Yr Herald Cymraeg

CAERNAn?ON DYRGHAFIAD.-Y mae JIr. W. D. JneøJl y dref, wL-], ei ùtlyrchafu .yn fel.tr LlanellI. 1: mae 111'. Jones iJill ^llmghaj, rhf0]„.r 'carchar, „ed? i ^yrohafu y„ .Uj-wodr^thwr Crchar Lei^, to. Yr oedd yn gymeradwy iawn yil y DEWBDEB.—Dydd Mawrth, ynw NcwriMS, HuihL°ef7yMe<il] Mll,trol i JOOåJ Hughes 17. Mountain Street, am wtrhydxl gydar l-6th R.W.F., yn Gallipoli. 7 Th°R\fANfNEWJYDD-~D;inu i Mrs Farren, p ,T' gyrflwyno organ hardd i Gape! y Pa/bydldionj er cof am ei mib-N-r Is-Gaptea Farren) a .fu farw 0 sKvfau dCjiLyniodd YIX y rhy,fel ddiweddar. YCHWANEiGIAD.—Cafodd teilwriaid, )11 dref yebwanemad yn eu cyflogau. Oamt v5 iU^J''Un a tlheilwriaid Bailor. i?AlS'~?y'dd- Iaiv j"ng Nffhapel Naz., i-' Eon, priodwyd Mr> PhyliF► I^ngton Pool Street, Caernarfon, Miss Mary Griffiths, Penygraig Farm. Pen- traefe. G.vemyddwyd ,?an y Parch. William J? £ ■ Y briodas yd- wdd Mass Nell Griffil^tra .mai'r gwas yd- oedd Mr. Georgp Lan (-ton MARWOLAETHAU.-Cofnodir marwol- aeth Mr. Hugh Jhom^ 26, Hendre Street Bu n filwr a chaioad ei glwyfo a'i we;nwyuos Oymerodd yr angladd le ddyad Llun. Gwaw auaethwyd gan y Ficer (Parch John .Morgan- M.A.).—Dydd Mawrth. ar ol eystudd byr! ond caled, bu fai-w Mi«; Annie Mary Wil-i batrn.?, (merch i'r diwedunr Mr. Owen WiZ-f bams, aaddJer, y Maesj. Flynyddoedd vn ol yr oedd yw cuduabyddus iawn .fel cantores ad elaii o dan yr enw "Eos Eryri." Yr oedd ynr aelod selog o Eglw-ys Ebenezer (W ) Cym- erodd yr a,ngladd (preifat) le ym Myuwenfi LJanbebhg Iwreu Inu. y Parchn. R." Molt Hughes ac Ishmael Evans, yn gwasanaethu 0 A!SAXS?s^'7-c>-n'h;iir fl\nyddrn y 1R.han1dda.lwyr yn oriel v Farohnadl ilry 16eg. cyfisol. Lady Turner. Parcia, yvg lly«yddefl \r ardoan^^osfa, a- rh'vcld' amryw wobrwyon aiirhyd'eddns. Y bsirniaid fyddj Mn. Weaver (Cerddi y Fa&no\) a Griffin (Geri .(Mi Treborth). Ar y diwpdd !;ydd i Air. R., Hughes roddi'r .)olf gynnvrcrt" ar werth. Aifi y arian at yr Ysbyty Bwthol lleol. Ysgrif- enydd yr arddangosfa. yw :.1r. William Owen. Lloyds Bank. MARW YN YR -Da, pell- ebr tanfo-rawd i'r dref yn by.i&vsn n:n farwol- aeth Mrs Maggie HTjimu'hrie^ Griffith (merch' 1 Mr. Owe.n D'wn. Till Street, a. gwraig Ml| J. Humphries .Criri'.tb. orvn-t o'r drerf hon) yr hyn a. gymerodd le yn Phihdelphia, Unol Dal- ■aethau'r America. Gedy rwr eneth fechan Gweneth, c'hwe mlwydd opd a pbnod ar oi hoL Cydymdeimlir a'r teulu oil vn eu galar. Y mae Mr. J. H. Griffith yn fahi Mrs Grif- fith, Caerwen. Dinorwic Street, Caernarfon lTARW -ATILWR IEITANC.'—Gofidus gen- nym goifinodi marwolaeth Prvate Ivor Wyrt Roberts (mab y diweddar Mr a ATrs 0. T. Roberts, §e.goritium Terrace, o'r dref hon), yr hyn a gymerodd le inewn yabvtv vn IJun- daim. Ymunod-d a'r fyddin viv 1916. a bu'ri Ffrainc hyd Ebrill. 1S18. Cymerwyd ef yn garoharor a, bu'n Cologne hvd Rhagfyr. 1918., Diodde.fodd givsttndd calediawn. Cyn y rhy..¡ fel yr oedcl yrr glerc yn IJythyrdv Pangor., Yr oedd yn wr ieiranc cvmeradwy iawn. Oy- -Ilvn merodd yr angladd le ym Mynwent Caeath- raw, ddvdd Sadwrn. y Porch John Owen, yn gwasanaethu. Efe, hefyfd, otalai am v trefniadau. P E,REFORM 10' CA NTATA.-»-Yng N>hapel Siloh Bacih, perffnTmiwyd y ganta.ta. "TaitH Bywvd" (Cih,alill-or) gan Gor Gapel Engedl (M.C.) dart arwainiad Mr. W. T- Caed! gwledd ragorol. Canwvd yr organ ,,in Mrs Griffith. Dinorwic Stre,et. (drtns y cor), a Mr. W. R, WTilliams, Bamgor Street. Cvmerwyd rran, hofvd, gan Mri. John Roberts, Hugh- Williams, a J. Wynne Parry. Llvwvddwyd; Ll I- gan Mr. Thomas Llanor, Gelert St., Diolcihwyd yn gynnes t r cor am eu g^vasan- aeth.

