Yr Herald Cymraeg

CYFLWR IWERDDON Bradlofruddion yn Brysur Mae r ymgais a wnaej i ifrad-Iofrudddo Arglwydd French (Arglwydd Raglaw Iwer- ddon) ddydd Gwener, pan yn i'.vr bres- wyl swyddogol yn, Phoenix Park, yn dwym i gof yr hyn a gymerodd leyn T Pare Wnnw yn 1882, pan y llofruddiwyd Arglwydd Fre- derick Cavendish a Mr. Burke Cardded yr i oedd y ddau foneddwr hynny pan yr ymosod- wyd arnynt gan frad-lofruddion. Ond elai Arglwydd French mewn oarbyd modur eyf- lym, ac onibai am hynny diau y buasai ei dynged yntau yn gyffeiyb i eiddo Arglwydd Frederick Cavendish a Mr. Burke. CJyflawMwyd troseddau ysojeler yn Iwer- don yn ystod Y misoedd diweddaf, a dhyir- haeddasaat eu hucUafbwynt yn yr ymosodiad diweddaf hwn ar Arglwydd French. Llofruddiiwyd beddweision, milwyir, a phobl giyft-edin, y rhai, am ryw reswm neu gilydd, a ddygasant arnynt ou hunain gon- demniad y penboethiaid llofiruddiog. A chyf- lawnwyd y weitiliredoedd amfad Ihynmy gan lwfriaid ya ymguddio tu ol i'r gwrych, ac ni lwyddwyd i ddal yr un ohonynt. Y mae pawb fel pa n byw mewn ofn yn Iwerddon, o leiaf ym Ne Iwerddon, ao ni fedddiant ddywedyd dim am y maill na'r llall wirtih yr awdurdodau. Ni Ifyddai bywyd neb a wnai hynny ym ddiogal. A hyn sy'n rhyfedd, ni chlywir fod arwein- wyr y bobl yn condemnio'r anfadwaith a gyf- lawnir ym barhaufi. Gofynnwyd i De Valera, arweinydd y Sinn Ffeniaid, yr hwn sydd ar hyn o bryd yn yr Amerca,- both- oedd ei fara ef am yr ymosodiad ar Arglwydd French; gwrthododd ei gondemnio, ond credai mai a-d- daliad oedd am rywbeth a wnaeftih y Lly- wodraeth Brydeinig. Y mae gan yr offeir- iaid Pabyddol lawer o ddylanwad yn Ne Iwerddon, ond, ar waibam i ryw ddau neu dri ohonynt, ni chlywaom eu bod wedi codi eu llais yn erbyn y llofruddiaefthau y cyfeiriwyd atynt. Yn wyneb hyn nid yw'n rhyfedd < gwbl fod y lofruddion yn gallu dianc. Y mae'r oil o Wlad y Gwyddel dan yr un Lywo&raetth, ond ni dhlywir am ysgelerderau ond yn y rhan ddeheuol ohoni. Yn y whan honno y Pabyddion sydd yn y mwyafrif, tra yn y Oogledd y Protestajiiajd yw'r lluoeocaf. Ac efallai fod y ffaith hon yn esboniad ar y gwahaniaefch rhwng cyflwrr y De a dhyflwr y Gogledd. Nid gofyn am diuman-lywadmeth y mae ir Sinn Ffeniaid, ond am yagawiad-caei bod air waihan i Loegr yn gyfangwbl—a. chre- dant y gallant gynaedd eu hamcan drwy gyflawni aniadwaith! Ond ni ddychrynir y Llywodraeta. Fe wnant yr fhyn sy'n bosibl i ddiogelu bywyd ac eiddo. Anaaxihiaeth sydd mewn bri yn Iwerddon air hyn o Ibryd, ac, fel y sylwodd Mr. Lloyd George, ym Man- oeinion y dydid o'r blaen pan yn son am y wlad honno, "Nid oes waeth elyn i iryddid dyn nag anairchiaeth." Heddyw (dydd Llun) yn Nhy'r OyfEredin, bydd i'r Prif Weinidog roddi amlinelliad o Qvnllun y Llywodraeth ise-tlo cwestiwn Iwerddrun. Ofnwn na fydd i ddim a wneir X vV Jr'X*

