Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
Hide Articles List
6 articles on this Page
ATHROFA FFRWDVAL A'I HANESION.
News
Cite
Share
ATHROFA FFRWDVAL A'I HANESION. GAN SILTTBYDD. PENOD xv. GAN nad ydym yn bwriadu ysgrifenu llawer o benodau eto am yr Athrofa uchod, gwnawn frysio yn mlaen yn fyr dros y man helyntion a berthynai iddi. Yr oedd y Doctor yn dra anfoddlon i ddull rhai o'r myfyrwyr yn eistedd ar y meinciau {benches) gyferbyn a'r desks i ddysgu eu gwersi, ac efe a ddywedai yn bigog wrth y rhai mwyaf afluniaidd, Yr ydych yn eistedd yn yr Athrofa yn gymhwys yr un ffurf a hen gi bugail." A phrydiau ereill fe ddywedai. Y gwnelent set o gyrban wheels rhagorol i wneyd olwynion cer- bydau i fyny. Trueni na fyddai i Mr Punch, Llundain, ddyfod heibio yma i dynu eich llin- iau. Os arferwch eistedd yn hir fel yna, chwi a osodwch ffurf afluniaidd ar eich cyrff a lyn wrthych trwy weddill eich oes." Yr oedd hefyd yn anhwylus iawn os gwelai rai o'r my. fyrwyr yn cerdded, neu wisgo yn anniben. I'r dyben i wellhau y bechgyn clemog hyn, fe wnaeth iddynt bob boreu am hir amser i fyned trwy ymarferiadau milwraidd (military exercise) a phenododd sergeants a sergeant-major i'w gynorthwyo fel adjutant i ddwyn y cynllun hwn oddiamgylch. Gosodai y myfyrwyr i sefyll mewn rhes sengl gymhwys ar y cae oedd y tu cefn i'r Athrofa, ac yr oedd yn rhaid iddynt bob un sefyll yn gymhwys, neu celent ergyd ac ysgydwad cryf gan y sergeants yma. Ar ol hyn yr oeddynt i godi eu traed dehau i fyny yr un pryd, ac yna yr aswy. Ar ol hyn, yr oeddynt i droi right about fqce, ac i gerdded oddiamgylch. Celent brydiau ereill, ar ol eu gosod mewn llinell gywir, ffurfio yn rhesau dwbl neu driphlyg, a throi i'r deheu neu i'r a3wy yn ol y gorchymyn, a cherdded oddiam- gylch gan ofalu cadw y camrau yn iawn. Caw- sent eu gosod yn phalanx, neu yn glos i'w gil- ydd, ac yn bedwar neu bump ochrog {four or five abreast) ar rai troion, ac yr oeddynt i ofalu symud eu traed deheu a chwyth yr un pryd, ond yr oeddynt ar y cyntaf yn symud yn anfedrus iawn ac yn damsang ar odrellodrau eu gilydd nes ei dori. Yn fyr, fe wnaeth y Doctor les dirfawr i unioni y camelod deudroed hyn oedd ganddo trwy yr ymarferiadau corfforol yma. Pan fyddai yr athraw yn eu ceryddu yn llym iawn am eu diofalwch neu eu diogi, bydd- ent yn teimlo ei eiriau i'r byw, a dywedai rhai ohonynt fod naill ai indigestion neu'r ddanodd yn gryf ar yr hen ddyn bach heddyw, Un helynt arall perthynol i rai o fyfyrwyr yr Athrofa hon oedd y ddamwain neu fwriad o dori saucer, &c., Nantgwyneu, a bu twrw ofn- adwy yn nghylch hon. Boddlonai y troseddwr dalu am ei gwerth, ond yr oedd y landlady yn dyweyd ei fod wedi gwneyd ei set llestri yn anghyflawn, a'i bod yn dewis iddo brynu un o'r un fath yn gymhwys a'r un a dorodd. Chwil- iwyd siopau llestri y trefydd cylchynol am eu bath, a methwyd a'i chael am hir amser, ond o'r diwedd cafwyd ei chyffelyb. Parhau wnaeth y diflasdod yn Nantgwyneu, ac fe gafodd yr hen Frutus afael yn yr hanes, a gosododd ef allan yn ddoniol yn yr Haul. Y canlyniad fu i'r gweddiau hirion oedd yn cael eu hoffrymu yn Nantgwyneu fyned yn fyr, ac nid oedd y Doctor yn gailu dyweyd mwyach wrth y myfyrwyr a ddeuai oddiyno, Y nesaf at yr eglwys, y pellaf o baradwys," ar ol damwain y