FFESTIWIOG :r"tH PRIODA S. Yn N 0 h i pel Jerusalem. ddydcl Iau, ullwyd mewn g:m briodas Air. Arthur, Edward Victor Barton, o West Derby, Ter-i IIJWI. a -Ni- Margaret Lewis Matthews, Pen- bedw a Rhyl. -Gwasatiaeihwyd! gan y Parch" L-ewte John Thomas, ceiBbadwr yn No India a. brawd i'r briodasferch, yn. caeLei gynorth- wyo gan y Par oh John Hughes, gweinidog- Rhoed y briodiaaferch ymaith gap. ei m;nm. xj gwas ydoedjd Mr. John D. West-wood, Llun- dain, a gwasanaethwyd fel •morwyn gan Alisa Gw laxlys Matfahews. Yr oedd yc 1 wedi ei brvdfert.hu ar .gvfer vr ameylehind. GWFRTHU CADAIR.—Cafodd ein .bardd iidnaibyddus Glyn Myifyr, gynnyg y wm at oOp am gad air a emiilloclid vn Eisteddfod! Conwy, Mawrth lalf. 1900, diwrnod rhyd-dhai Ladysmith. Y mne'r gad air wedi ci gwn- eutbur o dderw du ac yn un neilltuol oj hardd. 1] '1' DAMWAIN.—Drwg ^ennypi ddeall i Mr.- Robert Rowlands. gyriedyidd peiria-nt yiM Chwarel y Moclgwvn. gyfarfod a damwaitf ddifrifol nos Iau. Rjiyw fodd .neu giil ydd, aetln ci ddillad i'r .peiriauoau ac cnifcai am ei biet I I

I THE dainty garments which — grace the limbs of the growing child are kept beauti- fully clean and unshrunken if washed with Lux. Children grow so quickly that extra care is needed in cleansing their dainty apparel So a mother's forethought is extended to the washing as well as to the buying of their clothes. The pure Lux flakes dissolve instant- I ly in hot water. With a whisk, I mother has a lather rich and cream- | like in which dainty hands and dainty n fabrics need never fear immersion. The garments are gently squeezed through the cleansing Lux lather. There, is no need to rub—Lux coaxes X&fk/M rather than forces the dirt from the clothes. uBMk LUX will not harm NwT a silken thread, WONT SHRINK j WOOLLENS. Packets (two sizes) may be obtained everywhere. LEVER BROTHERS LIMITED, L" PORT SUNLIGHT. Lx 184-8t I A 91 hupmo'tle cars. A.B.C. MOTOR. CYCLES. -r V.T T.Y BROS LLANDUDNO. Agents Delivery July. Limited Numbers. Motor, Motor Cycle. Cycla and General Engineers, La'.est Machinery. Expert Mech- nics; reasonable prices. (Ag.29). mo BE SOLD OR LET. BO-N-Y-MAEN, North Road, Carnanon, immediately opposit-e to the '■Nation, HIp h-onse contains front and back kitchen, with yard. and out-offices, two entertaining rooms, with tavatory .nd e;<:uK.ruOi:x o oedrooms, lavatory bathroom, and 2 w.c.'s. electric light, garden Lack and front.—Aprdv to Mr. W. Wyna Evans, Solicitor. Wre-'iinm. (T.C. 1:1 I r~!YPE WRITING.— Duplicating, Copying, etc., V.'cite for price. FTtYPE WRITERS.—Xew Machines for Salt, X Salter, -Remington. Underwood, Royal. All Office '-equisites in st "Cii. Kera.rs to all makes typewriters.-— Sr. iter Co., Up- per Most-vn "Street, Llandudno. (Ag.22). CHEAP FARM FOR SALE, MERION- ETHSHIRE FARMHOUSE. 100 acres. FreeboIJ L650. Enclose stamped envelope. 7910. Rutters, 37, Norfolk Street, Strand, Lojadjn. 'Ag.8). AR WERTH.—Ar weitli, 2 set o beiriannau • Dvrnu; 4 a 3 hore-e power; mewn cyflwr da«—Ymofyner a John a Dan Hughes, Edevrn. (Aug.11). FOR SALE BY VRTYATF. TREATY, 13 Freehold Cottages at Rhediw Road, L.aiulyfni—all let well to good tenants. For further particulars to Messrs. S. n. Dew and Hughes, Solici-urs. Carnarvon and Peny- groes. (Aug.4). j (GENTLEMAN'S Superior Riding S.»dd'.e, II complete, 55.—Apply, Stables, Plag Pen- y-Bryn. Canrarron. (Ag.B). "KENT'S FAWN RAINCOATS, 10/11, 1(" Black Oilskin 1011: Men's Cloth Trousers, 184. Rum- say Street, Rochdale. (Ag.29). SIR GAERNAR:?ON. FFERM /■ R WERTH. AR WERTH ftrwy drnfodaeth breifat) FFERA1 Rydd-ddnliadol, oddeutu 40 acer; 25 acer vn'dir llafur mewn cyflwr rhag- oroK a'r gweddin yn weirgloda-dir campus, gyda chvfienwad da o ddwtr ar hob t\nnK. Mae'r. oil o'r ade,adaii bron yn newydd. Hefyd Ty Gwair a Thy Yd. Gwaith dwfr at f:¡ la newvdd ei osod i weitb'o. Mae mewn safe ddymunol a chvilcus. Peilder o darr mi11(b i ddwtclref bwvsi,x "r j"n mnr. "t dioed, neu fel y cytunir.—Ymotfyner a Y15, "Herald" Office, Carnarvon. (Ag.12). [ A R WERTH—FIFER.M ragorol, enw NYTH J\. CACWN, ar ffordd yn arwain o LJan- ùwg i Abersoch "afle ddvmunol.