Y Tyst a'r Dydd

AT Y PARCH R. REES, ALLTWEN. BARCHUS SYE,— Hyderwyf y maddeuwch i mi am gymeryd yr hyfdra o gyfeirio yr ychydig linellau hyn atoch o barthed i Gofiant yr hen weinidog dnwiol, a'r ffraofibert, y Parch P. Griffiths, Alltwen. Ami ydyw y gofyniadan y dyddiau hyn, sef pa bryd, a phwy sydd yn dyfod a Chofiant y gwr uchod allan. Mae enw yr hen batriarch yn perarogli trwy yr holl wlad, ac ugein- iau o'i ddywediadan ffraetb, a'i atebion difyr yn cael eu hadrodd y naill wythnos ar ol y llall. Byddwn yn ddiolchgar i chwi, fel ei olynydd yn y weinidogaeth, a theimla miloedd befyd yr un fath, am ychydig eiriau trwy gyfrwng y TYST A'R DYDD ar y mater. Yr eiddoch, &c., DYSGYBL.

Y DIWEDDAR BARCH D DR R E E S, A "LLADMERYDD." At Olygwyr y Tyst a'r Dydd. FONEDOIGTON,-Gair byr at Lladmerydd. Goddef- wch yn gyntaf i mi ddadgao fy niolchgarwch pur a di- ffuant i chwi am eich llythyrau dyddoro), amserol, a phob amser yn finiog, blasus. ac i'r pwynt, a ymddang- osant ar golofnau y TYST A'R DYDD. Da fyddai gan filoedd pe cyhoeddech bwy ryw adeg yn y dyfodol yn llyfryn. Byddai hwnw o werth dirfawr i'r Cymry Cristionogol. Yr oeddwn yn gwrando ar eich pregeth angladdol ar ol yr aowyl a'r enwog frawd tyner y Parcb T. Rees, D D., Abertawy, yn nghapel Waiter's Road. Yr oedd y sylwadau yn dreiddgar, agos, a gwefreiddiol. Wel, yn awr am y cais atoch. Dywedasoch ddarfod i Dc Flees a chwithau fod yn ymgystadlu mewn canu (o rai digrifweh diniwed) gynt, yn ngurdd Taliaris, ger Llan- dilo Fawr, lie unwaith y preswyliai Lord Robert Seymour, a'r Peel's—ot afraid Syr Robert Peel yn bres- enol. Clywais mai yr angel-fardd pregethwrol — y born-orator" Cymreig, y Parch Thomas Jones, Her- mon, Llandeilo (ar ol hyny o Dreforris, Llundain, ac Ab -rtawv), oedd y beirniad. Lletyai ef yn y Down, yn ymyl Glanbrydan, gyda'r diweddar Mr D. Williams brawd y ffraethbert Barch J. Williams, Castellnewvdd Emlyn, a'r Parch B. William?, Canaan, Abertawy. Dywedasoch fod Dr Rees yn well canwr" na chwi heddyw yn myd gwyn yr angelion. Yr wyf yn gofyn i chwi yn garedig i roddi ychydij; o fanylion ychwanegol am y canu yn ngardd Taiiaris, a'ch adgofion pellach am y diweddar frawd, a thad hoff, diddichell, a gwir dduw- iol, ac am Gapel Isaac a'r ardaloedd eymydogol. Teiml- af fi, a miloedd ereill o'r Cymry, ddyddordeb neillduol vn yr ardal bono. Cas gwr na charo'r w!ad a'imaco." By<d hanesiaeth Cymry o dan deyrnged i cbwi am waith eich llafurus gariad, yn yr oesoedd a ddenant. Da genyf oedd eich gweled yn eistedd yn mhrif gadair eich Enwad yn Hundaia. Os syrthiodd un tywysog i'r bedd, cododd Duw un arall yn ei le i sefyll or yr adwy. Boed eich oes yn hir i wisgo coron aur anrhyd* edd. Yr eiddoch yn bur, MYKDDIN MOEGANWa.

