. wyr, gystal hawl i'r tiroedd ag sydd'gan maw lion 1 Pwy yw Iarll Cawdor? Pwy y'4 Atglwydd Dynevor 1 Pwy yw ArfwTyftdj Westminster a Due Bedford ond U>daik; meidrol fel ninnau? Mac genym Ha; 9 arnaethwyr, gystal a mwy. o hawl nag syad j ganddynt hwy.. Cadwgan—Yspryd melltigedig yW' .p'^nj! Dyma yr yspryd oedd yn .ffynu .yn y ,wla5ryn amser y Gwrthryfel mawr, dan lywyddfeyfftB Cromwell, pan lofruddiwyd Brenin Siarfs lL. yn 1649. Yspryd democrataidd gwrth'ryf6^gar i yw yr yspryd hwn. Dadblygodd yr ysjfeyi' hwn ei holl ffyrnigrwydd yn cliwyldroad ^iawr' Ffrainc yn 1793. Cododd y Gwerinwy^' erbyn y boneddigion ac yspeiliasant etf'Jrr oedd a'u meddiannau; dlenyddiwyd cannfiettA j a gyrwyd ereill air no, ac alltudwyd ereuM- wledydd tfamor. Dygrtdd y chwyldroad h 9 y felltith yn ffi wd ar ben Ffrainc. YV'um- teimlad sydd yn ffynu yng NghymrU lied^Vwj.: 0 I for—Dy wedir mae y 'tilddd'nna- tir-ddeiliadaeth yw y gwledydd mwyaf dedW^adL Darllenais araith un o aelodau seneddol Cymfu yn ddiweddar ar y tiroedd, ac yr oedd ef,ny^ tarnu mai Twrci yw y wlad oreu, am nixcf" yno ddim meiBtri tiroedd. Iiywel—Mae yn ddrwg iawn genyf glywr^' fod un aelod seneddol mor anwybodus. asem ddysgwyl rhywbeth yn amgen oddi aelod seneddol. Nid oes tir-berchenogaeth h*. tir-ddeiliadaeth yn Twrci a'r gwledydd lie Mahometaniaeth yn blaguro, a,c hid oes'^ii^) dim diogelwch cymdeithasol. Yr oedd gwfai- Canaan, Asia Leiaf, a- rhanau o A Africa1' gwledydd mwyaf dedwydd yn y byd un aris^ ond maent heddy w yn ddyffeith-leoedd gwa^tib y erchyll; un yn hau a'r llall yn medi cynn ytir; y naill yn barod i dori gwddf y jJaif. Yr un fath fyddai hi yng NghymrU pe byddaji; y tiroedd yn rhydd i bawb. Y trecha treisfiaid ac eled y gwanaf i'r mur," fyddai hi yn ^urlfo^ Mae tir-ddeiliadaeth a thir-berchenogaetH''ip feridith i'n gwlad a than y gyfundrefn ijori,' llwyddodd ein teyrnas tu hwnt i holl deyvA'as- oedd y byd. Gall pob un fyw yn daweil a. dyogel dan ei winwydden a'i rtigysbren ei W\n, i heb feiddio ei aflonyddu. Mae yn wirjfoflv llawer o bethau mewn cyssylltiad a'r de^Aaji1 tirol ag angen am gael diwygiad ond Z5 4n hyn yn un rheswm dros eu difodi a'u dirymu i J fwythfoddio cynhyrfwyr ac aflonyddwyr. Dewi—Mae dynion call, gwybodus, galluog, a gwladgarol am gyfnewid y cyfreithiau tirol, 0 I-ly a dechreu y byd o newydd. Grujfydd—^wy yw y. dynion call, gwybodus a dysaedi- sydd am gael y fath gyfnawidiad ? Nid ydynt ddim amgen nag ysgraglach gwleid- yddol seneddol, sydd a phob peth i'w ennill a dim i'w golli—y Parneliaid Gwyddelig a'r. Jacobiniaid Cymreig. Dafydd-Dyna enw plaid newydd; nid wyf- wedi cael allan ddim o'u lianes. Gwilym Plaid chwyldroadol oedd yn Ffrainc. Cyn y Chwyldroad mawr yr qedd ganddynt eu clybiau a'u cymdeithasau; yr oeddynt yn gynddelw o'r Cynghrair Cenedl- aethol ynyr Iwerddon a'r Cynghrair titol Cymreig. Morus—Dangosodd y Llywodraeth