Y LLAWR DYRNU .e. Araith U.G. ym Manceinion Y mae araitih. benigamp Mr. Lloyd George yn y Clwb Rhyddfrydol yn Manceinion ar y 6ed. cyfisol wedi ei chyfieithu i'r Gymraeg gan Mr. Beriah Evans, Caemairfon, a gellir cael y llyfryn, yn cyrmrwys 16 o dudalennau, yn nhad ac am ddim ond anfon at yr argraff- ydd (Mr. W. Gwenlyn Evans, Caernarfon) neu at y cyfieithydd. Ymddanghosodd pum' col- ofn o'm araith yn y "Manchester Guardian," ac y mae Mr. Evans wedi eu cyfieithu air am air. Yn yr araith hon y mae Mr. Lloyd George yn amddiffyn y Llywodraeth Genedl- aethol (Coalition) ac yn son am y gwaith mawr a wnaed gan-ddi yn ystod y flwyddyn hon. Fe ga areithiau Mr. Asquith gryn dipyn o le mewn rhai papa-rau Gymraeg, ond yn He cael llai fe ddylai areithiau Mr. Lloyd George gael mwy o 1 a hynny am y rheswm syml iod y d'iweddaf .yn Brif Weinidog Pry- dain FaW\I1 tra nid yw'r Hall ond aarweinydd adran fedhan o'r Blaid Ryddfrydol. Yr hyn sy':n bwysig heddyw yw nidbeth a ddywed Mr. Asquith ond betih a ddywed Mr. Lloyd George. Ac am y inhieswm hwnnw yr ydym yn croeshawu'ir Ilyfryn y cyfeiriwyd ato yn cynnwys araith fawr y Prif Weinidog ym Manceinion. Dylai pob Cymro a gymer ddi- d dor deb ym mhynciau'r dydd ei darllen. Newydd Da i'r Hen Y mae'r Llywodraeth wedi penderfynu ych- waneg,u 2s 6c at. flwydd-dal yr Ihen, gan ei wneoyd o hyn allan yn 10s. yn lie 7s 6c. Dylsid fod wedi gwineyd hyn beth amser yn ol, ond,, fel y byddis yn arfer a dywedyd, "Gwell hwyr na hiwyiraah." Wrth wneyd yr ych- wanegiad yn hysbys yn Nhy'r Cyffredm dy- wedodd Mr Boriax Law y golygai'r codiad yn y swm gynnydd yn y tireuliau o lo,ooiD,Ooop yn y flwyddyn. Ond 'beth yw ihyn o'i gym- haru a r swm anferth a wariwyd gennym, yn flynyddiol air y rhyfel. Y pryd hynny yr oeddym yn gwario oddeutu 42,000,»:Qp mewn wythnos! Ac nid oedd neb yn meddwl am yr then a'r methedig y pryd hynny. Ond y mae rhywun wedi rhoi tipyn o sylw iddynC o'r diwedd, ac er mai ydhydig yw awm yr ychwanegiad yn y pensiwn y mae':n well na dim. Y mae'n anodd deall sut y medr neb fyw y dyddiau hyn, pan y mae popeth mor ddrud, air 10s. yr »vythnos Bydd yn dda gan y rhai a dderbyniant y pensiwn, er mor fychan yw, ddeall fud Canghellor y Tryisorlys wedi gwneyd trefniadau i dalu'r awm sydd yn ddyledus iddynt eir y 27ain. cyfisol heddyw (ddydd Llun) neu ddydd Ma wrth. Tref Ddic-Sion-Bafy ddol .Diau fod pob Oymro wedi clywed rywbryd rywdro am Wrecsam. Tref ydyw yng Nghymru, yn sir Ddinbych, Hieb fod ymhell o piv Gaer". Ond y mae''ll' amlwg ifod ei hagosrwiydd at :wlad y iSais wedi gwneyd i'r Cymry-os Cymry ihefyd—-sy'n byw ynddi ymdebygu i'r Saeson ym mhopeth. Ni fedd- ant ddigon o gariad at yr iaith Gymraeg i'w harddel, yn wir y maent mor ddiasgwrncefn, lawer ohonynt, fel ag i ddiystyru'r iheniaith. Y dydd o'r blaen bu Pwyllgor Addysg Gwrec- siam yn traifod- y cwestiwn o ddysgu'r Gym- raeg yn ysgolion elfennol y dref, ond pender- I fynoddi bteidio gwneyd hynny Dadl tun aoelod (Cynghorydd Rowland, cyn-Faer) oedd ) mai tAref ar y ffin yw Gwrecsam, ac mai Saes- neg yw iaith y trigolion ers 30C mlynnedd. Bu yng Ngwrecsam gystal Cymry ag yn un- man yng Nghymru, ond mae'n ymddangos mai Sais-Gymry sy'n llanw eu lie heddyw. Dir- mygedig i'r eithaf yw'r Cymry hynny a wad- ant eu hiaith, ac y mae'r hyn a wnaetih Pwyll- goir Addlysg Gwrecsam wedi eu gwneyd felly yng ngolwg pob Cymro gwerth yir enw. wm truenus o sal oedd gany Cynghorydd Rowland dros anwybyddu'r Gymraeg. A glywodd ef erioed am y Wladfa Gyinreig ym Mhatagonia bell? Yno y mae'r Cymry, er o dan lywodraeth y Sbaeniaid, yn siarad Cym- raeg ac yn cynnal oapeli Cymraeg. Hefyd, y mae ganddynt bapur Gymraeg wythnosol. Nid oes ond papurau Saesneg yng Ngwrec- sam, tref yng Nghymru, ond wedi gwadu iaith y wlad. Y mae'n ddirgelwoh sut y bu i'r Eisteddfod Genedlaetbol gael ei chynnal erioed mewn tref mor wrthGymreig: Yn y oyfa.rfod y cyfeiriwyd ato eisoes dywedodd Mr. John Mason (ysgolfektr) fod cwrs addysg (curriculum) yr yagolion yn rhy fawr eisoes, ac fod y syniad o ydbwanegu'r Gym- raeg yn chweeth-in-Hyd. Os mai Sais yw'r gwr hwn haerllugrwydd ar ei ran oedd dywedyd y fath 142th? 0 Ad ydhwiaJiegwni na fuasai'n meiddio gwneyd eylw o'r fath ond mewn tref o Ddic-Sion-Datyddion. Ond yr hyn a wna'r pethyn wrthun yw fod Gwrecsam yn son am anfon diirprwyaetih at y Prif Weinidog i geisio ganddo benderfynu lar y dref honno ifel prif dref Cymru ac fel lie i gynnal Senedd Oymru Druan ohonom os y daw 1 hynny. Bydd Cymru a Ohymraeg wedi darfod am danynt, a Nc-Sioii-Dafydclion y trefi ac eiddilod ereill yn oyh-wfanu baner bradwriar: n Cynixu ge yn bloeddio, "Long live the Hinglish Lan- gwidge!"