saucer. Bu yma annoethipeb mawr yn nghylch peth mor lleied ei gwerth a saucer. Yr oedd Nantgwyneu yn lie glanwedd, crefyddol, a chyfleus iawn i'r myfyrwyr, ac yr oedd y land- lord a'r landlady ar y cyfan yn rhai serchog, caredig, a chrefyddol iawn. Y peth nesaf a dynodd sylw y Doctor oedd araeth seneddol Mr George Grote ar y tugel (ballot), ac efe a gan. molai yr araeth hon yn uchel iawn, a gobeithiai y delai y ballot yn Act yn fuan iawn ar lyfr deddfau Prydain Fawr, ond aeth blynyddoedd heibio er hyny cyn ei chael. Y mudiadau politicaidd ereill a dynodd ei sylw oedd areith- iau Mri R. Cobden, J. Bright, Milner Gibson, ac ereill ar fasnach rydd. Yr oedd yr areithiau hyn yn taro ei archwaeth i'r tipyn. Dywedai mai ffug oedd dyweyd y buasai cadw treth yr yd ar lafuriau tramor yn fantais i'r ffermwr. Ni fuasai eu cadw yn fantais i neb ond i'r tir- feddianwyr a'r Toriaid. Yr oedd treth yr yd tra y parhaodd yn peri i dlodion a gweithwyr y trefydd mawrion a'r gweithfeydd yn Nghymru a Lloegr i ddyoddet' eisieu bara. Gwelodd y gwleidyddwr enwog Syr Robert Peel hyn, a diddymwyd treth yr yd er gwaethaf ystrywiau twyllodrus y Toriaid. Trwy ymladd brwydrau celyd yr ydym ni, fel y Plebs gynt yn Rhufain, yn gallu cael ychydig o'n hiawnderau gwladol a chrefyddol i'n gafael. Ar waethaf y Patricians yno y cafodd y Plebs yehydig o'u rbyddid yn ol, ac ar waethaf yr hen Doriaid gorfaelus, a'r Eglwyswyr gwancus, y mae i ninau gael meddiant o'n rhyddid. Diau pe buasai y Doctor yn fyw. heddyw, y buasai yn condemnio yn groch waith yr Arglwyddi yn tafia allan Fesur Estyniad yr Etholfraint i ddwy filiwn o drigolion Prydain Fawr. Y mae y rhan fwyaf yn y parthau hyn am ddiddymu Ty yr Ar- glwyddi, tra y mae ereill am ddanfon yr Esgob- ion allan yn dragywyddol oddiyno, a pheri iddynt i fyned, fel yr apostoliou gynt, ar hyd a lied y byd i fugeilio a phregethu i wahanol eglwysi. Y mae dwyn diwygiadau o'r fath oddiamgylch yn gofyn undeb, cydweithrediad, ffydd, ac egni cryf, diwyd, a dyfalbarhaus. Yn ofer y mae i ni ddysgwyl llawer o drefn na llafur yn yr eglwys nes y delo mesur ei dad- sefydliad a'i dadwaddoliad oddiamgylch. Craig rhwystr fydd i bob enwad, ac i bob diwygiad, nes y dadgysylltir ac y dadwaddolir hi.
LLANELLI.
News
Cite
Share
LLANELLI. Cyfarfod Politicaidd. — Cynaliwyd cyfarfod cy- hoeddus yma nos Fawrth wythnos i'r diweddaf, i gefnogi y Weinyddiaeth 'yn acbos Mesur yr Ethol- fraint, ac i gondemnio Ty yr Arglwyddi am daflu y mesur allan. Cynaliwyd y cyfarfod yn Capel Seion (B.). Yr oedd yr addoldy eang yn orlawn o wrandawyr, a dangoswyd brwdfrydedd neillduol drwy yr holl gyforfod. Cymerwyd y gadair gan Mr W. Howell, cyfreithiwr. Areithiwyd gan y Parch J. R. Kilsby Jones, Mr Conner Power yr aelod Seneddol dros Mayo, Iwerddon, a Mr W. Abraham (Mabon). Cafwyd areithiau grymus gan y ddau Gymro, ond arwr y cyfarfod oedd Mr Connor Power. Traddod^dd un o' areithiau mwyaf teg, boneddigaidd, a galluog-, a wrandaw- som erioed. Cododd deimladau y dorf i bwynt uchel iawn. Seisonig otdd y gweithrediadau gyda'r eithriad o araeth Mabon. Cyfarfod blynyddol y WesZeyaicl-Cynaliwyd y cyfarfod uchod y Sabboth a nos Lun diweddaf. Y pregethwyr oeddynt y Parchn Owen, Ponty- pridd; Evans, Caerfyrddin Johns, Capel Als, a Denny, Llanelli,
----CAERFYRDDIN.