Doriaidd ei chulni arferol a'i gelyniaeth at -ryddid pan' waharddodd y llys-genhadwr Prydeinig i gym- meryd rhan yn nathliad cylchwyl y Cliwyl- droad, Robespierre a Yoltaire. Cadwgan—Yr wyf yn synu ac yn rbyfedBii 2 y fod dynion i'w cael, ie, arweinwyr gwleidyttdol • y bobl yn Lloegr, yn pleidio y Jacobiniaid a' fu yn ymosod ar y Llywodraeth anfdio. cydnabod gorchest yr ellyllon a'r gwaed^wn oedd wedi cael eu trwytho hyd eu gwefqsau mewn gwaed dynol ac anfonodd nifer o Jacobiniaid Lloegr anerchiad at Gomtnuiijkt-1 iaid Ffrainc i ddatgan eu gofid na fuaiai Arglwydd Lyons-gymmeryd ei arji yn uathliail' 5 y Chwyldroad. Un or pethau nesaf, ni g&wn y Radicaliaid yh pleidio y Clan-na-Galtt a lofruddiodd Dr. Cronin yn Chicago. Mae;VN drueni mawr fod gwleidyddwr mpr ejiwtjg Mr Gladstpne yn ymgyfathrachu a'r fath blaid.; Dewi—B6th am fusnes Pen bryn 1 titadd- wyd gwartheg fferinwr am ei fod ef yn g^rfcli- wynebu y degwm. Dyna beth cywilyddiA. Goronwy—-Nid oes un prawf o gwbF i'r anifeiliaid gael eu lladd yn fwriadol; ar y cwbl, nid oedd ond dam wain. Cadixigan—Mae yn dda genyf w^btfifod | ffermwyr Penbryn wedi gweled eu carasymed, ac wedi talu eu degyniaU, ac mae llawer yjn gotidio am iddynt gymmeryd eu camarVslm I gan y cynhyrfwyr, y rhai na chyffyftldatfP'^Yi beichiau ag un o'u bysedd. [ Dafydd-Betb oeddych yn feddwl am araith Mabbn ar y Dadgyssylltiad ? Mae yn^Hn. ddangos na wnaeth yr Eglwys ddim yn Rhondda ond diffrwytho y tir. j Gwilym-—^Nid- oedd un gair o wirione4m yh y cyhuddiad a ddygodd Maboh yn orbyfryr Eglwys. Yn lie diffrwy tho y tir, map yr Eglwys yn blaguro ac yn llwyddo yno. Tipf- wyd tu hwnt i bob dadl fod yr Eglwys wedi- I gwario uwch law., i-42,000 ar adeij^du Eglwysi yno yn ddiweddar, a bod capeii y Methodistiaid yn uuig inewn L20,000 o defied yno. Yr oedd araith Mabon yn bradycliu ei anWybodaeth o'r lie mae ef yn gynnry^ioli yn y senedd. Nid oedd gan DillwyVi ^yr Hussey Vivian ond nwyfau ail law, wepi eu coginio yn barod gan elynion yr Eglwys*, Yr wyf yn sicr na wyddai yr un o'r tri ddiat am yr Eglwys yng Nghymru. Hytoel-Nid oes un cysbndeb ntewti, di- caliaid na Radicaliaeth nid oes mwy oTgoel arnynt na cheiliog y gwynt. Nid oe441 dim digon o ganmol ar Mr David Pugh, A.S., yn amser yr etholiad diweddaf,, ond mae Radical- iaid Rhvdamn\an yn ei alw i gyfrif yn barjiaue. Ei fai diweddaf oedd peidio ateb llyt^yrau swyddogol ysgrifenydd Clwb y Radicaliaid o barth i gloc y Jubili roddodd ef i dref Van-- deilp-fawr. :i1 Ifor-Nid yw yn deg i'r trethdalWy £ dalu at gadw cloo yr. Eglwys mewn trefn. :.t. Cadtógan-Nid yw y cloo ya pet-thyn i'r Eglwys P gwbl. Rhoddodd Mr Pugh y cloc i'r dref ac nid i'r Eglwys. Nid oedd un lie mwy cyfleus na chlochdy yr Eglwys Tw osod i fyny. Nid wyf yn gweled fod dim i fyn y Clwb Radicalaidd a thalu at gadw y cloc mewn trefn. Nid yw pobl y dref yn achwyn, oddi gerth nifer fechah iawn.