AR DRAWS GWLAD (Pob gohebiaeth i'r golofn hon i'w hanfon i "Clerwr," Swyddfa'r Herald Cymraeg.") Caernarfon.) IPIan oeddwn i yn hogun, &0 nid oes fawr er hynny, "Y Bore Olai" o waith Huw Der- Sel oedd y darn adrodd mwyaf poblogaidd. Ac 06 gwyddoch chwi rywbeth A daJ i son amdiano am y darn hwnnw, fe wyddoch mor aydyn y try o'r tawel i'r cyiffrous, ac o'r cyn- efin i'r alaethua! Ond fe ddaeth tro ax fyd er hynny, a Ewnnw'n dro go fawr hefyd. Ac un prawf o'r tro" yw'r ffaith na. ddaw Di- wedd y Byd yn y dull hen ffasiwn mwy! Ac os cywir yr hyn a glywais bob dydd er's talm Ibellaoh, ni ddaw hyn bach o lith byth o'r waslg, canys fe fydd y 17eg o'r mis hwn, neu yn rhywle o gwmpas hynny, yn ddiwedd ein byd m beb ddim lol amdani hi! Rhyw Berydd o'r Merica sy'n dywedyd y pethau hyn, pwy bynnag sydd yn ei goelio. Gwell ymlbaratoi, sut bynnag, rhag ofn y daw'r gair yn ffaith cofiwch mai o gwmpas y 17eg" a ddywed y dyn, ac y mae hynny'c. IN llawoJr iawn" yn yr oes fwhwmanllyd hon. 9 • 10lywed bod hen ferch iifianc, nen wiaig weddw felly, yn craffu'n arw o" ben Mynytho Uyn i gyfeiriad y ser bdb nos rwan, ac mai wedi dal ar y gair am wrthdaiiawiad y plan- edau, eef y peth a ddaw a diwedj y byd am ben y sawl a fo byw ar y 17eg a nodwyd, yw'tr achoe o hynny. Yn rhyfedd arw, oaai "oariad newydd" yw popeth ambell an, di- wedd y byd neu beidio. Wrth gwrs, mae'n rhaid i'r csariad newydd fel yr ben gariad tfeddu digon o bree neu gwae ef! Un yn ei deall hi yn bur dda oedd y sawl a ddisgrif- iodd y Neifoedd fel dines a'i heolydd o aur pur! Bawl un ohonom a g.a;1df 'fynd i honrlo "o gwiampas y 17eg" aew, tybed? Oawn weld, os byddwn byw ac iach J I tParch. J. H. Williams, chwi wyddoph, yw enw gweinidog y Talbernacl, Porthmadog. Gwyddoch hefyd, 'does ddim dwywaith,mai'r dref agosaf at Borthmadog yw Tremadog, ac nad oes onid hwfb, cam a naid rhyngddynt. Ond a wyddoch chwi i eglwys Peniel, Tre- madog, roddi galwad unfrydol i'r "Parch. J. H. Williams, Mynydd lea?" Mae rhywbeth mewn enw, welwch chi! Gobeithio y bydd y rtaill gystal pregethwr a'r llall, a'r newydd mor gymeradwy a'r hen yn y wlad. • Fel hyn y canodd Sam Gruffydd, Llan- geithio, i'r Cerdyn Bwyd:— Hunllef yn llwm o enllyn—i'n colled, Yn cellwair a newyn, A sarhad ar deimlad dyn Ydyw cardod y Oerdyn. • 'Bu'r diweddar Barch. R. J. Roooe, yn < weinidog yng Nglan y Llyn a Holt, ger J m Gwrecsam, am ddeug&in mlynedd, a oheir meini coflFa iddo ar furiau'r oapeli hynny erbyn hyn. Both a ddywed y gweinidog Wesle ar hyn o bwno? "A hwy a eyrthiae- ant ar wddf Paul, ac a'i cueanasant ef"—ai dyna. a ddywed ef? • Gwelais yn fy nydd rei miloedd o lowyr, a lbu'm Jawen wrthynt. Bechgyn hoff a diddan y oefais hwy bob amaser, a pharod iawn eu cymwynas. Sut, ynte, y mae glowyr y De mor barod i atreicio e, pheri cynhyrfiadau trymion? Ie, is-at? Yn ol gair a gefais hedd- yw-y mae conff mawr y glowyr yn erbyn yr holl helarin hyn, ac ar eu cynrychiolwyr y mae'r bai am odid bob streic. A dyma'r pam Etholir i gynrychioli yn y cynhad- leddau rai o'r bofol y sydd yn selog i fynd i'r oyfryw." Ac y mae'r gwyr hynny bron bofb amser yn perthyn i'r doebarth eitbafol a gwyllt. Ai gwir hyn? Drwy drugaredd, ni iarnwyd yn ddoeth 1 fynd ar streic yn helynt yr incwm, er i fwyafrif fynd o blaid y trychineb Mwyafrif bychan ydoedd. Yn eiicr, dylai'r glowr dewr gael llaw Ian a phwyllus i'w arwain y mae ein tan yn ddigon prin eisys. • "Y Tofod" yw testun darlith Mr. W. O. Jones, Aber; ar Y mynyddoedd a'T Bryn- iau" y traetha Mr. W. Gilbert Williams, iRhos Tryfan; ac ar bwnc y tir yr ysgrifen- na'r cyn-A.S., Mr. iellis W. Davies. Hynny yw, yr ym yng nghanol mwy na. mwy o am- rywiaeth. Pa bryd y cawn ni Ramadeg Ne- wydd Syr J. Morris Jones a llyfr Mr. David Thomas, Tal y Sarn, ar Y Cynghanedd- ion," a llyfr neu ddau o erthygliau Meuryn yntau? Credwch chwi fi neu ibeidio, mae ar y wlad hiraeth mawr am lyfrau newydd da. Ac mor felys a fuasai llyfrau felly ar y gwyl- iau hyn Yr ym wedi blino ar yr hen stoc, fel y mae hi. m Oafodd Oorwen dristwoh mawr ym marw Dilys YBanc," sef Miss Dilys Jones, a oedd yn y bane yng Nghorwen ers tua dwy flyn- edd belljich. A gair da lawn y sydd gan bawlb am Ddilys y Banc. Tlws yw ei ohoffa, ac esmwyth a fo'i hun. • w Dyna'r Parch. Ellis Jones, Ebenezer, Ban- gor, wedi dychwel o iFfrainc, a'i hen ffrynd- iau bobagun. yn ei groesawu ef a'i deulu. Caplan oedd Air. Jones ar faes y gad. A geir peth o'i ibrofiad yn y swydd mewn araith. neu arall, tybed? Pan ofynnais beth tebyg i hynyna i filwr dro yn ol, ei ateb oedd: "(Mi welais bethau ofnadwy ond ipethau i'w bwrw yn angof oeddynt i" Ac yr oedd y fflam a lewyrchai lygaid "!Ned" ar y foment yn profi ei lod o ddiirif. • P i "Ltefydd Lloyd George," meddir, oedd y ffurf a roes y Prif Weinidog ar ei enw wrth arwyddo'r Oytunfeib ijeddweh. Na. lesmeir- ied unrhyw Ddic Sion De.fydd yn y wiad. Begio'-ch pardwn, unrhyw Richiard John David a ddylswn ddywedyd! • Yr wyf yn dooll i un ar ddeg o gynrych- iolwyr fynd o Brydiain i Frueseb y dydd o'r blaen, aTn cydwiadwr, -Viajor David Davies, yn un ohonynt. Rhyw gynh-adlecld ynglyn a hyrwyddO Cyngrair y cSnhedloedd oedd ym [Mrussels. • » » Trefnodd y diweddar Mr. Thomas Roberta, cyfreithiwr, Porthmadog, ar fod i 200p. o'i eiddo fynd i Eglwys y Garth y drellan honno, a 60p. at y Olwb Golff. « MALLL'R WAEN—Dywedir yn awr fod gan y Morlys prydeanig lythyr swyddogol o eiddo'r Morlys ^Ahnaenaidd parthefd suddiad y Llynges Alma?naidd a rydd hdb bawl inni i ddywedyd mai yn ol gorchymyn yr Almaen, ac nid o frad neb ar y llon/gau, y suddwyd hi. Chwi gofiweh i'r iMorlys.Almaenaidd Øll- Ifon gair i'r wasg beth bynnag am ei yrru i Ben Llyngheswyr y Cynghreiriaid, i ddywed- yd nad oedd a fynno ef ddim a'r suddiad A dyma lythyr wedi ei ddarganfod yn un o'r Uongau suddedig yn profi peth aran Nia, ni A dyma lythyr wedi ei ddarganfod yn un o'r Uongau suddedig yn profi peth arall! Nia, ni fynnwn i er dim roi dim ooel ar Ibreswylydd y iFforest Ddu. A gwae'r gwledydd a. eegeu- luso wylio ei holl flyrdd ef gyda llygad fflam. Dfrwg gennyf am hyn, ond be 'newoh chi gyda'i aiort o? • ♦ T,REBOR.-Bydd rheolaeth iechyd plant yr ysgol bob dydd dan ofal y Bwrdd Iechyd o hyn allan, ac nid dan ofal y Bwrdd Addysg. Daw Hawer peth newydd i'r wlad toe iawn, o'r cyfeiriad hwn yn enwedig. DOLEF DEULY!N.—Gwnaeth Mr Richard Owen, Eryri House, Tal y Saa-n, weithred ar- dderchog wrth anrhegu ieuengtid y fro a thy eang gerllaw Gorsa,f y Rheilffordd, Nantlle, a bendith arno. Wrth gwm, fe ellir cam- arfer hyd yn oed rhodd fel yna a'i 'difetha. Y tebyg yw y gofala rhywrai craff am hyn o beth, ac y try'r fendith gyntaf yn fil myrdd ar hyd a lied y wlad ar fyr. • # • Yr wyf yn dymuno Nadolig De. i bawb.

AT EIN GOHEBWYR YN EDN" NiESAJF—"Cornel J T. W. Ym- holiad ar Eos Jal," "Gair at yr Ystyriol," "Oludlo Oerrifg," Stori "Y Gath Ddu," etc.

