Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

5 articles on this Page

Barddoniaeth.1

News
Cite
Share

Barddoniaeth. "Bydded i'r beirdd a'r Ilenorion gyfeirio eU cy ATftkion fel hyn: r. DAEONWT ISAAC, frecrky. Y FANTOL. "Er Cof." "Yn y Clwb," a "Gwen" y Dryw yn swynol iawn. "At rdrianydd.Cyhoeddir y penill a'r ddau englyn hyn, a chant fod yn derfynol ar y ffrwgwd. "Mae'r Iaith Gymraeg i Farw."—Nac ydyw, inedd trigolion y klref fwyaf Seisnigaidd yn Nghymru, sef Caerdydd, ond y moo i gael ei dysgu yn yr ysgolion dyddiol. "Ffynon Taf.GobeitMwn fod y Ffynon yn meddu yr holl rinweddau a nodir yn y gan hon, gydag ychydig yn ychwaneg o'r elfen farddonol. "Yr Elorgerbyd."—Teilwng o breswylydd yr Eirw. ER COF Am y Diweddar William Lewis, Pontygwaith, a fu farw Mehefin y 19eg, 1897. Mewn ansicrwydd mae dynoliaeth Yn bodoli yn y byd, Lhvvbrau dyrns siomedigaeth, A dramwyir braidd o hyd, Nid yw lhvyddianfc bydol wenau Ond rhyw enyd fach ddlbwys, Cyfnewidiol amgylchiadau Sydd yn peru gofid dwys. LIane diniwed gadd ei symud Ydoedd William Lewis fwyn, Ni wnai'r byd er maint ei olud Llcddfu ei ddolurus gwyn; Er ei fagu menn tynorwch, Gyda ohyfoeth iddo'n 'stor, Rhaid oedd gaàael pob dedwyddwch, Myned wnaeth ar amnaid lor. Gwag yw aelwyd ei hen breswyl, Unig yw ei weddw fam, Fu'n ei barchu ef mor anwyl, Gan ei gadw rhag un cam; Hiraeth sydd yn llamv'i mynwes, Wedi colli'r bachgen mwyn. Ydoedd beunvdd mor ddirodres, Un oedd ganddi'n cydymddwyn. Ni wnai siarad yn hunanol, Nid oedd rhagrith yn ei aith, Plaen a gonest, fab dyngarol, Tawel bu hyd ben y daith; Bu'n gymydog parod, hynaws, Cymro pur yn hoff o'i iaith, Un a berchid gah y liuaw^, Oedd o'i gylch yn Mhontygwaibh- Bellach huned William dirion Yn nhawelwch dyffryn hedd, Tra pherth'nasau a chyfeillion Yn hiraethu uwch ei fedd; Yn hen fvnwcnt Eglwys Wyno, Bydd ei unig, unig fan, Idd ei dvner fam i'w chofio Mae'r un fath y bydd ei rhan, YDryw. AT PEIRIANYDD. Pa fodd y bu, nis gwn, Ond gwn imi anghofio I enwi'r eawrfardd hwn, Ac O! mae wedi digio. Coegyn yw'r dyn, onide?—a'i ben Balch yn ddim. ond gwaede; Pwff o ddim, yswain dime Neu goden fwg, dyna fe. Wil aflan, leban, wlybwr-Wîl wantan, Wil wynt hunan-ffrostiwr; Wil fardd, ond Wil fawr ddwndwr, Wil baw'r drwg, Wil berw'r dw'r. Tytorstown. Teifionydd. MAE'R HEN GYMRAEG I FARW. Mae'r iaith Gymraeg i farw, A hyny eyn bo hir, Yn ol tystiolaeth gloew Ereli fradwyr yr aeg bur; Mae holl adnoddau'i natur, Ac enaid plant y brad, Yn erbyn iaith y Cymrv. Hen iaith