• r'.s ri'ji;oKiT TU'vH yn ^tnr. » til v- PRIFiWEINtDOGION^RYDAlN FAWR v :y:: fr. ••^ toe Fgo CanniLngyn 58 wlwydd oed ,"n.g*fodii,,ef iei ddyrohafu yn beif-*eiui& Qkawgrd iuf to yr hle^. o Ebrlll, 1770;1 Gwyddel Pri6dbdd fig iirv Mary C^StCTip.1 R-^oddodd y briddas anfoddtpni-wydd ^'i amddiiadpdd o'i n Cy^arfu ei iMn a U^wer o ei ;.gwift/.fe! bFijl logt bfen Ibdd: ei. utba<b^ a< ^Uadchryd • wi) ym; Marry-ile- ^one^i-^aidaVodd ei wedd# eS-Kun ^eb ddim. Attttlivyd y blwydd-dal be^d yh: cadi i,,ei! dalu ^w'^w^'i gorfu iddi edrvdh am r^w-beth at ei' qi ;.chyfeiliiott [hi iatf .|5yyiap y, chwm^udyr Hyspysodd o,i^bj{(ey^w.y;. Fi^nines ^arjofc »m ei ..h*,d fy,,&- -oq i o'r.. Mkwedd cyferf^ a, i Garrick. oNid pedA etfiymUyte w--idnecidkes(,oedd;w j, ''Der-! Wh%i^f''teI^aaR ^iW a' gwy^ifi;1 eij J aue Stiore,. eigallupedd ig e"Arei rium i imewn -Ipethm -!iw yii y :!d liWtb bobt, S" t ei E-gteMid J;: ki jm rffcffiet4, Wiqd'OTd ft ch\^ar^uydd b'r' e £ w M W PyrQwy y g^allgofi^id yng Nghaer- .^Qg, && rJi « I iG?vt)lp(dd wni o'r «nw; Moody i fod ^lla jfP CaAiiiingtitjuartcf a bod. dylanwad dyn p-gy'ABi^i'Jad ri '111,1 diebyg b ddin- ystrio ejyrtifcetitfd y"bachgen. trwy gydsytrfad- ei tdno,' Si^p^liodd ict ei,eWythr,' Mr Stratford a'i cy miner odd dan ei ofal, a rhod^pdd ysgol iddo a biwydd dal o £ 200 y jftwy^dyn oddi ar ystad yn yr Iwerddon. Cafodd ei anion yn gyntaf i ysgoi Hyde Abbey,: Caerwynt, g*is Mr Foxe, Symmudwyd ef t' Wtm.1 'DMh yii' 'tehybg yn ftran am goeflwjer & Ennillpdd ei iil(do vr ym mhlith ,m)&- I yr.,Ty r. A-Y gyfansoddi bardd-. ,iorodd gy AAP,Yi*;wui%ne,; Ic .,oodd yn naturiol tdckilo herwOd-L ei, gydymddimiad ag acfcwyr. ygodd eft rti gyd-yegotheigiori wythnosolyn j atlanj isn tertw'" %brtkfesom," yr hwn oedd yn 6a^ei j^yhoed^ yn ^tidsor. Ei. gyd- ysg^fen'wyr oedd jFrere, a Rpbert Smitb, brawd Sydney .Sniith. Gyvnaeth; y, i"hifyn cy-ntaf ei ymddangpsiad ya 1. a pharkfcodd hyd Orphenai^ 1787. Tynodd lawer o sylw am amser wedi iddo gael ei roddt i fyny, ac ar ol i'w sylfe^nwyi- feldafel Etep. Pan yri JCton, yr dedd:rVdedd a diwydrwydd Canyiijg, yn aeth'i )CJo|eg ^glwy^|Cf^st, f. Rhy4ycba:ili> yr o^dd;V gyi»nieriad yn uobel fel: ysgolhaig. EittiiUodcL <«i fiwrddeniaeth Lladinaidd ar Y'Peqeritided: i Msecci," y brif wobr. Gwnaeth iddo ei hun amryw gyfeillion yno-Ar:Iwyd,d .I-iollatid, Arglwydd Carlisle Jenkinson (wedi hyny Iarll Lerpwll), ei lag- flaenydd. Yn ystQcl-rY,. gwyliau, trwy ei ewythr, Mr Stratford Canning, daeth i adna- byddiaeth ag arwei^vyyr y -iiigiaid-Foxe, Slieridao, a Bu^ke. Y>.#qd,d Ikwer yn nteddwl y buasai iddo yrutmo a hi*y o«d cy f»e Wtdiodd y chwyldroad mawr yn Ffrainc ei alncanion ac ymddygiad y demagogiaid yn Lloegr yr oedd 0 13 golygiadau Pitt yn fwy Unol a'i archwaeth. Pan ymadawodd a tlliydycliain yr oedd yn ustudio er myned yn faivgyfreithiwr, aderbyn- iwyd ef yn fyfyriwr yn Lincoln's Inn. Yr oedd ya talti llawn cymmaint o sylw i wlad- lywiaeth ag oedd i'r gyfraith. Yr oedd yn arfer myhychu cymdeithasau dadleuol, ac yr oedd grytn ei hyawdledd yn tynu