BONTNEWtDD IPPJMAS.Dydd Llun, Rhagfyr 16, un- wyd mewn priodas Mr. Walter E. Yates, ail fob y diweddar Mr. J. Yates a Mrs. Yates, Vine HouSe, West Wicfeham, Kent, a Nurse M. E. Michael, Heath Hospital, Bexley, Kent, merch Mr. a Mrs. Michael, Bontnew- ydd,

BETHESDA .r"'Onr. u x AiS YR HOLLOW AY.— Nos Xau, yn ystefell Oapel Bethes'da, tTefnwyd j s wiper i oddeutu dau gant o aelodau y gym- ] deithas uchod. Yr oedd Seindorf Arian i' Bethesda yn gwasanaethu yno, a ohwareuas- | ddarnau yn y pentref am y waith ^yntaf fer's pum' mlynedd. Ger masnachdy Mr." M. I P. Owen, cynhygiodd y Parch. James Jones, j Salem, yn oael ei gefnogi gan Mr. John Ro- Iberts, Llys Llewelyn, bieddiais o ddiolohgar- wch i aelodau y seindorf am ei gwasanaeth, ac yn diolch hefyd am yr amdditfyniad a fu droo y bechgyn yn yatod y rhyfel. LLENYDiDOlL.— Nos Fercher cynhaliwyd Cjymdeithas Lenyddol Undebol y Gerlan, dan lywyddiaeth Gwilym Llafar. JDiarllenwyd papurau da gan Sallie Edwards, Man- chester House, ar "Wyliau Haf," Mr. Glynne Roberts, Pant, ar "Y Llythyrdy a'i waith," a chan Mr. Alun Williams, Well- street, ar iBeiblau cyffredin gwerth sylwi arnynt." CYUfGERiDD PLAiNT—JNoe Fercher, yng Nighaipel Bethania, cynhaliodd plant y Band of Hope eu cyfiorfod blynydldol. Llywydd- wyd gan Mr. T. J. Roberts, Ooleg Bala, (Bangor, ar arweinydd Mr. D. Pernant Evans, iGbrdon-terrace. Oyfeiliwyd gan Mr. R. D. Pritchard, Penyfbryn. Yr oedd y rhaglen fel y canlyn: Adroddiadlau, Alwen Eivans, Iorwerth Evans, Hughie A. Jones, Peggie Ward, Glyn Owen, Nellie Jones, iReigigie Ward, Gwynsul Edwnards, Oeridwen Thomas, Jennie Evans, Bobbie Jones, Dick WRlBh) Richard Jones, Maggie Thomas, Hugh Owen, Gwyneth Roberta, Dilys Jones, Freddie Ward, a Bertie Roberts. Dadleuon gian Miss M. C. Rolberts, Miss Nellie Hughes, Mim Alwen Evans, a Miss Annie Thomas, Miss Nellie Jones a Miss M. Thomas. Datpnwyd gan gor y plant, dan arweiniad Mr. W. R. Roberts, Mostyn-terrace, a chan gor meilbion yr eglwys, iRhyfelgyTch Gwyr Harleah" a "Lovely Wales," dian arweiniad Mr. D. Pernant 'Evans. Cynorfchwyid y plant gW1 y rhai canlynol: Unawdau, Miss Eilsie De* vies, Victoria Place; Mr. William Owens, Ooleg Bala-Bangor; Miss Olwen Evans, Gor- dion-terrace; .Mr. Elwyn Roberts a Mr. W. B. Roberts, Mostyn-terraoe; deujawdau, "'Flow Gently, Deva," Mri. Elwyn Roberts a William Owen; We-tchmen, what of the INight?" Mri. William Owen a W. R. Ro- Iberts; Arwyr Cymru Fu," Mri. Tom Ro- ,bert,s a W. R. Rofberte. Yr oedd y oyfarfod yn un o'r rhai mwyaf diddorol fu yn yr ardal ers 11awer o amser, ac yr oedd yn amlwg fod llafur mawr wedi ei gymeryd i ddysgu'r plant yn ystod yr wythnosau diweddaf. Swyddogion y Band of Hope ydynt: Lly w- ydd, Mr. W. R. Roberts, Mostyn-terrace; ysgrifemyddes, Miss Nellie Hughes, Tanlan; trysoryddea, Miss M. C. Roberts, Victoria Place, iddynt hwy yn bennaf y bu'r llafur o addysigu'r plant a. haedctont ganmoliaeth am eu gwaith da. CiNOU'R DINIE9IG.—INos Wener cyn y diweddaf oyiiarfu'i Cyngor, dan lywyddiaeth Mr. Jeremiah Thomas, ac yr oedd yr oil o'r aelodau yn bresennol. Un o'r terion cyn- baf ydoedd ynghylch pris y llefrith. Goiyn- nodd Mr. Pernant Evans a yw'x pris yn uwch ym Methesda naig mewn ardaloedd eraill, a dywedodd y Cadderydd fod pris y llefrith yn uwoh yn yr ardal na'r un ardal gyffeiyb yn y rhanlbarth. Cynhygiodd Mr. E. R. Jones fod galw sylw Pwyllgor Bwyd at y imater a phasiwyd yn un frydol. —Darllenwyd oais oddiwrth y Parch. R. J. Parry, ar ran ymddiriedolwyr Qapel Siloam, yn gofyn am well goleuni yn ymyl y rhan honno o Beny- bryn, am fod y lie yn beryglus ar nosweith- lau tywyll. Gohiriwyd er i aelodau Pwyll- gor y Nwy ymweled a'r lie ar noson dywell. Credai Dr. Pritchard pe byddai cyiflwr jflamp sy'n ymyl Tla'bernacle-terrace yn foddhaol, y gwnai ihonno y diffyg i fyny. Sylwodd y Oadeirycid eu bod wedi llosigi mwy o ddeg tunnell 0 lo yn y gasworka y mis diweddaf o'i gyieilbyiiu a'r un mis y flwyddyn ddi- weddsit. Gofynnodd Dr. Pritchard pa. res- wm ellid, roddi am hynny am fod pris y glo mor uohel yn awr. Crediai Mi". Evan Evans mai ansawdd y glo oedd i raddau helaoth yn gyfTirol am hynny. Plasiwyd i roddi bob cynorthwy i Mr. John Humphreys, Braich- iiieLyn, qynfilwr, i gael trwydded i werthu iglo.-Darllenwyd llytJhyr oddiwrth Ysgfifen- nydd Ulndeb y Gweithwyr yn gofyn iddynt ystyried cais fpellach am ychwanegiad yng righyflogau'r gweithwyr. Cynhygiodd Mr E. Ri. Jones, yn oael ei gefnogi gian Mr. Evan Evans, fod gweithwyr y ffyrdd i gael yr un oyflog a gweithwyr y Cyngor Sir, y codiad i ddieohreu Rhagfyr 15fed. Pasiwyd yn unfrydo,i.-Sylwodd y Cadeirydd y bydd cyflog pob gweithiwr eydd ar y ffordd yn awr yn 2p. 2s yr wythnos yn ddigoll ac wyth- nos o wyliau. Pasiwyd i roddi cyffelyib i'r gweithwyr yn y g-works.-Daeth mater diwfr organ Oapel Jerusalem geiibron, a phas- iwyd i roddi dwfr i unrhyw gapel neu eg- ddyn Wasanaeth yp orSan am lp. y flwy- LMiARiW.—-Wedi Thai wythnosau o waeledd bu fiarw Mr. Hugh Rolberts, Tanyfoel, fldydj Meroher yn 71' mlwydd oed. Y oedd iado ir da gan bawb a'i hadwaenai, ac vn un o'r ^menadau hawddgaraf yn vr ard.u. Bu'n Wyddion oawn gyda'r a<hos yn Carneddi, o bydd oclled mawr ar ei ol yno.

