Y Drych

A L& %r% als Jl1 IDrrcT)t 4 WEEKLY NEWSPAPER, ESTABLISHED 1851. issued Every Thursday Morning. SHOMAS J. GRIFFITHS, Proprietor, U TIC A N. Y. -0- IMPORTANT TO ADVERTISERS I—The attention of business men in general is called to Y DRTCH- COLUMBIA as a superior advertising medium, being read by thousands who cacnot be reached by any other publication. It has a large circu- lation, with subscribers in every State and Ter- ritory of the Union, in Great Britain and the British Dependencies. It. is the recognized Na- tional Organ of the Welsh people. tA-

YN NGHANOL Y WLAD GAN J TWYSON JONES, EBENSBURG, PA. Ar ol bod am amser yn nghanol y mwg, Nes teimlo sylfeini fy mhabell yn ddrwg, Mor hyfryd yw myned i geisio iachad A gorphwys ychydig yn nghanol y wlad. Celfyddyd ganfyddaf yn uchder ei bri Yn mhob cwr o'r ddinas mewn profion diri; Ond natur ysblenydd rydd fwy o fwynhad I'm calon luddiedig yn nghanol y wlad. Arddangos y dynol mae'r ddinas o hyd, A'i llu dyfeisiadau yn synu fy mryd, Ond olion y Dwyfol, sef gweithiau fy Nhad, A welaf yn mhobman yn nghanol y wlad. Mae adar y ddiuas yn welw eu gwedd, Ac ysbryd y blodau yn brudd a dihedd; Ond canu mewn nwyfiant a gwenu yn fad Mae'r adar a'r blodau yn nghanol y wlad. Mae twymyn gwag-ffurfiau a balchder tra- haus, Yn bwyta dynoliaeth y dref yn barhaus, Ond ysbryd symlrwydd, gwyleidd-dra di- fad. Yw nodwedd cymdeithas yn nghanol y wlad. Mae bochau trigolion y ddinas yn llwyd, Anmhuredd yr awyr yn llygru y bwyd; Ond blodau hoenusrwydd heb arwydd llesgad, Addurnant wynebau yn nghanol y wlad. Nid rhyfedd yw gweled meddianwyr y byd Yn symud o gythrwfl y ddinas o hyd; Oblegid tawelwch ac iechyd i'w had A geir mewn digonedd yn nghanol y wlad. I'r- £ naid- crediniol mae "gwlad" gan ein Duw, I >!• i II Lie nad oes trallodau i'w cael o un rhyw, Ac arno gorphwysaf nes derbyn yn rhad Dderbyniad tragywyddol i ganol y wlad.

I Y PARCH. FRED EVANS, D. D. GAN Y PARCH R. T JONES, D D Philadelphia, Awst 18.—Yn barod mae dwy ysgrifell dyddorol wedi ymddangos yn y "Drych" am yr anfarwol Ednyfed, a diameu yr ymddangosa amryw eto. Wel, pa beth bynag a wnaed ac a wneir er coffa yn dda am dano, teilwng ydoedd o'r oil. Mewn llawer o ystyron yr oedd yn ddyn pur anghyffredin. Heblaw ei fod yn ymgnawdoliad o ffraethineb, yr oedd yu ddyn mawr am ei ddynoliaeth dda a'i alluoedd ysblenydd. Mae Ilawer dyn yn fawr pan yr edrychir arno o bell, ond po agosaf yr adnabyddir ef mae yn myned yn llai, ond Dr. Evans yr oedd yn fawr o bell ac agos, ac yr oedd adnabyddiaeth bersonol p hono yn dwyn ei fawredd yn fwy amlwg. Amean yr ysgrif hon ydyw sylwi arno fel cymydog am yr wyth mlynedd y bu yn Philadelphia. Am lawer gellir dweyd mai yr argraff gyntaf ydyw yr oreu, ond nid gwir. hyn am Ednyfed. Yr oedd rhywbeth yn ei ymddangosiad tyw- ysogaidd a'i wynebpryd deniadol, a thrwy hyn yn gwneyd argraffiad