Y Llan

Eisteddfod Gadeiriol Eglwyswyr Penmichno, Chwef. 24. 1917. Rhif 1. Pryddest—" Yr lesu yn y Canol." Diangenrhaid aylwi fod y fath de tyn yn cynwys yuddu swyn a dyddordeb arbenig, ac mor gyfoethog yd V » o awgryrniadau awenol cysylltie lit* & Phrif Wrthddrych Add- oliad nef a dae:ir fel naa gallni un gwir awen. ydd gwyno nad oes ynddo helaethrwydd digon e*ng i'w ddarfelydd mwyaf bywiog, ac fel arlunydd i'w liwiau mwyaf disgiaer i'w corphori yn y darlun a dynir o hono. Ac yn hyn gellir dywedyd ar uuwaith mai prin y cawsom yn yr ychydig oreuon o'r g vstadleu- aeth hon y cyfryw foodhad a ddiagwyliem yn y darluniau a gynygiwyd t'n sylw o'r Emmanuel mawr yn Ei safle fel Canolbwynfc hanfod y bydysawd diderfyu, a man cyfar- fod' priodoleddau y Duwdod Tragwyddol, a rhwymyn nilundeb y Duwdod hwnw a dynol- iaeth Hwyrach na tbeimlai yr awdwyr fod y fath destvii yn ormod iddynt pan ar eu goren, ao fod amod gyfyngol y gystadleuaeth yn yohwanegu at eu auhawsler Nid ein gorchwyl ni, fodd bynag, ydyw rhyfygu beio doetbineb y Pwyllgor a welodd yn oreu gyfyngu y cyfanaoddiad i 150 o linellau, a chul farnu bwriad y gwahanol gystadleuwyr. Diau eu bod, o dan yr am- gylchiadau, wedi gwneyd eu goreu, fel na ellir cyfrif yn gyfiawn fod un o'r deuddeg Pryddest sydd dan sylw yn anobeithiol all Mae hyd yn oed yn y mwyaf tywyll o honynt ambell lygeidyn o belydr goleuni, ac ymysg y mwyaf gwasgaro^ ddarn yn awr ac yn y man yn arddangos trefn amcanus. Mae un sylw cyffredinol a ellir el gymwyso braldd i'r mwy- afrif o'r cystadleuwyr a feiddiwn ei gynyg fel math o gyngor iddynt, peldiwoh a mabwya- ladu arddull darfegol, neu, mewn geirlau ereill, peidiweh a defnyddio troell-ymadrodd- Ion neu feddylddrychau alegrol heb ofal dyl- adwy eu bod yn gyaon A hwy eu hnuain, ac yn ieuo yn gydmarus. Yn ddiau, y mae swyn mewn cydmariaethau a throeH-ym- adroddion, ond arfau dinystrlol ydynt oni edrychir eu bod megia yn eu priodol leoedd, a'u trefnu yn gyaon megls llafnau mewn arf- dy, onide tarawant mewn gwrthryfel yn erbyn eu gilydd. Hawdd fyddai nodi digon a gormod o bethau fel hyn yn y gwahanol gyfansoddiadau hyn. Dywedwn, hefyd, wrth ambell un o ysgrif- enwyr rhodresgar, peidiwch a meddwl fod defnyddio iaith chwyddedig, annaturlol, a getriau anghynefin, ao yn enwedig estron- elriau di-bwrpaa, magis y sylwasom, er engralfft, aolvio'r broblem,' &o, gan feddwl fod byny yn oyfanaoddl Barddoniaeth. Syml- edd ac eglurder ymadrodd sy'n gwneyd Tennyson mor arbenig awynol. Un peth arall y siomwyd at yn ddwfn braidd yn yr oil o'r cyfansoddiadau, ydyw absenoldeb tynerwch. Ymddengya fel pe b'ai rhai o'r cystadleuwyr yn meddwl mal yn yr erohyll a'r bfawychua yn unlg y mae oryfder a theilyngdod barddonol, heb yatjfted, 08 yn unlle, mal gyda'r leau yn j cariol' y mae enaid tynerwch a chalon o anirnadwy aerch a ohydymdeimlad. Nid yw yr elfen hon haner digon amlwg hyd yn oed yn y goreuon. Dywedasorn mal A deuddeg o Bryddestwyr y mae a wnelom yn yr ymdreoh hon