The Carmarthen Journal and South Wales Weekly Advertiser

CYNGHRAIR X FHIALLEN. !1n H Y mae ynymddangos, oddi wrth y mynag a gyhoeddwyd yn cVdiweddar, fodCynghrau- y Friallen wedi g'Y."eiddioYfldd'rfp. Yo!! Lloegr. Mae ja perthyn idjdi.y^ awr: can mil o aelpdau. YcbwanegWyd nifer yr aelodau y. flwyddyn ddiweddat' i'r nifer o 16,000, a cliynyddodd vii ystod y mis diweddaf o'ri flwyddyu -)00 y dydd. Maey flJguratt liyn yti proli tu hwnt i bob ammheuaeth ei bod yn myned rhagddi ac yn llwyddo. Nid oes un aminhenaeth Jia fydd yn perthyn i'r Cynghrair cyn bo liir tiliwn o aelodau: Bydd gan y fath gorph mawr, yn gyfansoddedig o bersonau wedi cael eu hytforddi a'u trefnu, allu aruthrol yn yr amser dyfodoi yn yr etholiadau. Mae v rhan fwyaf o'r aelodau yn weithgar ac yiii- drechgar. Y mae yn ddyledswydd ar bob un sydd yn perthyn i'r blaid Gyfansoddiadol weled fod y gallu hwn yn cael ei ddefnyddio yn ddoeth ac yn iawn, a gochelyd gwneyd cam- zn r5 syniadau, fel y gwnaeth y cymdeithasau HaJi- calaidd. Dylai Cynghrair y Friallen gymeryd gofal i beidio efelychu y cengwd byd yn hyn Hid yw wedi d-tngos un tueddiad at hyny. Y gwahaniaeth rhwng y ddau yw, mae y cyntaf yn cyfyngu ei gwaith i ledaenu ei hegM-yddor- ion, ac yn gadael i bob un eu dwyn i weith- rediad yn y ffordd mae ef yn gweled yn oreu. Mae y ceugwd yn dewis ei eynrychiolydd i'r ethulwyr, a'u gorfodi i'w bleidio, nc yn ei rwymo i bleidio dyn y ceugwd; aj os na witaiif ef archiad y ceugwd, mae y ceugwd yn ofui y ZD bydd iddo dori y blaid i fyny. Mae llwybr v Cynghrair yn rhydd, sef dal i fyny a chadw yr ysbryd ltwnw a anadlodd Tarlf JJeaconsHeld ei hunan ynddo. Dyledswydd y cynghrair yw ttulw yn fvw frwdtrydedd gwleidvddol. liyn yw y peth mae UeidwiHheth 1H\"J1 angen o hono. Mae yr JF}ll synwyr cyfFredin o'i hochr —meddianau, crefydd, cyfi aith, trefn, a bus ies. Dylai hyn fod yn biif amcanion .mawr^ion y Cynghrair, a pheidio esgeuluso a <i ,1 fvnv "0 flaen meddwl y cyhoedd elfeiiau Ceidwadaet !i. Mae dvlanwadnu y Cynghrair yn fawr ar y dosparth gweithgav, ac ni ddylai v dylaiiwad 0 eI hwn gael ei adael i fyned ar goll, a dylai y ynghrair wneyd iawn ddefiiydd o hono. Y ewestiw11 i anveinyddion y Cyughrair yw dwyn eu lymdrechion i weithio yn y manau lie mae ^vyat u angen am danyut. Beth sydd yn sirL> l j1 ?V,Ueyd lUewu llt'oedd g\\ Iadol vn vrndr^ erte^ a Chaerfyrddin '1 Faint o addys<*V vR ac yn Cael ei g"'ney(1 [ sod.liadol ae 1 \e"" HenyJ<Hnetli gyfan- chyboedditi<lau «Ll'f • Y, Ji>u"!<AL Mas y Jlilwt'iad jlv* gweitliio yu ddifea, 3™ i<Uo, ac m, gar„„ lweMaew,cl°d yn ,U^e,<Il's toiliyndofclvclu,0 -VD ar Al,el"

ETHOLIADAU Y CYNGHOR SIROL. Y mae dwndwr yr etholiadau drosodd erbyn hyn, a'r wlad a gaif lonydd, gobeithio, oddi wrth y cri etholiadol; ond v mae "ecco" yn yr awyr o hyd-—addewidion wedi eu dryllio, eelwyddau noc-thion wedi eu litinio; ond dy- wedir fod y Parch. Michael Jones, Bala, yn dyweyd mai rhinwedd yn amser etholiad yw addaw pleidlais i'r tir-feddianydd a pheidio ei rhoddi wedy'n. Dyuia EFENGYL NEWYDD SPON H o ddyfais ddynol ac o ddiwedd dift-ifol ac ydol. Beth pe buasai deiliaid y profteswr yn addaw talu eu rhenti iddo a pheidio cy- ilawnu eu haddmvidion, torasai cleddyf dal1.- finiog" ei berchenog yn ofnudwy, a chawsaiyr athrawiaeth newydd" ei reverso mewn amrantiad, o herwydd teimlid yr archoll yn rhy agos gartref, nes penelin na garddwn," bobl fach. Enillwyd buddugoliaethaugodidogar waetliaf pob ystranciau ond y mae yn wnrth i'r wlad fod boneddigion anrhydeddus megys Syr James Hills-Johnes, Dolaucothi; Syt- M-ii-teiiie Lloyd, Mr C. Lloyd, Waunifor, Ac., allan o'r Cynghorau Sirol, a dynion i mewn nad ydynt yn deilwng i ddatod cit-ai eii hesgidiau. Beth a ddallodd y pleidleiswyr, os mai addewidion, gweigion fyddant, a chewch daii blynedd i edifarhau. Y mae yn Ila wei tyd(I genym fod boneddigion cyiiilnvys wedi en dychwelyd dros rhanbaithau Llanstephall, Ferryside, Llanweuog, Llany- byther, a lluaws ereill. Ni bu neb mor llwyddianus ac ALTGLAVYDD-RAGLAW OEUEDIGION yn yr ymgyrch etholiadol. Dangosodd m wy- afrif o drethdalwyr y ddau blwyf, yn y ddwy sir, en bod yn medru gwerthfawrogi talent, a phrofiad a chymhwysder, trwy ei ddychwelyd yn gynrychiolydd dros y