Yr Herald Cymraeg

CLWTYBONT LLONGYFARCHIADAU. Mae'n dda gannym gael liongyfarch y Parch. R. P. Wil- liams, Caergybi, yr hwn sydd wedi cael ei an- shydeddu a r radd o D.D. gan un o brif ys- golion yr America- Deallwn fod Mr. Wil- liama wedi ymddiswyddo o ofalaeth fugeiiiol, ac y mae'n dda gennym fod e&lwysi ei ofal yn fry. erthfawrog ei lafur yn eu ,plith am naw wilynedd a'r hugain trwy .gyflwyno cheque am 45p. iddo. Mae hyn yn s;arad cyfrolau am wexth gweinidijgaefch Mr. Williams yng tsghaerjryci. siwr y bydd yn dda gan t-u g>lei.iion Mr. Williams yn Ebenezer a'r ciych gael ar ddeall y bydd i'w adnabod bell- • ;h fel Dr. Williams, gan fod iddo ife cynnes iavra yn serchiadau llu o'r ardalwyr wedi iddo å yn fugail ar eglwys Ebenezer am flynydd- •edd cyn mnyed i Gaergybi. Llongyfarchwn kefyd y plant a ganlyn o Ysgol Llandinorwig *r eu gwaith yn myned yn llwyddianus drwy ,H atrholia-d terfynol am fynediad i Ysgol Sir l^*yn'refail, sef Miss Maggie L. Williams, Bhydd-dir, Ebenezer, a Master Cyril Price, Fron, Ebenezer. Llongyfarchwn hefyd eu kathrawcn. Mae'n ,o.alondid mawr i'r athraw- en we ed eu di.-gvblion vn llwyddo. DAM WAIN iN Y CHWAREL.— Boreu Ma wrtla diweddaf, tra yn dilyn ei alwedigaeth | jrm Mhonc Sine Waiey, Chwarel Linorwig, tyfarf-a Mr. Griffith W. Jones, mab Mrs. Mairy Jones, Bryn Terrace, Clwtybon-t, a dain- wain i'w lraich. Ymddengys iddo dorri'r withien fawr, a cholli llawer o waed. Ciudwyd ef gart-ref gan mfer o'i gydweithwyr. Gan nad .es yn y gymydogaeth lawfedchTg, bu raid ei anion i Eangor cyn cael meddygirriaeth, a bu « 8-30 y boreu hyd o'r gloch y prydnawn iteb gael trin ei friwiau. Mae'n helynt o feeth na. ba-i awdurdodau y chwarel yn ail agor yr ysbyty bellach yn lie bod y trueiniaid yn gorfod dioddef am gvmaint o amser cyn cael Meddygiiuaeth 'ariodo!. Da. gennym ddeall fed Griffith. wedi dal v driniaeth yn bur dda. Oymunwn iddo adJopad Guan. YMWELWYR.—Da gennym gael cro-ssawu Wuaws mawr o hen gvfeillion a. hen gyrayd-g- iott sydd wedi talu ymweiiad a'u her, «rdal i dreulio eu gvrv'.iau haf. Carasem roddi ell II benwasu oil ond y maent yn lluosog i Hyd- erwn y bydd i'r oil o honynt dderbyn llawer o lpd'nad yn hen fro annwyl eu mebyd. Mae yma amryw Saeson vn ein plith hefyd. Maent hvythau i'w gweled yn mwynhau eu hunain y« dda iavrn. Mae'n rhyfedd na buaaai mwy o gyrchu i Ebenezer a'r cylch gan ddieitihr- Laid, gan fod yma le hynod o iaoh a difyr iawn, a golygfoydd rhamantus. ADREF O'R AIFFT.-LiaweiiTdd mawT i ri oedd gwelad y Milwr Pt« Benjamin B. Thomas, View Terrace, Ebanezer, wedi dych- welyd adref o'r Aifft yr wythnos ddiweddaf. Mae Ben In edryoh yn hynod o dda. Y mae T'edi cael rhyddhad yn awr. PL LSERL-UTH.-Borou Iau, aeth aelodau EglwJs Llandinorwig am bleserdaith i Lin- dudno mewn dau fodur: Modur Ebenezer a modur arall o Gaernarfon. Cafwyd diwrnod dvmunol iawn, a phawb wrtk eu bodd. 'CYMAX.FA YSGOLION.-Ae,h nifer dda o aelodau y Tabernacl i'r gymanfa i Dregarth, ddydd Sul, Gorffenaf 26, a chafwyd hin ddy- munol iawn. GWERSYLLU.—Mae yma. oddeutu 40 o ferched yn gwersyllu yn Yagol Sir Bryn'refaii, tui 30 o enethod ieuainc o dan ofal Miss Lewis, prif athrawee Ys^ol Sir, Penarlag, a nifer o athrawesau eraill. Arhosant am rhyw 10 diwrnod. Mwynhant eu hunain trwy giwydro oddiamgylch. Un diwrnod, cawsant bicnic ar Ben Caerau. Ddiwmod arall dring- asant y Wyddfa. Brydnawn Mercher croesha- yd nifeF o foneddigeeau a boneddigion yr ardal ganddynt ar lawnt yr ysgol i fwynhau o- I cwpanaid o de a danteithion eraill. Wedi hynny cafwyd cyngerdd yn yr ysgol, yn cael ei gynnal gan. y genethod. B;u nifer o hon- y»t yma yr haf diweddaf, ac yr oeddynt wedi swyno gymainfe »an y golygfejdd ardder- cjio^ oddiamgylch, m yn gwerthfawrogi hefyd ▼ croesaw cynea a gaweani gan yr ardalwyr fel T trefnwyd i ddjfod yma eleni eto. Trwy garedigrwydd Dr. a Mrs. Drake, Plas Eryr, C'lwtybont, trefnwyd gwasanaeth SaeBn I iddynt yng Nghapel Maes y Dref. pryd y nregethwyd gas y Parch W. Griffith, M.A., Disgwylfa.

I GERDDI.—Swynir teithwyr ac oreill a fyn- yolent orsaf llinell y Great Western gan y b.odau a dyfant yn y gerddi. Edrychir yn ofalus a 01 y rhai'n gan y garddwr medrus, Foreman Wm. OweR, yr hwn cyn y rhyfel a enniilodd amryw o wobrau gan y Cwmni am gadw gexddi blodau Tr orsaf mor ddestlus. DATHLU HEDDWCH.—Casglwyd £ 82 at dieuliau y dydd dathlu beddweh yn y dref. 'Roedd y costau oddeutu L91, felly mae F,9 yp fyr. Tanysgrifwyd yr oil yn wirfoddol a didralferth. a gobeithia'r pwyllgor y bydd y gweddill yn dod i law yn wirfoddol. TURRI I ERDDL—C-wyuid yn lleol fod rhywrai yn torri i'r gerddi a lladrata ffrwythau ac fel y mae mwyaf cywilydd mae hyn yn cael e: wneyd ar y Saboth yn ami. HELPU'R CYMRODYR-Nos laa, rhoed per- fformiad o'r ddrama "Sign of the Cross," gan gwmni dramayddol y Tremains, y rhai sydd yn arois yn y dref am wythnos. Rhoed yr elw, ar ol talu'r treu'iiau, i'r gangen leol o Gymrodyr y Rhyfel Faw>. YSGOLORIAETHAU. Bu'r ymgeiswyr a ganlyn yn llwyddiannua i ennill ysgoloriaeth yn Ysgol y Sir: John Gwyn Daries, Penrhyn; U. D. A. Bertram, Dolgellau; Victor D. Rich- ards, Llanelltyd; Wm Emrys Lewis, Arthog; J Whitehouse itoberts, Dolgellau; J. G. -J. Ware, A. G. Ware, Llanymawddwy: H. Ll. Jones, Dolgellau; Idris Roberta, Brithdir; Idria Pugh, Dolgellau.