—Ymofyn- L. Perchenag, Williams, Nyth, Abersoch. (Ag.12). QMALL HOLDING, within 4 miles irom •^5 Pwllheli for St1°. 5 acres of Land. 8- room House, and Out-buildings. Apply, Y17, "Herald" Office, Carnarvon. NEVIN mm PORTHDIN- LLAEN REGATTA to be held at N F- V I N SATURDAY, AUGUST 16th, 1919. Under Di tinguished Patronage. £50 IJ PRZES r Entries close August 12th, 1919. .Schedule of Prices to be had on applicatioa to the Hon. Secretary— D. J. GiRIFFITH. TTyaswjdd, Nerin. (Aug.11). •' > A.-s i :DD BI^FYDDYDOL i_> K.J ENGLISH AND AMER'CAN DE-NTj3TRY 9, BANK i-'LACE, PORTM-AI)OC. Tf"R. R. BELTO^J JONES having recently beea dischargad from H.M. Forces, I i)egs to announce that he has oootaseneed business eti 9, BANK PELAGE, PURTiMADOC. Attends PY>1LTJTELI every Wednesday and Fair-days at THE EIFL HOTEL, High- i Street. Attends HARLECH every Tuesday, at PEN- YjQOSsm., ffigh-Stmaet. PAINLESS EXmAOfiQ. CimfinitaLtion Free. O:E: to n. I MR. WILLIAMS. QARMON HOUSE, BLAENAU FESTLMIOG Geilir ei weied yn BLAENAU FFESTINIOG. 5iob dydd Llan a Mercher, ond y dydd Mercher o fiaen y dydd Mawrth oyntai yn tnis, yn Gannon House. LLANftWST. Bob dydd Mawrth a phoo Ffair (ond y dydd IaVTth o flaen y ffair), yn nhy Mr Toam, Comet Stores, Station Road, drnva nesaf i Mr Idwal Parrv Chemist, o 1-30 hvd 5. PEN RH Y XDEUDRAETH. Hob dydd Iau, yn nhy Mrs. Roberts igyler- byn a Griffith Hotel). 2 o'r gloob y pryd- nawn hvd 8. U PORTHMADOG. Bob dydd Gwener, o 11 hyd 5, vn nhy Mr, Hughes, Photographer, 67, High Street, (gyf. erbyn a'r Post Office ntfwydd). GWARENTTR FFIT DDA. Tynir neoi llenwir darmedd naturiol, a gosodir rhai new\-ddion yn v dulliau diwedd. aiaf a mwyaf celfyddydol. Pob cyfarwyddyd vn rhad. MR. WILLIAMS, GARMON HOUSE BLAENAU FESTINIOG CRICCIETH SHEEP DOG TRIALS Wriil be held AUGUST kbit. 1919. OPEN TO ALL VOMERS. Sr ECIAL CLASSES FOR XORTH WALES. P,50 L.1\ PRIZE MONEY. Entries close August 14th. Schedules from CAPTAIN WHITTAKER, Criccieth. ABERSOCH HORTICULTURAL S HOW This sbov; will be held in the ABERSOCH HALL, ON THURSDAY AFTERNOON, AUGUST 7th, 1919. F-re-oident SIR W. H. WINTERBOTHAM, Abersooh. Special Prizes of 21, 10/5 and 10/6 oftf,rt-d for 1)1't in the VEGETABLES, 'FRUITS and FLOWERS Sections re^pe- ti'ely. a Prizes aLso givbu in all the Classes. En-liies close on July 31st. Schedules, and anv further (information o* application io Secertarv of Show: R. O. HUGHES, Llwyn Onn, Abersoch, Caroarvonshire. OS YDYOH YN BWRIADU PRYNU BICYCLE, NF.XJ IESIEU ADGYWEIRIO BICYCLE 0 UNRHYW WNEUTHURIAD, TMOFYNER A G. E. JONES, Dolbenmaes Sioras, GARN 1t.li" Agent i'r Rover. Raleigh, Triumph, etc. ST'OC ANFERTH AR LAW A Y PRISIAU MWYAF -RHESa liOL. T White Star Line ROYAL AND UNITE0 STATSS MAIL STEAMERS. iucLud;rii.i OLYMPIC," i6,359 Ton., The Largest British Steamer Passenger and FT eight, Sailings— LTVERi'OOL TO NEW YORK L-k PLAN-D Friday. August 1 BALTIC Friday, August 3 LIVERPOOL TO -BOSTON. 'V'EDIC Sailing date later. SOUTHAMPTON AND CHERBOURG TO NEW YORK. (Via Plymouth Eastbound). Sailings to be announced ehortly. WHITE STAR-DOMINION LINE TO CANADA LIVERPOOL TO QIEBECj AND MONTREAL. MEG ANTIC Sailings date later. BRISTOL TO QUEBEC AND MONTREAL. Sailings later. For farther partf-tnare appry to White Star Line, Liverpool: Southamr-t,o'¡: Briste: Lon- don; 1, Cockepur Street, S.W. 1, and 38, Leadenhall Street. E.C. 3. S 52,000 Separators of other makes have fja H been replaced by the Aifa-Laval." ™ n OLD Separators of any make taken g in part ex- change. CRE m .r.¡;¡; CRE m SEPARATOR. Skims Cleaner l&fi'm tiwin any oti, er. 2.500,000 SOLD. I AGENDAVIES & JONES, I I Ironmongers, Pwllheli, ji "DAIILER" MOTOR, 5 5eater returning fi-om Llandudno to L.verpool or dis- trict, Saturday, August 9th. Accept £ 4 (16s. only each person).—Apply Duncan, 604, Royal Liver Buildings, Liverpool.

IMewn cyfarfod o'r Gymdeithas Drefol, yn Rihyl, a'i hamcan i ddwyn y drei i sylw fel mangre ymwelwyr, dorllgnodd yr ys>grifen- nydd lythyr o Lanlberis, yn dweyd os oedd ymwelwyr yn metihu cael lie i aros yn Rhyl, am iddynt fyned i Lanberis, fod digon 0 .1 iddynt aros yno.

