Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

10 articles on this Page

CAERNARFON.

DOLYDDELEN.

• ^ ,LLYSFAEN.

BRYNSIENCYN.

CYFARFOD CYSTADLEUOL A CHERDDOROL

Advertising

] Y DEHEUDIR. ; '^

News
Cite
Share

] Y DEHEUDIR. (ODDIWRTH EIN GOBEBYDD.) Gwneyvch i mi feddrod wrth ffrydlif y mynydd, Na cherfiwch via Iinell i adiodd fy bynt," meddai y bardd Cymreig Gwenffrwd yn Alabamha. Mae y Parch. Kilsby Jo^s, fel T, Lloyd Jones, am gael ei glcld, un modd wrth ffrydlif y mynydd, metwn man unig, lie gall pelydrau haul, y bor'(pu' a'r hwyr dywynu ar ei fedd; ac y mae ef am i fechgyn a merched ddawnsio ar ei fedd, ar wyn neidio ar ei orweddfan. Dgt- gsnodd ei ddymuniadau mewn araejjh 1 byawdl pan, dynwyd y gorchudd oddiar gofadail y diweddar Barcb;. Dafydd Rhys Stephen, yn Ngasnewydd -ar-Wvsg. Yr oedd, rhywbeth yn arddunolac awenyddol yn araeth Kilsby y tro yma. Buasai yn C, well gael fy nchladdu-yu Nghwm y Nant, llosgi y corph, fel y myn Mrs Crawshay, o Gastell Cyfartha wneud ft chyrph yr.ym- adawedigion. Y mae y foneddiges hon yn par4au i bregethu athrawiaeth bagan- aidd ^Jorph-losgiad yn barhaus. Dywed- d odd yn ddiweddar fod yn well i ludw y meirw. gael ei gario gan yr awel i blith y blodeu peraroglaidd, ac ar wyneb y weilgi, riac)fael eu gadael i bydru mewn, myn- wentydd. Yr oedd y Rhufeiniaid a chenedl- oedd paganaidd ereill yn arfer llosgi eu meirw; ac y mae Mrs Crawshay ac am- ryw benboethiaid ereill, yn ceisio ein per- sw(iidio i losgi cyrph ein oyfeillion. Nid yw hyn ddim ond paganiaeth remp. Y mae yn groes i natur ddynol weled llosgi corph cydgreaduriaid mewn ffwrn- eisi. Yr oedd yr hen Rufeiniaid, ar ol llosgi y cyrph, yn arfer claddu eu lludw mewn urns dan domenau mawrion. Nid yw cynllun Y Cyrph-losgwyr yn ein hoes ni ddim hanner mor dda a chynllun yr hen baganiaid. Y mae llawer o ddysg yn ein hoes ni wedi gyru dynion yn ynfyd, Ychydig ddyddiau yn ol bu farw Mr William Morris (Gwilyrn Tawe), Aber- tawe, un o1 brif gefnogwyr yr Eisteddfod Genedlaethol (colfa da am dano.) Nysch- odd am dair blynedd. Y mae llawer o lenorion y Gogledd yn ei gofio yn eithaf da. Ymosododd y parlys arno, amser yn Q, ac o'r pryd hwnw enciliodd o'r golwg. Cynnaliwyd rhyw wmbredd o eistedd fodau yn Nebeudir Cymru yn ystod y gwyl- iau diweddaf. Naw wfft iddynt; nid yd- ynt yn deilwng o'r enw. Maent wedi eu cymmysgu a sectyddiaeth a phleidiaeth fel tatws wedi eu stwnsio & phupur a halen. Bum yn un o'r cyfarfodydd hyn wythnos y Nadolig. Gweinidog yr enwad oedd y llywydd y beirniaid a'r ennillwyr oeddynt-aelodau o'r eyfuiideb; gwobrau o ddau swll a chwe cheiniog i bunt. Y mae yn rhaid fod gan ymgeiswyr lawer o am- ser segur, onite ni buasent yn treulio cymmaint o amser gwerthfawr i gyfan- soddi traethodau meithion am chweigian. Gall llawer o fecbgyn y pylJau glo yma gicio deg swllt allan o'r pwll glo mewn diwrnod. Pla llenyddol yw y man eis- teddfodau yn y Deheubarth. Yr oedd fy hen gyfaill Talhaiarn yn arfer dyweud nad oedd yn wiw i ddyn fesur a phwyso talentau wrth sufon eisteddfodau yr oes. Y mae llawer o'n cyfeillion, y Saeson, yn credu ein bod ni, fel Cymru, yn