DYFFRYN TMAtHAHL.— Deallwn fod Mr. Roberts, Meiiion Houie, wedi gw#rtthu'r lie ac yn rhoddi'r busnee i fyny at ddiwedd y flwydd- yn. Uhwiik iaws meddwl ei golli o'n plit'h. YMjCEDWILLAD.-— Tmdidemigyg fod ym ch wi I iad am hen drysorau a ddywedir sydd wedi eu cuddio yn Mynydd Hendre-eirian, a i elwir Pen Dfina^, i fod yn fuan. Mae rhyw fuawd JJU. biysu* yn saaxcio'r lie at yr antur- iaeth. ANFFCWyUiS.—-Tra yr oedd Mr. E. E. Williams, Llwynoadwran, yn oario gw-air y dydd o'r blaen, dilgwyddodd i'r gengl dorri wrth fynd i fJn]". rhiw at yr ydlan. Mewn canlymad eadodd y lhvytii y gaseg i fyny, ao onibai am fedrusrwydd Mr. Brfu Wynne, y aer, diau y buaaai'r canlyniadau yn ddrwg iawn, gan tod y gaaeg bron a mygu. A1NGLADDAU.—'Dydd Sadwrn claddwyd Mrs. Roberta, Btynrhyfel, ya 69 mlwydd oed, yng Nghla-dd'ta Hordb. Parodd ei mar- woiaeth sydyn ddychryn i'r ardal, gan na, fu ond pedTviar diwrnod yn gorwedd ar ol iddr syrthio. IG-adawodd. briod a. phedwar o blanfc i alaru aa-ei hoi, hefyd ei thad, Mr. Thomas Lloyd, yr hwn sydd yn 85 oed. Gwasan- oethwya yn yr angladd gan f Parch. W- M. Ciriffith, y ^weiaidog.—Dydd LIun claddwyd rl 'Mrs. Pugk, priod y diweddar Barch. Hugh iPugh, Tyoertig, yn 87 mlwydd oed. Arhosai gydai* merch, Mrs. Williams, yn Gerlan, er Bethesda, A:r?on. DTgwvd ei ^we-ddillion mewa moduJ1 i'w ihodili i cruwys yng

llfl ftfl '7 F T HERE'S plenty of room on the road for you and your bicycle and its Dunlop tyres. ) Are you paying a DUNLOP GOLF BALL? Y -.t. ffl |p||; 'f <'c' ,.i ">?'7;' '> i" ■•••I n „ •> X*r* J ,v i. > ys u fc Taad fwrth y cartflioTOr) Hyderaf was ^fwelaf wi. yma eto. ? 113ea Dr'wddwr: Beth Nid ydych yn «ynd i Opitu i 1 eich joib, ai ydyev. ?

FCLINHELC GWOBRWYO.—Y Sabboth o'r blaen, yn Ysgol Sul Moriah (A), cyflwynwyd tystysgrif I > iMiss Katie Hughes Roberts, Bangor Street, a Undab Ysgolion Sabbot-hol Annibynwyr t Oymru, yr hon ydoedd yn chweched ar y I I rhestr, trwy Gymru yn yr arholiad hwn. Hefyd rhoddwyd gwobrwyon i nifer luosog o'r plant fu'n llwyddianus yng Nghymanfa Ysgolion y Dcubarth, a derbyniodd y tri canlynol fedal btvb un am eu presennoldeb difwlch yn yr Ys- go Sul, trwy y ilwyddyn. sef Gwyneth Wil- liams, y Dderwen; Gwdym Williams, Snow- don Street, ac H. Elfed Williams, Bangor House. Llongyfarchwn hwy oil yn eu ffydd- londeb a'u gwaith, GWYLIAU.—Maa Ysgol y Cyngor, ac Ys- gol LI a n f a ir iagae r, w e-d i eu cau am bum wyth- nos. drofi y gwyliau haf- CYMDEITHAS Y MORWYR. Yn ddi- weddar cafwyd "dydd banner" yn yr ardal I hon, 0 dan drefniant Mr. Tudor Williams, Caernarfon, ysgrifenydd Cymdeithas Genedl- aethol y Morwyr. Y gofalwyr lleol oeddynt Mrs. J. E. Hughes, 7, Terfyn Terrace; Mrs. f D Edwards, Trefeddyg, a Mrs. Willie Hughes, 16, Bangor Street. Casglwyd y swn o £ .2 7s. 10c at gronfa'r achos teiiwng hwn.

FOURCROSSES DATHLU HEDDWCH.—Am wyth o'r I gloch yn y boreu, y Sadwrn, y 1ge.g cynfisol, | cvnhaiiodd Eglwys Penuel (B), Tyddyn Shon, gwrdd gweddi, ac am hanner awr wedi saith yn yr hwyr cynhaliwyd cyfarfod gweddi un- •1 dbbol yn Ebenezer. Yr oedd y cyfarfodydd I yn wlithog a ohynnes. Hefyd, ymddengys y bydd yr enwog Dr. Griffith, Cassia, un o gen- hadon hynaf y Methodistiaid, yn pregethu yn Tyddyn Shon y Sul, Awst lOfed, am 10 a 6, ac am 2 yn Nhabor, Llithfaen. Cefnder yd- TV i Mrs. Roberts, Hendre Baoh. Mae wedi treulio y rhan oreu o'i fywyd yn y meusydd cenhadol. Bydd cyfarfod pregethu vn cael ei gynnal yn Penuel nos Iau, a thrwy I ddydd Gwener, 21 a'r 22ain o'r mis hwn. Piegethwyr ar vr achlysur fyddant y Parch. D R. Owen, Llanollen, a'r Proff Evans, Bangor.