Y LLAWR DYRNU — ♦ Etholiad Bothwell. Yn Etbr.liad Bothwell (Lanark) dychwel- wyd yr ymlgeisydd Llaitu-r gyda mwyafrif müwr ar yr ymgeisydd Rihivddfrydol, a cblywyd gelynion y Llywodraeth yn bloeddio "Buddugoliaeth." Undo fel mater o ffaith, ni fymnai'r iRhyddfrydol .gymryd ei alw'n Coalition." Felly fTolineb yw dweyd, fel v gwna rihai, fod "ymgeisydd y Llywodraeth" wedi ei orch. :flygu. lOad fe WW1 rhywibeth y tro gan rai pobl i geryddu'r Llywodraeth. DiswyJdIad Miss Pesnant. Ar 01 hir dcbid'eu, (lJ; wedi i Cyffredin | wrt-hod y cais droio-n, wele Dy'r Arglwyddi j wedi penderfynu penodi pwvllgor arlbennig i | ynichwil i'r amg-ylchiadau -a barodd ddi- ) swyddiad Miss DttuglaB-Pennant. Baloh yw'r wlad o cyfle yn a-wr i ddwvn i'r gole yr hvn oedd weithian yn gaddiedig, a dis- gwvlir yn oiddgar am y tystiolaethau a'r dy'farniad. Deallwn ar awdurdnd dda fod Ihvydd y cnis i'w briodoli yn bennaf i Syr R. -T. Thon>ns. A.S., ynni vr bwn ni p-hallodd i sicrhau penodiad y pwyllyor.. "Rwy'n Cam Cymnj." Tywvsog Oymru wedi bod ar ymwel- ifld a Obymru omryw droion er pon yr urdd- ef yug- Ngbastell Caernarfon yn 1911, ac anturiwn ddweyd no chnfodd well croeeaw yn unmcai nag a. ga-fodd Yllg N'ghymrn. Dvvpd gohebydd Llundüin y "Western Mail" i a.mryw aelodau Cymreig, yn eynnwys Mr. Tdwyn Jones, Syr Alfred Mend, a Mr. T. A. Lewis gael yr aiirthydedd o gyfarxod y Tywysog y tufewn i furiau'r Senedd-dy yn ddiweddar, ac wrth Mr. Towyn Jones dywed- lodd, "iRwy'n caru Cymru. Mwynbeais yn fawr bob ymweliad a'r lie, a geillaf ddweyd wrthych fly mod yn gdbeithio coel cyflp anall i fynd yno eta." Syr 0. Thomas, A.S., a'r RIaid Lafur. Yr wytbnos ddiweddalf cynhaliodd y Blaid Lafur gyvtrfod i drafod ymhellach ymddyg- iad Mr. Neil McLean, Ohwip y Blaid, yr hwn, fel yr hyslbyswiyd eisoes. a wrthododd igodi yn y Ty pan y oonwyd "IDuw Gadwo'r Brenin," ar a ddywedodd mai Bolshefiad yw. Cvnhygiodd S'vr Own Thomas fod Mr. M'oLeon i yrnddisv.ryddo fel Chwip. Pleid- lei«iwvd ar byn, ac yr, oedd 13 o blaid, a dim ond 7 yn erlbvn. iFodd bynnag, yn ddiwedd- araoh yn y cyfarfod, bu i'r aelodau ail-agor y mater, a dhynbygiwyd penderfyniad arall yn datgan y dylasai Mr. McLean, o dan yr amgyl'chiadau, ac fel swyddcg y Blaid, fod wedi dilyn esiampl ei gyd-aelodau, ac I anghymeradwywyd ei ymddygiod. Malbwys. iadwyd y penderPyniod bwn yn un/frydol. ail benderfvniad yn ddiddymu'r cyn- a hvsibysir fod Syr Owen Thomas wedi dweyd na fydd iddo aros yn y Blaid Lafur 00 vw Mr. McLean i barhau fe] Ohwip. .Mae'n nmlwg, nad oes1 yn y Blaid Lafur ddynion o. fusne-a neu ni fuasent yn pasio dau benderfvniad mor igroes i'w gilydd yn yr un I cyfarfod. I Y Tywysog a'i Dir. Mae Tywysog Oymru wedi rhoi esiampl i lewer o dirfeddianwyr ar hyd a red v wlad. Mae ganddo dir Nlghernvw, a gwnaeth Cynl,Z(}1 Gwledig St. Austell ato :1m gyf- ran ohono i adeiladu tai r weitibwvr, a dalier sylw o byn, mae'r tir hw.nnw vn un o'r man- nan mwyaf rhamantus ym Mhiydtun. Beth fn ateb-iad v Tvvy.so'g? Ai o-wrthod? N'ae: dvna a fuesai llawer o dirfeddianwyr wedi ei wnevd. Gwertbodd y Tywysdg y tin, g ..•■or ""1 81n1.. I In i ]1" 9Dr> yr tra yr tiilfeddianwr am 11 wedi codi 300n. yr ncer. Pe bufl'-ni t'rfoddwirw*~ vn oryffpedinol Vll o-wnevd vn cryffelvih i'r Tvw-vsog- ni fuasai <ii'ihawsfer vng-yn a cbael tai i wTeitHiwvr, a v dir'Vddai'r cwvno a glvwir ar hyd a Fed v wind. Cymbarer y pris a ofvnna'r I Tv- a rvhris n orodir trm dir yng Ngbnor- narfon i fldeiladu tai i weithwyr. Am l. 3r. 19TJ. rh-nid i'r Cyrfgor dalu 2.493p. v yn Siv G^ernarfon dirfeddianwyr heel- trydig, a balcb ydiyro o Ih-vnnv. Er engbraifft I ro rop- ArTlwydd Penrb\-in a.nrheg o (Ir1.Tn o dir i Ovngor Ditie^ig Bangor i adeil- adu tai i weithwyr, ac y ma" tirfeddianwyr I vn TJovn wedi gwneyd yn gvffelyib. Gresyn na fuasai eu niter yn fwv. iP e hynny buas-ai llawer gwell trefn ar betbau yn y sir. Yr vyfbiKw ddiweddof hvsbyewyd vng Nlghyngbr Or: *ciet.b fod Svr Hugfli Ellis Nannev wedi rh'ii i'r dref ddam o dir yn mesur 1,260 o latheni ysigwar i'r diben o adeiladu neuadd er cof am arwyr Oricietb. TTvderwn y bydd i ereill ddilyn esiampl y barwnig haelionus. Y Cyngor Sir a'i Weithwyr. Daeth cais arall o eiddo gweithw.T ffvrdid y sir am ra.aror o gyflo^g gerBron