am y Gadair. Fel mater o ffaith, mae pymtheg wedl dyfod I law, ond fod tri o honynt, trwy ryw amryfuaedd neu gilydd, wedi dyfod I law ddau neu dri diwrnod yn rhy hwyr yn ol amodau y Gyatadleuaeth, ac er mwyn per- flfalth chwareu tegS phawb yn ddiwahaniaeth, dylld eu gosod o'r neilldu heb yr un sylw. Enwau y rhal hyn ydynt—' Y Cereniad,' Wrth droed y Groes,' ao Un o dalaeth y delyn.' Er esmwyfchau eu meddwl, fodd bynag, goddefant i ni ddadgan ein bod wedi darllen eu cyfansoddiadau drwyddynt, a nodi yn fyr ar waelod tudalen olaf y naill a'r llall ein ayniad parth yr argraff a adawsant ar ein meddwl wedi eu darllen, ao nad ydym yn ya. tyried y gwnant un gwahaniaeth mewn cysylltlad &'r dyfarniad terfynol, a thynged y Gadair. Enwau y deuddeg cyfreithlawn etholedig ydyut y canlynol, gyda rhif eu llinellau rhwog cromfaohau :— Deio Bach (128) Bachgenyn (138) Y Gloch Osper (148) Linus (140) Goronwy Wyn (132) Llais o'r Demi (150) MabyrAwen. (144) Bartimeus (150) Homo (148) Simon 0 Cyrene (110) Nt fynegwyd yr baner (150) loan Ddisgybl ••• (150) Nid ydym ar fedr dywedyd fod cyflead yr enwau uchod yn ddaugoseg drwyadl gywir, fe ddichon, o raddau eu teilyngdod, er, ar yr un pryd, wedi barn ystyrbwyll a'u cydmaru l'u gilydd gyda chryn ofal ac ymchwil, credwn nad ydynt ymhell o'u lie. Nid oes i ni na hwyl na hamdden i wneutbur aylwadau manwl ar y naill na'r llall o honynt, ao yn wir nl wasanaetl ai un dyben chwyddo y feirniadaeth droa derfynau rhesymol, a chyf eiriwn y cystadleuwyr at y byrnodau ysgrif- enasorn ar ddiwedd ysgrif pob nn o honynt fel mynegiant o'n telmlad a'r argraff adawai y darlleniad ar ein meddwl. Er y "cymylau a'r niwl" a amgylchyna rai o honynt—yn gyruysgedd anosparthus, a'r ffigyrau anghydmarus sy'n andwyo ereill, a'r crwydriadau amherthynasol oddiwrth y teetyn, yn ogystal ag ieithwedd chwyddedig dibwrpaa, ac anaturiol mewn amryw engreiff tiau, credwn y gallasai llawer 0 honynt, gyda mwy o bwyll ao ystyriaeth, wneyd gryn lawer yn well. Ymddengys i ni fod tri neu bedwar yn eg- lur ragorl, yn enwedig felly Ni fynegwyd yr haner,' ac loan Dilflgybl.' Buom yn patruso cryn lawer uwchbeu y ddau hyn, yn wir, trwy ryw annyboudod neu gilydd, braidd nad ymguddiodd yr olaf o'r golwg hyd y muuyd diweddaf Ond fel y bu goreu y ffeiwd daeth- om o hyd iddo, wedi ei roi o'r neilldu yu gwbl amryfus, olllie yr oeddem ar fedr dad- gan Ni fynegwyd yr haner yn oreu. Wedi darllen loan Ddisgybl,' fodd bynag, daetb pryder a phetruader t'u gorddiwes, a mwyaf a ddarllenem ar y ddau draohefn, rywfodd gorcbfygwyd ni gan loati ar gyfrif ei ffydd- Iondeb i'r testyn-I lesu yn y canol,' mewn gwahanol agweddau o'r decbreu i'r diwedd— ei odl ddidramgwydd, eglurdeb syml ei iaith a'i ffigyrau, a'i gymhlethiad cryno ar ei hyd, heb favrr o lanw diangen, ac am ben hyn oil y tynerwcb, y owyno oherwydd ei eisieu mewn ereill, sydd yn I arogl esmwyth ar ranau o hono-yr yatyriaethau hyn a'n cymhellant i ddyfarnu y gadair i loan Ddisgybl.' PBNFRO.