gogon- eddus y tro cyntaf, ac fel yr ymgydna- byddid ag ef ymddysgleiria ei gymeriad a'i alluoedd yn fyw fwy fel yr oedd yr argraff olaf yn fwy na'r gyntaf. Cofus gan yr ysgrifenydd am y tro cyntaf yr edrychodd ei lygaid ar berson Ednyfed. Y lIe ydoedd Spring Brook, Pa., ac 1869 oedd y flwyddyn, Mae llawer o flynydd- oedd er hyny, ac nid oedd yr ysgrifen- ydd ond bachgenyn ieuanc. Yr am- gylchiad oedd eyfarfofl pregethu yn y lie. Gan fod y ty gerllaw yr addoldy daeth ef a John ei frawd i'r ty i gael cwpaned o de. Nid yw yr argraff wnaeth yr amser hwnw wedi ei ddileu eto. Ar ol blynyddau lawer, y cvfarfyddiad nes- af oedd ar un o heolydd Philadelphia, pan y daeth yma i ofalu am y Tenth Baptist Church. Er nad adwaenai ef yr ysgrifenydd, eto pan y dygwyd ar gof iddo y cyfarfod pregethu yn Spring Brook ar' cwpanaid te mewn ty gerllaw i'r capel, coflai am yr amgylchiad, ac er fod cryn dipyn o wahaniaeth oedran, eto dechreuodd cyfeillgarwch a chynyddodd trwy y blynyddoedd. Er yn Pedyddiwr selog eto yr oedd ei galon yn ddigon mawr i gymeryd i mewn Bresbyteriaeth fel rhan o eglwys Dduw; o herwydd hyn amryw weithiau y cyfnewidiwyd pwlpudau. Fel cymyd- og yr oedd yn hynod ddymunol, a'i ym- weliadau bob amser yn fendithiol. Di- ameu y gwna pawb gydnabod mai nid pregethu pregeth dda yn awr ac ym y man ar hyd y wlad ydyw y prawf goreu o fawredd pregethwr. Nid gorchest- waith ydyw parotoi pregeth fawr ar gyfer Cyfarfod Dosbarth neu y Gyman-, fa; dylai pob pregethwr, hyd yn nod o allu cyffredin, fod yn alluog i hyn. Yr hyn sydd yn profl gallu pregethwr ydyw ei bregethu yn ei eglwys ei hun. Y pregethwr sydd yn fawr yn ei gartref sydd yn wirioneddol fawr. Dywed yr anfarwol Spurgeon os gall un bregethu yn gymeradwy ac yn foddhaol i'r un eg- lwys am bum mlynedd fod ynddo allu i wneyd llwyddiant o unrhyw beth yr ym, aflai ei law ynddo. Am wyth mlynedd y pregethodd Ednyfed i'r un gynulleid- fa, a hono yn gyfansoddedig o ddynion cyhoeddus dylanwadol a gwybodus; ac yr oedd yn llawer mwy pregethwr vn ngolwg yr eglwys pan ymddiswyddodd na phan y dechreuodd ei ofal gweinid- ogaethal yma. Peth dymunol iawn yd- yw gallu dweyd hyn am dano. Heblaw ei fod yn fawr yn ei eglwys, yr oedd yn fawr yn ngolwg ei frodyr yn y weinidogaeth trwy ein dinas. Mewn dinas lie mae dros filiwn o eneidiau a chanoedd lawer o weinidogion nid gorchwyl hawdd ydyw enill sylw, ond llwyddodd Dr. Evans i fod yn y blaen mewn poblogrwydd a dylanwad. Ie, cyfaill mynwesol, dyn ffraeth, gwreiddiol a galluog oedd Ednyfed, a bob amser ar ei oreu yn ceisio gwneyd daioni. Yn ei fywyd adeiladodd iddo ei hun gofadail ardderchog o furiau def- nydidoldeb a rhinwedadu cymeriad, yn sylfaenedig ar egwyddorion daguddiedig Duw yn ei air. Anhawdd ydyw credu nad yw mwyach ar y ddaear hon, ond er wedi ymadael a'r fuchedd hon, mae en- aid Ednyfed yn bodoli mewn sefyllfa ogoneddus.

