The Aberdare Leader

Y TORWR BEDDAU. Dau Benill i Gystadleuaeth yn Saron, Aberaman, Tachwedd 9ed, 1909. (Cyd-fuddugol.) Hen, garedig was cymdeithas, Anhebgorol, os dinod, Treulia oes yn erw'r meirwon Dros y byw, heb air o glod; D'wed a yw gruddfanau'r weddw A'r am dd if aid bach dihedd W ei thia u'n pery it' ofidio Am dy fod yn dorwr bedd? Genyt ti y caf gymwynas Olaf daear, dorwr bedd, Pan fydd pawb yn cefnu arnaf, Yn troi'n ol a gwelw wedd; Fy anwylaf rai yn methu Dyfod genyf arall gam, Ti bryd hyny fyddi'n trefnu Lie i mi yn nghol fy mam." "DAN YR YWEN," James Phillips. Pleasant View, Aberaman. (Cyd-fuddugol.) Cychwyna'r torwr beddau Yn foreu at ei waith, A buan daw ei gamrau Ag ef i'r fynwent laith; Drwy'r dydd byclcl yno'n ffyddlon, Heb neb i loni'i wedd, Bydd rhywrai ar dor calon, Bydd ef yn tori bedd. Daw y fwyalchen weithiau I gangau'r talfrig yw, A bydd y torwr beddau A hi'n cydfoli Duw; n c Rhy anhawdd ond i'r ffyddiog Yn y Tywysog Hedd Yw canu yn galonog Ac hefyd dori bedd. "Y CLOCHYDD," sef T. Evans. (Ail Oreu.) Yn nhawelwch oer y gladdfa, Ac unigedd poenus bedd, Er y wawr yn ddyfal gweithia'r Torwr beddau'n brudd ei wedd; Hawddach filwaith yw dych'mygu Na rhoi iaith i'w feddwl blin Pan i'w feddwl daw, wrth weithio, Am y bedd fydd iddo'i hun. Os yr heulwen fydd yn gwenu, Os ystorom rwyga'r nef, Cyson drwy yr oil, er hyny, Fydd ei oruchwyliaeth ef; Gvda'r blodau blydd a'r beddau, Colgolofnau, prenau yw, 0 fewn muriau erw angau Gyda'r meirw mae e'n byw. "Y DYWARCHEN," 114, Jubilee Road. S. Evans.

Cym rod onion Aberdar. Nos Wener diweddaf llywyddid yn rhan gyntaf y cyfarfod gan Fyfyr Dar. I ddechreti cafwyd deng mynyd gyda y Parch Josiah Thomas Jones, o Aberdar, pan y darllenwyd papyr arno gan Mr W. Pugh. Yna cafwyd Awr gyda hen weinidog gan Mr. Croesgochiad Griffiths, o Gaer- clydd. Y Parch. Dafi Phillips, gweinidog gyda'r Bedyddwyr yn Croesgoch, Sir Benfro, ydoedd yr hen weinidog. Gwein- yddodd yn yr un eglwys yn y Groesgoch am 47 o flynyddau. Rhoddocld Mr. Grif- fiths ddarlun byw o ddyn allanol ei wrth- cldrych. Yna" cawsom gofnodiad o brif ddigwyddiadau bywyd y gwr parchedig. Yr oedd efe yn ddalen gydiol rhwng yr o6s o'r blaen a'r oes hon. Yr oedd yn hen gvmeriad gwreiddiol, ffraeth a hoenus. Medrai gadw ei wedd yn heulog a'l ysbryd yn hoyw er gwaethaf pob am- gylchiad croes. "Diolch ei bod hi cys- tal oedd ei air mewn pob tywydd garw. Yr oedd yn adroddwr ystori heb ei ail. Medrai yrn pobl i wylo a chwerthin ar j yn ail. Yr oedd ganddo, yn syn ddigon, hoffder at y bongleraidd a'r trwsgl. Gallai fwvnhau ystori ar ei draul ei hun gvstal ac ar draul rhywnn arall. Adrodd- odd Croesgochiad rai o ddywediadau Dafi mewn angiaddau. Yr oedd v rhai hyn yn neillduol o darawiadol. Yr oedd adroddiad yr hen frawd o ddiwygiad '59 yn hynod o effeithiol. Ail-adroddodd Croesgochiad yr hanes fel y cafodd ef o enau -uan, a gaiiesm oiywea pin yn cus- gyn yn ystafell Ysgol y Gadlys ar y pryd. Yr oedd Dafi yn gyfoethog neill- dncl mewn anecdotes," ond ni chlyw- odd y darlithydd ef erioed yn adrodd un 0>1' pv,7lpud. Yr oedd Dafi yn hynod wrth f'arw. Pan at ei wddf yn yr afon siaraclai mor gartrefol, naturiol a ham- ddenol a. phe buasai yn myned i daith i ddychwelyd mewn ychydig oriau. Siaradwr hwylus a hylithr vdvw Croes- gochiad. Medd lais clir a chrj-f, a medd afael rhyfedd ar ei gynulliad. Dynwar- edwr heb ei ail ydyw. Sieryd yn iaith gwerin Sir Benfro, ac y mae swyn yn ei acen. Medd gof hir a dawn dengar. Y mae naws y fro wledig yn ei araeth a>i arddull. Yn rhan olaf y cwrdd cvmerwyd v gadair gan y Parch. R. J. Jones, M.A., c^'n-lywydd y Gymdeithas.—Y Parch. J. ri is, Calfaria, a gynygiodd ddiolch Ær. Croesgochiad Griffiths. Mr. J. Davies (Iwan Goch) a gyfeiriodd yn benaf at Josiah Thomas Jones fel cyfaill a chymwynaswr y gweithiwr. Yr oedd rhan fawr o aflwyddiant y Parch. J. T. Jones yn ddyledus i Alaw Goch a David Davis, Maesyffynon, dau lo-berchenog yn ardal Aberdar. Cychwynwyd Y Gwlad- garwr yn Aberdar i ladd Y Gwron," ac arian cyfoethogion a ddododd v blaen- af ar ei draed.—Mr. D. Davies (Eurfab) a ddywedodd fod y Parch. J. T. Jones wedfmyned i'r groes er mwyn i'r gweith- iwr gael bywyd. Talodd Eurfab deyrn- ged i Groesgochiad fel gweithiwr difefl dros ei enwad a'i wlad.—Mr. T. J. Howell (Hywel Nedd), Mr. John Jones, Aber- nant, a Mr. J. Griffiths, Ysgol y Pare, a ddywedasant ychydig eiriau yn mliell- ac-li.—Pasiwyd yn unfryd y bleidlais o ddiolch i Mr. Croesgochiad Griffiths, a chydnabyddodd yntau.