cyfarfod ar- ben.nig o'r Ovncror Sir yr wvtbnos ddiweddaf. Gotfvnnar' gweithwyr y tro hwn am bymtheg .swllt vr wvtbnos o go^liad a denddeg diwrnod o wvlirm '1"1 flvni\-rh-1nl vn vehwnnegnj at y ddau neu dri a ganiateir ar hvn o bryd. Pe v rh'xldid iddynt- yr oil a ha.wliant mewn cyf- log golvgai bynnv yobwanegiad o 150 y cant ar v cvflocr a dderbvnient ovn y rhyfel. Ar vr <1]Wg .gvntaif ymddenvs hynny yn naid go udiel. ond y s-vindod yw fod yr tin gweithiwr yn gcllu maga teuln ar yr wythnaos hyfd vn ood cyn rhyfel. Nis gallasai neb an- lirio gvvneyd byraiy ond trwy a.mddifadu ei hunan. a'i Want o hanfodion bywyd. Y pen- der"v'rviad y daeth y Cyngor iddo oedd oy,nnyg codiad' o bum' swllt yr wythnos. Ond cod- ■iakl .mewn enw yn unig yw bwn wedi'r cvfan, oble-gyd gwyr pawb er ei ofid fod costau byw ddwywaith gymaint ag oeddynt. cyn y rhy- fel. Gan y bwriedir i boll gyr.ghorau sir y Hogledd gyfartfod i drafod vr holl gweetiwn y tebygolrwvdd yw y c;:r)i."t-eir ydnvaneg na hyn c-to i'r gweithiwr. Wrtb gwrs, y trethdal- wyr—sef y bobl—iydd yn igorfod dwyn y baicb, ac v, edi'r cwb! gorfodir ni i a'r gvfran bom no o'r bohlogaeth nas gall ofyn i neb am well telerau byw. AngbysorMeb Cynghorau. Yr hyn. y cwynwn fwyaf herwydd yw yr anghysondeb rbyiedd a ddanghosir .ga.n em cynghorau cyhneddus.. Ni phetrusamt yn ami roddi codiaid syhveddol ymg nghyflogau swydd- ogion a dderbyniant eisoes gyflogau pur fras, ondy foment y gofynna'r gweithiwr cytffredin am yetyriaeth rhaid codi pob math o fwganod. Cafwvd engbraifft o'r anghyeondeb SliWJi yn N'ghyngor Sir Arion. Gofymiodd y gweithwyr am o leiaf ddeuddeg 'idiwrnod o wyliau. Y eyfan a fwynhant ar ihyn o bryd yw'r Nadolig, Gwener y Groglitb, ac .efallai rhyw un diwr- nod arall. Nid oes yr un o ewyddogion y Cyngor yn cael 11ai nag wythnos, tla, y rhoddtir pythefnos yohvvane:g i eraill. Yr oil a. gyrihygir i'r gvv^itihwyr ;yw 'tri diwr- nod. Haeddant bwythiu yohydig seibiamt i fwynhau eu hunain gycla'u teuluoedd, ac yn Siicr nid yw uu wytlbnos imewn blwyddyn yn ormod: at yr am can hwn,

YR IAlTH GKMRAEG Wrih agor Yfigol H<ii.yr Iaith Oymraeg yn Aberystwyth, dywedodd Syr Isambord Owen, o BrifYJgol Bristol, fod addysg fae- nachol wedi cael ei hesgeulmo bron yn llwyr ginl y gyfundrefn addysg S'eisnig. Yr oedd yn «ngenrheidiol p'VSlg11 ieithoedd tramor i iechgyn a genethod Cymru, a chyïeiriodd at y manteision mawr oedd gan blant Cymru oberwydd eu bod yn medru Saesneg e, Ohym- raeg. Gall y dydd ddod pryd y bydd yr ys. golion. yn iachawdwriaelh i fasnach Bryd- | einig.,

PERS0NAU A PHETHAU Yn Thorpe, Tamworth, bu farw Miss Inge, Pias Tanybwkh, Maentvviog, perchennog, Ystad Oakley. ♦ Mae Cwmni Cammell, Laird, Penbedw, wedi dtrbyn archeb i wneuthur agerlong 20,000 I tunnel! gan gwmni u Ffrainc. it- Bwriada trigolion Bangor a-irhegu'r Hell- adur T. J. Williams ar ei ymneiliduad o iod Ylurifathro Y sgol St. Paul's. Dywed y Swyddfa Drarnor nad oes sail i'r <;«J,roddi-.id fod y Cadfridqg Allenby wedi I adaaw lhoddi ynvs Cyprus i Groeg. Mae Mrs. Bridger, Loneddige-s o Cosham, aewydd briod: ei iphumed gwr. -Mae yn 74 .uilwydd oed, ac oedran ei gwr ydyw 70. Y rnae Major Hamlet Roberts, Penygroes, Ar-fon, wedi ei beriodi yn Llywydd liwrdd Apel a pherisivnau dros Gymru. » Yn Edinburgh, yr wy-tlinos ddiweddaf, cy- huddwvd William Lamb, 50 miwydd oed, yr hwn oedd lieu freicMrm. o lofriiddio ei wraig. Y dydd o'r blaen, cymerwyd y Parch H. Barrow Williams. Llandudno, yn ddifrifoL wael, ac mae'n awr inewn vsoytv yn y dref. Hysbysir fod Syr Henry Webb wedi rhoddi'r swm o i iechydfeydd De Cvinru er coi am ei fail a laddwyd yn y rhyfel. ♦ .;t- 'X Mae Mr. Evan Jenkins, prif glerc yn Swyddfa Addysg Sir Fynwy, wedi ei ddewic a dan o 106 o ymgeiswyr ,1I glerc i Fwrdd Canol Cymru. # K- Dvwedodd Syr Auckland Geddes, yn Nhy'r Cyltiedin, na syaiudir y doll bresennol a roddir ar nwyddau a ddadfoirir i'r wlad hon, hyd ddiwedd y i!w\ ddyn. Dywedodd Winston Churchill yn ei araeth yn Cyffredin fod eisieu yn ychwanegol i gyfarfod a c/uiitau'r fyddin im 1219-20. « Mae Major David Davies yn sefydlu clybiau ad.oniant yn holl drefi a phentrefi Sir Drefal- dwvn, a ffurfir eyrndeithas &irol. i'r diben o reoli a threfnu ch wareunn, Mewn araith yn Senedd yr