LLANBERlS MARIW GruT¥N ARiFQN.—Wele eflo an o feilbion athiylitbgar a fagwyd yn ein bro, ac ym mwthyn hynaifol a haaies-yddol y Tydu, t wedi ymadael a'r fuchedd hon i fyd y syl. weddau fcnagwyddol. Y mae marw Gutyn Arfon yn ddiddymiad ar gadwen o hen deulu a fu un amser yn cael sylw'r broydd fel galluoedd. LHugh ao Ellen Jones oedd y rhieni, nid oeddynt yn amlygu llawer o afchrylith, ond yn dro. gialluog, ac yn oredu inewn ctddys, ddla, yr hyn nad oedd yn syn- iad oyffredinol yn y cyfnod hwnnw. Yr hyn a ddygodd Hugh Jones i sylw ydoedd ei fed- rusrwydd fel cjerddor. Yr oedd ar y blaen yn hynny a bu am lawer o amser yn arwain J gan ynig Nlgbapel (Qoch gyda ffyddlondeto anghyffredin. Mae'n gof gennym fel yr ar- ferai'r hen frawd, pan y gelwid arno i roddi emyn allan i'w gariu, dhwilio ar ol dewis ei emyn a'i don (dau o lyfrau i oifalu am dan- ynt) am ei seinfforch, ao yna ei gwasgu Th wng ei ddanedd a myned trwy amryw sein. iau di'grifol nes dod o hyd i gyweirnod y don. Yna yn y swn bwnriw y lediai lei y (byddai barod ei gyweirnod i'w ohanu wedi y ledio. Yr oodd yn ddiwinydd da 00 yn ath- raw yn yr Ysgol SaJbotihol. Yr oedd yn bur hoff o fyned am dro. Anaml y methai Sad- wrn heb fyned i Qaernarfoit, mi kyanjj paD mewn oed niawr. Ellen Joned hefyd ydoedd wraiig yn cael ei pharahu'n fawr gan hen deuluoedd yr ardal. Yr oedd ganddynt feddwl mawr ohom, yn dra ohywir ei rhod- iad, yn selog yn y oysegr ymhdb moddion. yn arfer dod ar bob fcymor o'r flwyddyn, ao yn 7 gaesaf adwaenai pawflb ei rhodiad yn y tywyllwdh oddiwrth lewyrch ei llusern (lan- tern E'len Jones, Tydu). iEliza a Jane oedd- ynt y merdhed, hwythau yn wir alluog. Ar- 'ferir dweyd :od Eliza, pan yn eneth a merch ieuano, amvyvr droion wedi ennill y gwofc- rwyan uchatf aim gyfansoddi bmethodan yn hen wyl lenyddol adnalbyddus Dinorwic a Llanfberis, yr hyn a ofynai am ftthrylith i'w gyiflawni yn oes y cewri llenyddol yn yr ar- daloedd hyn. Ond yn wir mae'n ofidua meddwl na dderfbyniodd y fealentau chwareu teg i ffrwytho hyd ddyddiau aeddfeid profiad. Gollyngwyd a Uesteiriwyd y rhodd werth- fawr or .gianol y daith, fel yr oedd yr ardal yn gofidio am hynny. Y brodyr oeddynt newi a Gutyn Arfon. Mae pawlb yn gwybod I I w-, am Dowi, ei ailn, ei waitlh, a'i ddiwioldd1) mawr. IPL-,N fyw heddyw buasai'n bvrm at ei 87 mlwydd oed. Y mae wedi marw ers hanner can' mlynedd. 'Ond heddyw mae gennym y gorehwyl prudd o hydbysu fod Gutyn eto wedi eu dilyn. Deallaf iddo fod yn yr ysgol yn blentyn fel plant y cyfnod 1 hwnnw. Nid( oedd rhyw lawer 0 drefn ar fynd i'r yagoi nac ar yr addysg a gaffai yn. ddi, ond d^nghosai ei waith ei fod vn rhagori ar ei gyfoedion, a'i fod yn feddiannol ar allu- oedd cryfion yn y cyreiriad, fel y pender- fynodd ei rieni ar anogaethau y tuallan ddil- yn ymlaen gyrda'i addysg. iBu am amser yn is-athraw yn yr ysgol, ac aeth i berffeithio ei hunan wedi hynny gogyfer a bod yn ath. raw. INid ydym yn sicr fainfi o amser sydd 1 wedi mvned hei'bio er pan yr ymgymerodd a'r cyrfrifoldeib o fod yn ath.raw yn R,hiwddoI- ion, Bettwsyooed. Yr ydym yn dealJ ei bod rhywle yng nghymdogaeth yr hanner oant. Treuhodd ei amser yn y lie hwnnw o-yda chefnogaeth a chymeradwvaeth yr ardal, fel nad yw yr hen bobl sydd yn byw heddyw ond rhai wedi bod yn blant dan ei addysic, ac nid rhyifedd iddo gael ei wneyd yn frenfn yr ardol. Yr oedd ei vmarweddiad, ei fon- ed'di se 3 d dr w y d d, a'i allu mewn gwahanol 'ganghenau, ei barodrwydd i ddafnyddio'r talentinu at wesenaetii ei ardal ai' phreswyl- wyr, wedi ei wneyd yn ben yn y lie byohair. Nid ydym am ymgeisio gwneyd unr'hyw fath 0 am y brawd, oherwydd ei fod wedi ymaidael a'r ardal hon cyn em oof, a twydd- 01,1 y g'wna rhywun hynny. Yr oedd yn gerddor naturiol. Y gelfyddyd yn oael chadw o'r golwg gas y utunoJ. Yr oedd yn fardd yr un rath. Sylwaeom fod rhai awdurdodau O'T "urdd" bon yn ysgrifennu amser yn 01 arno fel bardd, ac yn ei oeod ar y blaen i Dewi, ei frawd, mewn rhai agweddau, ond yn wir rhaid dwevd fod Dewi ymhell tuhwnt iddo mewn arweddion eraill, ac ymhell tuhwnt i feirdd goreu ei oes yn- ddynt hefyd. Byddai Gutyn yn anfer galw yma ar hyd v blynydda* ar y gwyliau i ed- rvch ntil ei deulu a.o ymweled a chyfeillion. Yr oedd y rhai hynny bjon wedi srymud i nordd erbyn hyn, ac mae'n 4e(bvig nvai'r olaf a'r mwyaf ohonvnfe oH ydoedd marwolaeth ei hen gvfail] Haw Peris. TVeul- iodd y ddau lawer o amser gyda'u gilydd mewn cytigherddau led y wlad, yn Rhiwddol- ion, yn y Tydu, yn Bryn Oocli, etc yn Heb- ron. Gwyddom fod pethau o weriah wedi bod rhwng y ddau, ac y bt yn werth llen- yddol a cherddorol iV wlad, aynnyrch medd- I yliau gwledig, ond gwreiddiol. Hyderwa y j daw llawer o be than o'r fath o'i waith i am- j 'vgrwydd yn firan, ODauwyd a g^yeddillion grwydd yn firan, ODauwyd a giveddillii)u I H#ufcyn gan gyieillion R;hiwddolion droe y Pass i Nont Peris (brydnawn Mercher, lie y'l daefirwyid gyda'r hen deulu, pan wedi cyr- raedd yr oedmn teg o 76. Buaeai'n fraint igennyf pe wedi Vllu bod yn bresennol yn yr angladd i da'u ychydig barch i Rtlirvlitli natur ac i wa^inaetih i'w hoff wiad. Gor- ffwysed mewn hedd. PLEB'RRIWYTR.—Mae'r ardal 'bellach wedi ei llenwi ag ymwelwyr. Ni fu CylTiaiiit y dylififd yma ers llawer o flynyddoedd. An. hawdd ivdd cael lie i .rod ei ben i lawr yr wythnoeau lleEelf. Gdbeithio y bydd i'r tyw- ydd barhau yn ei berffeithrwydd, er fod oyf- newidiad yn bygwth. Os sylwir bydd ya hawdd gan y tywydd fod yn wlyfb ar wyliau ( Awst. G-vvelir amryw o febion a bone.ddilg- es-au wedi eu magu yma wedi dychwelyd i dreulio eu gwyliau, amryw ohonvnfc yn yr ysgolion drwy'r wlad. Bydded i awelon falmaidd y mynyddoedd dreiddio drwy eu cvfansoddiad er adnewyddiad a nerth ych- waneigol. \PfE0TQ;DT Y3n!OLJFEimiR.— Llongyfarch. wn Mr. J. Evans Jones, y Felin, Tydweil- iog, Mr. a Jonea, Min y Nant, ar ei ibenodiad yn brifathmw yn Ysgol y Cyngor yn Lk-ngwnadl, Lleyn. Byd'd y rhan hon yn manteido ar fedr a, gallu addysgawl y cyfaill, naturiol a dirodres, a bydd y plant yn sicr o fod yn canu clodydd eu meistr new- ydd gan ei fod yn wybyddus iddynt eisom.

LLANLLECHID OATHILU DYDD HEDD WOH. —Treul- iwyd y dydd hwn yn ardaloedd Oaellwyn- grydd, Llanlleokid, a'r cylch fel y oanlyn: Am un o'r gloch decbreuwyd ar roddi te ys- blenydd i blant y ddwy ysgol. Wedi dartod ohonynt hwy, ail-drefnwyd y byrddau i roi croesaw oalon i'r boohgyn a fu'n ymladd drosom, hefyd i bdb un oedd yn derbyn Iblwydd-dal yr hen neu gymortlh arall. Yr oedd y nifer a ddigonwyd a'r ddanteithiol wledd hon yn agos i bum' cant. Ar ol y wledd cafwyd gorymdaith ardderchog, yn I oychwyn o Rachub am cthwech o'r gloch. I Aetfiant mor lbell a Oharneddi ac yn 01. Teithiasant ymlaen hyd beniref Llanllechid i fyny drachefn a thrwy Oae'tfgroes, ac i lawr i Puachub, lle y cydhwynodd yr orymdaith. Ni welwyd golygfa. harddach. Plant yr ys- golion a'r beohgyn, yn agystal a'n merched ieuainc, wedi ymwiago mewn gwahanol wisg- oedd, yn cynrychioli J>OID cenedl, a phob cym. øriJad a fo'n weddus, soinderf ar y blaen yn dwyn pob rhyw offer cerdd, dan arweinittd Mr. Thomas Roberts. Drachefn oafwyd cyngerdd amrywiaethol ar Yagwar Rachufb, gan nad oedd adeilad yn ddigon i gynnwys y cannoedd 6edd wedi ymgynnull yno. Yn fewn fe wolbrwywyd rhai am y gwiagoedd goreu. I ddiweddu'r dydd, am un-ar-ddeg taniwyd coeloertih a lluchiwyd tan gwyllt. Gan mai undebol oedd y Irefniadau hyn fø droisant allan yn llwyddiant anarferol. Y mae'r boneddigesau a'r boneddigion a gym- etraaant ran fiaenllaw yn y symadiad yn rtJf luosog i'w henwi, ond dioiahwyd i IbawD. Ni wedwyd erioed o'r blaen yn y cylch hwn ddim telbyg i'r hyn a gymerodd Ie ar ddydd dathlu heddweh.