Cymdeithas y Ddraig Goch, Aberdar. Gan i'r cadeirydd penodedig—y Cadeir- fardd Tel, Cwmaman—fethu llanw ei addewid, eisteddodd Iwan Goch ar fame lywvddoi y pumed cyfarfod, nos Fawrth, Tachwedd 30ain. Yn syml a dilol, galwodd ar loan Awst i wasgarn i ni rawnsypiau ei awen am ddeng munud. Darllenoelel dair can ar y testynau: (1) Angylion Bethlehem; (2) Dalen Gyntaf xy Mywyd; (3) Y Llaethferch yn y Bore, ac hefyd Gan Briodasol, a Chan Serch, ac un penill ar Ddychweliad y Mab Afradlon. Ehoddodd lond col o'i ffrwythau cynar. I'w dclilyn cafwvd can gan Ab Hevin, ac yi-ta esgynod-d Eurfab i ben y maen i ddar- llen ei bapur ar "Hanes a Nodwedd y Delyneg." Dywedodd fod y delyneg yn ei bri yn amser Dafydd ab Gwilym, ac wedi blodeuo eilwaith yng ngardd Huw Morus. Yna aeth heibio Alun gyda hwyl ac yn mlaen i Ddyffryn Ceiriog, lie y cymerodd eisteddfa anrhydeddus gydag awdwr "Yr Eneth Ddall," Pa le mae'r hen Gymry," etc. Dangosodd yn hynod eglur y nod- weddion, megys iaith semi ac hapus, cerddediad ysgafn, ergydion swynol a mclus, naturioldeb pur, awgrymiadau tyner, meddyliau cudd, a chynesrwydd di- hafal. Ab Hevin a ryfeddodd yn fawr at swyn ac aeddfedrwydd a'r addewid dlws oedd yng "Ngwaith Cartre" loan Awst. Fe'i swynwyd hefyd gan bapur Eurfab, a hoffai yn fawr y syniad fod telyneg i awgrymu mwy nag a ddywed, ac adrodd- odd delyneg Seisnig yn gwireddu'r dywed- iad yn rhyfedd. Gwernantydd a ddywed- odd mai'r delyneg oedd wedi cyrhaedd i gyntedd anwylaf ei galon, a chredai mai yn y delyneg yr oedd Cymru i ddod i olwg y byd.—Mr T. M. Jones a ddywedai i Eur- fab gyfleu yn berffaith nodweddion telyn- eg trwy fod yn fyr a swynol ei bapur. Y nodwedd delynegol welai ef ddyfnaf yng Nghywyddau Gwin Dafydd ab Gwilym.— Glan Cynon welai y delyneg ar ei chynydd yn nhelynegwyr heddyw. Elai fwy na haner ffordd gydag Eurfab, ae, meddai, Dylair delyneg symud mor rhwydd a naturiol a blaen aden gwenol drwy'r awyr. Dylai'r iaith fod yn llyfn ac eto'n goeth- yn semi, hawdd ei llefaru, difyr i-w dar- llen, rhwydd ei chofio, ac agos i galon merch. Camp y gan yw myn'd yn syth i'r galon heb ddwndwr nac ymdrech." Siaradwyd yn ychwanegol gan Mr. D. J. Wilson, a Darrenfab. Penderfynwyd i'r cyfarfod nesaf gyn- I helir Ehagfyr 14eg, fod yn gyfarfod o ryddymddyddan ar natur telyneg. Wedi datgan diolch i arwyr y nos ac i'r llywydd dywedasom Nos Da mewn tine teiyn- egol hyfryd. Os am ymaelodi yn y gym- deithas, ymofyner a J. J. Davies, 64, Monk-street, Aberdar.

Eluned yn Aberdar. Nid oes eto ond nifer fechan o'n merched wedi dod o dan ddylanwad y deffroad Cymreig—gwleidyddol a llen- yddol. Yn eu plith cawn, modd bynag, Eluned Morgan, Cranogwen, Gwyaeth Vaughan, a Winnie Parry. tin o'r rhai mwyaf disglaer yn y rhestr yn ddiau yw y Fonesig Eluned Morgan o Batagonia, yr hon a fu yn traddodi ei darlith ocli- dog ar Arwyr Ehyddid o flaen Cym- deithas Ddiwylliadol Pobl Teuainc Siloa, Aberdar, nos Fercher. Medd Eluned lais swynol a gallu desgrifiadol digymhar. Beth ailasai fod yn fwy byw na'i des- grifiad o gynhadledd yr tndiaid Coch- ion? Pwy nad edmyga geinder ei brawddegau a dwyster ei chariad at y Gymraeg P Mae Eluned wedi gwneyd gwasanaeth mawr yn y ffordd o ddarparu llyfrau C'ymraeg dyddorol. Mae ei Hyfr Dringo'r Andes" bellach wedi cymeryd ei le yn mysg clasuron yr iaith. Purion y gwnaeth Silyn alw sylw at ei llyfr di- weddaraf, a Gwymon y Mor," yn yr hwn y teimlwn gyfaredd a swyn y mor a chyf- aredd arddull dlos. Y cadeirydd nos Fercher oedd Mr. Morgan John, Preswylfa, yr hwn a fu yn eyd-deithio ag Eluned i Wlad Canaan. Gwnaeth ef ei waith yn hapus dros ben. Cynygiwyd diolch i EInned gan Silyn yn ei ddull dihafal ei hun, ac eiliwyd gan yr awengar Ab Hevin. Yr oedd yn bresen- ol amrvw o lenorion a beirdd y cwm, megys Glan Dulais, Eurfab, Iwan Goch, Mr. George Powell, Myfyr Arthen, Gwernantydd, etc. Hir oes i Eluned i wasanaethu ei gwlad a chyfoethogi lien. T.M.J.

