Papur Pawb

BRWYDR Y LLUMAN DIYSGOC Ni chafwyd erioed liynawsedd, deail, a ffyddlondeb cynnrychiolydd y mammoth a'r mastodon nag a gaed yn Mahratta fiynydd- oedd yn ol, pan yr enillodd cawrfil y fuddugoliaeth i'w berchenog drwy ei hynawsedd a'i ffyddlondeb diysgog. Yr oedd yr anifail anferth yn dwyn ar ei gefn y Human brenhinol, canolbwynt cadgyreh lluoedd y Poona ac ar ddeclireuad y frwydr, tra yn gorchymyn i'w anifail ffyddlon aros, derbyniodd y penaeth ergyd farwol, a syrth- iodd i lawr oddiar ei gefn. Ond yr elephant, yn ufudd i orchymyn ei feistr, a safodd ei dir. Yr oedd y frwydr yn myned boethach boethach ac wedi cau am dano ef a'r Human a ddaliai i fyny ar ei gefn, ond ni symudai efe. Gan ru cadarfau a rhegfeydd byddin- oedd gelynol oedd yn llenwi yr amgylchoedd a dycbrynfeydd fel na chlywid taranau y nefoedd, yr oedd yr olygfa yn un arswydus i'r eithaf, ond ni symudai y cawrfil cadarn yr un droedfedd yn mlaen; a'r Maharatiaid, wrth weled eu baner yn dal i gyhwfan yn ei lie o hyd, ni fynent goelio fod y frwydr yn myned yn eu herbyn, ac adfyddinent drachefn a thrachefn o amgylch eu baner ddiysgog. Yn ystod yr holl helynt, safai yr elephant yno, gan glustfeinio yn swn y rhyfef am lais yr hwn na siaradai byth air mwyach. Aeth ystorom rhyfel heibio, enciliwyd o'r niaes ac er fod y Maharatiaid yn ysgubo heibio yn fuddugoliaethus, gan ymlid eu gelynion, eto, fel craig yn sefyll allan ar distyll trai, safai yr elephant yn ei le, gyda'r lladdedigion yn bentyrau o'i amgylch; yr oedd y Human o hyd yn chwifio yn y gwynt, fel oddiar gastell cadarn. Arhosodtf am dri diwrnod a thair noswaith yily man lIe y gorchymynwyd iddo aros, ac nis gallai na bygythiad na chymhelliad ei symud, nes iddynt anfon i'r pentref ar y Nerbudda, gant o filldiroedd o ffordd, am fab byclian y penaeth, yr hwn nad oedd braidd ond baban llygadgrwn yna y cawrfil, arwr y dydd hirgofiedig liwnw, yn cofio fel y byddai yr yma,dawedig yn arfer a dysgu'r baban i fod yn filwr bychan awdurdodol, ac yn adnabod ei lais nior dda, a ufuddhaodd, a chan gloncian yr hen harnais drom oedd yn hongian wrth ei ystlys bob cam a roddai, aeth yn mlaen yn araf ar liyd y ffordd gan ddilyn y bachgenyn bychan.

HEN YSGRIFLYFRAU CYMRU PAN oedd pendefigion Cymru yn gaethion, fel gwystlon neu garcharorion rhyfel yn y Twr Gwyn yn Lhmdain, cawsant ganiatad i anfon am eu Uyfrgelloedd o Gymru i'w difyru yn eu celloedd caetliiwus. Yr oedd hyn wedi myned yn arferiad, fel, yn mhen amser, yr oedd y twr wedi clod yn brif gronfa llenyddiaeth Gymreig. Gellir dyddio y diffyg mewn hen ysgriflyfrau Gymreig o'r amser y derbyniodd hanes barddoniaeth ein gwlad ddyrnod farwol drwy golli v casgliad ardderchog hwnw yn Llundain drwy yspel- erder a dlhlrweh un Scholan, yr hwn a'u rhoddodd ar dan. Nid oes genym ddim o hanes y dihiryn hwnw ond mewn cysylltiad & r ysgelerwaith hwnw. Y mae gan Guto'r Glyn, bardd enwog o'r bymthegfed ganrif yn un o'i ganeuon, y llinellau canlynol er cof am y dihirwaith: Llyfrau Cymru a'a IIofrudd, I r Twr Gwyn aethant ar gudd, Ysgeler oedd i Y scolall Fwrw'r twr llyfrau i'r tân." Hefyd, fel y dywed William Salisbury, yn ystod gwrthryfeloedd Owen Glyndwr gwasgarwyd a dinystriwyd yr oil o'r hen ysgriflyfrau oedd ar gael y pryd hwnw vn cynnwys dysgeidiaeth Brydemig henaf'ol a barddoniaeth, fel na adawyd cynifer as un ohonynt nad oedd wedi ei anafu yn an. feddygmiaethol, a'u malu yn anadferadwy.