Almaen, ddydd Gwener, dywedodd Herr Erzberger bethaa hallt wrth y dosbarth oedd yn pleidio mili- tariaeth yn y wlad honno. ♦ Y mae lie ig-redu fod Gennani yn ceisio gwneyd ei goreu i gario allan y telerau hedd- weh. Felly ibydd iddi gael derbyniad buan i Gynghrair y Cenhedloedd. # Gynted ag y caniata'r tywydd, bydd i Jpbez Wolfl'e geisio nofio'r Sianel Seisnig. B; dd y tro hwn yr eilfed tro a'r hugain iddo geisio cy-flawni'r orchestwaith. • • Allan 0 13 o ymgeiswyr, penodwyd Capten George Vale, Chester Road, Sir Fflint, yn drethgas'glydd i -Gyngor Tref, Treffynon," y cyflog i ddechreu i fod yn £130 y flwjddyn. » Digwyddodd damwain angeuol yng ngwaith alkali sir Fflint. Lladdwyd dyn o'r enw John Henry Martin, 27, Feather Street, o'r dref honno drwy syrthio i ganol twb mawr llawn o ac,id. r Cyboeddwyd canlvniad etholiad Bothwell. vr Aiban, ddydd Mawrth. Yn yr Etholiad CvSredinol yr oedd mwyafrif y Glymblaid yn 3..)2. Ennillodd Llafur y sedd ddydd Mawrth gyda mwyafrif o 7,168. «' Mae rhywun yn y "Geninen" yn ysgrifennu math o adolygiad ar awdl Hedd Wvn i'r Arwr." Dywed awdur yr ysgrif fod y beirn- lald yn teimlo anhawster i ddod o hyd i fedd- w1 y bardd mewn llawer rhan ohoui. » Mae Esgo'b Bangor wedi penodi y Parch. Griffith Williams, curad Peiwnon, Sir Foil, yn Ficer, Rhiw, Lleyn, yn lie y diweddar Barch Sinnett Jones. HTh Mr. Williams yn gorad yn Ng-walehinai a Ciiocieth Brodor o Mynytho ydyw. ♦ Mae y Gwir Amhyd. J. Herbert Lewis, A.S., Ysgrifenyldd Steneddol y Bwrdd Add- ysg, wedi cydwyno rhodd o oddeutu dwy acer o dir i Gaerwys, Sir Fflint, i'w wneud yn ifaos chware i blant y peaitref. Bydd i Mr. Lewis agor y lie yr wvthnos nesaf. Bore Sul bu farw un 0 wyr mwyaf adna- byddus Caergybi, sef Capten T. G. Clay, fu am flynyddoedd yn brif lywydd aj longau Cwmni'r Rheilffordd. Ganwyd ef yn Aber- daugleddyf 83 mlynedd yn ol. Dywedir iddo groesi'r Sianel rhyw ugain mil o weithiau. .'♦ Ddydd Gwener bu farw M 's Kellow, priod vr Henadur Moses Kellow, Croesor, Penrbyn- deudraeth, rheolwr Chwarel Croesor. Yr oedd yn chwaer i Mr. T. 0. Williams, i.^Roohvr y Bwyd dros Ogledd Cymru. Lladdwyd eu mab, Lieut. William Kellow yn Ffrainc flwydd- yr yn ol. Mae'r Ca-dfridog Syr Owen Thomas wedi rhoi rhybudd os na fydd i Mr. MacLean yin- ddiswyddo fel Chv.ip y Blaid Lafur. y bvdd iddo dorri ei gysylltiad a hi. Fe gofir i Mr. }{"Lean wrthod codi yn y Ty pan y canwyd Duw' Gadwo'r Brenin," a dywedir ei fod wedi ymffro.stio yn Southport mai Bolshefiad yw. Fel byn yr ysgrifenna gohebydd yn y "Cymro "Nid yn ami y gweinyddir y Cym- 11:1 Sanctaidd am wyth o'r gloch yn y bore yn egiwysi'r Methodistiaid, ond felly y gwnaed yn Egiwys y Cwm (Mvnwy) odan arweiniad eu bugail, fore dydd Dathlu Heddwch. Syniad ha,pus oedd cydnabod diolchgarwch i'r Arglwydd trwy gofio Angeu'r Groe—" » Ddydd Mercher, yn Bournemouth, bu farw Syr Joseph Gompton Riokett, A.S. dros ad- ran Pentefract, Sir Efrog. Cymerwyd ef yn wael y-n sydyn ddydd Gwener, a bu raid iddo fyned dan weithred law-feddygol. Ethohvyd ef gyntaf ym Adeld Seneddol yn 1895 dros Scarborough, ac yn 1915 etholwyd ef dros Osgolderars. Sir Eifrog. Yn yr etiholiad di- weddaf yn Pontefract safai fel Rhyddfrydwr Coalition, a gorch.fygodd yr ymgeisydid Lla- fur. Yn 1916 penododd Mr. Lloyd George ef yn Pavmaster General (heb gyflog). Hys-bysir fod Mr. Wm. Edwards, Holo- gwyn, wedi ei ychwanegu at y .Ddirprwyaeth Amaethyddol. Bydd hanes cerrig milltir bywyd y gwr amaeth adnalbyddus hwn o lEu ei dod farw pan oedd efe'n 14 oed, ac wedi bod ychydig mewn yegol yn !Lerpwl daeth garPtref i Dyddyn Fadog i helpu ei fam. Ymhen deng mlynedd o hunan-ådiwvlliant ennillodd ysgoloriaeth nm. aethydd'ol ym Mangor a. bu'n cael gwersi yno o 1890 hyd 1093; yna aet.h i waamaeth Oyiigor Sir Gaer fel darlithydd amaethvddol. Penodwyd ef yn 1901 i gyffelyb swydd yng N-gholeg Alberys'twytb, ond pan ad-drefnwyd yr Adrian Amaethyxhtol yn y coleg daetJh i Fori, sef yn 1907, ac nid hir y bu cyn dod i flmlygrwydd yn ein bywyd eyhoeddus. Yn 19i10 etholwyd ef i'r Oyngor Sir, ac ymhen blynedd yr oedd yn y gadair,_a hynny lieb dynnu'r gwifrau." Bydd ei Ijrofiad belaetb fel aimaetibwr a'i wybodaeth eang o. gweistiynau yn daJ perthynas a'r tiT o wertb diamheuol i'r Ddirprwyaeth.