CAERNARFON DARLITH RAD.-Nos yfory (Fawrth) yng Ngnapel Caersalem (,B.), traddodir darlith ar Un istmas Evaris gan weinidog o r Deheudir. -viyneiiiiad i mewn yn rhad. MARW.-Ddydd Gwener bu farw Miss Jones, Cemlyn, Dnorwic Street, yn dra syd- yn. i>ydd yr angladd (ddydd Mawrth). Yr un (liwrnod bu frurw Mrs Jones, eweddw'r di- weddar Ap Ffarm wr. NWYDD PRUDD.-Ddydd Sadwrn, der- bymodd Mr. R. E. EVMl currier, heliebr yn ei hysbyau fod ei fab, Lieut. J. Hugihes Evans, wedi marw o r pneumonia, mewn ysby- ty tramor. (i>wa..sana.ethoddgyda'r fyddin dwy'r rhyfel yn yr Aifft a Palestina. PRIODAS.—Yn Eglwys Blwyfol Llanbeb- iig, ddvdd Mercher, y Ficer (Parch Jo,hn Mor- gan, M.A.), yn gwasanaethu, priodwyd Cap- cnI1'.JP' lSPrinS, R.A.V.CL, Ranmoor, oheoheld, a Miss Mabel Berenice Edwards (merch y diweddar Uoh-Arolygydd Edwards a Mrs Edwards), 6, Ohurch Street, Caernarfon. MARWOLAEITH.—Dyddi Mawrth, yn th, cymerodd angladd Miss Hall, 'Gwrecsam (chwaer i Mr. E. Hall, arolygydd bwrdeisiol y dref hon) le. Bu Miss Hall am beth amser yn gwasanaethu yng Nghairtref i Amddifaid, Bontnewydd. TOLLAU'R FFERI.—Ar y 30ain. cyfisol bydd i un o arolygwyr Gwednyddiaeth Iectliyd gynnial Ymchwiliad ynglyn a chais y Gorffor- aeth i godi tollau'r fferii sar Fon, etc. MARCHNAD NAD0LIG.— Cynhelir yr uchod dydd M'ercher. Fe gauir y siopau dyddiau lau, Gwener a'r Sadwrn. GO.M:EDI.Nos Feroher, yn y Neuadd Du-efol, caed perfformiad penigamp o "Quality Street" (Sya, J. M. Barrie) gan gwmni o'r Ys- gol Sir. Elai yr elw at sefydlu ystafell goffa i feahigyn .fu'n yr ysgol a wnaethant yr aberth mawtr yn y rhyfel. HAELI0;N11R MAER.— Nos Wener darfu i'r Maer (Mr. Owen Jones) roddi gwledd ragorol i banner cant o weithwyr y Gorffor- aeth yn y Prince of Wales Hotel. Y mae hefyd am rannu pedwar cant o bwysi'o de a ils. vr un i dlodion y dref yn ystod g-wyliau'r Nadolig. Nid yw, ychwaith. am anchofio deiliaid Bodvan. u_- C YMDEI TiH AS AU LLENYDD0L.—Yng Nghymdeitbas Capel Caersalem (B.), nos Fercher, cynhaliwyd oyfairfod anii-ywiaethol. Caed hwyl ardderchog. Llywyddwyd gan Mr. R. J. George, Y.H.—Nos Lun, o flaen aelodau Cymdeithasi Lenyddol Capel Engedi (M.C.) caed darlith addysgiadol gan Mr. W. J. Griffiths, B.Sc., ar "Y Ddwygaad Protestan- aidd ynig Nghymru." Llywyddwyd gan, y Parch John Owen, M.A. GWLEDiD I BLANT YSGOL.—Dydd lau, bu Mr a Mrs Owen Jones, Glan Beuno (Maer a Macros y dref) ar ymweliad a'r ysgolion dyddiol yn gweled y plant yn mwynhau'r te Tlugorol a roddasant iddynt. Canlynwyd y Maer a'r Faeres gan yr Henadur J. R. Prit- chard, Y.H. Ymwelwyd ag ysgolion y Cyn- gor, Ysgolion Cenedlaethol, Ysgol y Pabydd- ion, a'r Ysgol Uwchsafonol. Rhoed derbyn- iad brwd ddrynt ymhob ysgol. Cyflwynwyd blodeu-glymau iddynt a ohanodd y plant yn swynol. Ar y diwedd addawodd y Maer wobr i'r ysgolor a ragorai yn yr Ysgol Uwchsafonol am ysgrifennu traethawd ar "Ddafydd y Gar- reg Wen." Addawodd y Faeres ihefyd rodd o £,1 Is Od. i bob un yn yr ysgolion a ragorai. Cyfrfaniogodd 1,700 o blant o'r ■wledd.

CONWV PRIODAS-Dydd Mercher, priodwyd Miss xLughes (merch y diweddar Mr. Thomas Hughes, a Mrs. Hughes, Sea View Terrace), a Ivlx. Edwin Yole, yng Nghapel y Method- istiaid Oyntefig, Toft Hill, 'Bishop Auckland. Cawsant luaws o anrhegion. MARW MR. H. BERiLDGE ROBERTS.—Bu farw'r gwr anwyl uchod yn Ysbyty Croesyn- yd. Bu'n organydd eglwys Blwyfol Conwy, ac yn brifathraw cynorthwyol Ysgol Genedl- aethol Conwy. Cymerodd "r an-gladd le ddydd Llun, yn Mynwent Elwys Agnes Sant. Cynhaliwyd gwasanaeth dwys yn yr Eglwys.