John Calfin: 1509-1564. Dysgodd Calfin athrawiaeth Etholedig- aeth; ac felly y gwnaeth Awstin, a Phaul, a Christ Ei Hun o'i fiaen: ao y mae pob cangen o Eglwys Crist erbyn hyn yn credu ac yn dysgu'r athrawiaeth heb fawr os dim gwahaniaeth rhyngom a'n gilydd. Ond yr ydym wedi dod i weled nad yw Duw yn ethol rhai ac yn damnio'r lleill, yn ol Ei Ewyllys, ond Ei fod yn ethol rhai er mwyn achub y gweddill. Etholedig- aeth i freintiau moesol ac i wasanaeth ys- brydol yw Etholedigaeth Gras yn ol y Beibl. Am fod Etholedigaeth yn ffaith ogoneddus, nid er ei bod, yr ydys i gynyg yr Efengyl a'r iachawdwriaeth sydd drwy- ddi i bob creadur. Ychydig iawn heddyw, os oes rhywun, sy'n derbyn dysgeidiaeth Calfin aim Wrthodedigaeth: ac y mae efe i hun weithiau yn well na'i gredo yn y peth hwn. Yn un o'i bregethau fe "ddy- wed a Nid Gwaredwr tri neu bedwar vw lesu Grist, ond cynhygia'i Hun i bawb. Nid dod yn Gyfryngwr rhwng dau neu dri o ddynion a wnaeth lesu Grist, ond rhwng Duw a dynion: nid i gymodi nifer fechan o bobl gyda Duw, ond i ledaenu'i ras i'r holl fyd." Ni ellir byth gvsoni'n llawn Etholedigaeth Gras, ar un Haw, a Galwad Gyffredinol yr Efengyl, ar y llaw arall; ond rhaid pregethu'r dclau os ydym. am fod yn ffyddlon i'r Efengyl. "Ond," ebai rhywun, "nid yw pethau fel hyn yn poeni dim ar yr oes hon, nac yn apelio dim ati." Os "felly, gwaethaf- oil i'r oes ynte-. Y pethau hyn a'u tebyg yw pynciau dyfna'f yr enaid»"wedi'r cwbi, -y cwestiynau tragwycLctoi syn twy na r oes a'r oesau. Cydnebydd yr oes fod v fath beth a Detholiad Naturiol (Natural Selection) yn y byd gweledig; ac y mae llawer wedi bod j-n. haner gwirioni uwch ben y syniad. Beth, ynte. sydd yn "hen ffasiwii" ac yn anhymig mewn pwysleis- io'r un egwyddor yn y byd ysbrydol? Yr un Un yw Duw Creadigaeth a Duw Iach- awdwriaeth. Credwn maiJr tonic goren i'r Eglwys, yn y deyrnas hon, heddyw, fuasai dose gref o rai o'r gwirioneddau a bwysleisir gan Calfiii,-liid am eu bod yn Galfinaidd, ond am en bod yn rhan oJl' Efengyl dragwyddol. Penarglwyddiaeth Duw,—fe wnai/r gwirionedd mawr hwn les i'r ffwdan, a'r dychryn, a'r cliffyg urddai, aJr ysbryd compromise, sydd vii vr Eglwys tuag at y byd yn y d'yddiau hyn. Llygredigaeth natur dyn, ac ofn- adwyaeth a melldith a drvgedd pechod,— dysgir y pethau hyn gan brif ysgrifenwyr yr oes, megys Ibsen a Zola a Hardy. Dysgir llygredd natur dyn yn groyw gan Gristionogaeth; ond a ddysgir hyn heddyw yn ddigon digamsyhiol gan ambell gangen o Eglwys Crist? Credwn mai un | o brif wendidau'r Eglwys, yn y deyrnas 4

AM tj rlake the Nonle cosy for Xmas. Those iiout to pi rri d should pay us e visit. WE have got just what you want at the price you wish to pay, while our Terms are so easy that you never miss the money. Special Bargains in every Department. Tqere is always something fresh and new at our Stores, and those little home comforts that make life worth living. 31 We have the Finest Selection of Furniture in the Valley at prices to suit every pocket-for Cash or Credit. Please give us a call and see for yourselves. Out- Usual Tern-is. £8 value 2/- weekly. £20 value 3/6 weekly. P-12 value 216 weekly. P-30 value 5/- weekly. 950 value 7/6 weekly. NO DEPOSIT REQUIRED. JA Y & Co. employ no Canvassers or Collectors, so by buying from them you save all agents' costs. SEND FOR OUR ILLUSTRATED CATALOGUE. F. JAY & CO., The Up-to-date Easy Payment Furnishers at Cash Prices, 8 COMMERCIAL STREET, ABERDARE.