ABERAERON. Llivyddiant Cerddorol.—Yn yr arholiad chwar- terol diweddaf am yr Advanced Certificate (A. C.) o'r Coleg Sol-ffa, Llundain, a gynaliwyd yn Aberystwyth o flaen Mr D. Jenkins, Mus. Bac., a Mr J. T. Rees, A.C., llwyddodd Mr Lewis J. Roberts, o'r dref hon, i basio yn Dosbarth I., gyda lIen Nodiant hefyd. Arholwyd y papyrau mewn cyfansoddiant cerddorol, cynganedd, musical form, &c., yn Ngholeg Sol-ffa Llundain. Nid yw Mr Roberts eto ond wedi cyrhaedd ei ddeunawfed palwydd, ac yr ydym yn credu mai efe yw y Cymro ieuengaf sydd wedi enill yr A.C. Ychydig amser yn ol, pasiodd hefyd trwy y College Course mewn Hen Nodiant, cyfansoddiant cerddorol (second stage), gydag honourable mention yn y ddau. Pob llwyddiant iddo eto yw ein dymuniad. D. R. J. ♦

CYFARFOD ER CROESAWU Y PARCH D. R. JAMES, 0 GOLEG ANNIBYNOL NOTTINGHAM. Dydd Sadwrn, Mai 2il, cynaliwyd cyfarfod neilldnol er lloisgyfarch y Parch D. B. James i gymeryd golal yr eglwys Annibynol yn Crescent-road, Dakenfield, ger Manchester. Fel y nodasom yn y TYST yn flaenorol, cafodd y brawd alwad daer, unfrydol, a gwresog, ac yr oedd y cyfarfod dydd Sadwrn yn cadarnhaa yr oil. Cafodd dderbyniad brwdfrydig i blith pobl oi ofal, yr noli eglwys a'r gynulleidfa fel un gwr yn ei roesqwu. Yn y pryd nawn, ymbleserodd yr eglwys ac ereill ar ffrwy th y ddeilen Indiaidd a'r bara brith. Gwnaed cr,yn lawer o barotoadau—addurnwyd yr ysgohly a lace and damask curtains, blodau amryliw, a phlanhigion Prydferth. Mewn lie amlwg, wedi ei waaâg edafedd Mewn ysgarlad, oedd yr arwyddair, Croesaw i'n gweinidog." Hefyd, banerau a darluniaa amryw yn bongian ar y muriau, er gwneyd y lie yn ddymunol i'r "Ygaid. Yr oedd pobpeth yn dangos fod yr eglwys yn talch o'r Cymro twymgalon. Ar ol gwneyd chwareu teg a'r blasnsfwyd, cafwyd cyfarfod a hir gofir gan y gweinidog ieuanc, o dan lywyddiaeth y Parch J. Hutchison. Yr oedd hefyd ar yr esgynlawr y Parcbn T. Green, M.A.; J. Wadding- ton, Denton; J. Peill; A. Cocke, Manchester; D. R. James, y gweinidog; a Mr C. A. Davies. y diacon henaf. Dechreuwyd trwy ganu a gweddio. Ar ol byny, cafwyd anthem gan y cor, "Behold how good and joyful." Yna darllenodd Mr Hall lythyr oddiwrth Mr Hugh Mason, yr hwn oedd yn Hawn o'r dymuniadau goreu, ac yr oedd yn flin ganddo nad oedd yn gyfleus iddo ymuno a hwy yn eu llawenydd. Darllenwyd llythyr hefyd oddiwrth v Parch T. M. Rees, yn datgan ei ofid nas gallai fod yn bresenol. Yna cafwyd anerch- 'ad gan y Cadeirydd, yn dymuno llwyddiant a aedwyddwch y gweinidog ieuanc, a bendit'i Daw ar yr undeb. Areiolef, offrymwyd gweddi effeithiol gan C. A. Dalies, a chanodd y cor Gloria," o'r twelfth Mass (Mozart), Dywedodd y Parch A. Cooke ei fod yn argyhoeddedig y byddai Mr James, dan fendith Daw, yn sicr o wneyd llawer o ddaioni yn ei gylch newydd, a chredai ei fod wedi cyspgru ei holl feddwl i waith y weinidogaeth, yr sydd yn gweddu gweinidog i Grist. Mae Mr *Ooke wedi cael mantais