sylw neill- dnoj, ran oedd Pitt am gael mwy o hyawd- ledd |yry y senedd, clywodd am alluoedd Canning. Cyfarfii y ddau er mwyn cael ymgooii Pan ddeallodd Pitt ei fod yn eyd- wefe^'a'i plygiadau, addawodd sicrhau eisteddle iddd,H! Dylanwadodd Pitt ar yr aelod dros Newport, Ynys Wyth, i ymddiswyddo, ac yn 1793T,cafodd Canning ei ethol yn ei le.. Cad- wodd Soethineb ef yn ddystaw nes iddo ddyfod yiv nabyddus a threfniadau y senedd. T«sidododd ei araith gyntaf yn 1794; siarad- odityn eofn o blaid y rhy fel, a phleidiodd y cytfrfyg i roddi £ 200,000 y flwyddyn i frenin Sardinia i gadw byddin o 80,000 o wyr arfau. jbaeth Canning yn fuan yn gynnorthwy i Pitt trwy ei hyawdleddpat-od i ateb ymosodiad gelynion yr olaf. Ei brif reawm dros bleidio y rhyfel oedd- fod Ffrainc weclildyfod yn ganol- bwynt cydfradwriaethau yn erbyn cyfansodd- iadau yr holl wledydd cymmydogaethol. Amddiffynodd bolisi cartrefol Pitt am beidio dwyp ei fesur diwygiadol i fewn. Yr oedd Wyp,ei esur iwyg a. Canning trwy ei fywyd yn erbyn diwygiad eeneddoh Yn 1795, cydnabyddwyd ei wasan- aeth trwy ei benodiad i'r swydd o Is-ysgrifen ydd Tramor; fel hyn daeth i gyssylltiad a'r swydd bedd yn pfynol i ddadblygu ei allupedd. Yn awr, ymunpdd a'i gyfeillipn Frere, Jenkin- spn, Arglvyydd Lei'pwl, Arglwydd Clare, ac Arglwyaa. Mprnington, i sefydlu, yn 1797, bapyr. newydd, y Weekly Examiner," neu yr Aegizfcscobin, yr hwn oedd yn Hawn arabedd a chwerwedd yn erbyn y chwyldroad yn Tfraiec, can mlwyddiant yr hwn a gafpdd ei yl- rddatblu yn ddiweddar. Gwnaeth ei ellw yn boblogaldd gydag un dosbarth ei olygydd oedd Gifford, wedi hyny golygydd y Quarterly Revioib. Yr oedd y papyr yn un tanllyd, ac yn! brathu dan chwerthin. Yh yr A nti-Jacbbin •yr jraddangosodd "Canning^ Razor Giinder," a thachangerdd ^an Southey ar gydymdeitnlad -ey- ffugiol oedd yn 6ael ei ddangos i'r tylodion gan y rhai pqdd am greu; rhagfarn yn erbyn y cyfoethpgion. Terfynodd yr Anti-Jaeobin ei yrfa yn 1798. Y oedd Canning ya feistr ar wawdiaitli dau-finiog achpspdd hyny laWer o j deiniladaii drwg ato. "Nid oedd un seneddwr j mor llawn o arabedd ag ef. Yr oedd ei fflangell yn llym ofnadwy yr oedd yn codi y y croen a'r cnawd; yr oedd yn ddigon blaenllym i dreiddio trwy groen y rhinoceros. Yr oedd rhaioaelodany senedd ynarfer myned allan orrTypau :oedd ef yn siarad, er dangos eu dirmyg. Dywed yr enwog Wilberfprce, yn ei ddyddiadiir, mai' cerifigen tuag ato oedd yn peri hyny. Yr oedd Canning yn rby dafod- rydd ac uchelgeisiol; er hyny roddodd gymhorth i Wilberforce i ryddhau y caethion. Ar olgwrthryfel 1798 yn yr Iwerddon, pleid- iodd Canning Pitt, gyda'i hyawdledd arferol, i uno y ddwy senedd. Ar ol i hyny gymmeryd He, neillduoedd Pitt p'i swydd, yn Mawrth, 1801, a gorfu i Canning fyned allan hefyd. Yn mis Gorphenaf, 1800, priododd Canning Miss Scott, merch y Cadlywydd Scott, a chwaer Duges Portland. Rhoddodd ei tbad gymysgaeth o LIOO,000 iddi, fel y gallai Canning fod yn annibynol ar swydd. O'r flwyddyn 1801 i 1804 dangosodd pa .nor alluog oedd ef yn yr wrthblaid trwy ei