Vstori y Ddau Ddarlun. PENOD V. Y LLYTHYR MEWN LLAWYSGRIF GYFARWYDD. (Parhad.) Yn mhen ychydig ddyddiau wedi ym- weliad y tramp daeth y postman a llythyr i Arthur Jones. Fel pob llythyr gludydd gwledig yr oedd efe yn cymeryd dyddor- deb neillduol mewn pob cenadwri a gludai, a dywedid ei fod yn gwybod swm a sylwedd pob llythyr a gariai heb ei agor. Cafodd gryn hwyl wrth wylio gwedd Arthur pan yn agor y llythyr. Crynai ei law yn gyntaf, ac yna crynai ei hniau, ac yn y diwedd suddodd i gadaiis Yr oedd Arthur wedi ymgolli gymaint yn. nghynwys y llythyr fel na sylwodd fod y postman yn ei wylio. Sylwodd y diweddaf fod gwedd y darllenwr yn goleuo a'i lygad yn lloni fel yr agoshai at ddiwedd y llythyr. Yr oedd hyny yn ddigon. Yr oedd y postman yn gwybod cynwys y nodyn cystal ag Arthur ei hun, a'r noson hono yr oedd llawer o chwedleuwyr y pentref wedi dod o hyd i'r un wybodaeth. Adnabyddodd Arthur y llawysgrif ar un- waith. Llawer gwaith o'r blaen yr oedd yr ysgrifen gyfarwydd hono wedi cwrdd a llinynau ei galon. Ehedai y llythyr fel hyn: Mr. Arthur Jones,— Esgusodwch fy hyfdra yn ysgrifenu attoch, ond nis goddefai fy nghydwybod i mi be.idip. Fy amcan ydyw gofyn eich maddeuant am yr hyn ddywedas wrthych pan gwrddasom ddiweddaf. Yr oeddwn mewn tymher ddrwg, am y credwn eich bod wedi bod yn anffyddlon i mi. Erbyn hyn gwelaf fy mod wedi cael fy nhwyllo, nid gennych chwi, ond gan arall. Wedi ymddwyn tuag attoch fel y gwnes, nid oes genyf y wyneb i awgrymu ein bod yn gwneyd dim tebyg i gyneu tan ar hen aelwyd." Fy unig ddyben yn ysgrifenu ydyw gofyn par- dwn am eich trin fel ag y gwnes. Ydwyf, MARl GOEONWY. P.S.—Os oes gennych amser ac os lla byddai o'ch ffordd, hoffwn eich gweled unwaith yn rhagor cyn yr ewch vn ol-fel cyfaill. Yr oedd Arthur yn ddig'on cip i glywed tine cymod yn nghynffon y llythyr—yn y "postscript." Pwy erioed a welodd lythyr oddiwrth ferch heb P.S. iddo? Yr oedd efe wedi madden y cwbl i Mari cvn ei fod wedi cyrhaedd at ei henw, a chyn ei fod wedi prin orphen yr epistol byr ond c-ynwysfawr yr oedd wedi penderfynu tanio y fatchen i gyneu tan ar yr hen aelwyd. Heb ymgynghori a chig a" gwaed gwisgodd ei ddillad goreu, a gwnaeth ei hunan mor drwsiadus ag y goddefai brys carwr iddo wneyd, ac ymaith ag ef tua chartref ialari Goronwy. Curodd wrth y drws yn eon. Ag'orwyd ef, ac yn sydyn wele_ Arthur a Mari wyneb yn wvneb. Gwridodd y ferch fel rhosvn, nid am ei bod yn ei dillad gwaith—oblegyd yr oedd hi yn weddaidd a thaclus bob amser—ond yr oedd e-Lio.-rw-,Idd bron a'i llethu. Er f od' -aT) ddi dafod parod merch yr oedd am unwaith heb air i'w ddywedyd. Ac am Arthur, yr oedd efe' fel arfer yn un hollol ddiwerth mewn argyfwng o'r fath. O'r diwedd, modd bynag, daeth Mari o hyd i'w thafod, ac meddai, "Dowch ] mewn, Mr. Jones. Da genyf eich gweled. Cawsocli fy llythyr, mi gredaf, ac yn ol fy nghais yr ydych wedi dod i'm gweled cyn i chwi fyned yn ol. Gobeithio nad vstyriweh fi yn rhy eon." (I'w Barhau.)