News
Cite
Share
CAERFYRDDIN. M IKW OL AETH Y PARCH J. JONES, GYNT O'R DERI. Am 5 o'r gloch prydnawn dydd Mawrth, Medi 211, bu farw y gweinidog ieuanc hwn, wedi yehydig ddyddiau o gystudd caled. Brodor oedd Mr Jones o gvmydogaeth Llanfairmuallt. Addysg- wyd ef yn Ngholeg Caerfyrddin, ac urddwyd ef yn y Deri, Morganwg. Pallodd ei iechyd, rhoddodd ei weinidogaeth yn y Deri i fyny, a symudodd i fyw i Gaerfyrddin ymaelododd yn Heol .Awst, a phregethai ya y cylchoedd pan elwid am ei wasanaeth. Yr oedd yn ddyn hynod o gymeradwy gan bawb fel gwr diniwed ac o rodiad prydferth, ac Did oes dadl na fu marw yn elw mawr iddo. Collodd ei briod flwyddyn yn ol, a gadawodd ferch fechan amddifad ac unig, hob dad ac heb fam Diau y bydd Tad yr amddifad yn dyner ohoni, ac y gosodir yr unig hon mewn teuln. Bron yr un mynydyn ag y cleddid ein hybarch a'n hoffus frawd, y Parch W. Edwards, Aberdar, yr anadlai Mr Jones ei olaf ffun. Y dydd Gwener canlynol, claddwyd yr hyn oedd farwol ohono yn Penygraig, yn yr un bedd a'i briod. Trefn y gwasanaeth oedd fel y canlyn: Yn 17, Morley-street, darllenwyd a gweddiwyd gan y Parchn G. H. Roberts (B.), Caerfyrddin, a R. Morgan, St. Clears. Wedi cyrhaedd Peny- graig, darllenwyd a gweddiwyd gan y Parchn A. Seys Howell, a T. Miles Evans, Abergwili; ac anerchwyd y gynulleidfa gan y Parchn Proff. Jones, M.A., a D. Evans, Caerfyrddin, yr hwn hefyd a derfyaodd trwy weddi. Cymerwyd rhan yn y gwasanaeth ar y fynwent gan y Parchn D. G. Evans, Penygraig, a T. W. Morgan, Phila- delphia. Y nos Sabboth canlynol, traddodwyd pregeth angladdol i dorf fawr yn Heol Awst gan y Parch D. Evans oddiar Matth. xxv. 21. Bydd priddellau y dyffryn yn felus i Mr Jones ar ol helyntion a gofidiau bywyd. Ei oedran oedd 37. Pwy ohonom fydd y nesaf ? Heol Awst. D. EVANS.
CWM RHONDDA.
