Y Tyst a'r Dydd

MARWOLAETH A CHLADDEDIGAETH Y PARCH GRIFFITH JONES, GYNT 0 GEFNCRIBWR. Bu farw yr hybarch dad hwn dydd Mercber, Gorphenaf 25ain, yn Lawn Cottage, ger Ystradowen, yn ei 80 mlwydd oed. Symudodd yr ymadawedig i'r lie hwn o Benybont-ar-Ogwy tua tbair biynedd yn ol er mwyn bod yn fwy cyfleus i'w anwyl a'i unig ferch- Mrs Owen, Llwynon-fwrw golwg drosto, ac iddynt gael mwy o gyfeiilach y naill a'r Hall; ac wrth ystyried ei oedran a'i fethiant, bu yma yn dra chysurus, yn cael gweini arno gyda gwir olal calon,gan y goreu o forwyn- ion—Elizabeth Thomas, neu Eliza," fol yr arferai ei galw. Yr oedd ganddo olwg fawr arni fel y cyfryw. a galwodd hi ato ychydig cyn ei farw er amlygn byny iddi, a dymuno iddi yn ddiau ei fendith olaf. Ond er pob tynerwch, a gofal, a'r digonedd sydd yn nghysgod- ion Llwynon, daeth angeu yn mlaen, a gollyngodd ef yn rhydd i redeg i gysgodion y palmwydd g-wyrdd yn y wlad well. Pirn y gellir dyweyd mai ei dori i lawr a gafodd, gan mor raddol yr aeth at, a thrwy y glyn. Cafodd y farwolaeth ddymunol y sonia y Beibl am dani-" Ti a ddeui mewn benaint i'r be !d, fel y cyfyd ysgafn o yel yn ei amser "-ffrwyth yn gwisgio ymaitb gan âddfedrwydd. Felly ydoedd yntau o ran ei gorff ac o ran ei feddwl. Dy wedai y diwrnod y bu farw nad oedd ganddo ddim i'w wneyd y diwrnod bwnw-fod y cyfan wedi ei orphen cyn bynv. Dyna brofiad sydd yn fwy o werth na'r byd yn y cyfryw amgylchiad. Gwyn ein byd ninau os cawn ei feddu pan y bydd arnom ei eisieu. Y dydd Linn canlynol ydoedd yr angladd. Cyf- lawnodd y Parch Mr Jones, offeiriad parchus Ystrad- owen, wasanaeth crefyddol yn y ty cyn cychwyn. Blaenorwyd yr elorgerbyd gan weision a gweithwyr Llwynon byd Ystradowen. Yn canlyn y corff yr oedd alar-gerbyd yn cynwys y perthynasau agosaf-Mr a Mrs Daniel Owen, Y.H., a Master a Miss Owen, eu mab a'i merch-a'r hen frawd parchus Mr Griffiths, Cefncocdycymer, gyda hwynt yn cyd-deithio. Wedi cyrhaedd Pontfaen, gwelid y ffenestri yno wedi eu cwbl neu en rhanol guddio o barch i'r ymadawedig a'r tenlu ac wedi pasio Penybont-ar-Ogwy, a dyfod yn mlaen i gyffiniau Penyfai ae Abercynffig, yr oodd llawer i'w gweled yn cyniweirio tua'r angladd, ac fel yr oeddid yn nesau at Cefncribvyr yr oedd y fiyrdd yn llawnach o ddynion yn ei dysgwyl ac yn dyfod i'w chyfarfod, a phavftb yn sobr-ddwys a pharchus. Pan yn agosau at gape' Cefncribwr, lie mae claddfa y teulu, rhoddodd y Parch W. Gilbert Evans, Coity-yr hwn oedd a gofal gwasanacth arno-emyn allan i'w ganu, yr hyn a wnaethpwyd yn dra effeithiol. Yn y addoldy, yr hwn oedd yn ei wisgoedd du, darllenodd y Parch J. Roberts, Castellnedd, ranau tarawiadol o Air Duw; a phregeth- odd y Parchu R. Griffiths, Cefncocdycymer, a Dr Rees, Abertawy, ar yr un tcstyn, sef y testyn a roddwyd gan yr ymadawedig-" Ti a gedwi mewn tangncfedd heddychol yr hwn sydd a'i feddylfryd arnat ti; am ei fod yn ymddiried ynot"—Esaiah xxvi. 3; a gweddiodd y Parch J. Jones, Drefnewydd. Rhoddid yr emynau allan yn y capel gan y Parch D. Williams, gweinidog parchus y lie. Wedi darllen llythyrau o ymddiheurad oddiwrth weinidogion a lleygwyr am na