fwy ofergoelus na'r Saeson; yr wyf yn gwadu hyn. Nid ywy-dosbarth iselafyi Nghymru ddim hanner mor ofergoalus ac auwy- bodus a'r un Josbarth o'r Saeson. Gosod. er y ddau yn y glorian, ceir gweled pa un o'r ddau aiff i fyny at y nenbren gyntaf. Y mae llawer wedi ymfudo o'r ochr draw i Gulfor Hafren i'r ardaloedd hyn, ac nid llawer o goethder a diwylliant sydd yn ganfyddadwy ynddynt. Cyhuddwyd y Cymru yn ddiweddar yn Blackwood o gredu m,ewn "Bwyttawyr Pechodau." i- ir mor ffoled ym ni, nid ydym mor ffol a hyn ychwaith. Diolch i'r Parch. Daniel Silvan Evans, ficer Llan-y-mawddwy, am ei amddiffyniad o'r Cymru. Y mae yr hin y tymhor hwn yn fwy tebyg i fis Mai nag i wyliau Nadolig. Y mae cor y wig yn cathlu eu hodlau yn y goedwig, y fronfraith a'r fwyalchen; ac mae llygaid y dydd a'r briallu yn ton allan, ac yn dangos eu gwynebau siriol, yr hyn sydd yn ein hadfio fod y gwanwyn yn dynesu, ac y bydd i bob poth ddyfod i fyny o'r ddaear—" Ond y marw mawr ei garchar." Yr oedd sylwadau eich gohebydd Twi y Dderi" yn hynod bwrpasol ar lythyi "Gwas Punch. Condemnir yboneddig- ion gan ereill am bleidio cyfreithiau helwr- iaeth, a dywedir eu bod yn orthrymder ys* bryd, a dangosir cydymdeimlad &'r herw- heliwr; ie, y cymmeriad gwaetbaf, oyf- aill ymladdwyr, Iladron, ac afradloniaid, yr hwn nid yw yn hidio lladd dyn ddim mwy na lladd ceiliog pheasant. Y neb a ganlyna oferwyr a ddaw i dlodi. Oferwyi yw yr herw-helwyr, llabysiiaid dioglyd, yn rby ddiog i gyflawni aiwrnod o waith, a'u peneliniauallan trwyeucotiau. Nidynaml y gwelais un gweithiwrjdiwyd erioed yn herw-heliwr. Clywais hen herw-heliwi yn dywedyd, os na chaent game nid oedd. ynt yn petruso, ,am y cymmerent wydd dew o fuarth y ffermwr; neu unrhyw beti. arall a ddaw yn eu ffordd; ac os digwydd [i geidwad helwriaeth eu cyfarfod 4 yn goedwig, llofruddiant ef am wneud ei ddy- ledswydd. Yr wyf yn gofyn^ ydyw y fath gymmeriadau yn 4§^g-o gydymdeiml. ad ? Pa bawl sydd g^sun dyn. i droseddu ar dir yr amamwi;rtori ei wrychoedd, &c? Rhoddodd Jarll Cawdorrybudd i'w-, ddeiliaid i ladd cwningod, dec., ers blyn- yddoedd, a diswyddpdd ei wylwyr ar yr animod fod perchenpgion y tir i gael rhyddid i saethu drps y. tir. Nid oefr achos aw geidwaid hflwriaeth; y mae y ffermwyr eu hunain yn gofalu na chaiff. herw-heliwr droseddu ar eu tir. Pwnge rhwng y meistr a'f ^iliaid yw y maters hwn. Y mae Arglwydd Bateman wedi rhoddi rhyddid i'w ddeiliaid i| ]add yrshaij-:t gwningod, ac amryw ereill a allwn enwi, Nid y Toriaid yn ijinig sydd yn cadw game. Cadwyd llaw^, o swn yn ystod yr etholiad diweddaf y^r sir Fry cheiniog yn erbyn y game, ac ar yr un pryd yr oedd yr. ymgeisydd Radicalaidd yn cario masnach i hwylus mewn owiningod. Fi gymmeraf ( fy lift na fyddai Ilawer, o eogiaid ynNhoifi. na gleisiaid yn Ngbonwy, pe, caffai y pen- rhyddion en ffordd., ';¡ Y jnaa ornest etholiadol boeth yn myned > yn mlsen yn Llanllieni, Leominster, Henffordd, yr hon sydd wedi cael ei cbyn- I nrychioli am hir fiynyddoedd gan Geid- wadwyr. Yn awr y mae un Radical, o'r. enw Blake ar y maes. CRAIG Y FOBLALLT.

LLANGEINWEN. :

• LLAngristiolu S.

Advertising