ymosod- I. iadau parhaus ar y ptif-weinidpg, Arglwydd Sidniptftih. Yr oedd ef yn un o edmyjrwyr penaf Pitt. Dysgnfiai ef yn ei farddoniaeth ei:fod.yn;allu<^ i dawelu y oorwynt oedd yn cynhyrfu.yr eigion achHrio yr awyr o gymylau duon gwleidyddiaetli. A adawn ni i'n diolch- duon gwleidyddiaetli. A adawn ni i'n diolch- gdrweh gysgti or i'r perygl fyned heibio? Na .wna^n hw»i yw y llywydd aeth trwy yr Pan (fcfaeth heddweh by^ Amiens i ben, yea. mis Mawrth, 1-803, cyhoeddodd Canpifig yn grooh mad oedd gweinyddiaeth Addington yn alloag i drafod y rhy fel. Pan oldaeth' Pitt yiv oi i'w sydd, gwnaeth Canning jMi Drysdrydd y Llynges, yr hwn a ddefriydd- iodd holl lyiip ei hyawdledd diguro i bleidio t^a^ucMf PittlAr. farwolaefh ei noddwr Pitt, .cafodd Coming ei hun un waith etp yn yr wrthblaida; phan oedd ef yn gwrthsefyll yr; "hoH d*lent»rf/' kwuneth -ymosodiad llym arFoxec I Oyrittii<*rodd swydd eto yn l807 fel or dan Dug Portland. En- ^bgokld eT ijhhypiti swyddogol ef yii fawr. Cymtne.rodd tai^-beleniad Copenhagen le ]>an pedd ef.ipewm swydd; ac efe a anfonoda Dug Welliqgtpn i'r Orynys, yr,hwn a roddodd attatfa «kr N*poleo», er iddo anfon 600,000 o wyT arfog i'r Hyfepaen. Yt oedd Canning yn ffafrio rhyddfreiniad y Pabyddron, ond nid b6!dd liti o'i gyd-swyddpgion yn fpddlawn. y '09 "Y" fyWo gynuc^eryd rhan b yn, y senedd ift, yn yr Iwerddon a'r phwyldroaid ya Ffmia<v a íChan fod hanesydd- ■ iaefch; yn ail ackodd ei hdn yn ein dydd iau m, 1 mae r; hanes 1.' g;tr ,ien\vog nchod yn ddyddorol. vIJli T I^OHN ROWLANDS (" Giraldos.") tlyfrjfeHjr4 ac Ysgrifenydd Cymreig i Syr Thomas Pbfllppsf, Middle Hill, a Milwriad WUHain Wivdaor Benftfet* M. 1 J; 't' i": i) I ) /■„<

Y DEGWM. u.¡., ¡. i..( I' Ychydigddyidiauyn oi bu utf o flaeneriaid y Rbyfelgyreh Gwrth-ddegymol (Mr John Parry, Lhinaraaon) ar ymweliad a Cheredig- ion. Cyuhialiodd gyfres o gyfarfodydd --nos Fercher yn Cwrtnewydd (Llanybyther) nos lau yn Mydroilyn; a nos Wener yn Talg&rreg. Llywyddwyd y cyfairfod yn Mydroilyn gau Mr Morgan Evans, Y.H., Derwengam a thipyn yn gam yr ymddangosai Mr Evans yno i mi, o blegid Md oes dwy flynedd wedi myned heibio er jiatt osododd efe ei dy ei hun at wasanaeth w w y dfegwm-gasgl wy r, yu fath o swyddfa x dder- byu degwm pj,wyf ljanarthrac os nad; wyf yn c^nisyniedj prin. dvfy flynedd sydd wedi atyned ,heibio er pan oedd Mr Evans ei bun yn dynnorfcliwyo y bobl hyn i gasglu y degwm. Arferai wneyd hyny yn rbeolaidd bob blwyddyn, ond nis gwn pa un ai cariad at y gwaith, ynte tal aiD y gwaith, oedd y rheswm ei fod mor selog a bywiog y pryd hwnw. Pa fodd bynag, y mae yn ymddangps nad yw oes y gwyrthiau wedi darfed, o blegid y mae Mr F Evans yn awr yn boeth iawn yn erbyn talu degwmiT offeiriaid, ac yn Mydroilyn cyhoedd- odd na wiieiai efe byth mo hono mwy ond drwy orfodieth, hyd yn oed pe^orfodid ef i fyned i garchai yn herwydd gwrthod. Yn mysg llu o bethau ereill, dywedodd Mr Parry, Llanarmon, taw y wasgfa amaethyddol ddi- weddar fn yr achos i'r ffennwyr ddechreu gwrthod talu y degwm. Pe buasai yr offeir- 0 iaid