LLAN OYlMRODm Y RHYTbm MAWvR.—Oyn f bydd y nodi-adau hyn wedi gweled goleu dydd, bydd cyngerdd wedi ei, gy-nnal o dan Dawdd yr uchod yn Ysgoldy Glanmoelyn, o dan arweiniad Mr. T. J. Lloyd. Gan einbod yn ysgrifennu hyn, cyn i'r oyilarfod oymryd lie, nis giallwn Toddi manylion Uawn, ond yn I ol popeth a ddeallwn, caf-odd y brodyr a fu oanugylch yn gwerthu bocynau dde:dbyniad parod. Amain y cyngerdd yw ceisio cael aronlfa. i sefydlu cangen leol o undeb perth- ynol i'r rhilwyr, er eu galluogi j amddiffyn eu hawliau. iMae canghenau o'r fath eisoes wedi eu ffurfio ar hyd a lied y wlad. Y DWYMYN GOOH.—^MAE'R dwymyn igoch wedi torri allan yn y cyleh, ao mae llawer o blant yn dioddef o'r herwydd, a. rhai ohonynt yn parhau yn ddifrifol wael. METTHiU OAHL C)WAM--Cly-wir yn lrn- ych y dyddiau hyn, ar ol swyddogion y chwareli, eu bod yn metlhu a. ohael digon o ohwairelwyr i gynbyrchu llechi ar gyfer yr arche/bion, ac eto y mae rhai dynion a chwar- elwyr profiadol yn methu myned yn ol i'r chwareli er fod r'hai ohonynt wedi treulio eu hoes ynddynt. Yr esgus a. roddix yw eu bod wedi bod yn rhy hir cyn dod yn ol. 1O'iR DE.-Y dydd o'r blaen gwelsom Mr. .Richard Williams, Afon Rhos gynt, wedi dod ar ymwelijad a'i deulu o ardal flglyd Llwym- ypia. Er ei fod yn gorfod colli cyruron oaT- tref oamnola ei Ie yn y pyllau glo, He y caiff 'gyoflg teg am ddiwrnod teg o waith. OAGRiIO_ OOHD.— Mae'r ardalwyr yn cael rhyddid i gario cymaint a allant o goed o goedwig Bryn Bras. Pan y mae pria y glo mor uchel y mae hyn yn igaffaeliad ma,, i lawer o douluoedd- YN WAEL.—iBlin oedd gennym ddeall am waeledd Mr. Evan Jones i)aiu". Q&' gwylfa-terrace, Nid ydyw wedi gweiUiio yn tawr ers oddeutu naw mis. Brodor o Gaer- nralfon ydyw Mr. Jones, ao y mae'n hynod gytmerdawy yn y cyloh hwn. Y SADiWlRN OYFRIF.Y mae llawer o siarad ymyag y chwarelwyu heddyw ynghylch y Sadwrn hwn. l'ir dodbairtih kwinw aydd yn gallu ennill dros yr k-rif cydiot, ac yn gweithia mewn "bioaen" <da, Woeshawant y diwrnod fel diwrnod gwyl, ond inaa,1 dos- barth araU sydd yn gweithio hejb fod mewn Ibangen gystal, ac ar eu goreu yn ennill yr IiS-nf, yn owyno fod y owmni yn cymeryd oddiarnynt ddiwrnod byrr ag y dyksent aael tal am dano neu gael caniatad i weithio y diwrnod hwnnw., J

LLANRWST p,.RIODASAU.Dydd Llun, yn Swyddfa'r Goirestrydd, uuwyd Mr. Thomaa,Ro,e,, Ev,,ins, Heiifryii, Liangermw, mewn priodais a Aliss Elizabeiili J. levies, Kenfryn. Dydd Ma wrth hetyd, yn yr un swyddfa, unwyd Mr Robert •Roberts, Ptm'treb(JIlt, Dolwyddelen, mewn pri- odas a Miss J. E. Roberts, Yr Ynys, Vül- v/yddeien. Ewldunvrn iddynt oil lawer o giysur a llvTvddi.a;i;t yai eu gyria briodascrl. ANRHEGU ARWR.-Nos Lun, ym y Church House,, cynhaliwyd oyfarfod cyhoedd.us i anrae^u Sergeant Jennkugs, yr hwn sydd wedi ennill y D.C.M. aim wrhydri ar iaes y gwaa. Llywyddwyd gan Mr. Albert Hugh s, Y .fl., 310 yr oedd ;gjyda.g ef ar y llwyfan lawer o gyd-drefwyr blaenllavr. Cafwyd annerch- laidau ga-n y Uywydd, Mr. William Hughes, \.H., a Mr. William Wlliams, Pkm Eiecih- eiddior, yr hwn a rod dod d fanylion o weith- red wrol a, enniilodd i Sergeant Jennings yr -i,i-irhydedd,. Rhoes y llywydd, ar ran y pwyllgor, \Vm' Bonds gwerth lOp i Sergeani't Jennings. Ynystod y cyfarfod cafwya un- awdau gan Mri. Jack Owen ac R. P. Jones, a mwynhavvyd hvvynt yn fawr. Diweddwyd cyfarfod diddorol drwy ganu "Hen Wlad fy Nhadau." MARW.—Yn gyrmar foreu lau, bu Aafw Mrs Roberts, Hilisidie, pri, d Mr. IR. Daniel Roberts, Coedwigwr, yn yr oedran crynnar o 292.(in. Yr oedd wedi dioddef cystudd maith yn .ddirwgnach. Yr oedd yn aelod ifyddlon a defoyddiol yn Eghrys y Taberncl a thoim- lir cth with dod mawr ar ei hoi. Gedy weddw ac un eneth fach i alaru ar ei hoi, gyda ,pha rai y ma.e cyd'y(rndeim!ad diyfnaf yr ardal. Claddwyd yn Mynwent Seion, ddydd Sad- wrn, a daeth tyrfa barchus i dialu'r gvmwyn- :18 olaf iddi. Gwiaaanaethwyd gain y Parchn. W. Cynwyd Williams a Tliomas Jones. OWPANAU.—Yn ffenestr Mri. W. S. Wil- liams, London House, d'angboswyd 25 o gwp- anau ariaji sydd i'w hennill yn yr arddamgosfa i'w odhynnal ar y 13eg 0 Awst. Mae llagol- ygon am arddaingossifa gam pus a bydd cys- tadlu brwd ym TO hob adran. Mae rh^'i o airi- feiliaid goreu Prydain yn cael eu hanfon iddi. PYSGOTA.—Mae amrvw yn cael hwyl ddia yn yr afbn y diyiddiau Ihyn er ifod y dwfr dipyn yn isel ac yn anfnnteisiol i byegota. Yn t ystod vr wythnos llwyddodd Mr. Jnhn Jcmesd ddal cog pedwar pwys a Mr. J. Williams un yn pwyso B-k. YMAD.EL-M:tQ'r Parcfi a. MT Thomas Roberts, 'R-hiwlns, wedi ymadael a'r dref ac wedi myned i fyw i Llanfair, D.C. Bvdd colled, fawr ar ei hol anryw o gyloh-« oedd. Yr oedd Mrs Robert.s yn aelod gwerthfawr o'r Pwyllgor Bwyd a bu'r Pflrch Mr. via igynryehiolydd milwrol am amser nksith ym ystod y rhyfel a gwnaeta ei waith srvda thegweh M'bemz. I DIR.WEST.—Nos Lun bu'r areithiwr poh- logaidd Pl<?nydd yn dnrlitihio ar "Ddirwest" vng N-ghaipel Hrtrob. Llywyddwyd giatn y Parch Owen Rvatif, alCyr oedd oynbiillip,d yr da vn bresennol. Diolchwyd yn -gynmea i'r darHbhydd.

ILWYNGWRIL I DIEITHRIAID.Vbe'r jpentref prydferth yma ar lan y mor yn Uawn o ddieithriaid ar hyn o bryd, y rhai sydd yn mwvnhau eu hun- a n vn ardderchog yn nglianoi tawewch natur.. OY'NHAEAF.—-Cymerodd amaethwvr f;m- L.- o'r tywydd dymunol i gael cynhaeaf gwair. i mewn. ELW DA.—Ar ol talu'r treuliau vn nglyn ;> dathlu heddweh mae'r fantolen yn dangos lod tua £ 40 mewn Haw. Llywydd v pwyllgor oedd y Parch. D. T. Davies, M.A., Ficer; try- sorydd, Capten Wynn Kirlcby, D.S.O., a'r ysgrifennydd, Mr. R. iFfoulkes Jones, U. H. CYNGEiRDD.—Nos Wener, Awst laf, cvn- h?liwyd cynsrerdd mawreddog yn Y.«goldy'r Cyngor. Cadeiriw'yd gan Lieut.-Col. H. Hale, E. F.A., a cnymerwyd rhan gan y rhai a gan- lyn:—-Soprano, Miss Gertrude Llovd. Carno; "u rzn-foprano, M:ss Lampbitt, Birmingham; E'sie Lloyd, Carno; tenor, Mr .-v." lis E'ana (Eoa Mawddaoh), Abermaw; baM, "L J. 0., Bryngwyn, Llundain (yr hwrt a ,¡J yr anrhvdedd o ganu o flaeh y Brenin) t.«':ynor, Mr. Divid Roberto, Abermaw. Cyf- <ii*yyd gan Misa Laura Evans, Llwyngwril. Y. elw tmiit II yr Improvement Asseciatioa.