INEUADDAENTiEFOL Yng N'ghaernaffon, ddydd Sadwra, cynhal- iwyd cynhadledd i hyrwyddo'r mudiad i sef* ydlu neuaddau pen tref ol yn y sir. iLIywydd- wyd gan Dr. Lloyd.Owen, Cricieth, a siarad- wyd o blaid y mudiad gan Major Breese, A.S., y Parch. T. Shankland, Mr. J. Griffitli (lOaernarfon), Mr. R„ T. Jones (ysgrifennydd Undeb y Ohwarelwyrl, Mr. T. R. Jones .(iLlan- rug), Mr. Brwynog Jones, y Parch. H. vVil- liams (Llithfaen), Mr. Williams, Dolwenith, Pernygroes, ac ereill, a phasiwyd penderfyn- iad i'r perwyl fod y gynh.udledd yn ystyried mai prirxlol fyddai sefydlu neuaddau pentre- fol er cof am y milwyr a'r morwyr a syrth. iasant ynlg ngwa-sanaetb eu gwlad, ac fod y gynlhadledd yn ymrwymo i wneyd yr oil a all- ent i hyrwyddo'r mudiad.

MINISTRY OF FOOD. North Wales Division. The Milk (Summer Prices) Order, 1919. PURSUANT TO CLAUSES o (b) AND 2 (ei OF THE MILK (SUMMER PRICES) ORl.i <;R, 1919, THE DIVISIONAL FOOD COMMISSIONER, UNDER THE AUTHO- RITi GRA-NTED TO HIM BY THE FOOD CONTROLLER. HEREBY FIXES FOR THE MO,NTH OF, AUGUST ONLY THE FOLLOWING MAXIMUM PRICES ON SALES OF MILK BY RETAIL IN THE AREAS MENTIONED BELOW CRICCIETH.. 2. pt'T imperil o„:ion PORTMADOC 2/- PWLLHE.LT 91- >> ) 5 GLASLYN 2j- lLeyn 2/- The above prices shall apply to Milk delivered twice daily; for undelivered filk tho piice shall be 4d. per gallon less, Any infringement of this Order should he iepo-rted immediately to the Txecutive Officel1 at the Local Food Office for the Area in which such infrin,gement takes place. JOHN R. HUGHES, Divisional Commissioner. CARNARVON, 26th July, 1919, 4

ABESMAW TYMOiR HAF G'O!DI'DüG.-i welwyd etioed yn htlues y dref y fath liaws ymwel- wyr. Bu mis Gorffennaf mor llawn a phry- sur a heiyntue fis Awst, a druan o'r ibenywod sydd ymron a lladd eu hunain yn rhedeg o fore hyd hwyr er gwneyd eu byddiigions yno gysurus. Credwn mai da fydd gan ami un ohonynt weled yr Hydref. A daw hynny yn y mian. LLAWENYDD.—Llawenyd d di'gymysg, fe gredwn, ydyw penodiad Mr* Aneurin Owen, B.A., Oynwyd, yn athraw oynhorthwyol yn yr Yeigol Ganolraddol vma. Bu yma yn gwasanaethu'n effeithiol yn YsgoI y Cynnror. Yma yr ydoedd pan y penodwyd ef yn brif- athro Ysgol y Oynigor yn Cynwyd. Oddiar yr adeg honno bu'n gwasanaetlhy yn y fydd- in, ac yn ddiweddar rhyddhawyd ef, ac ail- ymaflodd yn ei waith. Bydd yr un mor lwyddiannus yn ei igylch newydd o waith, ni phetTuswn prolfwydo, a, dyna ein gwir ddy- muniad ar ei ran eif a'r ysigol hefyd. SAIRNU'R SAIBA.TH.—Y Slaibath o'r blaen aflonyddwyd yn dost ar dawelwch y dydd, a gwaeanaetiliau crefyddol gan fudiad y circus fu'n tramwyo'r wlad hon yn ddiweddar. Da gennym ddeall fod y Cvn;gor Tref wedi hye. ■bysu'r perchennog na oddefid iddo symud ei dylwyth ar y Salhath. G wnlaethpwyd byiiny yn gwbl ddea,lie-dig iddo pan y gosodwyd lie i'r circus, ond anwybyddodd y cytundeb a aymudodd ei wersyll ar fore iSaJbath pGn yr ydoedd gwasanaeth yn yr addolokvi. Yr ydym wedi ein dysgu trwy hyn, fodd bvnnlaig, i 'fod yn fwy gwyliadwrus y tro nesaf "y daw qy-ffelyb gais oddiwrtri y dosbarth yma, a diogel ge'nnym, y bydd y Cynigor Tref yn gwbl effro y tro rfesa.f. GAU'R YSGOOOIN.— Y mae ysgol ion y drei wedi cau am wyliau bmjf yr haf, erimawr hyfrydwch y plant. Oyflwvnwyd y gwdb- rwyon o lyfrau i 'blant YO!IgOl y Cyngor ar doriad yr ysgol. Credwn, y dylid rhoddi mvry o arlbenigrwydd ar y gwiolbrwyo hwn, a fwr- iedir i'r amcan o wella presenoldeb y plant yn yr ysgol. Fe ddylid cyhoeddi cyiarfod eyhoeddus, pryd y dylid .gwahodd y rhieni i ;fod yn bresennol, ac y gellid dal ar y cyfleus- tre. i bwyeleisio ar y pwysigrwydd iddynt weled fod eu plant yn mynychu'r ysgol yn ddiiwith a chyson. IFIFAJITH AN'HYKlBYS.—Y'n ystod y flwy- ddyn ddiweddaf yr oedd pum' cant o blant o oedran ysgol yn gwasanaethu yn Sir Feir- ionydd, a dywedir a fynrur am werth eu gwasanaeth, dywedwn nad yw'n werth ei ibris, oblegyd colled anadferadwy fydd i'r Uiaws plant ac i'r wlad heffyd yn y pen draw. CODIAD OYU%-OGAU.