ddau rhanbarth. Hysbys y dengys y dyn 0 ba radd y bo'i wreiddyn." Metlrwyd twyllo hen adar ag us yn RHANBARTH LLANSTEPHAN hefyd, er ei fod yn cael ei ysgwyd yn y gwyiit | am wythnosau lawer. Sisialodd rhai o'r hen adar wrth y rhai ieuainc, a thrwy hyny arbed- wyd cyflafan bron eYllddnvg a'r "cvllyll hirion" Eisieu goleuo rhagor o honyut sydd yn y rhan- aithau hyn, fel y delont i weled yn iawn, a gweithredu yn unol ag egwyddorion gwir ryddfrydol ac nid sltaiii-r-(Idfi-ydol. Nid adeiladwyd Rhufain mewn un dydd eaffed amynedd ei I)ht-i-ftaitl-i waith, a pharawn i addys2;n ti wy y Wasg Eglwysig Gymreig, ac yna daw y blaidd a'r oen, a'r llewTpart a'r mynn i gyd-drigo yn heddychol. Rhagfarn ac an- ftyddiaetli fyddo yn diflanu o'u plwyfi Cristion- ogol. Er nad wyf yn hrydydd na mab i brydydd, y mae arnaf chwant treio'r awen :— Ein Morris anwyJ aetb i inevvn, A deugain vote dros ben J. Maejb"nf'ib"dd"gpliaeth degr i n cnwiH6 yn y nen.

RHANBARTII LLANGENNECH. Xid ydym yn rhyfeddn yn y mesur lleiaf fod y fantol etholiadol wedi troi yn ffafr Mr Glyn Thomas yn y rhanbarth uchod, wrth y fantais oedd gatiddo ar ei gydymgeisydd, sef y J Patch. E. A. Davies, Ficer [mrchus a gweith- gar y plwyf. (ian fod y blaenaf yn arolygwr y gwaitli alcan eaug sydd yn y lie, trwy yr/ hyn y mae cannoedd o deuluoedd lluosog yn cael eu cynhaliaeth, yr oeddynt yn naturiol yn o cj crynu yn eu hesgidiau i-liao, digio eu meistr mawr ar ddydd y pol, a thrwy hyny sychu i fyny ffynhonell eu bara a chaws. Nid oedd ffydd y i-lian fwyaf o honynt mor gryf a Moses gynt, i edrych yn mlaeu dros y "gwaith alcan" ai- wobi- egwyddor dda. Nid ydym yn eu beio, o herwydd pwy sydd heb ei ffiteledd yn y byd hwn ? ond yr: ydym yn cyflwyno ein diolchgarwch gw'resocaf i'r 111 pleidleiswyr dewr a p^ienderfynol, y rhai ni phlygasant eu Ba-ti gliniaii Baal b'ydylrwydd a lies personol ar ddydd y frwydr ië, yr ydyui yn ediiiyzu y yn ddigryn. dros eu heg- isyddocioji, y«:.ymyl -yt- tlkmllyrd«b«B^i^' ac a. rhodiasant yri wyfr rhydHfen yn iftyftg- y •llyfetheiriau o bob tu. Gallaf eich sicrhau, fechgyii dAwr, na ddeitiwyd blewyno'ch penau c na gronyn o'ch cymeriadau wrth ymddwyn fel y y gwnaethoch. Er mWYJl enill buddugoliaeth ryvv sut, ymunodd holl bwerau gwyr y Droch 'ac Independia Fawr daeth pob Pilate a Herod yn gyfeillion yn yr ardal; rhedai brys- negeswyr gyda chyfiymdia Jehu yn ol ac yn mlaen,a chrochtloeddiwyd, nes oedd y cymoedd yn diysbedain, O frenin, bydd fyw byth ond lief groch o arswyd oedd, ac nid o barch. Bobl anwyl. a ydych wedi anghoflo eich hen gymwynaswr pan oedd eisieu bara ar eich plant bach, flynyddau yn ol, pan nad oedd dim ond cypyrddau gwag yn eu haros ? Pwy fu, mewn atuser ac allan o auiser, yn eiriol am gynhorthwy i clnvi yn y dydd 1)1 in 1 Pwy l>efyd ond yr hwn a anghofiasoch yn ddiweddar Beth a'ch dallodd ? Beth ond swn y tin. Cofiwch am lais treiùdgar cytiawnder yu y j dyfodol.-—-LLAIS o'jt DORF. T

DIFYRION. = DEDWYDD y W y wlad nad oes hanesyddiaeth yn perthyn iddi fel y dywedodd y bachgen yn yr ysgol pan y chwipiwyd ef y drydedd waith, am nad oedd yn gwybod betli oedd enw gwraig Harri y Chweched. "KID oeddvvn yu gwybod," sylwai hen foueddigv s, tra y rlioddai ei newyddiadur i lawr, ¡¡ foci Had roil mor brin fel y rhaid rhoddi hysbysiad mewn papYl' newydd am danyut, a chynnyg gwobr am ddyfod o hyd iddynt 1 Yx ddiweddar, dyfeisiodd dyn yn Ffrainc ddiyll nad t'i allan yn ddamweiniol; ond un Itoson aeth mewn gwirionedd allan, a hyny heb roddi un ergyd ynddo. Uaeth lleidr ry w ffordd i'r ty, ac aeth y dryli allan, gyda llawer o nwyddau ereill GWEINIDOG YX BYII- FEI. PECIIADUK.- Adroddir am weinidog yn teithio ar geftyl tnvy un o dalaethau America rai blynyddoedd I yn ol. Yr oedd yr arferiad yno yr amser hwnw, yn mhlith gwestywyr, i beidio derbyn tal I.eai) weinidog yr Efengyl am ei lety. Darfu 11' gweinidog y sonir am dano fwyta ei swper a'i loreufwyd heb ofyn bendith, ac yr ydoedd ar ymadael pan ddygodd y gwestywr y bill iddo. Ha, ^vr, ehe £ e, 'rwyf fl yn weinidog." Ef allai hyny," ebe'r tafarnwr, "ond daethveh yma a mygasoch eich pibell fel pechadnr, cvsgasoch fel pechadur, bwytasoch ac yfasoch fel pechadur ac yn awr, syr, rhaid i i clnvi dalu fel pechadur."