Mountain Ash Pastor's Retirement. FAREWELL MEETING AND PRESENTATIONS. On Monday evening, at Bethania Cong. Chapel, Mountain Ash, an enthusiastic meeting was held to bid farewell to the Rev. Owen Jones (pastor), Mrs. Jones, and Miss Gaynor Jones, B.A., Tenby County School, on their departure. Mr. Jones is retiring from the ministry, and will reside in Nant Ffrancon, Carnarvon- shire. The Rev. D. Silyn Evans, Aberdare, presided, and the Rev. Ffrwdwen Lewis opened the meeting. After singing by the choir and congre- gation under the conductorship of Mr. T. Glyndwr Richards, accompanied by Miss Rees on the. organ, and an orches- tra under the leadership of Mr. Christo- pher, the chairman, in a brief address, said that Mr. Jones had a place in the history of religion in Wales. If he was to write the history of great religious ser- vices, two would take prominent places in that article. They would be two held by Mr. Jones, one at Blaenrhondda, Ferndale, and another at the Albert Hall, Swansea. A telegram from Mr. D. A. Thomas, M.P., was read, regretting inability to be present. Other letters and telegrams received were from Revs. Lloyd, Crwys; James Jones, Cwmdare; David Phillips, Treharris; J. W. Price, Troedyrhiw; R. E. Williams, Resolven; Bodfan Anwyl, Pontypridd; J. Thomas, Soar, Merthyr; J. D. Jones, Abercanaid; Joseph Jones, B.A., B.D., Brecun; Messrs. G. A. Evans, J.P., J. H. Powell, Danygraig, Aberdare; and J. O. Jenkins, Mountain Ash, chairman of the Free Church Council. Addresses were delivered by the Rev. Isaac Bevan, Miskin, the minister of the first branch church founded after Mr. Jones came to Mountain Ash 19 years ago; Rev. E. Wern Williams, Hirwain, the secretary of the North Glamorgan Cong. Association, and J. Grawys Jones, Ebenezer, Trecynon. Mr. Jenkin Thomas, the treasurer of the church and the chairman of the Presentation Committee, gave a brief history of the connection of Mr. Jones with the church. Mr. Matthew George, the secretary of the church, thereupon read the beauti- ful illuminated address presented to Mr Jones. He also referred to Mr.. Jones's activity. He took the leading part in establishing a Welsh branch of the Rec- habites in Mountain Ash. The address and a purse of gold were handed over by Mr. Philip Isaac and Mr. Benj. Prosser; a dressing bag with silver fittings and bearing a suitable in- scription was presented to Mrs. Jones by Mrs. Harries, one of the oldest lady members of the church; a gold ring set with rubies and diamonds was presented to Miss Jones by Miss S. M. George. Mrs Sarah Morgan (the mother of the Rev. Jenkin Jones, ex-Mayor of Woolwich), then presented Mrs. Jones with a bible and "Y Caniedydd," beautifully bound, and a silver spectacle case was given to Mrs. Jones on behalf of the Women's Prayer Meeting, held in connection, with Bethania. Miss Jones thanked the kind friends who had spoken so kindly of her father and mother and herself. To her there was no place like home, and no church like Bethania, Mountain Ash. The Rev. 0. Jones, who had a rousing reception, said that he had never felt it so difficult to stand up in that pulpit. He had been on the best terms with the church during the whole course of his 20 years' ministry. If he and Mrs. Jones were' spared he would continue to strive towards that high ideal which had always been his aim. He thanked them all for the respect shown to him- self, his wife, and daughter. Airs. Jones, in a most appropriate speech, extended her thanks to the kind donors of the gifts. She exhorted the sisters of the church to remain steadfast in the good work in which they were en- gaged. The Rev. H. A. Davies, late of Cwm- aman, said that he was present at Mr. Jones's ordination at Ystalyfera, and now he was privileged to be present at his farewell meeting. The Rev. J. Bowen Davies, Abercwm- boi, referred to the three great person- alities connected, with Bethania, Moun- tain Ash. They were the Rev. Owen Jones, Mrs. Jones, and Mr. T. Glyndwr Richards, the' renowned choir leader. Addresses were delivered also by the Rev. S. Willaims, Penrhiwceiber; Rev. D. Jeremy Jones, Soar, Mountain Ash; Rev. H. P. Jenkins, Saron, Aberaman; Rev. Ellis Jones, BangOr; Rev. M. D. Jones, C.M., Noddfa, Mountain Ash, and Rev. Lewis Jones, Tynycoed. The latter had been Mr. Jones's companion and fellow student at Bala College, and later at Glasgow University. Mr. Alfred Morgan, Director of Edu- cation, paid a high tribute to both the Rev. and Mrs. Jones. Mrs. Jones had been a most active and impartial mem- ber of the Education Committee. Miss Amy Jones, Porth, daughter of the late Mr. J. W. Jones, J.P., Mountain Ash, paid a most flattering tribute to Mr, Jones's ministry. He had always preached Christ crucified, and no "new theology." Mrs. Jones she considered an ideal minister's wife. Gwyrosydd read some topical verses of his own composition. A male voice party, conducted by Mr. Tom Jones, sang "There is a land." Thanks to the chairman was proposed by the Rev. Owen Jones, and