dda i adnabod Mr James, am ei fod yn dal cysylltiad agns a Choleg Nottingham. Canwyd yn awr "Rescue ihe perishing," o lyfr FCATLPY. Y Parch T. Green, M.A., oedd y nesaf a siaradodd, a auynwyd ef gan y Parch J. Peiil, y gweinidog hynaf yn Y dref. Yr oedd yn dda ganddo glywed. y fatli gy- njeriad 'uchel i Mr James oddiwrth Mr Cooke. Ar ei °1 (Safwyd ychydig eiriau gan y Parch J. Waddington. Canodd y cor anthem, "I will lift up mine eyes," Dr J, C. Whitehead. Yna dacthpwyd at waith pwysig ond dymunol, sef cyflwyno anrbog i Mr James ar gychwyniad ei wein- Jdpgaeth yn y lie. Wrth ei chyflwyno, dywedodd Mr A. Davies y.:hydig eiriau tyner a chared g. Yna cododd Mr James i ddiolch i'r eglwys am y rhodd, ac uttl1y roesawiad i'w plith. Gobeithiai y byddai yr °°|1 eglwys yn cydweithio gydag _ef, ac y byddai pob elod yn genadwr dros Grist, Mai un o egwyddorion cyntaf Crisfcionogaeth ydoedd byw i eroill. J^ymunai am eu cydymdeimlad a'u gweddiau, ac os yddent yn ft'yddloo yn mo Idion gras, y byddai hyny galoodid mawr iddo. Wrth derfynu, dywedodd, Be to my vit tnes very kind, And to my faults a little blind." Cynygiodd Mr C. Selby ddioIch garweh i'r rhai fa yn sweini y a>r yn a,i(jurno y n0) ac ri^w/d Saa Radcliffe. Cynygiodd Mr Davies aiolchgarwch i'r Cadeirydd, eiliwyd gan Mr Cooke, a etnogwyd gan Mr Hall. Yna terfynwyd y cyfarfod trwy weddi. ca.nly°ol_(y 3ydd cyfisol) yr oedd Mr James yn iaw wcinii'ogaeih o dan amtjylchiadau ffafriol j. ?v Wrth derfynu, dywedwn wt;th y brawd yn Salmydd, Treigla dy ffordd ar yr Ar- Pf« J'J ac ym^diried ynddo ac efe a'i dwg i ben. f«l i,a a'lan dy gyliawnder fel gol u i, a'th fain taner dydd." 1'KU^YN PRYCK,

CAPEL JERUSALEM, RESOLVEN. At Olygwyr y Tyst aW Dydd. FONEDDIGION, — Codwyd y capel uchod pan oedd prisoedd defnyddiau a huriau crefftwyr yn eu in,-In uchaf, a chostiodd £2,100, ac yn yr adeg, sef 1875-6, cafwyd y lock out hyny, a chwympiad cyflogau i'r wel. gweithwyr a ddysgwylid dalu am dano. A gwaethygu wnaeth yr amseroadd, fel yr aeth yn eithriadol wasg- edig am flynyddau yn y gymydogaeth hon. Ac at hyny cododd amgylchiadau a'n gorfodent i godi ysgoldy yn y Clyne, dosbarth cynyddol a saif tua chanol y ffordd ihwng Resolven ac Aberdulais, a chostiodd £I40, at y ddyled fawr oedd arnom eisoes. Meddyliem dalu am y cwb] ein hunain, ond gan i'r gweithfaoedd fyned mor ddrwg, a'r llog mor drwm, aeth yn ormod o oreh- wyl. Er" taro glo yma ddiwedd y flwyddyn, mae y sinkio wedi sefyll oddiar hyny, a gwaith y "Neath a Merthyr wedi sefyll yn hollol yr un adeg; a'r can- lyniad oedd i lawer o'r eweithwyr orfod gwasgaru, ac nid yw y gweithfaoedd ereill sydd yma yn gweitbio mwy nag o un i dri diwrnod yr wythnos er's misoedd. Pel mae yn druenus dlawd yma, ac yn eithaf tight ar lawer i gael digon o fwyd, a phan gychwynir sinkio eto cymer o ddwy i dair blyncdd i suddo y pw!l aiall, 4 dechreu agor gwaith. Ond trwy ymdrech mawr ein hnnain, a'r X31 a