DADL FFERMWYR MYRDDIBT A PENFRO. [Jfid ydytn yn gyfrifol aim syniadaa eia gohe*bwyr|- Oadwgan-Gwynt, gwynt; dyn a'i ^wyr, eawsom ddigon o wynt cartlien yn ystod y misoedd aeth heibio gwynt ar esgyn|oriau, gwynt yn y papyrau, gwynt yn mhohLj^an pwffyddiaeth yn gynddeiriog wyllt ynTmhob cwr. Yn awr mae yr hunlief etholiactol wedi myned, ni gawn anadlu yn rhwydd am,,hiuser-i o leiaf. Dewi-Cawsom ni fuddugoliaeth Nghymm ar y Toriaid, ac mi 9I newydd da lawenychu calon Mc Glad»taiMimi yr Eidal. ;I/<" Gwilym, Y r oeddwn yn meddir^ <%rtli ddarlien y papyrau Radicalaidd, na fua»s«rduu un Ceidwadwr ar y Cynghorau newydSNoa, a buasai i'r ysgraglach a gwleidyddwyr ffih y clawdd gael eu ffordd eu hunain ac y Cynjtmu Sirol. Os cafodd y aid y-m 'I nid yw yn un prawf fod yr aelodau R*d*al- aidd yn meddu ar y cymhwysderau irnfyifil i dratod arian y trethdalwyr. Dyna sir p teifi, felftsampl.wedi ethol dynion di-nOd,^di- ddysg, a di-dalent. Yt wyf yn a^oabod llawel* o'r personau a etholwyd yn uhatr o siroedd y De, ac yr wyf yn Idywedy4 -,Ya difloesgni nad oeddynt yn meddu dim* cyra- j hwysderau, ond eu bod yn sectwyr AC yn Radicaliaid. Nid yw y fath gynryctooiiryr yn siarad yn uchel am ddealltwr iaebb, jr-,vtw'l ddarfu eu hetliol. Y mae yn dda i'r gW|*6hOl siroedd fod boneddigion profiadoi y Cynghorau, onite ni fuasent dim na chynghorfa o dinceriaid. X I for—Camsynied mawr yw tneddict all io neb ond boneddwyr drafod materion ijirdl. Dangosodd etholwyr Ttwdympr y igoakat wneyd y tro heb wasanaeth Syr Marine Lloyd o Fronwydd. Gryffudd—Clywais fod pobl rlianb^rth Troedyraur dan rwymau mawrion i detilu henafol y Bronwydd. Magodd a meithfinodd Llwydiaid y Bronwydd Féthodistiaetbpan eedd hi yn ei babandod, a gwaddolasant un o gapeli y Corif; ac mae arian y Bronwydd yn myned i dalu pregethwyr y Corff bob Swl'; ac fel ad-daliad i gynrychiolydd y teulu Hadponus hwn, gwrthododd yr etholwyr ef; yr oeim hyn yn gywilyddus ac yn warthus. Gwrthododd etholwyr Llandyssul Mr Charles Lloyd, up o'r dynion goreu yu y sir—un yn cael ei garti a'i batch u gau bawb, aefel Syr Marteine feloyd, yn hanu o hen deulu Cymreig enwo* Xtijol- wyd tipyn o ffermwr yn lie Mr Bbwen, Llwyngwair, yn sir Benfro; teulu etMoji a. ftiont yn dadmaethod a mammaethod i'r Metliodistiaid, pan ddechreuodd ei gyrfa. Creaduriaid auniolchgar yw y Radicniiaid Y llmeillduedig. Nid yw teilyngdod, gallmiedd, a medrusrwydd ddim yn eu golwg; mae yr ellyll sectol a pbleidiol yn gwenwynO ac yn Hadd pob peth ddaw yn agos ato. Dafydd-Yr y'in ffll Ymneillduwyr Khyddfrydwyr yn gweithredu yn a4n cydwybodau ac nis gallem fyned yn gififciii cydwybodau yn yr etholiadau. Gwilym-Cydwybodau yn wir! nid oedd ond ychydig iawn o'r ethohvyr yn nie&ti} y fath beth y pregethwyr gwleidyddtif yW ceidwaid eich cydwybodau. Yr cy^hiit yn pino eu cred, fel llawer dall, wr^ll^ves eu cymydog call." Gwnawd hyayn yraidal hon, yn Llandeilo, yn Cynwyl Gaip^ a manau ereill, He yr oedd yr otholwjtt wedi ^aei eu dallu gan gulni rhagfarn ac an#ybodaet>h." ,Iforu,R-Yr wyf yn gwadu dy gvhtiddiaoau, ac mi a'u taflaf yn ol i dy wyneb. 04 Cadiogan—Gwad di niint .a fynot, y gwir a saif. Nid oedd y rhan iwyaf o'r eth^iwyr u.t, r ymgeiswyr eu hunain yo deall dilw..am natur y Cynghorau Sirot.'rdyledøwyddaa'sydd yn perthyn iddynt, tflwy na nierljmod y Mynydd Du. Nid wyf yn aallu gw^fed fod genych le i ortoleddli at-, o! y cwbl. Yu «ir j Benfro eaw-d Iarll Cdwdor i ddiwrthwynebiad yn t?astell MaHiu; ie Arglwydd Emlyn yn sir Giierfyrddin, un o'r boneddwyr m*wyaf •$4b|0g a fedd Cymru o Gaergybi i ac o Lanandreas i Bentir Dewi, yii «kjiwr^yneb- iad a cbaftfdtl*'Mr "Wnrreii 'ei Wrtjhod yn Nghaerfyrddrn, er ei fod yn brif Jdyn y ceugwd a mercury y Radicaliaid, ac etkolwyd Mr Thomas, o'r Derllys, Ceidwadwr, ri ei le. Y nos o'r blaen yr oedd ei bleidwyi- r sicr o fuddugoliaeth nes iddynt bendel-fyfcn mai ¡ Mr Warren oedd i fod yn g^lqteydd y Cynghor ond bloeddiasant cyn myn^l ^Ha-n o'r coed. If os—Y mae Mr Warren yn hollol gjfinhwys 1 lanw y swydd, ac yn wr boneddig. | "Nid oes neb yn aminheu ato alluoedd Mr WaiTen, ac yr wyf yn ^Wbod ei fod ef yn wr boneddig-. Gwnaeth Ramcaliaid Caerfyrddin yr etholiad yn ymdivach nleidiol, a chafodd ei dewis-ddyn ei oreiiiygtt,p ac yr wyf yn dywedyd, gyda phobdyledas Mtrch i'r ymgeisydd, serve them right, F J)afydii~Yv oedd yn ntn ia<Vja.