wedi caniatau iddynt ddau swllt y bunt, y buasent yn talu y degwm yn berffaith ddiddig; ond gau i'r offeiriaid wrthod, darfu iddynt bwythau wrthod talu dim. Wel, dyna sylfaen ddigon pwdr, beth bynag. Mae arnaf fi ddeg swllt i'r teiliwr am weithio par o ddillad i'r hogyn bach sydd genyf; deg swllt ar hugain i'r saer am weithio clwydi, &c. punt i'r gof am bedoli Smiler; a rhyw bymtheg swllt i'r llafurwr am agor fibs ond yn enw logic Llanarmon, ni wnaf dalu dimai'r delyn iddynt os na wnaiff pob un o honynt ganiatau i tni ddan swllt y bunt! Darllenodd Mr Parry gyfrau o ryw gatechism ysgrifenwyd gan ryw offeiriad ffol o Loegr, yn yr hwn y dy wed.ir nad oes gan neb ond Eglwyswyr hawl i'r nefoedd, neu rywbeth cyffelyb; ond hawyr anwyl! a ydyw holl offeiriaid Eglwys Loegr i gael eu dal yn gyfrifol am waith rhyw un pen-feddal, fel y gwr ysgi-ifenodd y catechism dan syIw1 Clywais, do laweroedd o weithiau, chwarter canrif yn 01, weinidpgion perthynol i'r Bedyddwyr yn cyboeddi o'r pulpud, mewn hwyl fawr ryfeddol, nad oedd gan neb obaith am "fynediad helaeth i mewn i'r trigfanau dedwydd," oud y sawl a gawsant eu trochi. Ai teg dal Spurgeon, a dynion da ereill perthynol i'r Bedyddwyr, yn gyfrifol am ryw syniadau gwylltion cyffelyb ? Dywedir yn ami gan weinidogion yr Annibynwyr a'r Method- istiaid, y rhaid i ddyn gael ei fedyddio a dwfr, a chyfranogi o Swpper yr Arglwydd, cyn y medr fod yn gadwedig. Os felly, beth am y Crynwyr? A ydynt hwy oil yn golledig? Nid ydynt hwy yn ymwneyd dim ag un o'r ddwy Ordinhad, a rhaid felly eu traddodi oil i Satan 1 Dywedodd Mr Parry fod y tir yn gorfod cynhal y tirfeddianwyr, yr amaetliwyr, a'r clerigwyr. Eithaf gwir, a gallasai ychwan- egu—" John Parry, Llanarmon, a holl fyddin fawr y gwrth-ddegymwyr, hefyd." Onid y tir sydd yn gorfod cynhal PAWB 1 0 ba le y mae Mr Parry yn dysgwyl cael ei nbaliaetli ond n tY o'r tir 1 Y ddaear, ac nid yr awyr, drefnodd Awdwr natur i gynnyrchu ymborth i ddyn ac anifail. Gwnaeth Mr Parry gyfeiriad pur ammharchus at y Frenhines, hollol annheilwng o flaenor Methodistaidd. Dywedodd y dys- gwylir yr Hen Fpdryb" i ddyfpd lawr i Gymru eleni i dalu ymweliad k merch glaf Havri YHI. cyn ei marwolaeth ? Synais beth i weled rhai pobl, ag yr arferwn edrych arnynt fel rhai parchus," yn chwerthin ar ben y fath sylw Billingsgetaidd; ac yn enwedig at ym- ddygiad y Cadeirydd yn caniatau i'r fath sylw i gael ei wneyd yn mhulpud addoldy Annibyn- wyr Mydroilyn gan flaenor Methodistaidd o Ogledd Cymru. Dysgwyliais weled "an- rhydedd" yr Ynad Heddwch yn cael ei gynhyrfu, ond yr oedd y wen ar ei wyneb yn profi ei fod yn mwynhau y peth !-CYMRO,

LLANYMDDYFRI. YR EisTPDDFOD.-Mewn perthynas i'r eis- teddfod a gynnaliwyd yn y dref uchod Llun y Sulgwyn, y mae yn dda genym ddeall i'n gohebydd doniol, Mr J. Jones, ysgolfeistr, Abergorlech, fod yn fuddugol am y Farwnad oreu i'r diweddar John Jones, Ysw., Blaen-nos, ac hefyd am y traethawd Seisneg ar "Gyfeill- garweh." Nid oedd neb yn gyd-fuddugol ag ef ar y testynau, fel y dywed wyd yn y JOURNAL a'r Western, Mail.