Adolygiad y Wasg CONFPIRMABIWN Nmu ARDDODIAD DWTLAW gan y PARCH. GANOrf J. P. LEWIS, M.A., RHEITHOR LLANYSTUMDWY, a CHIHOBDDODIG gan MRI W. SPORRBLL A'I FAB, CAERFfRDDIN Pris Ceiniog. Dyma'r TRYDYDD ARQRAFFIAD o'r llyfryn bychan bwn gydag yobydig ychwanegladau ato. Fel pobpeth a ddaw allan o awyddfa y Mri. Spurrell y mae hwn yn lin a destlua. Adolygwyd y llyfr hwn elsoes yn y golofn hon fel na raid yn awr ond cyfeirio at ryw un neu ddau o bethau. Nid ydym yn gwybod am unrhyw law-lyfry sydd wedi gosod y Ddefod o Gonffirmasiwn ar dlr mor resymol a oha-darn yn unol ir Yagrythyrau Sanctaldd a'r llyfryn hwn. Apelia at synwyr cyffredin ei ddarllen wyr, yr hyn sydd beth amheuthyn iawn ynglyn A defodau crefyddol y dyddiau rhain. Dilyna yr Awdwr ei ddadl yn oneat i'r diwedd, a gwyneba y canlvnladau yn ddi-dderbyn wyneb. Pe na wnany llyfr hwn fwy nag ymddihatru crefydd o'r ffug syddyn haenau tewion arni yng Nghymru, fe etyb ei ddiben. Oud fe wna fwy. Fel y daw y byd i edrych ar grefydd o gyfeiriad synwyr oyffredin, a byw crefydd yn ol callineb, fe ddaw llaw-lyf- rau fel hwn yn dra gwasauaethgar a chyn- orthwyol. Yn wir, y mae y llaw-lyfr dan sylw yn arogli dechreuad cyfnod newydd. Y mae y Genhadseth Genedlaethol wedi bod ymhob plwyf erbyn hyn, ac nis gellir gwneuthur yn well byth na doabarthu y llyfryn hwn. Dywedir hyn am el fod wedi bod ar el brawf. Y BIIRNIAD.—Ar Ragfyr y bad, eyhoedd- wyd y rhifyn Hydref. Yogrifennir ar far- ddoriaeth Dante G. Roaeti gan H. Idria Bell. Cyfielthiad yw yr erthygl fel y cyd- nabyddir. Dechreua'r awdwr gyda'r fraw ddeg hon. "Bonnai Roaeti yn un o'i fyftcgladau beirniadol fod ymenyddwaith sylfaenol' yn un o anhepgorion barddoniaeth Fel y gwelir nid yw y frawddeg yn oyfleu yr un synwyr. A bath, os y gwyr rhywun tu yma i wlad Hud Lledrith, yw "Ymenydd- waith sylfaenol 1" Owelaf fod yr awdwr yn amcann at rywbeth. Anaeddfed yw yr ys- grif ar A wstln. Ymddengya I ni fel petai'r awdwr yn orawyddus i yagrlfennu ar Awatin ar ol iddo gael blAs ar ddarllen y gyffea. Y mae ddefnyddiau gwell erthygl. Am yr erthygl ar leuan Glan Geirionydd gellir dyweyd el bod yn hollol ddi-dramgwydd, er nad ees yma ddim newydd, a llawer o bethau hen. Pa bryd y ceir terfyn ar hen ffiloreg fod leutii wedi cael cam gau yr EgI w Y8 t a llawer gyda leuan. Dewlaiad leuan oedd bod yn Lloegr. Dewlaiad Syr Henry Jones yw bod yn Glasgow, ai teg fyddal pardduo Meth- odlstlald Cymru am ei adael yno 1 "-Dyreb- efid ui i ddisgwyl mwy. Dyfodol Prif- ysgol Cymru" yw teitl erthygl arall, ond hanes taith syml 0 flaen Dlrprwyaeth Fren- inol a geir. Bu yr Ysgrifennydd o flaen y Ddirprwyaeth a chydnebydd mai ambeuthyn oedd iddo gael el holl a'i groesholl. Ar y droed arall y dylai yr esgid :fod, y mae'n debyg, ac mae'r Ddirprwyaeth a ddylal gael ei chroeshoii