f^ANTHLSUE A' CYLCH CY,NGERDD.-Nos Sadwrn, yn Neuadd Drefol Penygroes, cynhaliwyd cyngerdd pob- Jos-aicid. XJanwyd y neuadd hyd yr ymylon. Metha dod i gymeryd y gadair ddarfu i Air E. T. John, Pias Llanidan, Mon, ond anfon- odd dri gini o rodd. Cymerwyd y gadair gan Mr R. G. Roberts (treinydd Undeb y Gweis- ion Amaethyddol) a chafwyd ganddo annerch- iid rhagoroi. Arweiniwyd gan Mr. 0. W. Jones. Gwasanaethwyd gan Miss Katie Lewis, Caernarfon; Miss A. Wood Griffith, Penygroes; Miss Sally Lloy^d a Miss M. E. Roberts, Carrnel; Mri. J. Ii. Jones, Llandwr- og; D. E. Owen, Carmel, a James Hughes, Caernarfon, yr oil yn rhagorol iawn. Cafwyd gwasanaeth seindorf arian ein dyfiryn, am y waith gyntaf dros gyfnod y rhyfel, a rhodd- wyd i'r seindorf dderbyniad brwdfrydig. Cyf- einwyd gan Miss M. Barlow Pritchard, A.T.C.L., a Mr. R. Parry, B.A. Cafwyd gair gan Mr. W. J. Evans, Llanberis. Talwyd y diolchiadau gan LNIR. J. Alun Thomas a'Mr. J. W. Owen, Carmel. Trefnwy.d y cyngerdd g-.n y gangen leol o Gvmdeithas y "Milwyr a'r Morwyr, ysgrifenydd pan un ydyw Mr. J. Alun Thomas. Amcan y cyngerdd ydoedd dangos ewyllys da y oylch at y cymrawd Pte. Jo. Fretwell, Water Street, a llwyddiant mawr ddilynodd y symudiad. Gvveithiodd y pwyll- gor yn gampua. Y swyddogion oeddynt, Mr. J 0. Roberts, Talysarn, yn llywydd; Mr. Hughie Jones, County Road, yn ysgrifenydd; a Mr. Griffith Morris, High Street, vn dry- soryd(l. -?--I YN 'F,LAENOR.-Bu Eglwys M.C. Ponter. ^•yd, Gogledd Ceredigion, wrth y gwaith o ddewis biaenoriaid. Ni ddewiswyd ond un, Mr. R. Lloyd Jones, yr ysgolfeistr. Mab yd- yw Mr. Jones, i'r diweddar leuan, Nebo, Brynperson, Nebo, un fu'n flaenor rhagoroi yn Nebo. Hefyd mae'n frawd i'r Parch. E. Lloyd Jones, Ithydlydan. Mae ei hen gyf- eillion yn dymuno ei lwydd. MARWOLAETH.— Drwg gennym glywed am farwolaeth Mr. William Williams, Bryn Meirion, Talysarn. Yr oedd yn frodor o'r ardal, ac yn adnabyddus iawn yn y cylch. Bu'n aelod ffyddlon o Eglwys Talysarn (M.O.). Mae i'r plant ein cydymdeimlad. PRIODAS.—Ynghapel Jerusalem, G wrec-1 sam, dydd Sadwrn, Gorffennaf 26ain, unwyd mewn glan briodas y Cynghorydd David ihomas, Talysarn, a Miss Elizabeth A. Wil- liams, Gwynfa, New Broughton. Gwasanaeth- wyd fel gwas gan Mr. Price, nai y briodas- ierch, a Miss Thomas, chwaer y priodfab. vn gwasanaethu ar y briodferch. Gwasanaethwyd gan y Parch. R. G. Hughes, Tanfyron. Treul- iwyd y mis mel yn Llandudno. Athrawes ydoedd Mrs. Thomas yn Ysgol y Cyngor Tan- y fron. Eiddunwn i'r ddau bob hapusrwydd. LLAIS YR EGLWYS.—Nos Sul yr oedd Eglwys Talysarn (M.C.) yn datgan ei Ilais ar v priodoldeb o symud ymlaen i sicrhau bueail M olynydd i'r Parch. W. Williams, sydd er- byn hyn wedi symmud i Lanwnda i fyw. I CAREDIG lA WiN.-I ddathlu'r heddwch darfu i Mr. a Mrs. W. J. Griffiths, Dorothea l ddarpar gwledd i oddeutu cant o hen bobl Talysarn. Yn y Neuadd Gyhoeddus T bu f r ,6, y ^edr-Ych -Vn brydferth iawn wedi bod dan ddwy law Mr. W. D. Evans, paentiwr. yn gynnes am y wledd. YMWELWYR.—Gwelir ilu ohonynt yn ein mvn"LyaU hynTV Ceir y Hynnoedd, y mynydd a r moP. Hawdd fyddai dod a'r dy- ilryn 1 fwy o sylw fel cyrohfan ymwelwyr. Da germym am y symad o gael rheilfTordd o Ben ygroes i Drefor a mannau eraill. Mae gwaith Cyngor Plwyf, Llanaelhaiarn, yn deilwns cefnogaeth i sicrhau rheilffordd GWASANAETHU ~Bu Seindorf Arian Dyffryn Nantile yng Ngharmel ddydd Sadwrn yn blaenor: gorymdaith o'r Odyddion. M3e'r JT?°rdd 1 fri a llwyddiant. SYMl JX~Deallwn y bydd y Parch. G. 0. Roberts (Morfin) yn symud o'n mysg yn Awst • j!iWmarls- Unwn cry dag Eglwvs Horeb (Wi teu,u

P«WISAf?WAKH 1DHWIS1.—Dewiewyd Mr. Llewelyn M. ones or ardal hon, yn un o athrawon par- oI Js?ol Uwchsafonol Caernarfon. Da gweled eillbeohgyn yn oael dyrohafiad. IiLAiWFEDDYGlOfL.—IBu dwy chlvvier ieu ano o Bryiirefail ° dan weithred lawfeddygol bwysrg yr wythnos ddiweddaf, sef L A Hughes, merch Mr. a Mr*. Griffith Hughes' jn cael meddygmi^th i'w throed yn vlyt) ^,i5S' FI™<1 A 3 ^r". a ^rs- Dayies, hithau yn oael L»f '?nflr-VIjuld gan Dr" R~ Williams ddwy mnr /j gennym ddeall fod y y mor dda ag 7 2ellj,J Wi.S;?wvi. J deonreu yr wythnos clywsom am .arw Owen Jones, Pant Aifon. Deallwn iddo gael cystudd irwm a maith. Ciartrefai ardal Rho^gadfan. Ohwiorydd idd ydy^

