Y Cymro

ER COP ANNWYL Am ein Mam, MRS. D. J. EVANS, Crescent Villa, Drdnwydd, yr hon la hunodd yn yr Iesu, Mawrth 6ed, 1916. PIERCE (Aberhonddlu). CARADOG (Gyda'r Fyddin).

Mae galwad am ddaú fargyfreithiwr yn deall Cym- raeg i fod yni gjmrychiolwyr milwrol.

MEIRION A'R GLiANNAU. Tafiwyd ardal Blaenau Ffestiniog i fraw a thrist- wch gan farwolaeth ddisyfydi Mrs. D. G. Williams, Bronallt, yn 71 mlwydd oed. Ganol dydd Chwef. 26, croesai Mrs. Williams yr iieol, a tharawyd hi i lawr gan geffy.l oedd wedi dychryn a gwylkio. Bu farw cyn ei c'hario. i'r ty. Ymddengys' i'r ceffyl gael ei ddychryn drwy i drwmbel y gert godi, a methodd y dyn oedd gydag ef ei atal. Yn y cwest y rheith- farn oedd, Marwoliaeth ddainwehiioi." Ym mar- wolaeth Mrs. Williams collodd y slir a'r ardal tra o'r gwragedd mwyaf ymroddgar ymhlaid dirwest a rhinwedd, a thystiai Mr. W. P. Evans, Y.H., a Dr. Evans, yn y treniholiad y bydd colled fawr ar ei hoi, nid yn unig yn eghvys Garregadu, ond hefyd drwy'r gymydogaeth. Yr oeddi yr arigladd lluosog a pharchus ddydd Sadiwrn yn brawf o'r parch a'r serch a en i 11 odd ei chymeriad pur a'i chymwynas- garwch dlisrta w. Cafodd Mr. Meredith Jones, Y.H., Caethle, Towyn, ddihangfa gyfyng! wrth, fyned adiref o'r moddion. Rhedodd! motor i'w gerbyd, tafiwyd yr oil oedd ynddo allan, a rhedodd y ceffyl. Yn ffodus ni anafwyd neb yn ddiifrifol, ond maluriwyd y cerbyd.

NODION 0 LERPWL. CYMANFA GANU YR EISTEDDFOD.—Eel y mae yn hysbysi i lawer o'n darllenwyr, y mae Cymanfa Ganu wedi ei threfnu i ddilyn yr Eistedd- fod Genedlaethol yn Birkenhead. Y mae pwyllgor cryf a dylanwadol wedi bod yn gweithio yn ddiwyd er ys peth amser, o dan lywyddiaeth y Parch. D: Teowyn Evans, er dethol tonau ac p'r na rai a gyhoeddir yn Llawlyfr. CadaL- adrodd- iad gan y Pwyllgor Cyffredinol, ac ,f'e restr o'r Tonau a'r Emynau —Eifionyda 10 am nerth i dreulio'm dyddiau Port Penrhyn, Arglwydd, goad im' dawel orffwys'; Tanymarian, (Pam y caiff bwystiilod rheibus ? Resolven, Dyma gariad fel y moro-edd'; Heatherdale, Arglwydd, pan fo'r dydd yn e.au'; Dyffryn Bacca, Er mor chwerw dyfroedd Mara Gorof, Myfi'r pecbadur penaf'; Eirinwg, (0 hedia E.fengyl dragwyddol Trewen, Dilynaf fy Mugail trwy f'oes Aberystwyth, I Iesu. Cyfaill fenaid cu Cilgerran, Pechadur wyf, 0 Arglwydd'j Arabia, 'Rwy'n chwenych gwel'd ei degwch Ef Engedi, Tydi wyt deilwng o fy nghaTT Milwaukee, 'At un a wrendy weddi'r gwan Penlan, 1 O'r Netf mi glywais. newydd'; Aberportb, Arglwydd Iesu, arwain, f'enaid Bur- ford, 0 anfon Di yr Ysbryd Glan Dominus Regit Me, Er maint yw chwerw boen y byd Dies Irae, Duw mawr, pa beth a welaf draw ? Moib, 1 Ar Ian Iorddonem didofn Rhydygroes, v)es liiodd i mi, bechadur gwan? Aberdar, ''Rwy'n dewis Iesu a'i farwol glwy' LIef, 0 Iesu ntawr, rho'th anian bur'; Glanceri, Disgwyliaf o'r mynyddoedd draw Gwylfa, Fel, fel yr wyf Huddersfiel d, Duw mawr, y rhyfeddodau maith Nantgau, Arglwydd, arwain trwy'r anialwch Gnoll Avenue, Disgwyl 'rwyf ar hyd yr hirnos'; Dwyfor, (lesu, Iesu, 'rwy' Ti'n ddigon Cwm Rhondda, Wele'n se-fyll rhwng y myrtwydd St. Elizabeth, C'ofia'n gwlad, Benllywydd tirion Buddugoliaeth, 'Yn Eden, cofiaf hynny byth' Margaret, O Love, that will not let me