Y Tyst a'r Dydd

EBENEZEll, LLANGYBI. CEREDIGION.— Mai 12fed, cynaliodd ealwysi Bethel, Llanbedr, Capel- yr-erw (Cellau), Llanfair, ac Ebenezer, ea Cymanfa Y sgol ion undebol yn y lie uchod. Adroddwyd Salm ar ddechreu oedfa y boreu gan ddwy chwaer o Lanfair, ac yn y prydnawn adroddwyd Salm gan chwaer o Lanbedr. Adroddwyd rhanau o'r Testament Newydd gan y gwahanol ysgolion. Holwyd y plant yn fintai gan Mri J. Williams, Cellan Court, a D. Jenkins, B.C., Llanfair. Cy ganodd yr ysgolion, yn cael eu harwain gan Richards, Llanbedr, J. Williams, a D. Jsnkins. Llywydd, y Parch T. Thomas, gweinidog-, holwyd yr ysgolion gan y Parchn Phillips, Llandysul, a Miles, Aberystwyth, ac anerchwyd gan y Parch J. Thomas, Llanbedr. Yn yr hwyr, aweddiodd Mr J. Evans. Post Office, Llanfair, a chawsom ddwy bregeth werthfawr gan y broil yr Miles a Phillips, Cawso:.n dywydd braf, cynulleidfaoedd llnosog, a holi, ateb, a chaon rhagorol. Pared yr Arglwydd i ni gael gweled ffrwyth ar ol hyn trwy gylch y gymanfa. CAX'T PREACH .GOOD.'—U' man can do a good job of work, preach.a good sirmon, try a lawsuit. well, doctor a patient, or write a good article when he feels miserable and dull, with sluggish brain and unstrung nerves, and none should make the attempt in such a condition when it can be qo easily, and cnejiply removed by a little Hop Bitters. See Advt.

gwaddoliadau o dan eu rheolaeth lie y tybid y byddai hyny yn fanteisiol i godi arian i gario yn mlaen yr ysgolion hyn, ac yn mhob modd i'w rheoli. Mae y Mesur yn darbodi i sefydlu dirprwyaetb, i gael ei galw Dir- prwyaeth Addysg yn Nghymru," ac y mae awdurdod helaeth yn cael ei roddi iddi, i fanylion yr hon nis gallwn yn awr fyned. Mae y Mesur yn rhoddi awdurdod i godi treth o ddim mwy na dimai yn y bunt, a'r Llywodraeth o'r drysorfa gyffredinol i roddi swm cyfartal; a bernir y bydd cyfanswm yr arian, rhwng y £14,000 gwaddolion presenol, yn rhyw £53,000 yn fiynyddol tuag at Addysg Ganolraddol. Darpara y Mesur nad yw yr addysg a gyfrenir yn yr ysgolion a gynelir gan y drysorfa sirol i gynwys un- rbyw ffurf grefyddol, nac unrbyw gatecism sydd yn cynwys golygiadau neillduol un- rhyw blaid felly nid yw ond gwneyd ym- aith a'r dadleuon crefyddol, fel yn ddiau y dylid gwneyd yn mhob sefydliad a gynelir ag arian y Llywodraeth. Nid yw hyn yn rhoddi end golwg frysiog ar y Mesur, ond bydd yn rhyw help i'n darllenwyr i weled pa fodd y mae yn rhedeg. Rhaid i ni ddyweyd fod yn y Mesur lawer iawn o betbau a gymeradwyir genym, ac yr ydym yn credu fod Mr MUNDELLA yn gweithredu oddiar yr amcanion puraf, ac yn awyddus am sicrhau i ni fesur effeithiol ond y mae yn brawf ychwanegol o anallu unrhyw Eglwyswr, ac anallu unrhyw Sais er ei fod yn Ymneillduwr, i ddeall Cymru a'i hangenion. Mae boll ddarbodion ffurfiad y pwyllgor sirol yn dangos hyny yn eglur. Ni buasai unrhyw ddyn cydnabyddus a Chymru Ymneillduol, ac yn deall angenion a theiml- adau y genedl Gymreig, yn dychymygu am ffurfio pwyllgor ar y fath gynllun. Gwelir yn gyntaf oil fod llais a barn y ..bobl trwy gynrychiolaeth uniongyrchol yn cael ei gau allan yn hollol. Nis gall fod gan neb wrth- wynebiad i'r Aelodau Seneddol i fod ar y cyfryw bwyllgor, oblegid y maent hwy yn gynrychiolwyr y bobl. Dichon na bydd gwrthwynebiad mawr i ddewisiad dau gan bob bwrdeisdref o haner can' mil o boblog- aeth