ychX wo 1, aW 1 Symad yn)Iaen 1 j y o ^ellianuau mewar meinciau etc ?• "V <• « ..flooedd eJiill S, e'TfdT J n** •>"« «™SS .n d Pwyllgor bychan o rui sy'n llv.r^ddrant y Peia-hyn a'r ovich \id •manuals un dosbarth yw cael nifer i aros'yn 7 rJf-cuIion eu syniadau. i.^E^diAL-Mae .re^harsal o'r hoII e-- ,.I U iw^ey uyr Ur.deb ynglhvda ereill sy'n oaru caniacaveth y eyssegr weai ei tihrefnu i'w cnynna.1 yng Nghapel Gorphwvefa (M C ) dan ■au'weuaa-d Mr. Jc-e. H. ^iberto. Deallwoi fod' oeth Mr^T^T8 p y ^lhm> ac fod g^asan- c.eth Mr. J. T. ,Rees, Pen-ygnm, wedi ei sdcr- i-jU 1 arwain L.Iawr yw'r disg-wyliad y bydd y Gyinanfa hon yn. un i'w chofio. L1 jVV YI)Di;AN T.—Da -gennym gael lIon- gyfordh Mr. Glynn Owen, Treonarfooi, Min- Ifordd, ar ei lwydd 'ym sicrhau safle a gwobr ynglyn a',i addysg golegawl ym Mamigor. Bach- gem ieuano .gobeithiol yw ef.ond hollof ddi- rodres. Daliad i esgrn. DA M WEI NI A UBLIN.—Gyda brarw y dafflth y newydd yma ddiwedd yr wythnos iod Air. Robert Rowlands, Pen-Ian, mab Mrs Rowlands, wedi colli ei goes trwy d dam wain yng ngwaith Setts, Blaenau Ffestiniog Ym. ddengys ei ru iN t-7,ttil; j Iri6her" ao 1 i w ddillad faohu. yn y peiriant yr hwn. a'i troes Ciudramgyl-ph rai gweithiau. CJaed cyn- orthwy wrth law yn y gwaiith i atal llifiad ei waed 1 aroM dyfodiad y Mcddyg Jones a'i gyn- ortihiwyydd Blaenau. Dygw-yd y truan i'w gartref i wneud operation arno, yr hyn a I wnaed gyda llwyddiant perffaith trwy .gyn- ortawy Dr. J. R Jonas, Penrhyn, a'i fab medrus, Dr. 'R. D. Jones. Da gennym ddeall ei fod yit,dod ymlaen yn wir /foddhaol. Ddeoh- reu yr wvtanos collodd Mr. i*. Lloyd Wil- liams, Llw-yn Oelyn, ei fya, yng Ngiwaith Setts, Minffordd, yntau tia/n dilyn ei waith gyda'r peiriannau. Da gennvm fod y cyfaill hwn hefyd yn gwella'n dda." Gaffed"y ddau I ivy-r iN a hynny'11 fuan. MARW -G EINYDDES.— Trisfi iawni oedd gennym glywed am farw'r weinyddea Maggie Jones, 25 oed, merch Mrs Jone., Pen- ybryn. Yr oedd ar derfv.n ei Chwra a-ddys- gol mewn ys<byty yn LI oegr. Dywedir iddi ,gael rhyw anthwyldeb tra'n gweinyddu ar glat. Bu Ihithau driian yin nychu'n hir a mawr oedd ei hanwydd i gael dod adrec i welia ond ehedodd ei hyabr yd ieu an c at DdllW cyn -cael oihoui ei dymuniad. Yr oed-d yn ferch ieuanc brydwe-ddol a glan ei bywyd a.c yn hoff gan bawb a'i 'hadwaenai. Dygwyd ei gweddillion i'w rhoddii orwodd, ym mynwent Bethcsda, Blaenau. Dwfn iawn cydymdeim- lad yr ardal a'i mam weddw ac unig wedi colli ei liunig blentyn. Duw a'i no,ddod.d ac a'i cysuro y:n nydd v ddrvchin fawr. YS(tOLORIAETHAU''R, SIR.—Wcle safle plant Ysgol y Cyngor, Penrhyn. Ymgeisiodd 11. Mae tri yn nosbarth yr anrhydedd, sef •Toh,11 D-avies, Jane J. Owen, a Lizzie Maud Williams 5 yn y merit -class, scif Nesta •Tones, Giuherine Jone?, John Idris Jones, Rachel Wyn Jones, David John Blount, a th.ri yn y psf-s claes, eef Eleanor 0. Jones, Joih::i; Evan Hughes a'r fddiweddarl Janet Mn-cgie Jon-es. Allan o 275 o ymgeiswyr yn y sir mae John Gwyn Davies yn -spitMed ac vn gynitaf a.r y rhestr i fyned i Ysgol Sir Dolgellau, a sai,f Jane Jone Owen yn ddegfod ar Tetr1 sir, ac yn drydedd ar re«t-r Ysgol Sir Abermaw. Bu Jane Jonea Owen vro alb- sennol o'r yagol y flw-vddy.n- lion aim d-ri min oherwydd a.fiecbyd. Mae y pump aydd yn y merit ('h('; yn sefyll yn unbel ir mste y sir. Llcingyfarchw* yr oil yn galonoe- iawn. Mapnf. yn rhai bri aj- ei* bvegol a'. hawamm. I

PORTHMADOG Y MAE EGLWYS Y GARTH wedi cymeryd yr hen NowsRoom Penyoei. i gynnaJ eu hys- Sul Genhadol, yn lie Tanvgarth. Y mae'n ystafell eang, gysurue, a eoleu. DAETH LLAMBEDYDDIOL (Porpoise) i'r lan ger y Gareg Goch, ddydd LluD, ac wedi i'. pysgotwyr ei lusgo i'r tir arddanghoswyd ef mewn pabell, a ohodwyd 2c. am fyned i fewn. CLADDWYD Y DDIWEDD AR MRS. JONES, gwraig Capten John Jones, Lluest, Borthygest, ar y 26ain cynfisol yn y fynwent drefol, ,pryd y gwasanaethwyd gan y Parchn. Y Rj>S8 Hughes a Griffith Parry. Yr oedd yn bresertnol Capten John Jones (senior), Ca,p-' teniaid J, James Jones, a Richard Jones a. Richard Jones (melbion). R. D. Jones a W. Watkins, Dr. Richard Lewis (ma-b-yngnghyf- raith), Mr. John E. Jonea, Aberystwyth, a Mr J. James Price, Galwyn Bay (neiod). Yr oedd hefyd yno iMri Joe Williams, D. Jones, Wm. Humphreys, David Humphreys, a Rick. Gri- fftha (diaconiaid y eapel), Dr. Pierce Jones, Mr. Owen Owens.

RHtlir I.JLWIV :PRIODA8 HARDD.-TBorew effnnaf 29ain, ynw Nrbapel Seion, Cro«ffo«- wallt, ymjbriododd Mr, Thomas Owen, Waen, a Misa S. A. Owen, merch henai y diweddar [Mr. a IMrs. Owen, Bello Vista, Y Bala. Y Parch. H. E. Griffith, M.A., brawd-yng- nghyfraith y briodaeieroh, a wasanaethai, ac fe'i cyflwynwyd gan Mr. C'ledwyn Griffith. Y gwafl oedd Mr. Iiew, Williams, B.A., CoI- •wyn Bay, a'r fcffwyn Miss Jones, Bronydd, Y Bala. 'Roedd hefyd yn bresennol Mrs. H. B. Griflibh, Miss Eryl a [Master Hugh Owen (Griffith, Mr. a Mrs. Bon Roberta, Oreesoe- "wallt. Oanwyd darnau pwTpasor yn ewynol ar yr orgaa gan Um Rdb" jorganydd yr eglwys). Awd o'r lospal i iO, Welsh Walls, i gyfranogi o'r borauibryd a dderparesid yno. Yn y prydnawn ymadawodd y par dedwydd ynghanol dymuniadau da, 11* o'a cyfeillien am Golwyn Bay, Pwlliheli a':t Bala. (Mae Mr. Owen yn un o feohigyn ieuaiao mwyaf cymer- a-dwy ein hardal. fEu'n gwasanaethu ei wlad yn ystod y rhyfel yn Salonica. Dymunwn o galon bir oes a phob dedwyddwefo i'r per tenant Bendithlon dau fyd fo i'w rlum. YiN WkDDILL.-— Deallwn fod yna swm sylweddol o arian mewn Haw ar ol darparu mwy na digon o ymborth i gannoedd o bobl Ddydd Gwyl Haddwcia. Penderfynodd y pwyllgor roddi en banner i Bwyllgor Cofetb y (Milwyr yn yr ardal, a'r hanner arall i bwyll- gor sydd yn paflatoi gwledd i'r milwyr yn iNghaernarfon mis Medi. GWLEDD I'R PL-AINT.-Dydd Sadwrn di- ■weddaf, rhoddodd Miss Rdberts, Plas-yn- Rhiw, wledd o'r fath oreu i blant ae athmw- on Yagol y Oyngor. 'Wedi cyfranoigi o'r wledd aethani i faee Tynymynydd, lie y cyrrhaliwyd maboljampau. Rhoddodd Miss (Egberts wdbrwyon da i'r plant am wahanol gampau. Wedi'r chwareuon gorymdeith- iwyd eilwaith i'r yrigol, a chawaont luniaeth divichefn. Hefyd, anrhegodd bob un o'r plant a diod-leatr hardd, ac arno ddarluniau cynllunwyr heddweh y byd. Teimla'r plant a'r rhieni yn ddiolchgar i Miss Roberts am ed oharedigrwydd. YN G WELL A.—,Da gennym ddeall fod Mr William Jones, Tanygarn, yn gwella yn fodd- haol o'i waeledd irrnriu Mae ef yn un o gol- ofnau yr achoa yn Nelbo (A.), a theimla'r eg- lwys golled nid bychan oherwydd ei abeenol- delb. Dymunwn iddo Iwyr wellhad buan. delb. Dymunwn iddo lwyr wellhad buan. WET>i OAU.—Llawenydd digymysg oedd ymhlitih plant yr ardal ddiwedd yr wythnos, oherwydd fod yr ysgol "wedi torri," chwedl hwythau. Gwyliau Ilawas i'r plant a'r ath- Bawon. A'DRiF3F.4Da gennym weled Miss JaDe Û\en, Meilionydd, adref ar ei gwyliau haf o Dywyn. iBwriada fyned Fr woleg i Fangor y term nesaf. Hefyd, mae'r Parch. T. H. Evans, --er Trallwm, ar ymwl- iad a'n ardal. !& gennym ei weled.