sy'n llawn mawrhad. Mae'n hiaith yn myn'd i farw, Wel ydyw, mae, myn brain, Ffarwel, yr hen aeg loew, Rhaid llyncu'r Saesneg fain; Ffarwel, y geiriau llawnion, Ffarwel, yr hen iaith fwyn, Mae'n hiaith yn myn'd i farw, Hen iaith mor llawn o swyn, Ffarwel, iaith fy henafion, I teweK a son "Nid ydyw hon i drengu Yn Nghymru na Sir Fon; Tra byddo creig Eryri Yn eistedd ar ei sedd, Ni cha' hen iaith y Cymry, Fyth syrthio idd ei bedd. Tra fyddo tonau'r Werydd Yn golchi tra.oth fy ngwlad, Iaith çymru aiff ar gynydd, Er gwacthaf trais a brad; Hen iaith y diwygiadau, Iaith a arddelodd Duw, Er cvhwikiroadau amser, Iaith Cymru fytli fydd byw. Penygraig. Morgan John. CAN I FFYNON TAF. Tardd y ffynon enwog yma. Ar'lan gwyrddlas afon Taf, Cafio'n felus ei rhinweddau Mae myrddianau fu yn glaf; Amgylchynu yr lien ftynon, Mae prjrdferthwch anian liael, Ar yr aswy gwena'r dolydd, Ar y deheu, gwena'r dail. Pan mae'r afon yn cynhyrfu, Ac yn treiglo dros y lan, C'redwn weithiau yn naturiol Diwedd fydd i'r ffynon wan; Ond ar ol i'r 'storm dawehi, Ac i'r heulwen wenu'r braf, Tarddu eto mae y ffynon— Gwenu'n siriol ar y olaf. Yn yr haf daw llu 0 gloffion I ymwel'd a'r ffynon hon, Ar ol golchi yn ei dytroedd, Metdrant ger- ed heb 'run ffon; Os cymalwst a'ch caethiwa, Neu ryw anystwythder blin, Brysiwch, deuwch at y ffynon, Profwch rym ei llesol rin. Hyfryd ffynon-ger yr afon, Ynot gwelaf ddarlun byw, o hen ffynon pen Calfaria, YIch yn wyn y dua'i liw; Ffynon rad, heb aur nac arian, Ydyw ffynon Calfari, Dyma'r ffynon i bereiddio, Hen bechadur fel myfi. Un yn y ffynon. ELORGERBYD HOWELL Y SAER. M golwg wir sobreiddiol Ar elorgerbyd du, Yn creu syniadau marwol -0 fewn fy nghalon i: Ond gan fod deddf marwolaeth Yn llywodraethu'r byd, Fe haedda ei wasanaeth Ganmoliaeth fawr o byd- Mae elorgerbyd Howell Yn gelfyddydol iawn, Yn llydan, hir, ac uchet, O'r ffurf diweddaf gawn: GWUaeth celf ei ochrau'n wydrog dangos yr eirch drud, dorchau heirdd, blodeuog. erddi goreu'r byd. Cwm j Rhondda, Ya ri elorgerbyd hwn, Enilla wn- At ei ard^^11 0' Arl&e(la crehog wdd. Wrth hebrw^C a,nan neurwng rha.i i'r bedd. Sobreiddiol, MABON TN s'v«A^rvMRiEy eyDA HSL Gyda'r eres ddynes dda Gwylaidd oedd balchder Gwalia Gogleisia'i der leferydd-_fron un- Y Frenines glodrvdd ? Mawrvgai'n tevrn Gj-mreigydd, Cain ei rin drwy'i acen rydd. Pur hudai benaethes Prydain,—cyneg Acenwr goradain; Yn ei dro v Cymro cam Gyfeiria'i GjTnraeg firain,, Brenines wen wybu enw—haeddol Y fcieneddwr hwnw, A thantiwr pertiaith Hwntw Adwaenai'i (leyrn dan ei dw. Zilanfachraith, Moa. Machraeth Mou. GWEN. Gwen dirion, dull boddlondeb.