News
Cite
Share
CWM RHONDDA. LItDyMpm.—Mae yr eglwys hon yn gweithio yn ardderchog-yn gweithio yn ddystaw, yn ddison- am-dani, ond yn effeithiol ryfeddol; ac mae y ddyled yn toddi yn raddol, er mor drwm ydyw. Y Sabboth a'r Llun o'r blaen, bu Mri Evans, Caerfyrddin; Williams, Hirwaun a James, Porth, yno yn pregethu yn ei chyfarfod blynyddol. Yr oedd yr hen Efengyl yn cael perffaith chwareu gan y brodyr, ac yr oedd arogl esmwyth ar yr holl wasanaeth. Mr Davies, Treorci.—Mae wedi dychwelyd o'r America, yn mwynhau ei nerth a'i iechyd, ac mae wedi mwynhau ei daith yn ardderchog. Mae yn siarad yn uchel iawn am garedigrwydd y cyfeillion yn America. Yr wyf yn deall hefyd fod ei eglwys barchus yn gwneyd tysteb iddo. Nis gwn sut y mae yr arian yn d'od i mewn. Herman, Treorci.—Fe drodd darlith Dr Thomas, Liverpool, allan yn llwyddiant perffaith mewn modd arianol, ac mewn deffroi yr eglwysi i fwy o weithgarweh ac yni; a pha ryfedd ? Fe gyll y ddarlith ardderchog boa ei hamcan penaf oddi eithr iddi ddeffro yr eglwysi o'u cysgadrwydd a'u difaterwch dioglyd. Y cadeirydd oedd Mr E. H. Davies, Pentre, boneddwr sydd a'i law a'i galon yn wastad yn agored i gynorthwyo lleoedd gweiniaid. Yr Achosion Seisonig.-Mae capel y Saeson yn Nhrehjerbert bron yn barod. Mae capel y Saeson yn y Ton ar lawr, a chapel newydd ardderchog yn cael ei wneyd yn ei Ie. Cynllunydd y ddau yw Mr Rees, Pentre, mab-yn-nghyfraith yr hen dad Mr Owen, Soar, Merthyr. Strike y Gelli.-Mae hon yn parhau o hyd, ac nid oes yr argoel leiaf am setlo. Ac mae hyn yn myned yn fwy anobeithiol bob dydd, am fod y bobl yn myned ymaith, neu yn cael gwaith yn y gymydogaeth. Gresyn na setlid rywsut hefyd. Cholera yn y Cwm.—Mae lie i feddwl fod ychydig o'r hyn a elwir English cholera yn y Cwm hwn, ond nid oes dim i'w ofni eto; ac mae y tywydd yn oeri, fel na. ddaw dim i'w ofni mae lie i obeithio.
[No title]
News
Cite
Share
ABERGWAUN.—Cynaliodd Ysgol Sabbothol y Tabernacl ei gwyl de flynyt'dol eleni dydd Gwener, Awst 22 an. Wedi ymgynull yn y capel, aetbpwyd yn orymdaith tua th$y farchnad, lie y cafodd pawb en gwala a'u gweddill o'r danteithion melus. Yna aed yn orymdaith tua'r cie sydd tu ol i'r capel, yr hwn a ganiatawyd yn garedig at wasanaeth yr ysgol gan Mr H. Bevan. Treuliwyd y gweddill o'r prydnawn mewn chwareuaeth a difyrweh diniwed.
YMYLON Y FFORDD. -
News
Cite
Share
hyny), yr hwn oedd yno o'i flaen, cafodd dderbyniad i Goleg Wymondley. Yno daeth i gydnabyddiaeth a chyfeillgarwch a Mr Edward Miall, yr hwn oedd yno yn fyfyr- iwr ar y pryd, a bu y ddau yn gyfeillion mynwesol dros eu hoes. Yr oedd yn Wymondley pan symudwyd y Coleg hwnw i Lundain, ac y galwyd ef yn Coward. Bu yn gweinidogaethu yn olynol yn Harleston ac yn Leamington hyd 1854, pryd y gorfod- wyd ef gan sefyllfa ei iechyd i roddi ei wein- idogaeth i fyny. Symudodd i Hitchin, lie y bu am agos i ugain mlynedd mewn cy- sylltiad a masnacb, ond yn gwasanaethu crefydd yn egn'iol. Yn 1873 rhoddodd ei holl gysylltiadau masnachol i fyny, a symudodd i Bristol, ac ymunodd ag eglwys ei hoffus gyfaill, David Thomas, yn High- bury Chapel. Bu ei ddyfodiad yno yn help i'r holl eglwysi oddiamgylch, oblegid cy- merai ddyddordeb mawr yn eu boll symud- iadau. Parhaodd ei deimladau Cymreig yn gynes trwy ei oes, a siaradai Gymraeg croew a difloesgni, er na phregethodd ond ychydig erioecf ynddi. Bu farw yn sydyn y Sabboth diweddafo glefyd y galon, yn 74 oed. Nis gallaswn oblegid hen adnabyddiaeth a'i gysyllltiadau lai na gwneyd y cyfeiriad yma ato, a gwn na byddantynjannerbyniol ganyr ychydig o ddarllenwyr y TYST oedd yn ei adnabod. LLADMERYDD.