i1' Ijarddoniattk. ADGOFION AM GYMRU. Mae adgofion am ben Gytaru Yn gorleqftri '« nrddVl gwmn; Weitfaiaa fvoant I'm lowenycho, WeithiaD gofid ddaw o'a rhaa; Pasio maent fel cjlcharlnnfa Yn fy weddwl braidd o hyd; Heirdd vsbnrdion Gwalla anwyl, Y*nt i'm lloni drwy y byd. J: MM delweddaa 'r wind ;'D raagwyd Yn gerfiedig ar fy mrom A pbo bellaf wyf o'i golwg, Tlysaeh yw dorluwAa hon; j Ÿ, I!' TA ty Itdrof eroecaf Werydd n K i r. 'Nghynt na'r trydaa i fy n^wlad; fyddaf yno C/B pen eiliad, ,Gcr llaw bradau mama nhad! |'• ,v!ioii Weitbiaa fcyidafy fy adgol i.: .< YabanklblMtya Uoa, I j r < -Ar Ian beii Ddymyni!a chwarri4 -.iu !JO-■ I Heb ua g«fid daa tj IBMS, I:. ii; Yn edrych Idd ei dyfvAedd cloym. M ,T.i oi\T Gwel'd i b yo neidwit !&ch. 01 p in ¡: A'n wrono ocnraa Mffaioit, ¡'J: Fawr ddityrent blentyg bacb. if, ¡,Weithiao oItwaf. CJmra: "i 'N hwyho on bxlawom gwir, 'i j < i Net wyf ya aaghofio pobpeth ii Ond en m owynol, pur; j :u 1 r >; tA<y[a anion ar ol byngr Wjt a* aelwyd glyd tf iM, t:i vi,' .fro j bydd yn offrwm .i t Dros ei denlo byoban mad. ':[[,1 -Adgof *rAll &kw ya foan, ,¡. 'di,) Byddaf 'nawryn facbgen hardd, < .1 1' Yn addc^i gwyaeb anian, Gan ddymano bod yn fardd; 1. OYda 'ib genetb wridog, hawddgar, j Gwnawtt angboifo gofid eroh; r. t -1 > u,perffaitb oedd ei efawmni, •it. A jikaradwy* oedd ei aereb. Adgdf amll ddaw ilro meddwi, ,7 Ar y "Gadair n byddaf 'Da ■ a hyf ddiringo tna'i ebopa, ■ i i': -i I A« adgofio am ei ebawr j t t f t ) IM hett Idria mi ddymnnwn, rod yn agos iawn i'r nen, Arbardd fyaydd anfcrwoldeb, ,1 YtWsi gwiedde.ar ei bm, 111 y Cfogledd gwelaf Arfon, Mii f I f: enwog hi, Gyda'r Wyddfa yn en eanot, fel Brenines uweh y lie; 0 fy mlaen ymleda 'r Werydd, Fel thyw fawr gyfandir gwyrdd, Tra'r ym[its yr atosydd r- Iddo fel arianaidd gyrdd. Pan edrychaf o fy amgylch Ar aarrywiaetb anian gan, Barddweh sydd yn dalle 'm llygaid, Fel 'rwy'n col!i 'n lin fy hon, • Nes mae pobpeth yn natoriol Yu ymgilio 'n ddigon havdd, Minau '11 ngwyddfod Daw anfeidrol Yn gweddio an ei nawdd! Hen adgofion anwyl eto, Bod yn nghanol beirdd fy ngwlad, Mewn Eisteddfod Genedlaethol, A defodaa Cymru fad; Y Gymanfa fawr grefyddol, Lie caed gwlith o'r nef uwoh ben, Melus fydd yr adgof fythol Am wir grefydd Cymru wen. Pa beth yw 'r adgofion yma SydO aw brydterth, so wor wir? Beth gynyrchodd y syniadail P Cymru hoff, neo arall dir, Pur ysbrydol ta draw amser Byr ein daiar freuol ni ? Ai adgofion o wlad burach Ydynt hwy, cartrefle 'n Rhi ? to ■' DEWI CWMTWKCH.