^ un ora gweinidogion ni gael ei orehfyguP yji Llan- arthney, a Clieidwadwr ar bett y poll. Cadwyan-~Yr oedd yn haeddu cael Kt orchfygu. Nid He pregethwyr ywi aethu ar fyrddati, «fcc. Meiiiaied Ull vi fusnes ei hiiii, ehwedl I^ie Dywyll gyfct. Yr wyf i yn bajou fod gan y gwr ddigon o waith yn Nghaet-fyrddiili ofaIu anlEiÍ1»raidd. '1 Moms—Yr oedd yn ddrwg iawn gweled y Rhyddfrydwr deWr yn Llandebie. yflf cael ei orchfygu. 1.. I Gwilym,—Rhagorol, etholwyr pl\V^f Llan- debie rhotldasoch brawf diymwad fod yr. yspryd oedd yn fyw yn nyddiau eivh tacla, heb ddiflanu, a'ch bod yn gallu gwerWd_wrogi talent a galluoedd ac ni ddarfu i chwianghofio haelioni a charedigrwydd teuta Dinpfwiv Ennillotkl y Milwriad Evans, Highmcady fuddugoliaeth arddercliog yn Llanwaggog ar y pregeth wr, a Mr Thomas Morris, Chtrtu, yn Llanstephan, ar y Radical o'r liwyn eithun. Nid oes achos i'r Ceidwadwyv i w»^o)R;itoio na ddaw etholwyr Cymru i weled eu ftolinei). Dewt-Heth am siroedd Bloycheiniog; a Maesyfed I Nid wyf wedi hanes. • Hywel—Cariodd y Ceidwadwyr y se^dan ar hyd yr holl linell, ac nid oes un amhe|ia($tli na fydd yn Miyclieiniog Gynglior Ceid- wadol. Etholodd sir Faesyfed y rlian fwyaf o'r ynadun i'r Cynghor. lfo?--Pa fodti y darfu sir Frycheiniog ethol Ceidwadwyr? i Hywel—;Ain fod yr amaethwyr yn fwy golieuedig na m ;n ffermwyr Aberte^fi, Caerfyr- ddin, a Pherifro. Nid ydynt dan ddylanwad y pregethwyr, fel yr olaf. Yn sir Benfrp ceir dynion da ar y Cyiiglioi-au--I,-trll Cawdor, Arglwydd Kensington, Syr Charles Philipps, a Mr Henry Allen, Q.C. ac mae gan sir Gaerfyrddin Arglwydd Emlyn, Arglwydd Dmefwr, Milwriad Jones dros Llanymddyfri • y Milwriad Evans dros Hanweneg; a Mr Harford dros Llanbedr; ac yn mhlith ereiil ceir ar Gynghor sir Forganwg ddau foneddwr enwog—^Syr William Thomas Lewis a J. T. D. Llewelyn, Ysw., cadeirydd y Cwarter Sessiwn, Etholwyd pedwar cadeirydd Cwarter Sessiwn a Cheidwadwyr—Arglwydd Emlyn, sir Gaerfyrddin; Syr Joseph Bailey, sir he,i'i Frycheiniog j ac. Arglwydd Ormathwaite yn m-Faesyfed, Dewi—Collodd Syr James Hills-Johnes yn rhanbftrth Caio. J Hywel- Yr oedd y boneddwr hwnw clau an- fattteisMRb Unpsth nid yw ef ynQ^mro, ac yr1 oedd ei wrthwynebydd yn galhl siarad Cymraeg, ac yn ened^gol o'r lie; a plietli arall, mi gycoeraf fy Hw na wyddai yr etholwyr bcth oedd oreu et eu Ites, ha phwy oedd yr yiii- g^tffdd goreu. Os nad yw Syr Hills-Johnes yn Gyoiro ei huh, mae ei foneddiges yn Gymraes, ac yn niacbio o wladgarwch yn cefnogi ein heisteddfodau a'n llenyddiaeth ac yn hanu o hen deulu Cymreig; ond beth dhl siarad, tebyg i ddyn fydd ei lwdn. Ifor—i-Barllw^is yn mbapyr Caerdydd tflahgelf Iyro ar Iarll Cawdor ac Arglwydd Emlyn; mae yr oW yn gadeirydd y Cwarter Sessiwim, ao.. yr oedd y Cwarter Sessiwn yn rhoddi swyddi i Geidmmdw-yr. Cadwgan—Celwydd noeth yr oedd y Cwarter Sessiwn yn dewis Rhydclfrydwyr, os mai hwy twdd y dynioii-gorou. Mae ystadegau wrfefc law i brofi hyn, ac i'r Cwartw Sessiwn g^nawnu eu dyledswyddau yn deg ac anrhyd- eqdus, heb chwaireu y ffon ddwybig. n-fydDywed yr un ysgnfellydd fod Iarll Cawdor yn elyn i Ymneillduaetli, ac yn gwrthod penodi Ymneillduwyr yn ynadon. Cadwgan—hol botes; eehvyddau ereill a saerniwyd i ateb pwrpas neillduol. Nid oes un dyn byw, bedyddiol nac anfedyddiol, ag sydd yn adnabod yr Iarll anrhydeddus, a all ainheu nad yw ef yn ormod o wr boneddig i II ddangos dim ffafr i ueb penododd ef y dynion got eu a allai gael. Pa fodd y gallai ef gael allan" gymhwvsderau dynion oedd yn uchel geisiol ? A oeddynt liwy yn dysgAvyl iddo a fyned i ffeiriau crwyn, cyrddau te, darlithiau, a phob spri