■» » » LLYFR NeWEDD IAWN. Mae llawer llyfr yn myned yn hen yn fuan, ond dyma lyfr a fydd yn newydd yn mhen miloedd o flynyddoedd. Ei enw yw "Y Flwyddyn 3,000," a'i awdwr yw Italiad dysgedig o'r enw Paolo Mante- gazza. Amcan y llyfr yw desgrifio y byd yn y flwyddyn 3,000; ac o safle y fiwyddyn ddyfodol hono edrycha yn ol ar hanes y byd o'r awr hon hyd yr awr hono. Mae yr awdwr yn desgrifio cyf- Iyrau pethau yn ddyddorol iawn, ac y mae pob peth adnabyddus i ni heddyw wedi myned heibio, ac wele, gwnaeth- pwyd pob peth o newydd. Nid yw y tri- golion yn byw ar sylweddau ymborth fel ni, eithr ar eu hanfodion; y mae bwydydd a diodydd wedi eu berwi i lawr, wedi eu condensio i ychydig o ran maintioli. Nid yw pryd bwyd bell- ach ond megys marblen neu fotwm. Nid oes eisieu gweision na morwynion, gan fod y trydan yn gwneyd yr oil. Rheda y trens a'r ceir ar yr ystrydoedd, a saf- ant o honynt eu hunain. Ni roddir addysg i blant bellach, ond cynyrchir gwybodaeth o'u mewn drwy offerynol- iaeth ergydion trydanol! Un o ryfedd- odau mwyaf yr oes yw y maes lie yr ymladdwyd y frwydr olaf gyda'r gwell- iantau diweddaraf mewn megnyl a. drylliau, pylor a deinameit, pan y lladd- wyd 1,000,000 o filwyr mewn chwarter awr! Gwnaeth y frwydr erchyll hon y fath argraff annymunol ar feddwl yr oes hono fel y pasiwyd penderfyniad yn unfrydol i wneyd heb y fath ynfyd- rwydd. Yn y flwyddyn 3,000 y mae llawer o'r hen bethau yn bodoli, yn unig ar lyfrau hanesiol ac mewn pryddestau allan o brint. Mae y brenin olaf wedi marw er's oesau; ac nid oes neb yn fyw yn cofio y Pab diweddaf. Mae, y Talaeth- au Unedig wedi myned yn ol i'w cyflwr cyn dydd Columbus, yn chwyn ac yn anialwch, oblegid bu yr Americaniaid farw o "nervous prostration," o her- wydd cynyrfiadgormodo1 gyda'u hethol- iadau a'u darganfyddiadau. Mae prif- ddinasoedd y gwledydd wedi dadfeilio er's oesau, ac nid oes mwyach ond un brif ddinas a elwir Panopolis—"Dinas Pawb a Phobpeth." Barna rhai mai ei sefydlydd oedd dyn o'r enw Dr. Pan; ond y mae y dysgawdwyr penaf a mwy- af ymddiriedol' yn honi mai o'r gair pan (padell) y deillia yr enw, am fod y ddinas yn sefyll mewn gwlad debyg i badell ffraeo, ond fod y trigolion yn byw yn heddychlawn iawn a'u gilydd. Mae y gwyr a'u gwragedd, y llanciau a'r llancesau yn gwisgo yn gywir yr un fath o'u traed i'w copaan, ac yn tori eu gwallt yr un fath yn gywir, a gwneir hwy yn debycach i'w gilydd, am y rhes- wm nad oes barf mwyach gan y gwyr. Yr unig ffordd y gwahaniaethir y naill oddiwrth y llall yw drwy ansawdd eu Ilais, neu y "tone color" fel y'i gelwir gan y cerddorion. Nid oes bachgen byth yn camgymeryd bachgen yn lie merch! Mae pob dyn a dynes yn ber- ffaith gyfarwydd a "voice culture," ac yn gwybod mwy am dano na Mus. Bac- iaid ein dyddiau ni heddyw. Nid oes na milwr na pholisman, na doctor, na gwas na morwyn, nac arglwydd na chardotyn, na boss na gaffer, nac ar- weinydd can na phregethwr nac offeir. iad, na'r un creadur arall i'w gweled yno; ond pob dyn a dynes yn gydradd a chydbarch. Mae y tai oil yr un fatn yn gywir—nid fel cynt, un teulu mewn palas, a'r liall mewn ty un-nos. Nis gwyr y bobl ddim am bolitics, oblegid nid oes swydd i'w llenwi. Nid oes son am ddiafol, oblegid mae dadb>3r&iad wedi rhoi ergyd marwol iddo er ys oes- au, a'i deyrnas wedi marw o'r aarvoded- igaeth. Nid oes na thren nac olwyn. na cherbyd nac awyren, na pliei riant hedegog, na dim o'r fath bethau mewn arferiad; oblegid teithia pob un ar aden dychymyg. Yr unig leth annym- unol yno yw fod y merciied &r ol cael hawliau y gwragedd, a chydiT.ddo^leb, bellach yn dyheu ac yn defnyddio pob moddion a chyfryngau cyhoeddus a chyfrinachol i roi eu henwau ar y gwyr, am y rheswm fod ysgrythyr, gwyddon- iaeth, datguddiad a Beibl y gwragedd yn profi fod y dynes yn argraffiad di- wygiedig o'r dyn, neu yn destament newydd, ac fod y dyfodol dysglaer yn penderfynu mai "ail oreu" yw Adda. Dysgant y plant i alw "dada" arnynt hwy, a "mama" ar y cyn-benau teulu- oedd!