dder- byniwyd o Drysorfa y Jubili, yehydig gynorthwyon blaenorol gan ereill, a'r casgliadau a welir mewn colofn arall o'r Rhifyn hwn, yr ydym wedi llwyddo i gael y ddyled i lawr i £ 1,500. Teimlir yn ddiolchgar iawn i'r eglwysi a phersonau unigol am eu cydymdeimlad a'u haelioni mawr. Oad yn wyneb ein gwasg!'a rhwymir ni i ofyn am gynorthwy ychwanejol am dipyn eto. Addawa amryw eadwysi agor eu drysau i ni mor fuanag y Ctiniata eu hamgylchiadnu. Os teimla rhywrai ereill ar eu calon i gynorthwyo y slwl a "wnant eu goren i helpu eu hunain," derbyniwn unrhyw rodd neu gasg'iad yn ddiolchgar iawn, neu os egyr unrhyw eglwys ei drws i ni ddyfod yno am Sabboth a chagglu deuwn yn union, ond clywei oddiwrth y cyfryw, a bytid yn help mawr. Os cenfydd rhywnn unrhyw wall yn y list uchod, bydd yn dda genym glywed oddiwrth y cyfryw. Yn ddiolchgar iawn, D. MORGAN, Gweinidog.

CYFARFODYDD BLYNYDDOL UNDER CYN- ULLEIDFAOL SEISONIG GOGLEDD CYMRU. At Olygivyr y Tyst a'r Dydd. FONRDDIGION,-Byddaf yn wir ddiolchgar os goddef- wch i mi wneyd ychydig sylwadau ar y nodiadau ym- ddangosodd ar y cyfarfodyd.d uchod yn rhifyn Mai laf o'ch newydd adur o dan y penawil Nodion o'r Gog- ledd." Mae yn y nodion ddau sylw gwir anheil-vng. Yn laf.— Mewn perthynas a phapyr Mr D. M. Lewis, M.A., Bangor, g-ynt o Hirwann. Cyhudda ysgrifenydd y "Nodion" Mr Lewis o gyffwrdd mewn dull flip- pant" a "chwestiwn sydd yn fater cydwybod gan lawercedd." Mae y papyr gwir alluog hwn wedi ei ar- graffu a'i gyhoeddi yn y North Wales Observer yr wyth- nos ddiweddaf, a byddai yn dda iddo gael darlleniad helaelh, ond nid wyf yn meddwl y canfydda un'hvwun diragfarn ddimyn "flippant" YD y" dub" y eyffyrdda Mr Lewis a'r cwesiiwn y cyfeirir ato. Mae y dull y ymdrmir a'r cwestiwn yn dangos ysbryd awyddus am hedd, ch, acfeily llawer mwy teilwng o'r Efengyl ria ysgrifenydd y "No:iion." Yn 2i1.-Mewn perthynas ar luncheon. Yma gwn«i sylwadau amwys, anahywir, ac ana-haredig i'r eithaf. Dywedir mai afra(iedtheb fod yn "gweddu i amcan y Gymdeithas" ydyw y luncheons yma. Tuedd, os ntH) amcan sylw fel hwn yw rhoddi i'r cyhoedd yr argraff mai y Gymdeithas sydd yn dwyny treuliau hyn. Gwyr yssmfenydd y Nodion" mai nid felly y mae, oblegid fe hysbys-vyd ar gyhoedd tra ar y luncheon fod yr ho 1 draul yn cael ei dwyn gau ychydig o gyfeillion yn Rhyl. Dylid bod yn ofalus i beidio rhoddi argraff arall i'r rhai a gyfranant at y Gymdeithas. i'r rhai a gyfranant at y Gymdeithas. Dywedir yn mhellach i'r Parch E. Herber Evans roddi "hitliawchwith i'r afradedd hyn." Ni wnaeth Mr Evans ddim o'r fath beth. Rhaid fod gor-awydd eich gohebydd i gael allan feiau wedi cario ymaith ei farn. Angharedigrwyd I o'r mwyaf hefyd. yw i neb a fwynhaodd letygarweh y cyfeillion yn Rhyl, d esgrlfio eu ciredigrwydd a'u haelioni yn "afradedd." Yn sicr, y mae boneddige.ddrwydd yn gofyn i ysgrifenydd y Nodion i a'lw yn ol ei eiriau. Yr eiddoch yn gywir, Colwyn Bay. Taos. LLOYD.