CLWTYMNT ANGLADDAU.—iBoreu Sadwrn, Rhagfyr 13, bu angladd y ddiweddar Mrs. Margaret Williams,- gweddw'r diweddar Thomas Closs Williams, Bryn Derwen, Dinorwig (angladd anghyhoedd). Daearwyd ei gweddillion yn meddrod ei phriod yn Mynwent Clwtybont. Gwaaanaebhwyd gan y Parch. R. H. Watkins, Dinorwig.—Prydnawn yr un iSadwrn, hebryngwyd gweddillion Mrs. Eliz- abeth Edwards, North Roaa, Ebenezer, i Myn- went Llandinorwig. Gwasanaethwyd gan y Parch. J. A. Morgan, Ei>ene7«r. MARW MAM DR, D. R. EVANS. -Yr oedd yn chwith iawn gennym glywed am far- wolaeth Mrs. Evans, Llwyngwril, gweddw'r diweddar Mr. David Evans, Corris, a mam Mrs. W. Roberts, Porthmadog. Mrs. H. T. Evans, Llwyngwril; Mr. Humphrey Evans, lLlandudno, a'r Parch. Edward Evans, Llan- gurig, a Dr. D. R. Evans, 1, Sandrigham Drive, Sefton Park, Lerpwl, gynt o Plae Eryr, Clwtybont, yr hyn a gymerodd le yn Llwyngwril, ddydd lau, Rhagfyr 11. Yr oedd Mrs. Evans yn adnabyddus i luaws mawr yn y cylch hwn, gan y byddai'n talu ymweliad mynych a'r doctor pan oedd ef yn cartrefu yng Nghlwtybont. Yr oedd Mrs. F-Ilans yn meddu ar feddwl cryf a diwylliedig iawn, ac yn gymeriad hynod o brydferth, o ysbryd dra chrefyddol, yn ffyddlon iawn yng ngwasanaeth y cysegr, ac o ymddanghosiad boneddigaidd ac urddasol iawn, yn fam dyner a charedig. Gallwn ddweyd yn ddibetrus ei bod yn un o ragorolion y ddaear. Yn y gyf- eillach nos Fercher diweddaf pasiodd Eglwys Disgwylfa ibleidlais o gydymdeimlad a Dr. Evans a'r teulu oil yn eu profedigaeth chwerw. (Heddwcvh i lwch yr hen foneddiff- es siriol. YSGOLDY.-Nos lau, Rhagfyr 11 eg, cyn- haliwyd y Gobeithlu o dan lywyddiaeth Mr. J Erasmus Williams, Brynrhedyn. Oafwyd cyfarfod hwyliog, pryd yr adroddwyd gan Myra Closs Jones, fcae'rbleddyn; Hughie Williams, Brynrhydd; Gwilym Price, Pen- u'a x".vaen; Morris John Williams, Y,cldy; dadi gan Annie May Jones, Perthi, a Jane Lizzie Jones, Oae'rbleddyn; can gan barti cymysg o r plant, dan arweiniad Mr. Evan Jones, Llwyn Iorwg can^gan y plant, Dring i fyny," dan arweiniad V. D. Ellis, Cae'r- bythod; cystadleuaeth sillebu i rai dan ULeg oed, 1, Eurwen Jones, Cae'rbyt-hod; 3, Rieh- ard Evan Pritchard, Cat Cormog; 6, Myia Closs Jones, a Griffith T. Jones, Blaen y j Waen; cystadleuaeth darllen i rai dan 16eg oed, 1, 0. T. Hughes, Lleiniau. CyfeiJiwyd i'r parti gan Miss May Williams, Graianfryn, ac i r plant gan Miss Ruthie Williams, Rhiw- goch. Trysoryddes, Jesse Roberts; ysgrifen- yddes, Mrs. Sarah E. Williams, Celyn. CYIMDELTHAS LENYDDOL EBENEZER yddes, Mrs. Sarah E. Williams, Celyn. CYIMDELTHAS LENYDDOL EBENEZER A MAESY'DRElil.—'Uynhaliwyd cyfarfod ain- rywiaefchol o'r gymdeithas uchod itos lau, Rhagfyr l'leg. Llywydd, Paroh J. A. Mor- gan, gweinidog. Dechreuwyd trwy ganu ton gyffredinol. Yna cawd adroddiad gan Mr. David T. Jones, Vaynol Terrace, "Mynediad Bechgyn Cymru i Jerusalem." Cann penhill-j ion gan Mr. Gwyn Ivor Williams, Galltyfoel. Par. gan barti dan arweiniad Mr. Richard Hughes, Clwtybont. "ICodwn Hwyl." Ad- roddiad, gan Miss Buddug Griffith, Brya Du. Can gan Miss Kate Hughes, Shop Jsewydd Clwtybont. "Cartref." Adroddiad gan Mr. Richard Morris, Galltyfoel, WTaenfawr gynt. Ewyllys Adda." Canu penhiilion gan Mr. Richard Morris. Adroddiad gan Mr Evan E. Williams, Penygolwg, Yr Ysbeiiwyr." Can gan Mr. Richard Hughes, Ciwiybont, Mentra Gwen." Cynhygiwyd diolchiadau gan JMr. Robert Williams, Tanybryn, a chefn- ogwyd gan Mr. Richard E. Williams, Peny- golwg. Terfynwyd trwy -anu ton. Cafwyd i cynhulliad lliosog, athystiolaeth pawb oedd ei fod yn gyfarfod hynod o ddiddorol. PRIODAS.—Dydd Mawrth, dathlodd Mr. a Mrs. Jones, Glandinorwig, en priodas ddiamwnt. A dyma briodas hyna'r plwyf, ac aiff yn llawer hynach eto. Dathlwyd y dydd dedwydd yn ddistaw a dirodres yn ol dy- muniad y ddau, ond fel prawf o edmygedd eu cydnalbod, gellir nodi ddarfod i un cyfaill iedwl dod yma o'r America bob cam i gael rhan yn y dathliad. (Dyma fel y canodd Deiniolfryn ar yr achlysur Aeth trigain mlynedd heibio « T™'y ^ylch eic^ modrwy chwi; Aed trigain hefyd eto" Medd ein hardaloedd ni: Sawl modrwy aeth yn ddarnau 0 fewn y biwyddi maith? Ond modrwy Glandinorwi- sydd ) Fel seren ddydd ddi-graith. f Yr eira gwyn ° dan eich traed, j Ddydd eich priodas gynt, j Oedd arwydd Uawn o'r gvvynder gaed Hyd lwybrau'ch hirfaith hynt; i Os oedd y llwybr yn arw, A chul ar am'bell brvd, J Yr oedd yn ian, yn loew, Ac union ar ei hyd. Ac union ar ei hyd. Codasoch eich palasdy tlws, S A llaw na flinai gwaith, j Caed bendith gwedd won wrth ei ddrws i T flynyddau maith x liwj r holl flynyddau maith; -&aZtimplau. o weithaarweh. Esiamplau o weithaarweh. A fuoch chwi f 'c,h dau; Mae'r ffrwythau heddyw'n dyweyd i gyd Am oes o ddiwyd hau. Aeth trigain mlynedd heibio, • i -^c mynd hei'bio chwaith, I >r ,0^ ^a^ui' hy^ x- fro i Tra r elo r haul i'w daith j Aeth darn o Landdeiniolen Yn Eden dan eich Ilaw j PIanasoch goed fel Abram gynt Er mwyn yr oesau ddaw. | Na chured neb mwy garw Na'r weddw wrth eioh dor I' Nes delo eich can'mlwyddiaetk Ac lachawdwriaeth lor; Os torir eich priodas, Os chwalu wna eich nyth, Y cwlwm rhyngoch chwi a Christ A bery n gyfan byth. DEINIOLFRYN.

LINHELI AI^GrLADD.—Dydd lau, cymerodd angladd Mrs Michael, Isfryn, le (anghyhoedd) pr?d yr 61 peddilUon i fyuwentEJ is0aer. (iiu cotnodiad am ei marw yn ein col- olnau yr wytihuosau diweddaf). Gwasanaeth- ?id y ac yn y fynwent. gan y Parchn. I^hinael Lvaiia, Caernarfon, a Riohami Jones, • Yn y oerbyd cyntaf, yr oedd y gweinidogion ynghyd a'r prif alarwyr, sef M]ss Michael, a Miss Annie Michael (merched) a rnTh°mae Michael (mab), ail geribyd, cyfeilhon 1 r ymadawedig. BETHANIA—Mae Plant Bethania (M.C.), wedi gwneyd yn rhagorol eto eleni gyda'i plyah.au cenhadol. Casg^asant dros aaitih BETHANIA.Mae Plant Bethania (M.C.) wedi gwneyd yn rhagorol eto eleni gyda'i Iblydhau cenhadol. Caslasant dros aaitih Y mae'r casgliad hwn yn cynhyddu bob blwyddyn, ac y mae'r oil o'r caselvddion yn haeddu canmoliaeth uchel am eu Ifafur-a I u hymdrech yn y cyfeiriad hwn. CYMDEITHAS UNDFBOL.-No, lau, yng Nghapel Moriaih (A.) cynhaliwyd cyfarfod cy- inoeddus o dan nawdd Oymdeithas Lenyddol Undebol yr ardal. Llywydwyd gan Mr. W. T. Davies, Gwyndre, a thra-ddodwyd darlith hynod o ddidorol ac addysgiadol gan y Prif Athro Rees, M.A., Bangor ar "Hen Athron- wyr Oymru," a mwynhawyd y ddarlith yn fawr gan y cynhulliad a ddaeth ynghyd. Caed sylwadau pellach gan y Parchn. Edward Grif- fith, B.A., Bethania, a Richard Jones, B.A Elim, ynghyd a'r llywydd. Ar y diwedd tal- wyd diolch gwresog i'r darlitihydd dyegedig am ed wasanaeth gwetrtihfarwr.