go' (Cyf- ieithiad y Parch. D. Tecwyn Evans) Arweiniad, Lead, Kindly Light (Cyfieithiad y Paroh. J. Williams, Brynsiencyn.); Lux Benigna, Lead, Kindly Light'; Commonwealth, (Beth am y nos, Wyliedydd ? Chant, Gweddii yr Arglwydd Y Weddi Apostolaidd; Emyn GwLadgarol, y Parch. D. Adams, B.A. Ar gais y Prifweinidtoig, ychwaneg- wyd y 'Tonau canlynol, Hyfrydol, C'rugybar, Llan- llyfni, a Groeswen. Cadarnhawyd hefyd y pethau canlynol o eiddb y Pwyllgor Cerddorol, sef, Nos Fercher, perfformiad o Oratorio'r Elijah,' yn y cyngerdd. Nos Iau, Cyngerdd Cymraeg amrywiaeth- ol. GWYL DDIRWESTOL LERPWL A'R CYFFIN- IAU.Cynhaliwyd Gwyl Ddirwestol Undebol Ler- pwl a'r C'yffiniau, pryd y caed pedwar o gyfarfod- ydd cyhoeddus. iaf, Yn ysgoldy capel Stanley Rd., y Parch. Albert Jones,, M.A., B.D., yn y gadair, a'r Parch. T. Isfryn Hughes yn annerch. 2il, Yng nghapel Clifton Rd., Birkenhead, y Parch. J. J. Roberts. B.A., yn y gadair, a'r Parch. Myles Griffith yn annerch. 3ydd, Nos Fawrth, yn Ser- pentine Rd., Seaconribe, y Parch. R. W. D wies yn y gadair, a'r Parch. D. D. Williams yn nnerch. 4ydd, Park Road, Lerpwl, y Paroh. D. Pov, ell yn y gadair. Drwg gennym weled hen Gymanfa ag sydd wedi bod yn sefydliad- grymus yn Liverpoc 1 er yn agQls i drigain mlyneddi, wedi mynd a'i ch'j aulliad- au mor wan. Ac oni >eillir gwneuthur rhywbt.th yni y dyfodol i chwanegu at rym a dylanwad y G) mamfa ? Baich yr areithiau ydoedd apel am i'r Llywodraeth gau y tafarnau yn ystodl y rhyfel, a'r chwe' mis. di- lynol, ac estyn i ddwylaw y bohl y gallu i sicrhau dewisiad lleol. Heno nos Sadwrn, cynhelir cyfarfod cyhoeddlus yng nghapel Fitzclarence St., y Parch. J. Vernon Lewis, M.A., B.D., yn y gadair, ac an- erchir y cyfarfod gan. y Parch. O. L. Roberts, ac eraill. DARLITH Y PARCH. JOHN HUGHES, M.A.— Nos Wener, bu y Parch. J. Hughes, M.A., yn an- nerch yi Gymdeithas Genedlaethol, ar ei ail ymwel- iad a sefydliad Cymreig yn y Gorllewin,. Oherwydd gerwinder yr hin a thywyllwoh yr beolydd, ychydig mwn cymhariaeth ddaeth ynghyd, ond i'r rhai a ddiaeth cawslant wledd doreitmog, sef ffrwyth syl- wadaeth a phronad un ag yn oedd pob cymhwyster ynddo, i ymweled a'n brodyr yn y Gorllewin. Cyn- hwysai y ddarlith ddis,grifiad o'r olygfa ar afon St. Lawrence, ei ymweliad' ag eglwys Gymreig Montreal, a'r un yn Toronto, a diatneu nad angbofia neb ei ddisgrifiad o'r Niagra a'i fynediad gyda'r arweinydd o'r tu ol i'r rhyferthwy. Ei arhosiad am fis yn Pennsylvania, ei ymweliad a Chicago, Milwaukee, a Wisconsin, a dywedai am Gymry y lie diweddaf eu bod ymysg y rhai goreu ag yr oedd ef wedi cyfarfod1 a hwynt. Pliant ag wyrion yr hen sefydl- wyr yn Gymry rhagorol. Drwg oedd ganddo weled plant ei-n cydgenedl yn gadaet y ffermyddi i fyned i fyw i'r trefydd. Y mae yn debyg nad anghofia neb ei ddisgrifiad byw o'r Goffer yn myned trwy ei ym- arferiadau defosiynol yn y Cemetery. Cymerodd y gynulleidfa gydag ef dros y mynyddoedd creigiog i lannau y tawelfor, Vancouver, Oakland, a San Fran- cisco. Treuliwyd yn agos i ddwy awr o dan ddy- lianwad swynol y diarllithydd. Cymerwyd y gadair gan Mr. R..Roberts!, Y.H., a diolchwyd i'r darlith- ydd gydag apel am iddo aros yn ein! mysg. EISTEDDFOD Y MJLWYR YN LITHER- LAND.