seconded by Mr. John Davies, Miskin, who remarked that he became connected with Bethania as far back as 46 years ago. In addition to the afore-mentioned the following rev. gentlemen were also pres- ent: Revs. W. S. Davies, Llwydcoed; T. Thomas, Godreaman; T. Anthony, H. R. Howells, Ynysboeth; J. Glandwr Wat- kins, Ffrwd, Mountain Ash; R. H. Davies, B.A., Cwmbach. The Rev. Owen Jones was born at Maescaradog, Bethesda, Carnarvonshire. He commenced to preach 49 years ago, the minister of Bethesda at that time being the late Hwfa Mon. He studied at Bala College, and at Glasgow Univer- sity. In 1866 he was ordained to the ministry at Wern, Ystalyfera, whence he removed in four years to Ebenezer. After nine years' successful ministration there he accepted a call to Pwllheli. In 1890 he went to Mountain Ash, where his min- istry at Bethania has been very success- ful. Mrs. Jones has rendered inestimable service to the church, especially among the sisters and in the Sunday School. The mothers' meeting formed in connec- tion with Bethania through her instru- mentality and that of her husband is a very successful one. She has served on the Cottage Hospital Committee, and for 6 years on the Mountain Ash Education Committee. At the annual meeting, of that body last April she was urgedr to accept the chairmanship, but, in view of the impending resignation of her hus- band, and their probable removal from the district, she declined that honour. Appended is the text of the address:- Anerchiad, Cyflwynedig i'r Parch. Owen Jones ar ei ymadawiad a Mountain Ash, 6fed o Ragfyr, 1909. Anwyl a Pharchus Weinidog,-Pi,r ofid a hiraeth dwys i ni eich bod wedi ein gwasgu i dderbyn eich ymddiswydd- lad fel ein gweinidog yn Bethania, ar ol dros 19 mlynedd o lafur a llwyddiant yn ein mysg. Daethoch atom yn olyn- ydd i wr grymus a phregethwr nerthol, y. diweddar Barch. Thomas Llewelyn, yr hwn a derfynodd ei oes weinidog- aethol yn ein mysg. Da genym i ni .l .l 1 ei elGll cactw enwitnau cyhyd ag y bwriadwch ddal gofal eglwyig. Yn ystod eich gweinidogaeth cychwynwyd lluaws o symudiadau daionus sydd heddyw wedi eu sefydlu yn ein plith. Adeiladwyd Ty Gweinidog gwerthfawr, mabwysiadwyd y "Gerddorfa Eglwysig- sefydlwyd Cymdeithas Ddiwylliadol lewyrchus y Bobl Ieuainc, a'r lyfrgell yn nglyn a hi; dygwyd y gwin an- feddwol a r individual communion cup i arferiaci ar y Cymundeb; cydiwyn- wyd Cyfarfod y Chwiorydd; sefydlwyd Canghenau o'r Ysgol Sul yn y Miskin a'r Darranlas; ac erbyn hyn mae y cyfryw wedi eu corffori yn eglwysi hunangynhaliol dan ofal bugeiliol, tra iiiae y fam eglwys yn llawer lluosocach na phan y daethoch yma. Gwnaed hvn oil heb rwyg na therfvsg. 0 dan fen- dith Pen yr Eglwys bu eich pwyll, c a'ch doethineb a'ch medr chwi Ùl har- wain yn anmhrisiadwy werthfawr fel ein Gweinidog. Ni fuoch yn hunan- geisiol yn ein mysg: dangosoch vsbrvd gwir genhadol. Deallwn hefyd i chwi gael y fraint o arwain er sefydlu eglwys newvdd pan yn Ystalyfera ac Ebenezer, at" n WllneJl, ixieusvdd bJaer>oro] eich gweinidogaeth. Mae eich pwlpud wedi bod yn wir atdyniadol. Gwelwyd niferoedd yn troi yn ol yn siomedig, o ddrffyg He i eistedd yn ein haddoldv eang. Teg ydyw tystio mai pregethiad effeithiol o Efengy1 Crist gynyrchai hyn, ac nid unrhyw gynlluniau i gren 'sensation. Uwchlaw hyn oil, caw- soch y rhagorfraint uchel o fod y.n gyfrivng' i droi llaweroedd at y Gwar- edwr. Rhoddasoch ddeheulaw cvill- deithas i'r eglwys hon i 735. Tuallan i ni fel eglwys, buoch weithgar o blaid aciios da, megys dirwest ac addysg. LtiiOiWyd chwi yn aelod o'r .Bw'rdd ifigol. Dangosodd yr enwad barch ac ymddinedaeth ynoch trwy ei alwadau mynych arnoch i'w brif wyliau. Cawsoch sefyll yn hir ac yn amlwg ar turiau Seion. Ond ar ol agos i 44 mlynedd o ofal eglwysig nid yw. eích nerth yn pallu; ein profiad ni a thyst- iolaeth y evicii ydyw na tuort erioed yn pregethu yn fwy byw ac effeithiol. Rhaid i ni eto gael datgan ein parch a n rhwymedigaeth i'ch anwyl briod mewn modd arbenig. Yn ei chylch bu ei gwasanaeth mor helaeth ac mor werthfawr a'r eiddoch chwithau. Bu ei ffyddlondeb yn cldiball a'i llafur yn ddiarbed i wasanaethu yr eglwys yn ddiwahan. Mae ei chymwysderau at hyn mewn dysg a duwioldeb yn fawr- ion ac amlwg. Bydd ei henw yn per- arogli yn hir iawn yn eglwys Bethania, a chydijabyddir gan yr holl dref ei gwasanaeth gwerthfawr ar y Cottage Hospital Committee a'r Education Committee. Er ei holl lafur cyhoeddus nid mymryn llai fu ei medr a'i gofal ar ei haelwyd. Yn ddiau, fel Gwein- idog yr Efengyl, chwi a'i cawsoch yn rhodd gan yr Arglwydd. Anhawdd iawn i ni yw ffarwelio a chwi eich dau ac a'ch merch serchoglawn. Wrth wneud, dymunwn. o galon i chwi lawer o flynyddoedd eto i barhau yn eich hoffusaf waith o bregethu Crist, ac erfyniwn arnoch dderbyn yr anerchiad hwn.—Ydym, dros yr Eglwys,—David Davies, John Prosser, T. G. Richards, Wm. Bowen, Thomas Hughes, James Morris, Benj. Thomas, Jenkin Thomas (cadeirydd), Benj. Prosser (is-gadeir- ( e, y ydd), Philip Isaac (trysorydd), Matthew- George (ysgrifenydd).