-Yn ddiweddar, yr oedd y prif-fardd Elfed yn pregethu ac yn darlithio yn Nyffryn Conwy. Wrth edrych ar Gareg Gwalch-y clogwyn coediog sydd ar ochr Sir Gaernarfon i'r Dyffryn uwch- ben Llanrwst, mal hyn yr englynodd y bardd awenber, yn hollol ddifyfyr: — "Cewri yw coed Careg Gwalch-ar Hen greigiau trahausfalch; [ogwydd Boed yn mhell i'r fwyell falch Fyth ostwng y fath astalch." Y mae yr anarchistiaid yn hoff o gyflawni eu herchyllwaith ar y Sabboth. Lladdwyd Alexander II, o Rwsia, Ar- lywydd Carnot o Ffrainc a Canovas o Ysbaen ar y Sabboth; a gwnaed ymgais ar fywydau William I o Germani a M. Faure ar y Sabboth hefyd.

U WCJI FEI (LMA DA ETII. í GAN MES :L\.RG'T E. ROBERTS, SCRANTOX. Mae dau air ag sydd wedi dyfod i ar- feriad cyffredin yn yr oes hen, yn par- hau i roddi cryn drafferth i ryw ddos- barth o feddylwyr a dichon eu bod yn niweidio y cyfyng ei ddeall a'r cul ei farn. I ddosbarth arall o feddylwyr y mae "Uwchfeirniadaeth" a Dadblygiad wedi roddi iddynt hwy nefoedd newydd, a cktear newydd, fel y maent yn ymar- foleddu yn y syniad rhagorach sydd ganddynt am drefn y Creawdwr yn llywyddu y bydysawd. Er mai oddi- wrtho ei hun fel person y mae yn bos- ibl i ddyn wneyd Duw yn berson; eto, mae lie i gredu fod dosbarth o feddyl- wyr yn ei ddwyn yn llawer rhy agos i'r safon ddynol, felly yn rhy barod i gredu fod ei ffyrdd ef fel eu ffyrdd hwy. Mae dosbarth arall yn cadw o flaen eu medd- wl y pellder anfesurol sydd raid fod rhwng Creawdwr a chreadur, rhwng cyn- alydd pob peth byw a'r hwn sydd yn dderbyniwr o'r oil a fedda. z I'r dosbarth olaf y mae Duw yn trigo yn y goleuni nas gall dyn byth ddyfod a to, pe amgen byddai dyn yn Dduw ei hun. Mae yn ymddangos fod safon y wybodaeth a feddwn o Dduw yn hollol inductive, sef o'r effaith i'r achos, o'r lleiaf i'r mwyaf, felly mawredd Duw yw cuddio peth, a mawredd dyn yw chwilio p tali allan. Os yw y safon yna yn gywir dyled- swydd a braint dyn yw chwilio yn fan- wl, a pharhaus i bob dadguddiad a rodd- edd ac a rodda Duw o hono ei hun i'r. byd, heb eithrio y Beibl yn ei wahanoC ranau. Apeliai yr Arglwydd lesu at allu ei vrandawyr i dderbyn a gwrthod ei ddysgeidiaeth trwy feirniadaeth deg; a rhybvddiai hwy yn ami o niwed rhag- farnau. Yr eglwys Babaidd gap odd swyddfa beirniadaeth er mwyn iddi hi fod yn ben er llywodraethu a gorthrymu holl blant dynion, a bu yn llwyddianus i raddau pell yn ei hamcan; mewn can- lyniad cafwyd y cyfnod a adnabyddir wrth yr oesau tywyll. Awgrymodd Luther fod swyddfa feirniadol mewn bodolaeth, ac oddiar hyny hyd heddyw mae y ddor i'r swyddfa yn ymledu yn baibsus, ac ni fydd yn bosibl i un blaid o iKumethiaid ei chau byth eto. Mae lien v sancteiddiolaf wedi ei rhwygo, ac y mae croesaw i bawb chwilio yr arch, heb eithrio