RHIWLAS R CYLCH CYNGERDD.—iNoa Sadwrn, o dan Jywydd- iaeth y Parch. W. Williams, Pentir, cynhal- iwyd cyngerdd gan tblant Ysgol y Cyngor. Caed cyngerdd da ac ol dysgyblaeth fanwl ar r plant. Elai'r elw tua-gat gael tabled yn yr ysgol es cof am y rhai a gwympasant yn y rhyfel. Achqa teilwnqf sto yn haeddu cefnog- aeth pawb.

TREFOR MARW HYNAFGWR— Fores Llun, Lra yn j myned at ei waith, syrthiodd Mr. John Parry, Bryn Neuadd, yn farw ar ochr y ffordd. Yr oedd yr ymadawodig yn 79 mlwydd oed, ac cte nae'l'l debyg, oedd y gweithiwr hynaf yn I 7 cy.ch. Bu am flynyddau maith yn drysor- ydd y gangen leol or Odyddion, a swyddog ¡ rhagoroi a fu ymhob ystyr." Edrychai bob am- ser ar ol yr arian fal pe byddent vn eiddo per- sonol iddo ef ei hun. Daeth tjrrfa fawr i dalu y gym vryfias olaf iddo ddydd Iau, a hebryng- 1 wyd ei \TeddiLion i fynwent Eglwys y Plwyf 'j r Parch. Caleb Williams, M.C., .Bwlan, ei Pin weinidog, yr, gwasanaethu 7I y ty. ac ar 1-tP y bedd. MARW ETO.-Nos Sadwrn, bu farw' rhen ferch barchus, Miss Jane Williams, Lime Street, a hi wedi cyrraedd gwth o oedran. Cydymdeimlir a'r gweddipj o'r tsulu sydd yti aros ar 01, yn -an gaiar. CHWAREUO^J".—Cyii'hsl.wyd chwareuon 0 clan nawdd Oymrodyr y Rhyfel Fawr, ddydd Sadwrn. Cafwyd amryw 0 gystadleuaethau did dor ol". DYDDIAU GWELL.—dywsom y geHir dis- gwyl J bydd i si-tt.smen y chwarel, gael clyw- i ed newyddion gweU ynghylch anwastadrwvdd au oynogau ar fyrder. Y mae llawer o anfodd- lenrwydd Jma, er pan ddaeth y cwmni a'r cynllun newydd preseunol o we:thio i rym. 0 dan y cynllun presennol clywsom gan wr cyf- arwydd fod rhai labrwyr yn cael gwell cflfl"- cd na settsmen profiadol, ac oddiwrthvrTi- hwy. y daw'r arian a'r elw i gario'r' gwaith ymlaen. Hvderwn fod dvddiau »well vn ymyl.

ACHOS MISS DOUGLAS ] PENNANT 8, Ii. Yn Nhy'r Ar;glwy3di, ddydd Mercher, cyn. hygiodd larl] Stanhope fod Pwyllgor Arlben- mg i gael ei benodi i chwilio i mewn i achoa IMias Douglas Pennant-, yr hon, fel y oofir a arowyd alLan d flwydd bwysig ynglyn a'r Women's Royal Air Foreef. Dywedodd yr larll mai' rheswm paham y dar."u i'r Llyw- odraeth wrthod oftmatau ymchwiliad ydoodd eu bod yn ofni yr ysgandal a ddatguddid pan y gwneid ymckwiliad. fDywedodd Argbrydd Weir, yr hwa oedd yn beni»a«frh Adran AWWT pan y trowyd ym- aaith Miss Pennant, Cfldo ef ddod i'r pender fyir.ad i derfynu gwasanaeth Mies Pennant am y aiedid mai dyna ydoedd y peth goreu er lies Adrari y Merched. Bainai Ilai nid hi ydaedd y ddynes i osod yr adraa ar sylfaea Wiodol, a thsrfnodd idefi gael ei throsglwyddo ya ol i'r adran lie y gwasanaethai cyn myned i .Adr.aR yr Awyr. INid oedd e{ yn gwybod am unrhyw gynllwyn yn eribya Mils Pen- .<:l1Do+< Ar 01 aryn drafodaetli pasiwyd gyda 69 o bleidleisriau yn erbyn 42 i ienodi pwyllgor.

PWYLLGOR ADDYSG MEIRION I Cynhaliwyd yr uohod dydd Iau, Gorphenaf 31ain, yn y Ddarllenfa Rvdd, Dolgellau, dan lywyddiaeth Dr John Jones, D.L. (cadeirydd). Pasiwyd ^i godi cyflogau'r swyddogion gor- fodol o £ 85 i £ -100 o Ebrill laf ymlaen. Cadarnhawyd penderfyniad a basiwyd gan Bwyllgor Addysg Sir Fon i bwyso ar y Prif \Veinidog i gadw gwasanaeth Dr. Fisher ar y Bwrdd Addysg, yr hwn a wnaeth y fath wr- aydri yn achos addysg y wlad. Gan nad oes ond pump o blant yn mynychu Ysgol Cwrnnantcol, Abermaw, pasiwyd i fvned ymlaen i .gau'r ysgol yn lie gwneyd penodiad yn He Miss M. Jones, yr hon sydd yn vir- ad»el ddiwedd Medi. — Penodwyd Miss Elina Davies. Abermaw, i f]dy-gu coginio mewn pump 0 ypg«!i0;t elfenol 4 sir—Yr Eenadur Martin Williams. M.-Vr Abermaw yn -talu'r treuliau lleol heb ddim cynhorthwy o'r sir. Ir. Percy Hushes, GelHlvdan. -a benodwvd n1 ^r!f ath^aw Ysgol M5inod, Ffestiniog "vn ir- Be,^an' vr a vmddiswvd'da Medi 15.—-Miss M. C. Jones: Ni ehollodd Mr Bevan ond tair wythnos o'r ysgol yn vstod vtOain ralvnedd (ciyw&hr clvwcji)