CYFARFOD YR ACHOSION SEISONIG YN RHYL. At Olygwyr y Tyst a'r Dydd. FONEDDIGION, — Synwyd fi yn ddirfawr i weled yr hanes a roddwyd o'r cyfarfod uchod yn eich rhifyn am Mai laf. Yr unig esboniad allwn roddi ar ei ensyn- iadau angbywir a niweidiol oedd ei fod wedi ei ysgrif- enn mewn brys, cyn i'r ysgrifenydd wybod yn iawn sefyllfa pethau. One, yn 01 llythyr "Ambrose" yn eich rhifyn am Mai 8fed, nid oedd un esgos mwyach dros ei anwybodaetb. Paham gan hyny na fyddai ym- d liheurad ganddo yn eich rhifyn diweddaf. Yn sicr, yr oedd egwyddorion cyntaf boneddigeiddrwydd yn gofyn hyn o iawn oddiar ei law. Ond gan nad yw wedi gwneyd, dymunaf yn y modd mwyaf peodant ddadgan v ffeithiau canlvnol: — .(1.) Na chostiodd y luncheon ddimai i'r Gymdeithas. Mwy na hyny, rhoddwyd yr holl arian a gasglwyd yny gwahanol oedfaon-tna .£12-at wasanaeth y Gym- deithas, heb gymeryd dim ohonynt at drenlian Ileol. Caredigrwydd y cyfeillion yn Rhyl yn unig sydd yn gyfrifol am yr afradedd "I ba beth y bu y golled hon P" Diau y cofir haelfrydigrwydd y gwr enwog a ofynodd y ewestiwn gynt. (2.) Na allai dim ond culni meddyliol ddarganfod "ergyd Ilawchwith" yn ngeiriau Herber. Geiriaa calonog o ddiolchgarwch oeddent i bob meddwl dirag- farn. Ond y mae yr hwn sydd ei hunan yn hoff 0 roddi ergydion llawchwith, yn medda talent werthfawr i weled ergydion llawchwith yn mhob man. (3 ) Nad oedd gorfodaeth ar neb i gymeryd rhan o'r luncheon. Os oedd ysgrifenydd yr erthygl yn teimlo mor gydwybodol yn nghylch yr "afradedd," paham yr aeth i mewn i fwynhau y wledd annuwiol ? .1 Fy mab, os pech aduriaid a'th ddenant, na chytuna." Trueni mawr oedd i neb werthu ei gyd wybod am giniaw. "'7" 1_' 1'11. DL_1 1' x mae careaigrwyna y cy.eunon yu ivu^i,iiea Cymdeithas sydd wedi gwneyd cymaint o ddaioni, ac anrhydedd y gwir, yn gofyn hyn 0 eglurhad diamwys. Pe byddai yr ymosodiad wedi ei wneyd yn yr iaith Saesoneg, g-ndawn i'r ysgrifenydd amdditfyn ei bun. Fat y mie, yr wyf yn arwyddo fy enw yn eglur ac yn ohu. Hull. H. ELVKT LEWIS. [Dyna ddigon ar byn bellach, oni ewyllysia awdwr y "Nodiotl o'r Gogledd roddi egtnrhad.—GoL ]