a rali gapelyddol er barnu teilyng- j dod; y crydd, y teilwr, y gof, y saer, a'r amaethwr, oedd yn gwastraffu eu hyawdledd niewn cyfarfodydd dinod o'r fath ? Pa ham na fuasai i'r perlJollausydd yn achwyn ddwyn eu hawliau alu cymhwysderau (os oedd gaoddynt y fath beth) o flaen ei Arglwydd- iaeth? NH oes dim un dadl na chymerasai eii hachos dan ystyriaeth. Mac y capeli sydd wedi cael eu codi ar ei dir yn ddigon i wrth- brbli yr haeriad digy wilydd yna. Os ydyw yr ysgrifenydd o wlad y niwl, a'i gynffon am gael gwybod pa fath fbncddwr yw Iarll Cawdor, gofyned i'w ddeiliaid. Gallant hwy ddywcdyd iia wna6th ef ddaiiflfos lift ffafr i Eglwyswr mwy dag-i- Yni neflfdwrn* Dywedir 0 bydd i'r neidr gol^Ldurlif (Jilc) os na chaiff ddim acalL Maey Radical yr un fatli a'r neidr yn y JbhwedL Nos.. dawch mae yn bryd tori i fyny. Ef albN vawn gymhorth i chwerthin wrth ddarllen areithiau rhai o'r aelodau yn fiian, canys mae rhai o honynt wedi chwyddo fW. pe bai holl lyffaint Morfa Lacham yn eu cyplai canol. wyf am ddywedyd un gair bitch/ Yr oedd llawer iawn o hymbygiaeth yh nglyn a'r etholiadau diweddar; yr: oeddynt yr un fath a phob peth arall yn Nghymru y dyddiau yma, yn hynod am gel- wyddooca, camddarluniadau, yspryd cul pleidiol, s bradych wyd llawer iawn o aiiwybod- aeth mewn cyssylltiad a'r Cynghorau a'r dyled- oWyOdau. a berthyn iddynt. "(gwilym—Clywchj clywch. Gwir bob gair.

LLYTHYR RHEIDIQL. CYDAU MWG. rYn p. yr W'y")JI.tJa keibio^^afwyd Ilawer iawn o siarad ac areithiau hirwyntog gan leuadcm Gladatonaidd--ivir Morley, Ar- glwydd Rosebery, ac ereill, ond nid oeddynt oud cydau mwg, y rhai, ar of iddynt ffrwydro, ni adawsant ddim ar ol. Dechreuodd Mr Chamberlain ei witith o newydd yr wythnos ¡ ddiweddaf, ac yr oedd ei anerchiad yn Bir- mingham yn un o'r rhai mwyaf pwysig a draddodwyd yn ddiweddar. Dywedodd ei fod ef wedi synu wrth weled y cyfnewidiad mawr II oedd wedi cymeryd lie yny blaid Gladstonaidd. Maent yn gweled o'r diwedd nad oes dim myned yn y cri gwallgof am Home Rule i'r Iwerddon; ni fyn y Prydeinwyr ddim o gyffieiriau Mr Gladstone a'r Perneliaid. Cyn y bydd iddynt lyncu pelenau Dr. Gladstone, bydd ya rhaid iddo eu goreuro felly cynyga wltwygiadan fel goreuriad. Cymharodd y diwygiadau hyn yn Limehouse i arddyu llawn o ffrwytliau aeddfecl, caeI eu hamgylchynu gan fuV uchel, a gwahoddodd cf i dori. y mur i lawr- er cael y tfrwytliaU. (lofynodd Mr Chamberlain pa acbos oedd iddynt ddysgwyl am dori y muriau i lawr pan oedd y drws yn agorad 1 Pa ham oedd yn rhaid dysgwyl am r Gladstone ? Pa ham na allent gerdded i | fewn gyda'r Llywodraeth Undebol, yr hon I sydd wedi cyflawnu mwy o ddiwygiadau | buddiol na wnaeth yr hen autocrat sydd yn 1 yn ymheulo yn Itali, ac yn ysgrifenu | llythyrau plentynaidd am y Pab ? Un o'r pethau nesaf a glywn iddo gusattiu bawd yr | 11 Aiitfaeledig." Siaradodd Mr Chamberlain f ar ddiwygiadau, y ddau ddiwygiad mwyaf pwysig, sef diwygiad y gyfundrefn addysgiadol a'r gyfundrefn dirol. Mae pwnc ysgolion rhyddion yn un ag sydd yn perthyn i bob 0 gweithiwr yn y Deyrnas Gyfunol. Dywedodd fod ysgolion t-hyddion i'w cael ar y Cyfandir, yn America, ac yn din trefedigaethau, Canada ac Australia, ac yr oedd ef yn barnu fod ysgolion rhydd yn rhwym o ddyfod. Ar ol hyny nododd: allan v rheswm da pa ham na ddylcht ddyfod. Os bydd i geiniogau y plant a gad eu difodi, ni fyddai hyny ddim auigen na difodi yr ysgolion gwirfoddol. Os gwneir ymaith t'r ysgolion hyn, bydd yn rhaid i'r trethdalwyr ddarbod yr arian allano'u pocedi am rywbeth yn eu lie. Beth fyddai y can- [yniad 1 Codiad dychrynllyd yn y trethi. Os cauir yr ysgolicui gwirfoddol, dyblir y trethi. Ni fydd i'r wlad sefyll yn dawel dan y fath feich. Mae. Mr Chamberlain yn meddwl y gellir cael gwared o'r anhawsdra hwn trwy gyfnewi t cyfundrefn y grants ond ni wnaiff hyny ddwyn i fewn ysgoliou rhyddion. Mae y trethdalwyr yn el eu bejehio yn drwm gan y trethi yn awr. Dywedodd fod y ffermwyr yn yr Alban a Chymru wedi bod yn gwylio