GYTUN ARFON (Gan David I homas (Dewi Tudur)* Bettwsvcoed) lDydd Sadwrn, Gorffennaf 26, ba farw'r bardd a'r cerddor adnaibyddus, Mr. G. H. Jones (Gyfcun Arfon,) Rhiwddolion, gerllaw iBefctwsycoed. QBrodor o Lanberis ydoedd, ac yr oedd yn frnwd i'r englynwr dihafal, y faarddJbregetthwT poblogaidd, Dewi Arfon. Daeth i gadw ysgol ddyddiol i ardal fynyddig a neilltuedig iRJiiwddolion yn y flwyddya 1869, pan yr oedd yn ddyn ieuanc glaudeg a chydnerfeh, a hynny ar ei gyfrif-oldeb ei hua. Ysgol fechan yn cael ei chynnal y» addoldy M.O. yr ardal, & hynny gan yr ardalwyr eu fcunain, ac ychydig o gyfeiilion o'r tu allan ond yohydig flynyddau yn ol cymerwyd Jai gan iBwyWgor Addysg y Sir, a hwy oedd yn ei ifceoli ac yn gofalu am gyflog i'r a-thra-w, peth newydd iawn yn ei hanes. Gwelwn felly i Gytundreulio 50 mlynedd ya yr ardal i ofalu am addysg y plant, y naill genhedl- aefch ar ol y llall, a hynny am ychydig iawa I o gydnaibyddiaebh. Gweithiodd yn dawel a diymffrost a'i fwyd a'i ddiod oedd llesiant a hyfforddiant y plant dan ei ofal. Gan faint ei metch a'i ymlyniad wrth ei ardal mabwys- iedig, gwrthododd bob cymhelliad i fyned i leoedd eraill, pryd y gallasai yn hawdd gael llawer mwy am ffi lafur. Pa mor ddyledua ydyw y rhan hon iddo am ei lafur a'i ym- lw gyse-griad i ddiwylKo a goleuo meddwl yr tounne, aomser a ddengys. Yr oedd fel Ibrenin yn Rhiwddolion, yn athraw, blaenor, ac yn bopeth. Ownaeth gannoedd lawer o gym- iwynasau yaj ddistaw a didwrw, mewn ysarif. tomu llythyrau ac yn y blaen. Yr oedd ym wr galluog mown gwirionedd, ac yn un o'r dynion pain hynny mewn ardal, y disgwylid ■wrth-jnt ynglyn a phob symudiad, a llanwai bob cylch y'i gosodid ynddo i'r ymylon. Ga. ei fod yn wr mor d-diwylliedicr ac mor fedrus yn ei ymwueyd a dynion, ac z;1 yn un yr oedd natur a graa wedi ei fendithio a syawyr cyff- redin cryf, gwnaeth lawer o waith a hynny yn' effeithiol iawn. Yr oedd yn gerddor adnabyddus, yn gyfail- eoddwr gwych, fel y dengys ei anthemau a Ily I -thonau o'i waith, ac y mae mynd rhagorol ymhob rhai ohonynt. Y niao ei don "Llef" ymysg y goreuon yn yr iaith. Gresyn na fuasai wedi cael ei lie yn Llyfr Tonau y M-C. Hwyrach bod ei rhagoriaeth wedi bod ym rhwystr iddi, ond daw ei dydd eto, a chenir anthemau a thonau Gytun tra y siaredir y Gymraeg. Yr oedd yn feirniad oerdtl-orol dam gamp, a bu'n beirniadu mewn oannoedd eiateddfodau a chyfarfodydd llenyddol ar hyd ei oes, a phob amser yr oedd yn ww di-duedd ac annibynnol oi feddwl, ac yr osdd gan y wlad bob ymddiriedaeth ym marn a doethi- neb Gytun, a phdb amser byddai wrth ei ifodd yn ceisio flyfforddi a chynghori'r rhai •fyddai yn dod dan ei feirniadjaeth, a byddai ganddo air o gysur hyd yn oed. i'r rhai fydcL ai'n aflwyddianuna. Afraid i mi ydyw œis.i. atolygu ei anthemau a'i donau. Gwyr y wlad am. da-nynt, ac y maent yn sicr o "fyw. Yr oedd hefyd yn fardd rhagoroi, a phe buas- ai wedi ymdaiflu mwy yn y cryfeiriad h w. gallasai yn rhwydd iawn fod wedi drin'go i reng flaenaf beirdd ei wlad, ond boddlonodd lGytun yn unig ar wneyd englyn ym awr a* yn y man yn ei oriau hamdden. Yr oedd ya feistr trwyadl ar y gynghanedd, &0 y mae ei engiynion yn etmau mewn gwirionedd. Gwnaeth ngeiniau lawer o englyniom coffa i'r ardalwyr yn Jthlwddolicn a Bettwsvcoed, a eheir llaweroedd oihonyn ar gerrig beddau vm Mynwent Blwyfol y Bettws. I>yma vchvdig o enghreifftiau I 0 gol nos galwai'n Teeii-Ellen Hughes 0 I lawn hedd ei deulu, Awr guLar y ddlear ddu Dry yn oes o deyrnasu. Eto-—- Y na isod am oesau—yr hunant 'Er hynny daw horou; Trydydd dydd rhyw ddydd i'r ddau Dringant o randir angau. Eto-- Areithydd hyawdl nerthol—fu'n ei oee Fyw hanesydd doniol; Diwyd ei bryd a di-frolhyd ei fedd lOedd a'i anabedd yn ddiarheflxd. Eto- Marw ya anhymona idd—O rwystg mawr lvvradg a mam ieuengaidd; Hon yw hi yn awr tlawn aidd Ynghwyl y llu angyiojidd: Eto— Daetih yr awr dieithr yw kyn—a safodd Grace yn sydyn; Fry syilodd gwelodd ivd gwy. Ac heulog uwchlaw Ovvmoelyn. Eto— Wyddiiyd i'w orweddfan--olaf aeth :Ni wel fwy o ruddfan, O'i gyni 6.i i Ganatin-d,awel fre Oherwydd yno yr oedd ei anian. Ya oi araetlh ffraeth siiiol A fydd mewn adgorf o'i ol A'i .galon hoff gweiwn hi Ass lenyrdi pur haelioni. Eto— A>i idulJu°i0ai'r hen ddi 11 edy*dd—hvbaroil IRywfbetih o'r Nef beunydd, A'r hen stant yr awrhon sydd Acw'n ieuanc o newydd. Et-o— .Ni dhawn John ad-dfwyn a ohu—mwv'n y 'Mae yn y bedd yn cysgu, (byd Vnd er hyn y dyffryn du A gynheswyd gan Iesu. Eito- IDaI i enyn dylanwad—unionaf Wna'i enw yn wastvad, .A chliv fel tegweh ei w'ad Yw mawre-dd ei gymeriad. Eto-- HqU b hedd yn y bedd haoh-yw M ran Ar ol bywyd aifiach Ni all clwy na phoen mwyach Lwydo'i wedd yn y wlad iaoh, Eto-— Gwr Duw oedd, a gair da iddo-gan bdb Gwynelb byw ddaeth a-to, Tawel ei fryd, hael i'w fro A theyrnas bendith amo. o fawr gwyn i fro gwlw-ne-ytlgfbl Angylion aeth adre, 0 chwerwan loesau'i chware Telyn aur at deulu ne. Etfco—» -v~. ,r [ David OW oo'phenodd-dynu'r gwys Dyoolr flatnp ddewisedd, A'i wraig wemp i ro gwympodd-o'i flaen '(res rhwymkd eras ar amoå. dorodd. o,rI)^Qa ddigon i ddangos fod Gytua yn fardd -0 r Un waed ar awen wiT." Parhaodd i weithio hyd y diwedd er mewn ilesgedd mawr. Gan ei hofFter ohonno yr oedd y plant yiv el- hwylio mewn oa-dair neill tuol hwyr a bare i'r yggl, ac ar Poi Aidari..l & wrth ei fodA Bob blwyddyn hyd y blynyddau olarf bydd^ yn cynnal cyngherddau grda'r plant, gan eu dysgu 1 adrodd, «!1U, ac ya y blaen a byddai ^n am gyngherddau Gyttin led-led y wlad Oyrnaeddodd ei 70 mlwydd oed IG-wnaeith wasanaeth amhrieiadwy ynglyn a yjqrS d, l9nyddo1' arholiadau yr Ysgol .0 0 ffyfeillion bend erf yna gwneyd IwfJT7 yd 1 gael 60p- iddo< jr ^yn a'i ii ^tr™ZT>^ dk;meu Pe 7 buasid wedi Y 1 y -T, ir wkd yn gyffredinol ond I rn SW7?- yn 1,awer mvvy. Nid oedd «an y fchan °'r hyn a wtiaed ImlSX S1 y, dwfeirth- ,Eydd ei ol am i r^i- 'ir„. ei"y r gwaith a wnaed ganddo ddwyn ffrwyt-h lawer ymben blynvddau i yn enw«dig gyda chaniadaeth ac addysg. Xid oedd yr un raglen cymanfa g^nu «. flynyddol d;.siia.rth ;Mochnio^ na byddai ton neu anthem gan Gytun ynddi ynJhir' °nd ^d^odd yn siriol « feddwi hyd y diwedd. ac yn ilaw,f gwaith a phiyder ynglyn a'r y^gol. Teimlir y golled yn fawr ar ei ol. Bydd bwl0h amlw/yn.lyn niP^ .^mudiad daionu.s yn ein pf,tb. .Oaddwyd « weddilhon yn Nant .Pais, Llan- beris ddydd Mercher. GorSiennaf 30 Gwas anaM,hwyd oyn cychwy,; ei ^inidotr. v" iPardi J. Tudno Williams, M.A., n effeith- iol. t 1, 4Hunod y cvfail! hoff yn dMVel hyd nore r codi mawr.

P Nghladdfa Horeib. Gwasanaethwyd gan y Parchn. W. M. Griffith a D. Perry Jones, Penrhyndeudraeth (angladd preifat).