—yn agwedd Fynegol sirioldeb; Ni all serch tin hanerch heb Roi y wen ar y wyneb. sTylorstown. Y Dryw, 0 FENDIGEDIG WALIA. (Buddugol). O! fendigedig Walia, Paradwjrs yw i mi, Ac anfarwoldeb wylia Ei chysegredig fri; Yn nghwmni Cerdd y "Wrando Ei meib a'i merched glan, Edmygedd wnaeth ei hurddo Yn "Gymru, Gwlad y Gan. Gelyniaeth fu'n ei sathru, A Rhagfarn ar ei sedd, Broffwydai mynai gladdu Ein heniaith yn ei bedd; Hebryngwyd, do, i'w beddau, Ganrifoedd gan y byd, Ond pwy yw'n hen ddefodau, A byw yw'n hiaith o hyd. Mewn bri mae'r hen Eisteddfod, Fu'n rhodio yn ddi-Traw, Yn angladd llawer cyfnod A aeth i'r byd a ddaw; Cawn ar ei santaidd lwybrau Amryliw flodau heirdd, Ac olion nefol gamrau Ei chysegredig feirdd. Mae'r hen fynyddau'n cofio Gwroniaid dewrion lu, Ar faes y gwaed yn brwydro Dros urddas "Cymru Fu;" Dan faner hedd I), chariad, O! boed i "Gymru Sydd," Drosglwyddo ei chymeriad Yn lan i "Gymru Fydd." Na foed i frad na gormes Fyth mwy andwyo'i gwedd, A rhodder ar ei mynwes Rosynau moes a hedd; Gwladga.rwch ga'i hamddiffpi Rhag saethau gwawd a sen, A gwylio na cha gelyn Lychwino'i mantell wen. Fy ngwlad! wyt anwyl imi, O! boed it' fythol fyw, Yn wlad y "cyrddau gweadi," Yn wlad yn moli Uuw; Yn wlad yr hen "Gymanfa," A'r hwyliog "hen amen," Yn wlad yr hoffa'r Wynfa Roi'i bendith ar dy ben. John H. Powell. Y LLAF AR-BEIRIANT. Tydi y meddwl dynol, Gogoniant pena'r byd, Dadblygu dy alluoedd, Fel ton ar don o hyd; Amlycach ymddadblygu Fel yr heneiddia'r byd, Nes dwyn y dyn a'r Dwyfol Yn nes. yn nes o hyd. Mor syml yw ei olwg, A dinod ynddo'i hun, Mae'n fud a hollol fyddar Hyd nes Ilefara'r dyn; Ond wedi'r tafod dewi, Mae'r swn o hyd yn fyw, Yn ngenau'r llafar-beiriant Yn efelychu'r byw. Mor felus i'r dyfodol Fydd geiriau, ton, a llais, Gwroniaid a gwladgarwyr Fu'n ymladd twyll a thrais; A swynol odlau melus, Llawn ysbrydoliaeth byw, A erys am ganrifoedd I foli eu gwlad a'u Duw. Cael clywed llais eu tadau I'r plant fydd felus wledd, A derbyn eu cynghorion Fel pe o enau'r bead; Mor swynol ar eu clustiau Fydd can y fam o hyd, A'r weddi ar yr aelwyd, Fel llais o arall fyd. Pwy ddirnad y dylanwad Ar genedlaethau fydd, Gaiff traeth y llafar-beiriant, 0 enau'r oes y sydd; Hyawdledd ei llefarwyr Fydd megys engyl byw, Anfdnwyd idd eu dysgu 0 deg diriogaeth Duw. Mathrafal.

FFRAETHEBION.

ARHOLIAD GORSEDD Y BEIRDD,…

Jubilee Banquet at Tylorstowl1

Advertising