deddfwriaeth yn yi' Iwerddon, a'u bod yn gofyn pa bryd deua ein tro ninau ? Nid oes dim yn "sefyllfa tirol Lloegr a'r Alban yn gyffelyb i'r Iwerddon; ond mae sefyllfa wasgedig amaeth- yddiaeth yn mhell o fod yn foddhaol. Mae dirwasgiad, amaethyddol yn y wlad yn gyru y llafurwyr i'r trefydd mawrion, a'r canlyniad yw mae y farchnad yn cael ei gorlenwi. Mae ef yn barnu os gellir gwneyd rhywbeth i 0 y ychwanegu y tirfeddianwyr by chain, byddai hyny yn llesiol, Mae yr Allotment Act wedi gwneyd rhywbeth yn y cyfeiriad yna, ond nid yw y gyfundrefn yna yn gyfai-tal i'r gofynion dylid cael deddfwriaeth eangach. Mae ef yn credu nad oes dim acbos dysgwyl am Mr Gladstone i gael diwygiadau yn y cyfreithiau tirol. Mae di ddeddfwriaeth garpiog ya yr Iwerddon wedi gwneyd niwed mawr nid yw wedi tawelu yr Iwerddon, ac mae ef wedi achosi aflonyddweh ya Nghymru. V PAPVKT.TATn -4.&.&1. Y diwrnod o'r blaen dywedodd laill Derby Yr y'm yn gwybod beth yw yr aelodau Gwyddelig yn Nhy y Cyffredin. Y mae ganddynt yr annogaeth gryfaf i beri iddynt ymddwyn yn weddaidd a moesgar. Ond beth ydym yn gael ? Nid wyf yn eu condemnio na'u beirniadu, ond os dywedai rhyw un mai ffrwythau anmherffaith gwareiddiad ydynt, ni fyddai ei ddysgrifiad gyfeiliorni i ochr llymder. Aeth yn mlaen, a gofynodd pa reswm sydd genym i feddwl y gvmaiff senedd yn Dublin ddangos cymhwysderau ac ymddygiadau na ddangosa yr aelodau Gwyddelig yn awr yn Westminster! Dyna'r pwnc. Byddai yn burion peth i'r Seison gofio mai i'r cynhyrfwyr, .iieti rai o'u bath, mae pobl yn y wlad hon am roddi llywodraeth yr Iwerddon. A ydyw y rbagolygon yn addawol am lywodraeth dda a threfn ? neu yn hytrach yn ddangoseg o deyrn- asiad gwleidyddwyr proffesedig, gofal cyntaf y rhai fydd cbwythu eu trwmpedau eu hunain, ac addurno eu nythau a phlyf '1- Dyna y gwir; dyna ddau amcan mawr y Parneliaid, ac y maent yn cael eu cefnogi gan Mr Gladstone a'i ganlynwyr. ESGOB NEWYDD LLANELWY. Gwnaeth Mi- Gladstone fwy nag unwaith awgrymu y byddai iddo ef wneyd yr un peth a'r Eglwys yn Nghymru ag a wnaeth ef ag Eglwys yr Iwerddon. Gan ei fod ef yn bavod i aberthu yr Eglwys yn Nghymru, mae o hwys mawr- i'r Eglwys i gael pen-bugeiliaid galluog C5 ?n C, a dylanwadol yn yr Eglwys, yn enwedig yn Llanelwy. Yn yr esgobaeth uchod dechreuodd cynhwrf y degwm. Yr hyn sydd eisieu yn yr 0 esgobaeth yu yr argyfyng presenol yw esgob zn OY n gweithgar a wnaiff arwain yr offeiriaid yn mhob gwaith yn bersonol; un sydd yn deall y teimlad Cymreig j un a all ddylanwadu ar y Cyinry. Moe yn rhaid i'r Eglwys yn Nghymru gael pregethwr hyawdl, gweithgar, n -n zn a difeti fel pen-bugail. Dylai pob Esgoh fod yn ganolbwynt cenhadaeth, ac yn un ago y dylai pawb edrych arm gyda pharch dwfn. Nid oes un amiuheuaeth na wnaiff esgob a gweithgar ddyianwadu yn fawr ar yr Yiijiieill- duwyr. Ceir digon o brtiwf yn Hf* bynag y ceir yr offeiriad plwyfol yn weithgar a diwyd, ac yn bregethwr poblogaidd, mae yr Eglwys yn orlawn; ni wyddom am lawer Eglwys oedd heb ddim cynulleidfa ynddi ddeugain mlynedd yn ol, heddyw yu cael ei llanw gan addolwyr defosivnol. Mae otfeiriad diwaitlt yn beth lied anghyffredin yn ein dyddiau ni. Nid yw yn ddigon cael offeiriaid fel pregethwyr; mae yn rhaid cael esgob a all bregethu yu iaith y bobl, yn yr iaith Y dysgasant y weddi fer Cyn deall haner hono." Yr Esgob Hughes oedd yr Esgob Cymreig cyntaf fu yn Llanelwy am oesoedd. Yr oedd y bywolia,ethan goreu, a r uchel swyddi, yn cael eu dal gan Seison ac estroniaid. Nid oedd un dyrchafiad i'r Cymro; dim un canon- iaeth wag. Nid oedd yr offeiriaid Cymreig ond cymynwyr coed a chludwyr dwfr yn Llanelwy. Methodd yr enwog Evan Evans, Glangeirionydd, byawdledd yr hwn a allasai dynu dwy lieu dair mil o ddyiilon ar unwaith, gael un bywoliaeth fechan ynyr esgobaeth. Mae llythyr yr Esgob Short ar glawr mewn atebiad i'w gltis Rev. Sir,—I am in receipt of your letter.—C. ST. ASAPH." Diolch i'r nefoedd, mae yr adwyth hwn wedi myned heibio yn yr Eglwys Gymreig.