LLANRWST PENODIAD.—Ar awgtrymiad Gweinydd- laeth Iechyd, mae'ir Cyngor Tref wedi penodi'r district nurse, ynghyda Mrs Rogers Jones, a Miss Jones, Dulae, i fod yn aelodau o'r Pwyll- gor Tai i weithwyr. DAMWAIN DDIFRIF.OL.-Dydd Mawrth cyfarfu MI1 Jones, Glan y Wern, Bettws y Coed, gweddw'r diwedda/r Mr. John Jones, Merddyn, Gwytherin, a damwain enbyd yn y farohaiad. Ymddengys iddi gael ed tharaw i Ilawr gan wagen goed ac i'r olwyniom ol fynd dros ei choes a'i malurio'n chwilfriw. Clud- wyd hi adref ar unwaith, a bu fairw ymhen ychydig oriau ar ol cyrraedd gurtref. Y MUTUAL.—Llanwyd y gadair yn y gym- deithas hon, nos Fercther, gan Mr. T. Tudor Williams, pryd y cafwyd anerdhiad penigamp air y pwnc o "Dai i Weithwyr," gan Mr. Wil- liam Williams, Plas Llecheiddior. Gresyn na fuasai'r cyfarfod yn un cvhoeddus yn wyneb anerchiad mor amserol ac addysgiadol Yr oedd cynhul'liad da o'r aelodau yn bresennol a diolchwyd yn gynes i Mr. Williams. RHODD—Mae Mr. R. T. Williams, Ty j Gwyra w-edi anrhegu Eglwys Bethel a darn o dir rhydd-ddaliadol yn ymyl yir Eglwys er j mwyn adeiladu ty gweinidog arno. Mawr- heir haelioni Mr. Williamis at yr eglwys yn fawr a diolcihwyd yn gyirnes iddo am ei gar- edigrwydd. MARWOLAETH.—Dydd Gweneir bu farw | Mr. Robert, Roberts, Railway Terrace, yn 66 I oed, ac yn ei farwolaeth cyll yr achos Wesle- aidd yn y dref un o'i aelodau mwyaf defnydd- 101 Brodor o Gapel Garmon ydoedd, ac yr oedd yn ddiacon yn Horeb ers amryw flyn- yddau. Claddwyd ddydd Mawrth a daeth torf fawr yngihyd i dalu'r gymwynas olaf iddo. Gedy un iferch a tluri mab i alaru ar ei ol igyda plha rai mae ein cydymdeimlad dyf- DaI. CYNOHERDD YSMOCIO— Cynhaliwyd swper a chyngherdd ysmocio llwyddianus yn y King's Head nos lau. Yr oedd oddeutu 100 o fechgyn ieuadnc yn bresennol a chafwvd gwledd o'r ifatTi oreu. Llanwyd y gadair gan Mr. Jenkins a chafwyd gwasanaeth girama- phone perthynol i Mr. David Jones, Denbigh Street. Hefyd cafwyd unawdau a dhorganau gan rai o'r bechgyn. Treuliwyd noson hynod o ddifyr.

LLANRUC mIDDAS PFAKYNOL.-Dydd Llun, yn EgIwys St. Paul, Knightslbridlge, Llundain, ipriodwyd ^Yvonne Barnard fmeroh y diweddar Mr. Stuart Barnard, Y.H., Oastell Brynbras), a.'r Lieut. J. Wynne-Williams (mab Mr. a Mrs. Wynne Williams, Bodwyn). Enillodd y priodfaJb y Groes Filwrol yn y rhyfel. (DAMWAIN AR Y RiHMLDFIFOfRDlD—(Nos lau tarawyd Mrs. Williams, o Gwmyglo, a'i geneth, 12 mlwydd oed, i lawr gian dren. Ymddengys fod y ddwy yn. cerdided ar y rheilffordd, a chan fod y tywydd yn ystormus ni chlywsont y tTen yn dyfod. Ciaed fod y fam wedi torri ei morddwyd a'r geneth ei ffier. Symudwyd y ddwy i'w cartref. YSGOL NEWYDD.—Yn Nghyngor Sir Caernarfon, dydd IMercher, derbvniwyd cyn- nyg Mr. David Parry o ddarn o dir yn Llazi-j rug i adeiladu ysigol newydd arno. Pasiwyd, hefyd, i ofyn am ganiatad i fenthyca'r arian i adeiladu r ysgol dan sylw.

WAENFAWR CYRRAEDD ADREl'.—Llawenydd calon gennym fel ardalwyr ydyw gweled y cyfaill j ieuane, tawel a divmhongar, Mr. Willie Wil- j liams, Liverpool House, ar ei ddychweliad adref, wedi bod am ysbaid o ddwy liynedd yn gwdsanaethu ei wlad. Yr oedd cyfleustra teitlhiol yn yr ardal wedi dioddef yn drwm oherwydd ei ymadawiad. Omd y mae'n dda I gennym ddeall fod y cyfryw gyfleusdra i gael ed adfer yn ol yn gynnar yn y flwyddyn ne- wydd; gan y bydd motor helaeth a elysutue yn rhedeg o'r Waenfawr i Gaernarfon yn rhe- olaidd o dan ofal y gyriedydd medrus, Willie O. Williamis, er mawr lawenydd i'r ardalwyr. —Gohebydd.