ond y mae rhoddi i gorfforaethau llai awdurdod i anfon un bob un yn gofyn edrych yn ofalus ar ei ol,. rhag rhoddi yr awdurdod yn nwylaw cyrff by chain nad yd- ynt felly ond mewn enw. Ond y mae y deuddeg ychwanegol a ddewisir gan ynadon a chadeirwyr ac is-gadeirwyr y byrddau ysgol yn anfoddhaol hollol. Paham y rhoddir llais i'r ynadon o gwbl yn y mater? Nid ydynt wedi eu dewis gan y bobl, nac Mewn un modd yn eu cyarychioli. Heblaw hyny, bydd, en llais a'u dylanwad hwy yn cael eu teimlo ynddigonol yn y bwrdeisdrefi. a'r corfforaethau llai, fel ar un eyfrif na ddylai fod llais ganddynt bwy i ddewis y pwyllgor. Paham hefyd y rhoddir yr awd- urdod i gadeirwyr ac is-gadeirwyr y byrddau ysgol ? Os rhoddir yr hawl i fyrddau ysgol o gwbl, ac nid ydym yn gweled gwrthwyn- ebiad mawr i hyny, oddieithr i ni gael cyn- I'yehioliad uniongyrchol, paham na roddir ef i'r boll fwrdd, ac nid i'r cadeirydd ac i'r is- gadeirydd ? ac os nad i'r holl fwrdd, i ryw ddau a etholir ganddynt ? Mae y bwrdd ^"edi ei ddewis gan y trethdalwyr, fel y maent mewn ystyr yn gynrvchioliadol; ond pwynt o anrhydeddgan aelodau y bwrdd i'w gilydd yn ami ydyw cadeirydd ac is- gadeirydd, ac y maent yn rhoddi ac yn cy- ttieryd er cadw pob plaid yn ddiddig. Nis 0 gall pwyllgor sirol wedi ei ddewis yn ol y fath gynllun bythweithio yn Nghymru. Mae yn eglur hefyd nad yw y Mesur yr darparu ar i'r holl waddolion presenol i fod 0 dan reolaeth y pwyllgor sirol. Mae yr ymadroddion gochelgar a ddefnyddir fwy nag unwaith, "such existing school being an educational endowment within their jurisdiction." Mae hyn ar unwaith yn rhoddi ar ddeall fod rhyw waddoliadau nad ydynt i gael eu dwyn o gwbl o dan reolaeth ac awdurdod y pwyllgor. Ni bydd hyn yn n y foddhaol. Dylai llawn awdurdod gael ei sicrhau er dyogelu yr boll waddoliadau i wasanaeth yr holl genedl, a hyny o dan reolaeth corfforaoth hollol gynrychioliadol; a dylid eu gwneyd yn gyrhaeddadwy i bawb, heb wahaniaeth credo na chrefydd. Ofer meddwl parhau y fath wrthuni ac adran cydwybod mewn Mesur Addysg i Gymru Ymneillduol. Mae creadigaeth y corff dirprwyol, fel y darbodir yn y Mesur, yn ymddangos i ni yn hollol ddiangenrhaid. Ni bydd yn ddim ond ychwanegu y draul, beb fod mewn un modd yn gynorthwy i wneyd y gwaith. Nid oes gan Ymneillduwyr ddim hyder ynddynt, a pha fodd y gall fod wrth gofio eu hanes yn yr amser a aeth heibio ? Nid oes ond amser byr cyn y daw yr ail ddarlleniad ger bron, ac y mae o bwys i'r holl wlad ddeall y Mesur a datgan ei barn arno. Ein perygl mawr yw gormod brys, a boddloni i ryw fath o Fesur yn hytrach nag aros yn hwy ac y mae awydd ein colegau cenedl- aethol'am fyfyrwyr yn brofedigaeth ychwan- egol i hyn. Ond ni ddylai unrhyw ystyr- iaeth o'r fata beri i ni dderbyn yn fyrbwyll yr hyn sydd yn llai nag a ddylemgael. Nid ydym yn mhell o fod o'r un farn a'r cyfeillion sydd yn dadleu y dylasai achos Dadgysylltiad a Dadwaddoliaeth yr Eglwys yn Nghymru fod wedi ei benderfynu yn gyntaf, ac yna buasai cyflawnder o arian at addysg, heb arosod treth hyd yn nod o ddimai ond hyd yn nod fel y mae, gadawer i ni gael Mesur mor gyflawn ac mor deg ag sydd yn ddyledus i genedl o Ymneillduwyr, oddiwrth yr hon y mae ei hawliau cyfreith- lawn wedi eu hatal yn rhy hir, ond yr hwn bellach sydd wedi deffroi, ac na orphwysa nes y byddo hyny wedi ei sicrhau.