-Y mae Pwyllgor Addygg Meirion wedi ad-drefnu cyflogau iglanhawyr yr ysgolion, ynighyda'r swyddog- ion gorfodol. Dywedid nad oeddynt yn cael vn agos ddigon am eu gwasanaeth, a chodwyd yn sylweddol yn y cyflogau a delid iddynt. N K1WY DID *DA.—Y mae Pwyllgor Addysg Meirion wedi penderfynu ymumo a'r siroedd a igynhalient y Coleg Normalaidd yn ninas Bangor, a belladh bydd rhyddid i blant Meir- ion sydd n'u hwyneibau ar alwedigaeth ath- raw neu athmwes i fanteisio ar gwrs o addysg yn y coleg hwn sydd a hanes godidog ynglyn wrtho. OOlDI ATHRAW;ON.—Y* mae pymtheg 'o Iblamt Meirion wedi eu cymeradwyo fel student teachers y flwyddyn hon a'r oil Ibraidd yn fenywod, a galwyd sylw Pwyllgor Addysg y Sir at y ffaitih hon igan yr Henadur Martin Williams, yr hwn a oHynodd pa le yr oedd y becbigyn, yn aribennii^ felly pan y cofiter fod rhagolygon yr alwedigaeth hon yn oleu ac addtawol neilltuol. Buddiol vdoedd penderfyniad y pwyllgor yn galw sv 1 w%r prif. atlirawcn at y ddyletswydd i oleuo'r been awn am f-aiiteisioti yr alwedigaeth bwysig hon a'u cymell a'u hvfforddi ar gyfer hyn. ESTYMTAsb TYMOR.—Y mae'r Bwrdd Addysg wedi cytuno i estyn dros ychydig am- ser yrnhellacb wasturaeth Mr. Joseph Thomas, priiåvvhro Y sgol y Cyngor yma, a dti gennym ddeall y bydd ei Rwydd-dal yn herwydd hynny yn cael ei seilio ar y raddfa cyliogau sydd yn awr mewn grym, a ch-yfiawn hynny ar ol y cyi'nod maith o wasanaeth o'i eiddo, onide? 0AL\A''N OL.—Y mae'r pwyllgor gym- erodd mewn llaw i drefnu gwledd i tilwyr Meirion yn ystod y mis hwn, wedi galw yn 01 y ddarpariaeth ó ddiodydd meddwol fel y ibwriadwyd ar y cyntaf. 'Caiwyd ar ddeall lfod corff trigolion y sir yn gwbl wrthwynebol i drefnu dygiad diodydd meddwol i wledd croesa,w ein gwrol a glan feilbion, a llongyf- archwn y pwyllgor ar y ddoethinelb hon a ddanghoswyd i adystyried y penderiyniad. OYiMlWYNAiSGAlRWiCH.—Yn unol a'i bar- odrwydd cymwynasol gwa&anaethodd y Parch. E. J. Parry, gweinidog parchus y Wesleaid ynlg Nghapel Oaersalem (M.C.) y Siaibath diweddaf, er na, chafodd and byrr rybudd. Acblysurvvyd hyn gan lesgedd y Parch. Richard Evans, Harlech, hybarch weinidog yn y doslbarfeh a pliobloigmidd iawn er's llawer iawn o flrynyddoedd gan eglwys Oaersalem. Y CYNGOR DINESIG.—Galwyd cyfarfod arbennig o'r Cyngor Dinesiig nos Wener, pryd y croeshawyd gan y Cadeirydd (Mr. D. 0. HUlghes), Jdeut. T. R. Parry, Arolygydd y Cyngor, ar ei ddychweliad yn ol wedi ei rydd- had oddiwrth wasanaeth milwrol dros dair blynedd a gohvig raenus arno wedi profi ohono flin'fyd chwerw. Hyslbyewyd fod 78 tunnell o lo wedi ei sicrhau i'r dref gan y Pwyllgor Gola,laethol, er diogelwdlr pe deuai cyfyngder tlrnom, a phenderfynwyd fod y pwyllgor pre- sennol i barhau i weithredu am dymor pell- adh.—iG'wnaed trefniadau yntglyb a Lieut. T. SR. :Plarry i aiLgydio yng ngwaith ei swydd, ond gohiriWyd penderfynu ar swm ei gyflog yn y dyfodol hyd ddydd Mercher nesa,f.- QtÍwvd tralfodaeth ar adroddiad y Swyddog Trwyddedau. Hysibvsai Inspector Watkin Owem fod bechgyn dan un-a'r-bymtheg oed yn myned all-an gydia'r cydhod yn groes i'r rheolau, gan na roddid trwydded i nob dan 16 mIwydd oed, a chwanegai fod aelodau o'r Cyn'gor wedi hvslbyisu perchenogion cychod nad oeddynt hwy yn anghymemdwyo eu gwaith yn anfon plant allan piin yn llogi eu cychod; ac amlygwyd amryw farnau gan yr y mater. Penderfynwyd gohirio> dmfbdaeth er rhoddr amser j'r Olerc i edryolM 1 mewn i r cofnodio-n ar vt mater hwn. GALAN 1920. Y mae eglwys Saloaam (A.) wedi eiOTbau gwasanaeth y Parchn. Elfg-fl Lewis, M.A., Llundam, a Lemuel Roberts, LI-aribrynme-ir, a, cymfod rgrthu Cialan, isw. COSTAiU ADDYSG MEDRION.— Oadara- Jmwd yr omoamgyfruf 0 gostau addysg Meir- J,0r'1am y fl.wyddyn ddyiodol, gan BwylWtf x"?1 avfar:u yr wythnos ddL, J<S" y h C"de,r>'dd' Dr- John •j' Do.^eJkiu Dodrefn ac ftdgvw- einadau, ISOp. cyflogau, 33,000p. • ll^?aa a pnapur, etc., 1.4C0p. gwobrwvon, ^0p f a* £ g ?iaiU:, 2'600p- tiet,hi yswirZfcf :,Y^a<leiladau' 1'0C°P- G'd-daliad a llog! M P'COSli'U y *vy<1(i-<! A ddy si or etc- 2,766p.; arolygiaeth feddygol, etc. 1 500» "3 S-;49'112^ dJisSd! S'lS :pgVVeddo]I l wJ0di mewn trethff fL'Jn P' -2s- 0 dreth 22, 18s! Darllener oc ystyner yr uchod yn feddy]^