BARN DR. PARKER AM YR EGLWYS. Gwyr pawb fod y Parch. Ddr. Parker, Llundain, yu sefyll ar binacl uchaf anrhydedd Annibvniaeth, fel y mae y Parch. C. Spurgeon yn mhlith y Bedyddwyr, ac felly y mae ei farn oleu ar wahanol bynciau'r dydd yn cario dy- lanwad neillduol trwy yr holl enwad yn Nghymru a Lloegr. Wrth gydmaru gwaith yr Eglwys yn yr oes hon (yu enwedig yn y C, Z5 blynyddau hyn) a gwaith y gwahanol enwadau, dywedodd yo ddifloesgni ar 1 wyf an gyhoeddus pythefnos yn ol, ei fod yu barnu mai yr Eglwys oedd yu gwneyd y gwaith goreu ac yn enill y dylanwad mwyaf yn bresenol. Pa un ai Dr. Parker ai y man bregethwyr gwleid- yddol sydd i'w credu I Mae yr olaf yn ceisio perswadio'r wlad nad yw yr Eglwys yn gwneyd dim. "Ni ddichon dim da ddyfod o Nazareth/' yn ol eu tyb hwy; ond gan nad beth ddywed- ant, y mae arweinyddion yr en wadau a ser y ffurfafen Y mueillduoI yn canfod haul dysglaer yn ganolbwynt inawr, er fod yna rai brychau arno, nid ydynt yn ddim mewn cydmariaeth i ddysgleii-deb yr huan. Atolwg, pa gyfun- drefn sydd yn berffaith yn y byd hwn 1 Dywed en wad y Bedyddwyr, nid oes berffeithrwydd ynof fi; dywed Annibyniaeth nid yw ynof fi yn trigo dywed Methodistiaeth nid yw ynof finau; dywed Undodiaeth y mae uior bell oddi wrthyf fi ag yw'r Dwyrain oddi wrth y a Gorllewin—mhellach lawer na "Johnstown." Wel, hawyr, sut y condemnia y plant afreolus hyn eu mham oedranus, er nad yw yn lieneiddio mwy na dillad yr Israeliaid gynt ? Gall ddyweyd, Megais a meithrinais feibion, a hwy a ryfelasant i'm herbyn." Pcidiwch angliofio gwaith eich mam o hyn allan, lla'ch beiau eich hun.

UN tro, cynghorwyd Sidney Smith gan ei 0 t5 feddyg i fyned i gerdded allan gyda chylla gwag Cylla gnvig pwy I" gofynai y gwr tfraeth. Y MAE y si ar led fod Arglwydd Salisbury wedi penodi Canon Howell, Wrexham, i fod yn Esgob Llauelwv yu lie y diwedd»r Esgon Hughes. Os gwir yw hyn, (Iyma Gymro o'r Cymry, ac yn bregethwr n*irthol hob ei ail.

BUDDUGOLIAETH ETHOLIAD LLAN- WENOG A LLANYBYTHER. De'wcb yn fychain ac ya fawrion 0 holl fryniau Ceredigion Seiuio'n uchel glod i'n gwron Heddyw yu gyttun. Colonel Evans sydd yn haeddu Cael ei barchu a'i ddyrcbafu Er ein lies mae yn ymdrechu- Colonel yw ein dyn Cafodd fuddugoliaeth ar bob rvadicaliaeth, Gweithio'i ffordd yn mlaen o'i fodd, A chongcrodd bob gelyniaeth Er boll ddwndwr a'r areithio, Y gwrthwyuebwyr yn enllibo; Trodd y fantol iddo gario- Colonel yw ein dyu. Ofer aeth yr holl bregethu Fa am Suliau mewn Capeli; Y mae dymuniadau rhemy Wedi cclli'r dydd. Peiditrn bod dan gysgod pleidiau. Mynwn gael y dynion gorea Dros ein pi wyf er cael iawnderau- Colonel i hi fydd. Braint cael un Ltor addas Yn aelod mewn cymdeitbas; Mawr ei barch gan gryf a gwan 'Nawr yn mhob man o'i gwmpas. Trwy ei allu gwir egn ol Gwna fawr lesiant yn feunyddiol, A thra paro'r "Cynghor Sirol"— Colonel fydd ein dyn. Llanybyther a Llanwenog, Cyd-ddiolchwn yn galonog k Am gael aelod addas enwog Dros ein plwyf a'n sir. Y mae'n addaw gwneyd ei oreu Er cyflawnu pob gweUiantau Fo'n gweithredu lies i ninnau, Bydd o blaid y gwir. Brwydr dyn ymladdwyd, Politics orthrechwyd, Buddugoliaeth rwydd a gaed, Pob yspryd plaid orchfygwyd. Bellach, boed i'r Colonel lwyddo, Mewn anrhydedd c'nyddu wnelo, Ac os cawn wel'd election cto, Colonel fydd ein dyn. GLAN CLEDLYN.