Obituary. REV. J. D. JONES, TREFEGLWYS. The death occurred on Thursday of the Rev. J. D. Jones, Wesleyan minister, Trefeglwys, Montgomeryshire. Deceased, who was 46 years of age, was a native of Llanrwst. He had held pastorates at Ystumtuen, Machynlleth, Tre'rddol, Porth, Pentre, and the Llanidloes cir- cuits. He married a daughter of the late Mr. David Watkins, grocer, Cross- street, Aberdare, and Mrs. Watkins, and was a brother of the Rev. Ll. A. Jones, present minister of the Aberdare Welsh Circuit. Deceased had only been ailing for a week, the cause of death being peri- tonitis. The funeral took place on Monday, the interment being at the Aberdare Ceme- tery. A service was held at the house, the Rev. Thomas Rowlands, Llanidloes, and the Rev. R. W. Jones, Caersws, offi- ciating, and the cortege then proceeded to Llanidloes, whence the body was con- veyed by rail to Aberdare. A large num- ber of friends assembled at Aberdare, in- cluding the Revs. T. Manuel, Porth; R- Owen, Abercynon; H. 0. Hughes, Mer- thyr; Peter Jones, Cardiff; T. J. Pritch- ard, Pontypridd; Thos. Rowlands, Llall- idloes; A. Pearce, Swansea; D. Morgan, Llanelly; John, Cardiff; R. Williams (C.M.), Nazareth, Aberdare; Lewis Davies (C.M.), Abertridwr; R. Emrys Jones, Penygraig; D. L. Jones, Rhym- ney; D. C. Jones, Hirwain; T. Jones, Treorky; E. D. Thomas, E. Tegryd Davies, Tredegar; J. E. Thomas, Tre- harris; W. T. Ellis, Brvnmawr; T. Oliver, Tredegar; W. R. Davies, Fern- dale; R. W. Jones, Caersws; H. A. Roberts, Mountain Ash; Lewis Davies, Abercynon; John Davies, Caersws; and J. Robertson, Aberdare, together with members of Sion Welsh Wesleyan Church, Aberdare, and a number of lead- ing townspeople. The bearers were Messrs. D. Davies, W. West, T. J. How- ells, T. Lewis, W. J. Nicholas, and Evan Morgan Vaughan, members of Sion Church, Aberdare. The mourners in- cluded Mrs. Jones (widow), Master Allen Watkin Jones (son), Mr. and Mrs- W. D. Rees, Ferndale; Mr. and Mrs- W. J. Davies, Tvlorstown; Miss Watkins, Merthyr; Rev. LI. A. Jones, Aberdare, & Rev. Thos. Jones, Llanrwst (brothers); Mr. M. Watkins, Aberdare (brother-in- law); Mr. and Mrs. D. Watkins, Aber- dare; Mr. and Mrs. Joseph Watliiiis, Newport; the jRev. and Mrs. Lloyd, Mountain. Ash; Mr. and Mrs. Rees, Tvlorstown; and Mr. and Mrs. T. Thomas. At the graveside the Revs. T. Rowlands, Llanidloes, and T. Manuel, Porth, officiated. Wreaths were sent by: Mr. and Mrs. Rees, Brynbedw, Tylors- town; Mr. and Mrs. Watkins. Newnort: Mr. and Mrs. Thomas,, Ferncliffe, Fern- j3, and Mrs. Watkins, Glanant- street .Aberdare; Mr. and Mrs. Thomas, otuart-street, Aberdare; the Welsh vVes- ley an Church, Trefeglwys, and others. In the evening a memorial service was held at Sion Church.

OXO gives warmth from WITHIN-which is a thou- sand times better than warmth from WITHOUT. BB^aW»^1IWIMIff^WIIMHIlMM|||||j| 1,11,11, IIHHIIIIMIHIIIIIII—I—

MYN'D I GWRDD A GOFID. Mae hen air, mae'n hen a rhydlyd, Ond gall wneuthur lies i ni, "Peidiweh bvth a thryblu trwbwl Nes y trwblo trwbwl chwi." Y mae trwbwl fel ysgallen Gerllaw yn hongian fydd, Ac nis gall lai na'ch grabio'n Ddiarwybod unrhyw ddydd. Ond pam nad ewch o'i amgylch o? 'Nawr, clyna 'nghynghor i; Paham v tryblwch drwbwl Cyn y tryblo trwbwl chwi? Mae trwbwl fel cacynen fawr Wrth hedfan heibio, sydd Yn sicr ar fedr eich pigo Ar ryw dro, ryw fodd, ryw ddydd. Ond tyt, nid yw'r gacynen Ond" hel brecwest iddi hi; Eweh rhagoch, ni ddaw'I' trwbwl hwn Fyth, byth i'ch tryblu chwi. Chwi siriol gyd-fforddolion, Pan ar desog daith y daw Cacynen nen ysgallen I rvw yru arnom fraw; Os cofiwn byth y cynghor, Anfvnych tryblir ni, 11 0 1. peidiwch tryblu trwbwl Nes tryblo trwbwl chwi."

Nodion. Svn ydvw gweled Ty yr Arglwyddi yn sefyll i fvnv dros iawnderau y bobl yn erbvn traha Ty Cynrychiolwyr v Bobl. Fel v mae pethau wedi newid! Na ddoder v bobl a'r arglwyddi mwyach yn erbyn cii gilydd. Mae y ddiareb, a Trech gwlad nag arglwycld n wedi colli ei hystyr. Geilw v Western Mail n frwydr Mor- fa Rhuddlan yn "legendary battle." Gwneir allan cyn hir mai ffug ydyw pob- peth o ddyddordeb yn hanes Cymru. Y mae genym awdurdod Syr Marchant Williams dros ddywedyd ddarfod i gy- hoeddwyr can anfarwol Ceiriog Ar d'wysog gwlad y bryniau (God bless the Prince of Wales) wrthod J63.000 am y copyright. Derbvniodd Brinley Eichards ryw ganJ punt am ysgrifenu y miwsig, a chafodd Ceiriog fodrwy aur am y fardd- oniaeth. Gwir