ganddo ef. Sieryd yr ysgrif. ennydd ar anghenlon y Brif Yegol fel petasai wedi bod ynddi yr un modd ag y sieryd am dir a fforeatydd fel petal yn Amaethwr ymar- ferol a choedwigwr medrus. Ychydlg oa dim o oleunl a deflir ar ddyfodol Prif Yagol Cymru gan yr ysgrlfennydd hwn, ac nid teg 0 fyddal dlsgwyl rhyw lawer, "Hen Dramp." Ystorl dêl, ac wedi el hadrodd yn hamddenoi. Y peth goreu 0 ddigou yw Goronwy Owen." Yma ceir ffrwyth ymchwiHad, a barn aeddfed. Collir nodiadau y Gol. a'r Adolygiadau, a thlotach yw'r rhifyn mewn canlyniad. Nid yw y rhifyn hwn I fyny a'r iiafon 0 gryn dipyn. { 5======b=^^

Lloffion o'r Meusydd Addfed. (Gan LLANGIAN). Nid oes dim treth incwm ar gyfoeth y i i e-f oedd Y mae gobaitli yn gallu edryoh dros fynyddoedd o galedi. Os nad oes genych bun oedd, diolchwch i Dduw am y ceiniogau. A feddo dda bydol, hyfrydol yw i fro. Gwell Duw yn gar na llu y ddaear. Beth yw aur i ddyn heb ddeall, neu berlau heb wybodaeth, Blodeuyn amser yw cyfleusdra. Nid yw hunanymwadiad yn darostwng nob. Yr hyn y mae sobrwydd yn ei guddio, y mae meddwdod yn ei ddangoa. Yr arfogaeth oreu mewn henaint ydyw y gweithredoedd rhinweddol ac ymarferol a wnaethpwyd pan yn ieuanc. Bod yn barod am ryfel ydyw yr amddi- ffyniad goreu. Anhawdd ydyw y ffordd ag sydd yn ar- wain at rinwedd. Ovid a ddywedodd fod y duwiau yn sylwi ar weithredoood dynion gyda llygaid beirniadol. Y mae gwyneb da yn well na llythyr eymeradwyaeth. Nid caredigrwydd ydyw estyn cymwyn- as i'r sawl nad yw yn ei haeddu. Y mae digwyddiadau sydd ar y ffordd yn taflu eu cysgodion cyn eu dyfod. Y ffordd oreu i symud ymaith ymrafael- ion ydyw symud yr hyn sydd yn eu hachosi.

DEONIAETH ARFON. BANGOR. Dydd Gwyl Dewi.-Ar Ddydd Gwyl Dewi cafwyd Gwasanaeth Cymraeg yn yr Eglwya Gadeiriol, pryd y pregethwyd gan Qanon Lewis, rheithor Llanystunadwy. Garaivys.-Y mae y Deon wedi fcrefnu Gwasanaethau arbenig yn yr Eglwys Gadeiriol yn ystod tymor y Garawys. Ceir gwasanaeth a phregeth Mawrth 8fed gan y Parch. E. L. Southam, Prior of Snowdon Ranger; Mawrth 15fod, pre- gethir gan y Parch. D. Jenkins, fioer Porthmadog; Mawrth 22ain, bydd y Parch. C. W. Barlow, Vice-Principal of the Training College, yn traddodi y Genadwri Ddwyfol; Mawrth 29ain, gwelwn mai y Parch. R. Hughes Williams, rheithor y Gaerwen, Mon, fydd yn Ilenwi pwlpud yr hen Eglwys Gadeiriol; Ebrill 5ed, ceir pregeth gay Parch. G. R. Da vies, fioer Esclusham. Yn ychwanegol at y pregethwyr uchod bydd y Doon ei hun yn rhoddi cyfarwyddiadau bob nos Lun am 7.45. Ar y pysiciau canlynol y bydd y Deon yn traethu:—"Pa fodd yr ydym wedi cael yr Eglwys," "Pa fodd yr ydym wedi cael Gweinidogaeth Gristion- j ogol/' "Pa fodd yr ydym wedi cael y Beibl," "Pa fodd yr ydym wedi cael y Credoau," "Pa fodd yr ydym wedi cael y Sul," "Pa fodd yr ydym wedi cael y