-Nos Gwyl Dewi cynhaliwyd Eisteddfod ddyddorol a .llwyddiannus, yn ystafell y Y.M.C.A. er buddi y milwyr perthynol i'r R.W.F. Yr oedd yr ystefell eang wed'i ei gorlenwi hyd y diysau, a'r gweithreidiadau yn llavvn o frwdfrydeddi. Cymerwyd y gadair gan Lieut.-Col. H. Jones Williams, yr hwn oedd wedicymryd dydidordreb neilltuol yn y trefn- iadau, ac a ddarparodd. y gwobrau, pa rai a gyf- Iwynwyd i'r ymgeiswyr llwyddiannus g,an Mrs.. Jones WiJlEams. Beimiad'wyd y rliiannau cerddorol gan Mr. J. T. Jones, arweinydd y Cymric, a Mr. John Hughes, Bootle. Gwasanaethwyd wrth y piano gan Mr. S. R. Jenkins, L.R.A.M. Gw"asanaethwyd fel beimiad: ar lenyddiaeth a barddioniaeth gan" y Parclrn. 0. Lloyd Jones, S. R. Jenkins, Pedr Hir, a THan-nah. Arweinwyr, Mr. R. Vaughan. Jones 4,r Parch. S. R. J'enkinsl. Ys;grifennydd y symudiad, Mr. James Stewart. Y.M.C.A. Wele resitr o'r budd- ugwyr: Traethcdau, Pte. E. W. Kailard, Lanoe- Corpl. W. J. Boaler. Barddoniaeth Cymraeg, Lieut. L. R. Jones. Englyn, Lieut. L. :R. Jones. Adroddi- iad Cymraeg, Pte. J. Williams a Pte. R. Richards. Cyfieithiadi o Ddiweddglo araith Mr. Lloyd George yn y Queen's Hall, Lanee-Corpl. Phillips, a Lance- Corpl. Griffiths. Araith ddifyiyr, Pte. W. M. Nol- lison:. Unawdi Tenor, Pte. N. Harrop. Unawd Baritone, Pte. T. C. Owen a Pte. R. J. Davies. Unawd Bass, Pte. S. Williams' a. Pte. J. Woodhouse. ,Carllll penilrion gyda'r Delyn, Pte. Tom Parry. Par- haodd y gweithrediadau am' dro-si dair awr, gan der- fyniu gyda phleidlais gynnes o dd'iolchganvch i Lieut.-Col. a' Mrs. H. Jones Williams, a chan ganu 'Hen Wlad fy Nhadau a 'Duw gadwo'r Brenin.' Diameu nlad anghofia neb oedd yn bresennol y nos- waith ddifyrusi ac adeiladbl a dreuliwyd ynghanol yr amseroedd enbyd yr ydym ynddi, ac y bvdd1 yn rhywbeth i g.alonogi y bechgyn sydd a.'u gwyneb ar f,aes y frwyd'r. FLAG DAY.—Heddyw, dyddl Sadwrn, oedd y diwrnod hir-ddisigwylied.ig, ac yr oedd paratoad mawr wedi ei wneud: ar ei gyfer ar lannau y Mersey. Trodd cann-oedd o filwyralLan yn fore, a buoirt wrthi yn ddiwyd trwy y dydd yn gwerthu y lluman- nau gyda brwdfrydedld. Nid oedd unrhyw heol o bwys na slafle manteisdol: wedi ei esgeuluso gan- ddynt, a rhoddwyd iddynt dderbyniad siriol gan y cyhcedd. Peth eithriadol oedd gweled unrhyw un ar yr heol heb ei fod yn gwisgo Flag. Cawsant dderbyniad siriol gan y gwahanol Exchanges, a phob cymorth gan y masnachwyr. Nid ydyw yn hysbys eto yr elw a wnaethpwyd, ond a chymryd yn gwi- iataol fod yr hyn a Vvnaed yn Bootle, sef £325, yn rhyw adlewyrchiad o'r hyn a wnaoo yn gyffredinol, gallwn ddisgv/yl fod swm sylweddol o elw wedi dod i Law. CYNGERDD Y TEMLWYR DA YN BOOTLE.— Diweddwyd y dydd (Mawrth sydd:) gydia chyngerdd, o dan nawdd yr uchod, yn ysgoldy yr M.C. Stanley Road, pryd y ■gwasanaethwyd gan Misses Annie Davies, Penrhyndeudraeth, Nellie Roberts, Enid Parry, Mri. Griffith Owen, J. Salisbury, a E. Walter Williams. Gwasanaethwyd with y piano gan Mr. E. Morris Davies. Cadeirydd, Mr. J. W. Rowlands, Ysw,, Newsham Park. 'Roedd' yr ystafell wedi ei gorlenwi, a chafwyd cyngerdd1 rhagorol. Yr elw yn myned at drysorfa'r Y.M.C.A., pa r.ai sydd yn gwas- anaethu gyda'r fath ffyddlondeb a llwyddiant ymysg ein milwyr. •— 459