a ddywedodd rhywnn fod Ehaglunjaeth yn gwobrwyo y cyhoeddwyr yn y byd hwn a'r awduron yn y byd nesaf. Nid vw Dr. Clifford yn credu mewn teitlau. Dywedir ddarfod i'r diweddar Brif-weinidog yn ogystal a'r un presenol gynyg ei syrio, ond gwrthododd y gwr parchedig deganau o'r fath. Cvmro. genedigol o Fachynlleth, yd- aedd y Parch. Richard Roberts, y pre- gethwr Wesleyaidcl enwog a fn farw yr wythnos ddiweddaf yn 86 mlwydd oed. Fel y Parch. Hugh Price Hughes, yr oedd yn gymaint ffafryn gyda ohynulleid- faoedd LI-De-r ag ydoedd yn Nghymru. Yr oedd ei hwyl Gymreig yn swyno clustiau y miloedd, waeth yn mha iaith y llefaral. Yn fuan fuan ar ol y gwladgar a'r awengar Gutyn Ebrill bu farw un arall o ddewrion parchus y Wladfa Gymreig, sef y Parch. Hugh Davies, offeiriad llafurus a adawodd Gymru 28 o flynyddau yn ol i weini i angenion ysbrydol y Gwladfawyr. Yr oedd yntau mewn gwth o oedran—77 mlwydd oed, a daliodd ei law ar yr aradr hyd nes y daeth i derfyn cwys bywyd. Ar hyn o bryd y mae Mr. Timothy Lewis, M.A., o Gwmaman, yn cydweithio gyda y Proffeswr Zimmer ar y gorchwyl o ddwyn ysgrifau. Cymreig henafol i oleu dydd. Skiwenydd, yn y Drych," a edrydd hanes ei ymweliad a Chymru, a rhai pethau a dynasant ei sylw yn yr Hen Wlad. Dywed: U Y mae y bobl yno yn gwaeddi nerth eu cegau yn erbyn y 'Lords,' ac yn parhau yn gymaint o Lords a neb yn y Deyrnas Gyfunol yn ol eu gallu." Yr hyn a achlysurodd y dy- wediad cryf yma ydyw anfoddlonrwydd Cymry rhyddfrydig i roddi pleidlais i fenywod. Agorwyd llygaid Skiwenydd gan yr hyn a brofodd pan ar ymweliad a Llanwrtyd yn ddiweddar. Beth pe daethai i Aberdar, a gweled y driniaeth anynol a gafodd merched y bleidlais yno? Yn rhy ami rhyw sothach sal ydyw cadeiriau eisteddfodol, heb fod yn dwyn clod i'r sawl a'u gwnaeth na phleser i'r sawl a'u eaffo. Flynyddau yn ol enill- odd Ceulanydd gadair yn Eisteddfod dalaethol Treorci. Daeth y beirdd i'r llwyfan i arllwvs cawodydd clod, nid ar y gadair, ond y gwr a eisteddai yndd4. ISTid oedd y gadair yn werth llinell o gynghanedd lusg, ond er hyny anfarwol- vsyd hi drwy gwpled Ben Bowen, yr hwn a anerchodd Geulanydd fel hyn: Rywfodd, frawd, cest ryfedd fri Drwy hercyd stl Treorci. Yn ami cadair dri a chwech o s; op gwertliwr celfi lleol sydcl yn sedd i'r bardd buddugol mewn eisteddfodau lleol. Da genym dystio, modd bynag, fod y gadair a roddir gan bwyllgor Eis- teddfod Gadeiriol Soar, Aberdar, y Nadolig nesaf, yn gadair dderw da. Mae yn ddigon cryf i ddal y bardd trymaf, ac yn rhy drwm i'r bardd cryfaf ei chario yn mhell. Mr. J. Zechariah, 39, High- street, Aberdar, ydyw y gwneuthurwr. Beliach y mae y Parch. Owen Jones, Bethama, Mountain Ash, wedi ymneill- duo o'r weinidogaeth ac Wr De, gan fyned i dreulio hwyrddydd ei fywyd yn mro ei febvd dan gysgod Carnedd Llewelyn yn y Gogledd. Bu Mr. Jones yn y weinid- ogaeth am 43 o flynyddau, ac y mae eto yn gryf ac yn gadarn fel un o fynydd- oedd Eryri. Nid yw yn myned i roddi fyny pregethu. Nid ydym yn credu v gallai wneyd hyny pe ceisiai. Cafodd gwrdd ffarwel bendigedig yn y Mount nos Lun. Cwrdd teirawr ydoedd i driawd rhagorol—Mr. Jones, ei briod, a'i ferch. Hedd a rhwyddineb iddynt yn eu car- tref Gogleddol. Deallwn fod Mr. Jones wedi e; benodi i bregethu yn nghyrddau mawr Bethania yr haf nesaf. Felly mae y ddolen gydiol yn para. Yr oedd y "veteran," y Parch. H. A. Davies, diweddar o Gwmaman, yn nghwrdd ordeinio y Parch Owen Jones yn Ystalyfera, ac yn ei gyfarfod yma- dawol yn Mountain Ash. Gwelodd ef yn gwisgo ei lurig ac yn ei ddiosg.

hon, heddyw, yw ein bod yn anghofi dyfnder y clwy y mae pob dyn yn ddi- wahaniaeth yn ei afael. Beth bynag yw Cristionogaeth, Tis the faith that launched point-blank her dart At the head of a lie-taught Original Sin, The Corruption of Man's Heart," fel y dywedodd Robert Browning. Ac os na ddysgwn ninau hyn, fel y dysgodd Calfin ef, er nad yn hollol yn yr un geir- iau a chan gynwys popeth ei ddysgeid- iaeth ef ar y mater, trttenusaf o'r holl ddynion a fyddwn yn fuan. Duwdod Crist a chadwedigaeth trwy ras,-rhaid inni gofio fod yr Eglwys nid yn unig yn dibynu am ei bywyd ar ffydd yng Nghrist, ond am ei <bod' hefyd. Cydym- deimlo a Christ yr ydym yn yr oes hon i raddau helaeth, yn lie ymddiried ynddo am ein bywyd; credu fel Crist, yn lie credu yng Nghrist; ei edmygu yn lle'i addoli. Ac wrth wneud hyny y mae'r Eglwys yn cyflawni hunan-laddiad.-O'r "Geniiien," cyhoeddiad cenedlaethol.