allcnt fod yn bresenol, aetbpwyd allan at y bedd, a rhoddwyd y corff marwol i orwedd yn ymyl eiddo ei anwyl briod, yr hon oedd yno er's blynyddau fel yn ei ddysgwyl i gael cydhuno yn dawel hyd foreu teg yr adgyfodiad. Wrtb y bedd, darllenodd y Parch J. Bevan, Waunarlwydd, cyfran o'r Ysgrythyr; siaradodd y Parchn W. I. Morris, Pontypridd, a J. Davies. Taihirion gweddi- odd y Parch VV. Thomas, Rock, Cwrenfon a ebanwyd gyda theimiadau nodedig yr hen benill anwyl—" Bydd myrdd o ryfeddodau," &c. Ymadawodd pawb yn araf o'r fvnwent, gan gredu yn gryf iddynt fod yn angladd gwr Duw. C Heblaw y personau a enwyd, gwelsom yn bresenol y Parchn W. Davies, Bryncethin; J. Jones, Maesteg; W. C. Davies, Liantrisant; J. Davies, Sardis, Cwm- afon a E. Davies, Abercynffij. Pregethwyr—Mri Evan Morgan a W. Powell. Dichon fod yno creill na ddarfu i ni eu gweled na'u hadnabod. Teimlem yn ddrwg am nad oedd cyfleusdra i'r holl vveinidogion wneyd rhywbeth ar yr achlysur, ond er rhanu y gwaith yn fan iawn, aethai yn rhy bell i'r oil gymeryd rhan ynddo. Yr oedd arog-l esmwyth ar yr bell wasanact'i. Y gweision yn cael rhwyddineb neillduol, y gynnlleidfa yn mwynhau mewn gwenau a dagrau, a naws addoli Duw yn y lie. Yr oedd cyflawnder o ymborth wedi ei ddarparu mewn ty cyhoeddus cyfagos ar gyfer y gwein- idogion a'r dyeithriaid. Mewn gair, yr oedd pob petli wedi ei gario yn mlaen yn naljrn a'r angladd, fel nag gallasem ddymuno dim yn rhagorach. Mae clod mawr yn ddyledus i Mr a Mrs Owen-merch yr ymadawedig a'i phriod—am ei gladdu mor aurhydeddus, ac am eu hymddygiadau caredig a diymhonoar tuig at bawb. Mae Rhagluniaeth wedi talu yn dda iddynt yn barod am eu tynerwch tuag at yr ymadawedig er's blynyddau, ac yn neillduol yn ei henaint a'i les^edd mawr. Taled Duw iddynt eto yn ngoludoedd ei ras, fel y caffout hwy a'u heiddo ei gyfarfod eto ar ardaloedd gwynfyd, a chydfwynhau gorphwysfa y saint. Yr oedd y diwe Jd- ar Barch G. Jones yn ddyn o ymddangosiad tywysog- aidd a boneddigaidd. Parchusrwydd a phenderfyniad, didwylledd, a dwysder, yn argraffedig ar ei wedd. Yr oedd wedi ei freintio a chorff cadarn ac iachus, ac nid arbedodd ef mewn gweithio mewn amser ac allan o amser. Priodol y dywedai Tafalaw ei fab wrth ysgrif- enu ato yn ddiweddar o'r America, Yr ydych yn bur hen bellach, ac wedi treulio oes o lafurcaled. Niddaw henaint ei hunan, medd yr ben Air. Yr ydych wedi cael eich dydd, ac wedi ei lanw hyd yr ymylon o lafur gonest, ac yn awr yn yr hwyr, nid oes dim ond gor- phwys ac ymfoddloni." Buasai ychydig o banes ei deithiau pregethwrol yn bur ddyddorol, a braidd yn frawychus i bregethwyr oes yr agergerbydau. Yr oedd yn bregethwr bywiog ac efengylaidd, ac o ysbryd cynes a thanllyd. Arwein- iodd fywyd o fachedd diargyhoedd. Gadawodd arogl byfryd ar ei ol yn mhob man lie y bu. Cafodd oes faith i wasanaethu crefydd. Gwelodd lwyddiant mawr ar ei weinidogaeth, a bu farw, fel Moses, yn ngolwg y wlad. Yr oedd yr ysgrifenydd wedi arfer cryn lawer ag ef yn mlynyddoedd diweddaf ei oes. Bu yn preg- ethu iddo yn ei dy, ac yn gweinyddu y Swper Sancttidd iddo droion. Chwith ganddo feddwl na