NANTLLE A' CYLCH ) DYMA FEL Y CANODD un bardd i'r par caredig a rhadlon, ALr b Mrs Jones, y Lleuar I Fawr: — I Gwr da, hawddgar, a diwyd,—a'i weddi ±n addurn i'w fywyd A'i hyfwyin brijd, heiya,— ¡ Mae hon yn galon i Igyd I OYMDIEITtHAS YR es- Jwysi'r* plwyf wedi ffurfio Cymdeithas Len- yddol. iDewiswyd yn swyddogion y Parch, ft. Tywyn Jones yn llywydd, Mr. G. J. Grif- fith, High-street, Penygroes, yn is-lywydd, Mrs. Lloyd, Talysarn, i ofalu am y ,god, a'r Planch. Hugh Jones yn ysgrifennydd. Agor- wyd y tymor gydag anerohiad gan y Parch. J. Griffith, Rhostryfan, efe yn traethu ar y tefltun "Gyda'r milwyr yn Ffrainc." Llwydd- ed y gymdeithas ynghyda'r..gweddill ohon- jn*. OOFlOU IXEJWIRiIOX.— Mae'r cyfeillion yn Llanlly-fni wed'i cynnal cyngerdd yn y INeuadd Eglwys i'r amcan o ffurfio cronfa i sicrhau ooi'eb i fechgyn dewr y (LIan a syrth- iodd ar faes y gwaed. Daeth Mrs. W. J. Griffith i gymeryd y gadair, ac yn cofio'n dda am yr amoan, a'r Porch. R. I'ywyn Jones yn arwain yn hwylus, a Miss M. Bar- low Pritohard, A.T.O.L., yn oyfeilio. Cal- wyd gwasanaeth y seindorf a llu mawr o enwogion y dyffiryn ym myd y gan ac ad- rodd. CQywsom mai taibled geir i'w dodi yn EgJwys y Plwyf, St. Rilledyw. Da yw hyn, ond dylid oael rhywbeth mwy cyffredinol. (Peth did- yw gofyn yn barhaus beth am Dftlysarn a. Phenygroes, o ibarch i'n bechgya na ddeuant yn ol gwell yw bod yn dawel. ILLQNGY;FAROH.—Yr ydym o galon yn dymuuo llongyfirrch ein cymydog caredig, Mr Rowland Williams, iPenllwyn House, Taly- sarn, ar ei ddewisiadyn un o lywyddion Oyf- ari'od .Misol Arfon am y flwyddyn nesaf. EAi yn H&enor yn Eglwys Talysarn. POtFIOIR GWA<S..—iMae eglwysi'r Oilgwyn Bwlchyllyn wedi cofio am y gweinidog, y Parch. R. W. Jones, trwy ychwajnegu swm sylweddol at ei gytflog. 'RlBCHAiBIAID.—iBu cyfarfod yn fesfcri Bethel, Penygroes, nos Fawrth, i sefydl. paibell i r plant, o dlan nawdd yr urdd uchod. PAPUiR PJHAGORiOL.— Nos Fawrth caf- wyd yng Nghymdeithas Pobi Ieuainc Soar anerchiad rhagorol ar Ganiadaeth y Oysogr" gan Mr. Gwilym Evans, Bodlondb, y Parch. J. M; Williams yn y gadair. Mao cais taer am i'r bmawdi anfon cynnwys ei baipur i'r wasg gan mor dda ydyw. OWMDD Y G\VIE[1lH)WiYIR.-i.06 Sadwrn llanwyd festri Saron hyd y drws gan y gweithwyr, a chafwyd cyfarfod buddiol a phwrpasol, o dan lywyddiaeth Mr. John WiIliO'jTxs, Ohapel-sfcneet. Darfn i'r yssrifeii- nydd, Mr. Evan W. Jones, Cilgwyn, ddar- Hen cynn-wys yr ymdmfbdaeth fu a pherch- enogion y ohwarelau o berthynas i'r crflo» at y dyfodol Mae'r mater ^i'ei glwyddo I aelodiau Bwrdd Cfymod. Ddau ▼ deuir i delerau boddhaol o bobtu. i aelodau Cor Dndebol em dyffryn basio pleidlais o gydym- Jones a'r teulu ar gjwoketb ei phriod, Mr. J. W. Jones. SY1MUD -iDeallwn fod aelodau EgSl P^?ah (A.) yn symud ymlaen i sicrhan brawd I jWod yno x wemidogaethu. Pwy bynnag a SS fees dymunol ac eang i lafurio. BJUilHiAU. — Mae Cyngrair Eriwvei S -fwedi sicrhau gwasan- aetby Pftrdh j. Howard, Oolwyn Bav i o?tT ail wythnos or Flwyddyn Newydd. Hefyd, bvd'd gethu vn ystod dwy noswaith emiU, a Icr- fri i draethu y genadwri F^^ ESTIJ^SAP LLENYDD0L.— Nos Fawrth cytfairfu aelodau Cymdeithas Len- JJ'j ^ffwyn, y Parch R. W. Jones, y gweinidog, yn y gadair. Cafwyd TXuDuran /campus ar "Hanfodion Cartref ded'v.-vdd gari Muss Kate Lloyd Jones, Brynglas ''Han- fodion llwydnant dyn ienanc.n Mr. Tho^J Williams w hrefyd gm Willia» } • Jon^' a Richard R Jones. Heifyd, cafwyd d^tholaadau ar y gramophone" o dan ofal Mr. Owen Jones.- .Nos lau, yng Ngihvmdeithas Unvddol C-ilfaria (B.). dan lywyddiaeth Mr. G. T. Jais S wyd anerchiad gan y Parch R. Edwards ar y testyn ',C]awddj Offa." Gallwn ddweyd mm gael anetrdhiad rhagorol iawn. Cvflwyn- ^r- Edwards gan Trebor Edum a Mr J. J. Griffith, Hirwlen Rouse Canwvd hefyd yn ystod y cyfarfod irm Mr S- W- Jones. Cyfeiliwyd gan Mr. D, Ste- phen Da-vies. ™.T A PHLANT.—Yng Nhyn- ddydd Mercher, sylwoddMr. Muu* £ od y swm o 10p wedi ei wairio am lef- rith ynglyn a chhmc Penygroes mewn dau fis o amser. Yr oedd y cyfanswm yn ISp 17s 5c X<n y swm hwn yr oedd pris te a rodd wyd i amau. Dylid cwtogi'r treuldau hyn vnclyn an- sir. Sj-lwodd Mr. W. J. Griffith f' d Dr Lloyd Owen, wedi mynnu dhoddi llefiith er gwaethaf protest y pwyllgor lleol.

GCXBElSfff^iRWAEN UBElrHLU.—^Cynhaliwyd yr uehud nos au yng Nghapel Ysgoldy, pryd yr aed drwy'r rhagien ddiddorol a ganlyn Ton, Drin« i .^°ddwyd, Y Gath a'r Llygoden," gan Griffith T. Jones: T I "J8J"J.U"U J. 3 U, 1, .;Myra Closs Jones, Nesta Roberts; ad- roddikd, "Y Llwynog a'r Fran," Annie Ro- can «an Richie Jones; ar- aith ddifyfyr, Y Eeibl." 1, 0. T. Hughes, Lleiniau; adroddiad, "Bob amser ar ol." Mair Ro.berts, Llys Alun. (Ffing-etholiad, o dan •ofal Mr. Evan Jones: Toriaid, Riohie Jones a Johnnie Jones; Llafur, W. H. Williams a Hughes; Merohed, Miss Hannah Ro- berts; Bolshefiad, Mr. Cecil Roberts. Caed hwyl ragorol. Nos Wener, yn Institute St. .Helens, caed cyngerdd da o dan lywvddiaeth y Parch. Wynn Griffith, B.A., a^arweS (Mr. Thomas R-oberts, Caedicwn. Gwasanaeth- wyd gan Rome Evans, Myfanwy Evans, Wm ■fcv w-i'r ^Wn dadI' E- EIiza Hughes Foulk Williams, Robert Lloyd Roberts, Evan Demiol Jones, Hugh Jones, Penllyn; Mi* LauraA. Hughes, Miss Katie L. Owen of I"" fe' i°neS> K J" H^er'G?r- ip i ^^y. R- C. Parry; pedwarawd David !w S' Hush J°n«' L«™ia,'DeL7ol

FFESTINIOG A'R CY» DA)RILITH AR FFASIWN. —(Nos Fawrth Rhagfyr 16, yn Bethel ^l.C.) cafwyd darlith dda ga a y Piaroh. Isaac Parry, y gweinidoff i F&^wn." Triniodd ei bwnc yn ddaeth ao addysgiadol. Triniodd am fBasiwn ynS^i^ gwasgo ac ynglyn a cJ^fydd. Ddauy^dd i r fT eu mantads o'i ahlywed. Cafwyd BZ? ^to<i y K«in Miss Mag- IDU ^f H A SOCS' A'M £ >A'N1 —Nos Rul HuSlr T' S' tmddododd y Pbroh. John breg«th wir amserol ax vn^ IDia11 y diwygiad yn hyn o beth yn oymeryd lie yn yr ardal +ifnv'e ymhlith y rhai a glywodd y fcre^ A yw pob blaeno?^S vyn eJ fer?<56rdaI ^kn oddiwrth °>> £ iBylent fod. yr awfej fion trwy y son a fu yn v oajmirwri ^2 aui ar °1 1 r dawrnod basin ^2 aui ar °1 1 r dawrnod basin OHtW^!D(EI0N._ 11a™, o ddinLeTa S ,pSri 1 M>1 TROmBlksn GYFRACTH.— Yn T iv« mm? riPenrhyn<ieu<hndth dirwywyd Mr Willie .George Daniels, Dorfi]-street i S* am droseddu'r svfraith triw aa i, P' Sn-Jddia y bS,, ifj3? w ° pryd TCdi bod yn 7 Ofn BychBI,JCteWa J