Sacramentau." Bydd pob peth a draethir gan y Deon yn werth i wrando arno bob amser. Yr ydys yn hyderu y bydd i bob Eglwyswr fanteisio ar y Gwasanaethau arbenig uchod. Gwyddys y bydd llawer yn darllen llenyddiaeth arbenig yn ystod tymor y Garawys, y mae y Deon yn cymeradwyo llyfr y Parch. F. A. Ire- monger, "Before the Morning Watch." Y mae i'w gael am 2s 6c gan Longman's, Llundain. LLANLLYFNI- Darn or 'lI-fagazine.Y dydd o'r bli&n derbyniwyd y newydd trist fod un yn rliagor o ddewrion fechgyn Llanllyfni wedi cwympo ar faes y gad yn Ffrainc, aef Private. Griffith Roberta, mab Mr. a Mrs. Wm. Roberts, 9, Rhedyw Road, Llan- Uyfui. Bachgen ieuanc tawel, dirodree, gweithgar a ffyddlon ydoedd ein diweddar frawd, bob amser yn barod i gynorthwyo yngwaith yr Eglwys pan y gelwid am ei wasanaeth. Bu yil athraw ac yn ysgrif- enydd yr Yagol Sul, ao fel y sylwodd un brawd, yr oedd yn esiampl o ddefosiwn yn y gwiasanaeth cyhoeddus. Chwith meddwl j na welwn ef mwyach yn ein plith, ond credwn fod Robert heddyw mewn gloewach nen na'n daear lli. Cydymdeimlir yn ddwfn a'r rhieni a'r teulu yn eu trallod trist. Bydded i Dduw pob diddanwch eu diddanu a gobaith Efengyl lesu Grist." -R.I.P. CAERNARFON. Eglwys Dewi Sant.-Ar nos Wyl Dewi, cynhaldwyd gwasanaeth arbenig yn yr Eglwys uchod, pryd y pregethwyd gan y Parch. D. P. Thomas, ficer Corris. De- allwn fod yna luaws mawr wedi dyfod yn nghyd i wrando ar Mr. Thomas yn traethu ei genadwri. Penrhoegaruedd. H. JONES.

YSTRAD. EIRA.—Gwelais wr o ben Trichrug yma yn Ystrad ddydd Sadwrn, ac meddai wrthyf, 'Wyddoch chi, syr, mi goeliais ei bod ar fwrw eira eto pan gychwynais o dre, 'roedd fel yn dechreu plool yn wyn.' A thua 4 p.m. pan oeddwn yn Rhydy- banau tUJa'r un amser brydnawn Sul yn calel: te. dyma'r pluo yn dod o ddifrif, a pharhaodd felly hyd foreu Llun. Y wlad i gyd yn wyn. Ond dyna un cysur, ni erys eii'a'n hir yn mis Mawrth, yn ol yr hen weddel, ddim hwy na menyn ar dorth dwym—toddi yn fuan yw ei dynged, a gobeithio mai felly y bydd eto. Gwnaeth y tywy^ld garw sydyn walianiaetU mawr mi wranta mewn llawer eglwys a chapel yn nghynulliad y nos, ond pan ddaethum adref nos. Sul yn gynt nag avfer oefais y drws. ynghlo a.'r wraig yn yr Eglwys, ac aetlium i mewn, a da gan y nghalon i oedd gweled yno 20 o'r cor yn canu, dan arweiniad y ffyddlon Tom. Evans, Glan- wern. Haeddant glod a chanmoliaeth am en ffyddlondeb a'n cariad at waith y cysegr. Mae, teyrngarwch yr aelodau yn gvmortli ac yn sirioldeb mawr i galon ac i vspryd y gweinidog bob amser. LLUNGWYN.