Y CYFNOD NEWYDD. MR GOL.,—Cofus genyf, flynyddoedd yn ol, 3 glywed dyn yn gofyn barn yr anfarwol Lewis Powell, Caerdydd, am y pregethwyr oedd yn symud yn ami or naill le i'r llall. 0," meddai efe, nid efengylwyr mo honynt, ond travellers gwleidyddol." Tebyg pe buasai yr hen efengylwr yn fyw heddyw y dywedasai yr OY un peth am lawer o bregethwyr ein dyddiau ni. Dyma y bobl sydd yn gwaeddi cymaint yn erbyn ariangarweh, a theithient, pegallent, hyd derfyuau y ddaear am arian. Dylai pob dyn gael tâ1 am ei waith, ond pell wyf o gredu y dylai dyn bentyru cyfoeth o ganoedd :t miloedd, fel pregethwr, os nad yw am osod ei hun i lawr yn gylch y byd fel marsiandwr, neu ddyn yn trin y byd fel bydolwr. Nid y pregethwr neu y gweinidog cyffredin welir yn myned o fan i fan i arllwys ei ddoniau wrth y bobl, a'u dysgn sut i wneyd ar adegau cynhyrfus mewn ymgyrch- oedd etholiadol yn deilwng o'i- enw. Cam- --Ue 0 ddefnyddiant y dylanwad a feiMant fel pre- gethwyr ar y wlad i ymdrin a phethau y byd Z3 sydd yr awr hon, gan gwbl angliofio yr honiad o fod yn feddianol ar y gras hwnw sydd yn ofynol er troi pechaduriaid o'u ffyrdd eyfeil- iornus. Dyna nodwedd pregethwr mawr o dan y cyfnod newydd. Gwelais un o bonynt ar ymdaith trwy G wrn Rhondda vn cymysgu y ddau wasanaeth o bregethu ac areithio ar wleidyddiaeth. Mae y gwr yn alluog a phob- logaidd, ond digon tebyg fod ganddo ddigon o waith gartref i ofalu am y praidd, ac edrych ar ol y tlodion sydd yn ei gorlan. Hawyr anwyl, peidiwch a dirmygu y dyn drwy osod gofal y tlodion arno, a dysgwyl wrtho i ym- Aveled i'r cleition. Gwneyd arian ydyw pwnc efengylwyr y cyfnod newydd, a dangosir hyny yn amlwg yn en symudiadau ar draws y byd. Pwy bynag ydyw yr offeiriad mwyaJ gwancus am arian yn yr hen Eglwys, gellir curoy cyfryw heb fyned o sir Gaerfyrddin nac ychwaith o gylch Independia. Nid rhyfedd fod anffyddiaeth yn ymledu, a'r anghrist yn codi ei ben, pan oddefid Ibleiddiaid i anrheithio y corlanau ond rhaid i ni gotio ein bod yn byw o dan y cyfnofl newydd. Condemnienfc yr eisteddfod a'r cyfarfodydd llenyddol amser yn ol fel cynulliadau annnwiol, ac yn anheil- wng o gefnogaeth gwlad grefyddol; ond erbyn heddyw mae cynulliadau ag sydd yn 61 gwaeth na'r eisteddfod vn cael eu hyrwyddo gan y bobl hyn o dan fantell "diwygiad" medda nhw, a gwelir hwynt yn cefnogi yr athrawon hyny sydd yn pregethu i'r byd mai mamaeth duwioldeb ydyw anwybodaeth. Rhaid i ni golio ein bod yn byw o dan ddeddf y cyfnod newydd, a bod yn rhaid i weinidog yr lien Gorph i edrych ar y Pabydd fel ei frawd, er fod Paul wedi ein dysgu i bcidio ymgysylltu ag eilunod. Cawn yn lielnethacti o hyn wedi y dychwelo yr hen frawd o Benarlag o Rufain, ac ni synwn ddim na chawn weled Aaron a Mabon gyda'r Tad O'Brien yn cynhal cymanfa yn Mhontypiidd er mwyn Gwyddeleiddio trigolion Cwm Taf a phreswylwyr y Rhondda. Dyma ychydig o symudiadau y cyfnod newydd a chan nad yw ond megys yn dechreu, nid oes genym ddim ond aros am enyd awr cyn gweled ein gwlad yn gawdal cynhyrfus o Fyrddin i Fynwy, ac o Dy Ddewi i Lanandros. Dylan- wadau goleuni y cyfnod newydd, a'r ffaith fawr o gysylltu Anghydffurfiaeth gyda Phab- yddiaeth trwy offerynoliaeth Anarchiaid Cymreig. Pabell Sanhedrim Cymru Fydd fydd cartrefle Shekinah y eyfna newydd, lie na bydd noeth arf yn erbyn un blaenor o Sais, os bydd hwnw yn etholedig gan y ceugwd. Cymdeithas yr laith Gymraeg yn cefnogi ac hyrwydde pob peth Cymreig, ond cofier fod yn rhaid gwneyd hyny yn Saesneg. Mae dylan- wadau dwyfol y cyfnod newydd yn ymaflyd mewn pob peth yn y crynswth. Wedi cael pob peth i drefll, arwyddair y gymdeithas fydd z,Y Oes y byd i'r iaith Gymraeg," gan gofio y bydd yn rhaid gwaeddi yn Saesneg. Amcan iiiawr y diwygiad hwn fydd gwneyd Glanffrwd yn arcliofteiriad y cyfnod newydd, a Gurnos yn glochydd, a golygydd talentog Cymru Fydd m i ofalu am y pres. Plaid Gynueig i'r Senedd, bid sicr, a rhyw ddau neu dri o'r blaid liono yn alluog i siarad Cymraeg. Bydd cyngrhair blodeuog y cyfncd newydd i gyfarfod rhyw n 1"3 bryd yn yr haf o amgylcli y niaen chwyf, os na fydd i Morien fod yn alluog i rwystro rhag iddynt f Id yn euog o ddwyn Gwyddelyddiaeth o fe tn cylch y ni--iiii yn lie Derwyddiaeth. G>vyliwn symudiadau y ctbl-ymhonwyr sydd am liudagu yr O uera«g, ac anhardclu daea.r gwlad y nienvg gwynion.— C) ZD