y ddynes. Mae ambell i bwl- pud wedi llwyddo i gael eu gwrandawyr i ga^au Uwchfeirniadaeth cyn gwybod ei gynwys, ac eraill wedi bod mor ddoeth a chynyrchu chwilfrydedd yn v meddwl nes mynu deall ei gynwys i ryw raddau. Is-feirniadaeth yn fwyaf neill- duol yw cydmaru ei gyd-destynau, ac egluro eu hamcanion; pan y mae uwch- feirniadaeth yn cymeryd i fewn hel- aethach maes. Mae uwch-feirniadaeth yn cymwyso at y Beibl yr un drefn o ymchwiliad ag a arferir at unrhyw lyfr arall. Chwilir yn fanwl i'w darddiad, tiefn a gwerth ei gynwys. Gwirionedd sydd yn gwella y byd, ac nid gor-gredin- iaeth mewn dychymygion meddyliau an- nghydbwys. Mae un dosbarth o'r beirniaid hyn wedi myned mor eithafol a dweyd nad O<;P dim o'r Hen Destament wedi ei ys- grifenu cyn y dyfodiad o'r caethiwed, am nad oedd y genedl luddewig, medd- ent hwy, yn llenorion cyn hyny, ond y mae ymchwilwyr diweddarach wedi gwrthbrofi y syniad yn hollol. Mae dar- ganfyddiadau diweddar yn ngwledydd y Dwy lain wedi profl fod llenyddiaeth a gwareiddiad yn uchel eu pen yn As- syria a Babylonia yn mhell cyn amser Mos6i- Profir fod dyffrynoedd y Tig- ris a'r Euphrates fel gardd yr Arglwydd yn bir cyn bod dyffryn y Nile yn werth son am dano. Er fod y llenyddiaeth a osodwyd ganddynt ar ddefnyddiau a ell- id yn hawdd eu dinystrio, megys pap- urLwedi myned, eto, mae yr hyn a ys- g.feriwyd ganddynt a phin o haiarn ac a phlwm ar y graig ac yn y clai (cem- eht) wedi aros. Mae canoedd o'r llech- au hyn wedi eu cloddio o'r hen ddinas- ordd, ac yn neillduol o'r hen demlau pagapaidd yn destyn byw o ddadblyg- iad meddyliol helaeth eu hawdwyr, ac yn ddrych o'u bywyd ymarferol. Profir trwy y llechau hyn fod ganddynt ddrychfeddyliau rhagorol am gysylltiad eu duwiau a'r greadigaeth. Rhoddant hanes creadigaeth y ddaear, y llysiau a'r anifelliaid bron yn hollol fel y ceir ef yn Genesis; ac er syndfI rhoddir hefyd hanes creadigaeth y dyn, ac yn cael ei ddwyn oddiamgylch gan fwy nag un duw, fel y mae yr ymadrodd wedi ei gadw "Gwnawn ddyn." Ceir hefyd hanes y cwymp. Daeth rhyw dduw dig- llawn, gWTthwynebol i'r duwiau da, at y dyn, gan ei demtio i an. ufudd-dod. Cafwyd hefyd hanes y diluw bron yn hollol fel y mae yn y Beibl. Mae tebygrwydd rhyfedd hefyd rhwng eu Sabbothau hwy a'r rhai Iudd- ewig. Yr oedd y bobl hyn wedi deall fod "dydd i ddydd yn traethu ymad- rodd a nos i nos yn dangos gwybod- aeth," felly arsyllant yn fanwl ar sym- udiadau y bydoedd uwch ben; ac yr oedd ganddynt eu sun-day a'u moon-day -pob planed yn Dduw, ap hob duw ei ddydd; felly yn gwneyd i fyny gylch wythnosol Babilonia; ac i raddau yn gwneyd i fyny gylch wythnosol y byd heddyw. Rhyfedd fel y mae ein Tad Nefol wedi gwneyd un peth ar gyfer y llall, a'r oil yn ein dwyn yn nes ato el hun.