—Ychydig amser yn ol an- turiais awgrymu i'r Ysgolion Sul y I canlynol ar gyfer Gwyl y Llungwyn yn Ystrad eleni. Cefais ateb oddiwrth un yn datgan boddlonrwydd, ac yr wyf yn cymeryd distawrwydd y gweddill fel cyd- syniad. ISilenoe gives consent.' Yr oedd yn ddrwg genyf gael nodyn oddiwrth, Fioer Silian fod yr Yagol Sul yno yn clofl f rhwng Ystrad a LIanbedr eleni. Go- beithio fod y ddadl wedi ei thori i lynti wrth hen drefn or's blynyddau meithion. l' bellach, ac y gwelwn hwy yma yn llu feJ.. arfer, ac y cana'r cor eu ha nth em yn?; -i ngwasanaeth yr hwyr. Oea neb yn ioid-'• • Ion eu colli o'r cylch. Gan obeithio na. siomant rhoddaf y cwra yn gyfiawn, gaa hyderu y daw Ysgol Sul Llanwnen hefyd. Pwne i'w adrodd a'i holi fel hyn:- Ystrad, St. Matthew viii. 1-17; Cribin, 18-34; Llanwnen, xiii.; Silian, ix.; Ciliau, x.; Trefilan, xi.; Dihewyd, xii. I'r plant Llyfr Ruth, gan y Parch. A. O. Evans; y penodau fel hyn: Plant Ystrad, 1. 2; Cribin, 3. 4; Llanwnen, 13. 14; Silian, 5. 6; Ciliau, 7. 8; Tre- fiian, 9. 10; a Dihewvd. 11. 12. Par- haed brawdarwch a theyrnarwch i'r hem sefydliad. Pwnc Llungwyn Ystrad fyddo ein taer ddymuniad ni oil. STORI.-Dymunal ddweyd an stori fach hollol wreiddiol a newydd spon, am ateb- iad crwt bach diniwed. Mewn plwyf neillduol y mae ci bach del o'r enw 'Vic.' Y Fioerdy yw ei gartref, a ca yno bob chwareu teg hoffir ef yn fawr. Rhyw ddiwrnod nid oedd son am 'Vic' na dim o'i s^n. Yr oedd wedi ei 'chaino' yn y kenel y noeon o'r blaen. Nid oedd son am 'Vic' na'i 'chain' boreu dranoeth 'Vic' ar goll, a bu felly am dridiau. Mawr ofal calon a hiraeth dwfn, a dyfalu a holi, ond dim yn tycio. Yn ystod dranoeth. gofynodd lady y Fioerdy i'r crwt bach, ^Weilsoch chi Vic yn rhywlei?' 'Do, be yntau, gan wenu. 'Lie gweloch chi e?' ebe hithau, yn sirioli. 'Yn yr efail, ma'am,' ebra yntau. 'Oedd chain am ei wddw?' 'Nag oedd!' atebai'r crwt bach, a syndod yn gordoi ei weddL 'Wei, beth oedd e'n wneyd yn yr efail F gofyn- odd hithau. 'Siarad a'r gof,' medde'r orwt bach. Meddyliodd e mai am y-y Ficer yr oedd hi yn holi. Wyddai of ddim am Vic. Ymhen tridiau-canfydd- wyd Vio druan ar ben clawdd ISewn oae cyfagos wedi ei ddala gan y 'chain' mown draenon. A dyna lawenydd pan ryddha wyd ef ori gaethiwed.—R.E.D.

LLANRUG. 'JTWYJJ DEWI. — Dydd lau diweddaf (Dydd Gwyl Dewi), dathlwyd Gwyl Dewi Sant yma. Am ddeg yn y boreu gwein- yddwyd y Cymun Bendigaid yu Eglwys St. Michael, ac am 7.30 yn yr hwvi '1 haliwyd cyfarfod amiywiaetlioi yn Ysgol Glanmoelyn. Cymerwyd y gadair gan y Parch. Albert E. Lewis, rheithor, ac ar- weiniwyd yn ddeheuig gan Mr. Hughes, Prudential House. Cymeapryd rhan mewn canu ac adrodd gan Mr. G. Griffiths, Cae- athraw; Mr. H. Jones, Sarn; Mrs. Wilson, Sarn; Miss ivieni Jones (yr hon hefyd ganodd alawon telyn), Miss Blod- wen Jones, Miss Sallie Jones ac ereill. Prif at.dynia-d y cyfarfod ydoedd darlith ar 'Dewi Sant' gan y Parch. Hugh Lunt, Nant Peris, gan yr hwn y o&ed sylwadau sylweddol. amserol ac adeiladol iawn. AJU3KJLITU JULU). OTFLTM. A, DJBSTLUI nr »WTI>WAH I T,T, A V a