CAU TAFARNAU AR Y SUL. Dyma brif bwnc y dydd yn bresennol, a theimlir dyddordeb neillduol ynddo gan bawb —o'r cardottyn i fyny i'r teuln breninol. Y mae y Commissiwn appwyntiedig yn gyfan- soddedig o foneddigion o safon uchel ac o egwyddorion cywir ac ammhleidiol. Nid ydym yn pett-uso na chaiff y mater pwysig ei ystyried yn drwyadl yn ei holl agweddau, a bydd eu barn hwy yn derfyniad ar y pwnc. Y mae enwau yr anrhydeddus Arglwydd Emlyn ac Arglwydd Balfour, ac ereill, yn ein hargyhoeddi fod y pwnc wedi ei ymddiried i'r right men. Nid cloi drysau y tafarnan ar y Suliau yw ein dyledswydd, ond dysgu y bobl ieuainc i gashau gelyn eu cysuron i'r fath raddau nes y byddont yn pasio drws y dafam yr un fath a phe buasent yn myned heibio drws office cyfreithiwr. Nid cadw y brofedig- aeth oddi wrthynt, ond eu gaUuogi i'w gwrth- sefyll yn wrol a phenderfynol. Rhaid puro llygad y ffynnon, os ydym am i'r ffrydiau fod yn bur. Cofier lie mae ewyllys mae gallu." Os bydd dyn yn dyheu am y dablen, fe fyn gyrhaedd ei amcan, ar waetha cloion a chyfreithiau. Y mae awdurdodau y Western Mail i'w canmot am ddwyn y mater i sylw'r Llywodraeth. Nid oes un Act yn Lloegr i gloi drysau gwestdai rhag neb; pa ham nas gellir gadael y peth ar honour y Cymro yn ogystal a'r Sais? Nid yw yn fwy diymddiried.

EISIEU SATISFACTION. Ynad, wrth Mrs Con gelly Y mae yn debyg, Mrs Kelly, eich bod yn dweyd mai Mrs OTollibam roddodd y gwyneb cleisiog a du yna i chwi I" Mrs Con Kelly Hi wnaeth, eich anrhyd- edd, neu nid wyf yn Wyddeles." Ynad :■— A'r hyn sydd arnoch ei eisieu ydyw danwgepl" Mrs Kelly :—" Nage, syr eisieu satisfaction sydd arnaf. Mae genyf ddigon o ddamages" YR HEOL ARDDERCHOCAF YN EWROP.—Yn St. Petersburgh y ceir yr heol hon. Y mae y Prospekt, yn y ddinas hon, yn bedair milldir 0 hyd, ac yn 130 o droedfeddi o led, a rhes o goed ardderchog ar hyd ei dwy ochr. Y mae yn gyfanseddedig o balasau gwych, eglwysi anferth ac addurnedig, ac ystordai mawrion a chyfoethog. Am y filldir gyntaf ni cheir ynddi ond 40 o balasau, ond y mae pob un o honynt yn fawr ac ardderchog. Y mae St. Petersburgh yn enwog ar gyfrif ei heolydd ysblenydd. Y mae yr heolydd culaf yn 42 o droedfeddi o led, tra y mae amryw o honynt yn 130 o droedfeddi ar eu traws.

AT EIN GOHEBWYR CYMREIG. Daeth y cynnyrchion canlynol i law ya rhy ddiweddar i gael ymddangps yn y rhifyn hwn Anulus," "Hen Athraw," Mellt- enydd," &e. Da chwi, ohebwyr, cofiwch ein bod yn myned i'r wasg a'r ddalen Gymreig nos Fercher. 0 hyn allan cyfeirier pob ysgrif, gohebiaeth, a barddoniaeth, fel y canlyn The Welsh Editor, Llanybri, Llanstephan." Dylai yr oil fod mewn Haw erbyn boreu dydd Mawrth yn ddiffael. Ysgrifener un ochr i'r ddalen. Am barhad o'n newyddion Cymreig, 1 gweler yr 8fed tudalen.—Y GOL,