chaiff ei gy- feillach na'i weled mwy yn hyn o fyd. Cawsom y byr- banes canlynol am dano gan ei hen gyfaill mynwesol, Mr Griffiths, Cefncoedycymer. Dau frawd hoff o'u gilydd oeddent hwy, a braidd yn gyfoed mewn ystyr naturiol, crefyddol, pregethwrol, a giveinidogaethol, a'r naill a'r llall wedi bod yn gweinidogaethu yn hir ar bob un ei Gefn-Cefncribwr a Cefncoed\ cymer. Ond wele yr hanes Ganwyd Mr Jones yn yr Ynysgau, Mehefin 17eg, 1804 enwau ei rieni oedd Evan nc Elizabeth Jones. Cafodd ei dderbyn yn aelod cyflawn o eglwys Crist yn Soar, Merthyr, yn 12 mlwydd oed, gan y Parch S. Evans. Dechreuodd bregethu yn Hydref, 1841. Urddwyd ef i gyflawn waith y weini- dogaeth yn Victoria, Mynwy, yn y flwyddyn 1842. Yn fuan wedi myned yno fe safodd y gwaith, ac ymwas- garodd y bobl, gan ei adael ef mewn penbleth a gofid. Cauwyd y capel i fyny yn y flwyddyn 1843, ac arno £ 900 o ddyled. Effeithiodd hyny yn ddwys ar ei fedd- wl. Cyn diwedd y flwyddyn bono, cafodd alwad o Sar- dis, Pontypridd, a sefydlwyd ef yno yn mis Hydref yn yr un flwyddyn. Yn y flwyddyn 1850, cafodd alwad o Siloam, Cefncribwr, a sefydlwyd ef yno yn misMawrth y flwyddyn hono. Wedi llafurio yno ac yn y cylch yn ddiwyd a llwyddianus, ac yn mynwes pobl ei ofal a'r ardal am 20 mlynedd, rhoddodd ofal yr eglwysi i fyny oherwydd methiant corfforol yn y flwyddyn 1876, a bu am yn agos i 7 mlynedd yn araf rodio ar hyd rhosydd Moab, a chroesodd yr afon Gorphenaf 25ain, 1883, a'i ben yn uwch na'r d6n i wlad yr etifeddiaeth." Dim ond dau o blant sydd ar ei ol. Mae y mab yr hwn sydd yn bur adnabyddus wrth yr enw "Tafalaw yn weinidog yn Kansas, America, ac ystyrir ef yn ddyn tra thalentog. Mae y ferch, Mrs Owen, yn preswylio mewn palasdy prydferth o'r enw Llwynon, neu yn fwy cyffredin yn awr Ash Hall, ger Pontfaen, Morganwg. Mae hithau o deithi meddyliol rhagorol, ac yn cael ei pharchu yn fawr yn y cylch pwysig ag y mae yn troi ynddo. Bydded fod Duw eu tad yn Dduw iddynt hwy, ac i'w plant o genedlaeth i genedlaeth. Wrth sychu ein hysgrifell, nis gallwn wneyd dim yn well na diweddi yn ngeiriau y Salmydd am y dyn da Ystyr y per- ffaith ac edrych ar yr uniawn, canys diwedd y g"\vr hwnw fydd tangnefedd." Coity. W. GILBERT EVANS.

CARMEL, LLANSADWRN. At y Parcli. D. M. Evans. BARCH SYR,-Gwelais hanes Cyfarfod Ail-agoriadol y capel uchod yn ngholofnau y TYST A'R DYDD, ynyr hwu y croniclir enwau rhai o'r tanysgrifwyr y tuallan i'r eglwys, ond nid yr oil. Clywais fod yna awr.'ais ardderchog wedi ei roddi gan un heb fod yn perthyn i Eglwys Carmel; ac os oedd rhoddion Syr J. Drurr.- mond, a Mr D. L. Price-y blaenaf yn .£2, a'r olaf yn £ 1—yn werth eu cofnodi, beth am yr awrlais, yr hwn oedd yn werth mwy na'r ddwy rodd hyn yn nghyd. Byddai gair o eglurhad gnleu ar hyn yn ngholofnau y TYST oddiwrtbych yn wir dderbyniol gan DERBYNYDD. O.Y.—Y rheswm na anfonais cyn hyn, oedd fy mod oddicartref, ac heb gael cyfle i weled y TYST nes dychwelyd.—D.

$45- Ni bu crioed unrhyw Dyes tculuol mor boblog- siidd a'r Diamond Dyes. Mae it yn ddiball. Mae'r Du yn tra rhagori ar logwood. Y lliwiau ereill ydyiut yn -ddysgleiriol.