t Y DDtEARGRVN IN INDIA. GAN Y PARCH. T J. JONES, SILCHAR. SILCHAR, INDIA, Meh. 28.-Mae In- dia y blynyddoedd hyn yn dwyn sylw y byd trwy y trychinebau mawrion mae yn ei gael, sef pla, newyn a daeargryn. Ei chyfoeth oedd yn rhoddi iddi enw yn flaenorol, eithr yn awr mae ei mawr ddyoddefiadau yn galw cydymdeimlad y byd ati. Mae y ddaeargryn gymerodd le ar y 12fed cyfisol yn un o'r rhai mwyaf eang o ran arwynebedd y tir ysgydwyd, ac yn un o'r rhai ddinystriodd fwyaf o eiddo ag y mae genym hanes am dano. Trugaredd oedd iddo gymeryd lie yn y prydnawn; trwy hyn nid oedd y golled o fywydau mor fawr, gan fod pobl wedi gallu dianc o'u tai. Er hyn, mewn rhai lleoedd collod-d llawer eu bywyd. Mae India druan yn dyoddef yn fawr; nis gwn am unrhyw wlad yn cael y fath ddylyniad o adfyd mewn cyn lleied o amser. Yn ol y newyddion gawn yn awr cym- erodd y ddaeargryn le ychydig fynydau wedi 5 prydnawn Sadwrn. Teimlwyd yr ysgydwad trwy y rhan fwyaf o India, "er fod gwahaniaeth mawr yn y graddau y teimlwyd ef. Mewn rhai lleoedd, megys Bombay, ni chaed ond cynyrfiadau tyn- faenol (magnetic disturbances); mewn lleoedd eraill caed ysgydwadau bychain, ond yn Bengal ac Assam yr oedd yr ys- gydwad mor fawr mewn lleoedd fel y cwympodd llawer adeilad maen a phriddfaen yn garneddi, yr holltwyd y ddaear, y byrlymodd dwfr, ac yr hyrdd- iwyd tywod allan o'r ddaear; ac mewn llawer lie gostyngodd darnau helaeth o arwynebedd y ddaear. Parhaodd yr ys- gydwad am oddeutu pum mynyd. Yn Calcutta, dinystriwyd amryw dai a chwympodd pinacl yr Eglwys Gadeiriol. Dinystriwyd holl adeiladau tref Dacea, yr hon sydd i'r gogledd o Calcutta. Yn Mymensingh, tref i'r gorllewin o Syl- het, ni adawyd ond dau adeilad pridd- feini. Teimlwyd yr ysgydwad yn Dar- jeiling ar ochr yr Himalaya, haf-orsaf is-lywodraethwr Bengal, a dinystriwyd yno amryw dai; eithr yn ol a wyddom • yn awr, yn Sylhet a Bryniau Kassia a Jaintia y teimlwyd y ddaeargryn fwyaf ac y bu ei effeithiau fwyaf dinvstriol i eiddo a bywyd. Yn Caeliar teimlwyd yr ysgydwad ac achosodd golledion i la- wer, syrthiodd muriau tai, a chollodd dau eu bywydau trwy gwymp mur. Chwalwyd un argae oedd wedi ei gwneyd i gadw dwfr i yru peirianau te mewn gardd gyfagos; achoswyd trwy hyn golled o Rs 30,000 (oddeutu $10,000). Mae amryw bontydd ar yr Assam & Bengal Railroad oedd yn cael ei gwneyd oddiyma i Chittagong, wedi eu dym- chwelyd, ac ofnir fod oddeutu Rs 1,300,- 000 o golled wedi ei wneyd. Yr oeddwn yn eistedd yn darllen ar y pryd, a theimlwn fy nghadair yn ysgwyd fel pe buasai rhidyll yn ysgwyd danaf. Aethymi allan i weled beth oedd y mat- er, a gwelwn bobl yn eistedd ar eu cwrc- wd, a chlywn waedd ofnadwy gan ddyn- ion ac adar yn codi o'r farchnadle (ba- zaar.) Edrychais ar y ty a gwelwn ef yn symud yn ol a blaen fel llongarwyneb y dyfroedd. Clywais gynt mor ddiwerth y teimla dyn ar amser daeargryn, a syl- weddolais hyn yn hollol y tro hwn. Mae Cachar yn enwog am; y ddaeargryn gymerodd le yma yn 1&69, ac o dro i dro teimlir cryniadau yma, ond ni theimlais un cyffelyb i hwn erioed. Y mae yn yr orsaf swyddfa i fesur maint daeargryn- faau a'u cofrestru. Yn y swyddfa gwel- som fod dau cylinder (rholiau) a thair pelen wedi syrthio, gan gael eu hyrddio gryn bellder oddiwrth y postyn ar ba un y safent. Mae yn y swyddfa naw rholyn, oil yn 15 modfedd o hyd ac yn amrywio o fodfedd i wyth modfedd o drawsfesur, wedi eu gwneyd o haiarn a cement. Fel hyn gwelir trwy gwymp y rholiau faint yr ysgydwad a'i gyfeiriad. Y tro hwn syrthiodd y ddau leiaf tua'r