^OPONG. (REGISTERED) QOPONG. A ™DICI0US OF THE CHOICEST TEAS OF OOPONG. INDIA AND CEYLON QOPONG. 2/- PER LB. QOPONG. THE CONNOISSEURS' TEA. OOPONG. UM AHALLILED FOR PURITY, /OPONG STRENGTH, AND DELICIOUS PLAVOUIi. OOPONG. IAYMENT CASH ON DELIVERY. QOPONG. 6LUS. CARRIAGE PAID QOPONG. To all Parts of the United Kingdom. 0ATiriv, „ Remittances to accompany all orders OPONG. sent by post. ^OPONG CHEQUES TO 15E CROSSED NATIONAL AA*D PROVINCIAL BANK OOPONG. Money orders payable at G.P.O. QOPONG. DARBER & COMPANY QOPONG. TEA IMPORTERS, TEA IMPORTERS, OOPONG. ESTABLISHED NEARLY A CENTURY. OPONG. CHURCH-STEEET, 2 and 4, WHITECHAPEL, QOPONG, 82, LONDON-ROAD, QOPONG. LIVEBPOOL; SOUTH-ED., WATERLOO; QOPONG. AND AT /QOPONG. L°NDON, MANCHESTER, PRESTON, BRISTOL, QOPONG. HASTINGS, &c. &c. QOPONG. CAN ALSO BE OBTAINED QOPONG. FROM OOPONG. RECOGNISED AGENTS EVERYWHERE. QOPONG. QOPONG. ASK FOR IT, OOLONG. AND SEE THiT Y0U GET IT. JgARBER AND COMPANY,

GAN BWY YR OEDD Y GWYDR CRYFAF GOLYGFA-Pen Caclair Idris. Gwibdeithydd, "gan yr hwn y mae y gwydr goreu yn Mrydain Fawr," yn ei estyn i'w arweinydd. I- Edrycli drwy yr yspienddryeh yma ar y llong aur sydd ar y mor, o'r braidd na ellit rhifo'r teithwyr ar y bwrdd." YR ARWEINYDD (yn methu gweled gobaith am y gwydryn a ddisgwyliai am dano ar hyd y daith): Mi welais i well gwydr na hwnyna. GWIBDEITHYDD (yn synedig) Yn mha le yr oedd hwnw ? ARWEINYDD: Gan wr boneddig oedd yma gyda mi yr wythnos ddiweddaf. Pan oedd o'n edrycli i lawr rhyngom ag Aberdyfi yna, roedd o'n gweled y llythyr-gludydd yn dyfod i lawr o Fachynlleth, ac yn estyn llythyr i eneth oedd yn sefyll wrth y drws, agorodd hithau ef, a darllenodd ef, ac yr oedd o yn clywed pob gair oedd yn y llytliyr ac yn ei adrodd i mi. Y GWIBDEITHIWR (yn gwisgo gwep seriws): Wei, un da oedd hwnw. YR. ARWEINYDD (yn fuddugoliaethus) Ond yr oedd ganddo un gwydr ar lun cwpan i ddal hanner peint yn ei boced. Ac wedi iddo ef a minau edrych drwy hwnw ddwywaith non dair, yr oeddym yn gallu gwei'd mynyddocdd uwch na Ohadair Idris yma yn cydio yn nwylo eu gilydd ac yn dawnsio, a'r defaid bron a syrthio i'r mor oddiar eu penau. Gan fod y teithiwr yn ddirwestwr selog aid ymofynodd a'r arweinydd yn ycliwaneg. Ond ymollyngodd iddo ei hun mewn syndod.