nid ydych yn aelod o Eglwys Crist o gwbl, ond yn unig o Gymdeithas Gynnulleidfaol, i'r hon y'ch derbyniwyd gan Mr JOHN ROBERTS, yn ol ei addefiad ef, Chwefror 10, 1868. Cyn y gallaf roddi eich enw ar restr yr ymgeiswyr i'r Coleg, bydd yn ofynol cael tyst-ysgrif eich bedydd oddiwrth offeiriad y plwyf, yn ol fel y darperir gan y Llyfr Gweddi Cyffredin, mewn achosion o'r fath." Cyffrodd y Parch Mr REES, Ficer Conwy, o dan aden yr hwn a dygwyd y gwr ieuanc i fyny, a'r hwn a'i cymeradwyodd i'r Coleg, ac ysgrifenodd at Mr BOUCHEK, i wrthdystio yn erbyn ei drahausder, ac i'w adgofio fod hyd yn nod bedydd gan leygwr wedi ei gydnabod yn safadwy. Ysgrifenodd Llyw- ydd y Coleg yn ol, ei fod yn glynu wrth ei benderfyniad, ac nad oedd gweinidogion Ymneillduol yn lleygwyr Eglwysig, ac ychwanegodd, "Nid yw yr amrywiol Gymdeithasau Ymneillduol yr Eglwysi ond clybiau. Nid oes gan weinidogion Ymneillduol awdurdod i weinyddu yr ordin- hadau, ond sydd yn codi o'u hymon- iad hwy eu hunain i urddas offeiriadol, fel yn amgylchiad CORA, DATHAN, ac ABIRAM." Mewn gobebiaeth, dywedai," Nid yw gwein- idogion Ymneillduol yn ddim ond tapiau gas neu ddwfr, a'r cysylltiad rhyngddynt a'r brif bibell wedi ei dori. Nis gall fod mwy o werth yn eu gweinyddiadau hwy nag sydd mewn gras heb fwyd, mewn plisgyn heb y cnewyllyn, neu gyllell heb y llafn." Yr oedd chwerthiniad trwy y Ty pan ddarllenai Mr RICHARD y dyfyniadau, ac ni chynygiodd neb ei amddiffyn, ac yr oedd rhai Eglwyswyr a Cheidwadwyr yn con- demnio ei ymddygiad yn y modd cryfaf; ac eto dyma Brif Athraw Coleg Norm'alaidd Caernarfon, sydd wedi ei godi mewn rhan ar draul y wlad, ac yn derbyn £2,000 yn flyn- yddol o drysorfa y Llywodraeth, a phleid- leisiwyd hwy eleni eto er y dynoethiad a wnaed. Nid oedd Mr RICHARD yn dysgwyl y gallasai atal y bleidlais, ond yr oedd am godi y peth i sylw; a dylasai nifer o'r Aelodau Cymreig ddal ei freichiau i fyny, ond ni ddywedodd yr un .ohonynt air. Gadawyd ef i yrnladd y frwydr ei bun. Ni ddylasai hyn fod, ac nid oes esgus i'w roddi dros eu dystawrwydd. Ni ddylid gadael i un cyfle i fyned heibio heb ddynoethi culni a gormes Eglwysig; ac y mae Mr RICHARD yn haeddu diolchgarwch yr holl genedl am yr hyn a wnaeth. Gyda'r holl gynhwrf a wneir am addysg uwchraddol, a'r Colegau a sefydlir, rhaid edrych yn ddyfal na syrthio yr awdurdod, trwy esgeulustra a meddalwch Ymneillduwyr, i ddwylaw Eglwyswyr. Nid ydym heb ofni hyny gyda'r Colegau a sefydl- ir yn y De a'r Gogledd. Ni ddylid cymeryd dynion wrth eu gwenau a'u geiriau teg, ond rhaid eu barnu wrth eu hanes. Ofnwn fod dynion yn nghynghorau ein sefydliadau ydynt mor llawn o drahausder eglwysig ag ydyw Athraw Coleg Caernarfon, ac yn chwerthin yn eu llewys am yr hyn a wna ond fod eu cyfrwysedd yn eu dysgu mai nid dyna y ffordd oreu iddynt i gyrhaedd eu hamcanion. Darparant rwyd i'n traed, ac eto ceisiant ei chadw o'r golwg, nes ein cael yn sier ynddi ond y mae Mr BOUCHER wedi dangos ei bun yn ei wir gymeriad, ac nid oes perygl i neb ei gamgymeryd. Pa ryfedd fod sefydliad sydd o dan nawdd y fath un wedi myned yn fethiant hollol ? Ac eto dyma y sefydliad sydd yn ddl-byn £2,000 yn flynyddol o arian y cyhoedd, o dan y broffes o ddarparu athrawon cymhwys i'r genedl. Nis gall y fath sefyllfa ar bethau barhau yn hir, ac fel y dywedai Mr RICHARD, y mae yr ystorm eisoes yn ymgasglu, yr hon gan ei nerth a ysguba ymaith sefydliadau pwdr o'r fath.