The Cambrian News and Merionethshire Standard

Y Golofn Gymraeg. NI'N DAU. Eisteddean ger y lli A'n ciyvgod ar y dwr, A3 cypgod gwrai-g a welWn i? A hithau gysgod gwr? Ar hyn daeiLh c;ysgod cwmwl gwyn Ga uIJO'r ddau oedd ar y lyn. gana-ir adar bach Wrth wibio dwy y d], A minne'n sal ac iach Fel hithau bob yn ail; Oyn hir dact.h swyn cvfaredd scrCll I uno calon mab a merch. 'Rol llawc,r blwyddyn fetb, A gweled Haw or tVo, Ymwelwn ambell waith A'r hCiIl anwyiaf fro. A ni ein dau, mewn myfyr syn, Yn oEtnmol gwaWh y cwmwl gwyn. Coleg y Brifysgol, EDWARD EDWARDS. Aberystwyth. YSBRYD YR ALMAEN. Ms ag y dvgwylid, lael h cryn newid ar ysbryd yr Almaen unwiith y sylweddolodd fod y Cynghredriaid o ddifWf yn eu ceisiadau, an orbyn hyn parod yidyw i syrthio ii mown i bopeth oedd yn y tolerau a gytunwyd arnynt ar y cyntaf. Ymddengys, or hynny, fod y werin-bcb". yn gjtffredinol wedi credu lla-wor o'r hares/.an a glybuwyd ynghylch yr Almaen o'r hares/.an a glybuwyd ynghylch yr Almaen di bod wedi de>hreu ymunioni drachefn ac wedi ctynhoi byddin gref arall i daro eto os bydda.i raid; Hwyracsh fed llawrtr o'r cliwedlau hynny w di tarddu o'r Almacm ei hun, megis y ilu sbor.i&u hynny a glywvom am ei ncrth ym misoedd ala-f y rhyfel, ond gwiw cofio ra all yr A.Imaen, ar hyn o bryd, wneuthur odid ddim hob "y,bod o'n Llywodraeth am y penl. Y maa gennym ein cynrycholwyr swyddogol ym mfoob rhanba:'t,h o'r wlad. ae ni alJai un. rhyw symud:tad ma.wr, o loiaf, dd-<rwydd lieb n wrbod iddynt hwy. Na, I:ld oes fa.wr o bei-ygl y bydd rhyfel arall yn yr Almaen am un oes, both bynnag. Mae clwyf y pum mlynedd d^woddaf yn rhy ddwfn i wella ar trys, ac yn ei chyflwr presennol ni all nainyn syrthio i mewn i bopeth a ofynnir garidds. N'id oes ganddii IJ'D.go; o unrhyw faftli, te's hamdd'fadwyd o'r rhan fwyaf o'i gynnau a: o'i nwyddau rhyfel, ac ni buasai end gwall- gcjfrwyddj ar 01: rhan i son am gcdi eto jn er.byn y Cynghro rXaid. Y CERRIG RHWYSTR. Er hyrffiy i gyd fe, rwystrir gw-l-T heddwcli o herwydd rlizgor nag ml adIos. Dywcdir forl bywyd lr.ewnol yr Almaen yn dvuesus i'r eathaf, a bod Awstria liyd yn ced yn waeth e chyflwr na'r Almaen. Yn. wir y mae dioddofaamt y pum mlyncdd. wedi taflu'r bohl mown ami 4 ranbarth yn ol mewn gwaroidd- iad i'r hyn oedd yn gyfrrcd'n ganrif ic-u ragor yn ol gc csni ddaw fro ar betliau yn fuan iawn, y mae liyil yn rhwym o beryglu llawer c-awn ar fvlwyd y Cyf'andir. Y mae gwevin RwsJla, hwyl-hau, erbyn hyn wedi gweld fed LlywodrarfitJi y Bo^sheficiaid yn da,tblygu yn \va»eth o la.wer nag yr oodd iau y Tsar pan ockld drymaf ar cM liysgwyddau, a digalon tawn yw'r tfhagolwg, o ba gyfeiriaid bynnag yr edrychir amo. Angan trcfn a llywodraeth yw angen penr.af Rws a i ddechreti, ond vr angen am fwyd a nwyddau d^ydiannol sy'n lleithu Awstif.,& a Germani, ac bnti wneir rhyw- beth i esmwythaiu ychydig ar y ddwv wlad olaf yn fuan, fo fydd yn rhy dd-tweddar ar ol gorffen yn llwyr a'r cytundeb horldwell. Y ma(-i llawer o'r bui yn gorffwys ar yr Almaen ei hun, canys Did yw ei hymddygiad yn ystod yr holl amser yn ,gwbl rydd o amheuaetli a cliyrf y denghoso ei bod yn Otlcst yn e" hadd- ewidion ofesr yw iddi ddisgswyl un math aT" gyfiawnder, heb son am drugaredd, oddiar ddwylo'r Cynghrc'riaid. LLAFUR A CHENEDLAETHODLTB. Ar ol y son mavvr aim g:caedlaei''holi pi^pcvth boddhiaio-l iawn yw'r hanes fod Cynhadledd yr TJndebau Llafur wodi pendc-rfynu peidio a ohymrycr unrhyw gam yn ei gylcfi am rai mrs- oedd, rhagor na cheisio giole<uo'r wlad ar y cwosUwn ah dvsgu yn di-wvacil yn, yr athraw- "acth a, fynnant hwy yw'r atbravriaeth orPt1. Pe gwiiaothent yn wahanol, bua-enfc yn itli.i gweithrcdu y'n groes hollol i'r egwyddor sy wrth wraadd cyfundrefn lvwodractjioj, ac ni allasent ddisgwyl llwyddiant o'r an.tur:a«tli. Ond rywfodd lIcu'i gilydd, ni bu'r wlad yn gyffradinol erloed yn ffay.'r:ol iawn i lywcd raoth y Setnedd ar dditwydiant, ac erbyn heddyw nid cos amheuaoth nad yw'r ysbryd yn gryf 'iawn yn crbytn hynny, ac ainnichon a fuasai i'r Undebau LlaXur gael cefncgaetb gyffredinol a'r wlad yn y eyflwr y mae vndcla heddyw. Nid ar frys y daw pethau i unrhyw fatli. o drefn ar ol y ey fnew-:diacla.u diw'ddar ym myd drwydiant a. masnach, ac n'd dibwys. yn flier, yw'r oanlyniadau oblegyft cwtog: oriau gwath ac esmwyt^iau bywyd y gweitb- wyr mewn amryw ffyrdd. Rywi'odd., yr vdyii* mewn sefyllfa lie nad Oef; neb yn focidlon Jawn amo. na,'r moisrtr Ilu:r jrweithiwr. Dywedir mar. gwoll gan y glowyr yr hen drefii nal'r ffordd y rheolir y glofeydd h'ddyw, ae. ar y ilaw arall buasai'n wellan y nieistri hwrthau ga.el oenedlaetholdeb llwyr na chyfyngu'r elw fel ag a wneir heddyw ac ymyrryd a.'u rhol- atilh ymhcb rhyw fodd. Mae'n amser eye- addas, felly, i'r TJndebau Liafur anfon alian cu harweinwyr i oleuo'r genedl. Y MYFYRWYR A'U HAWLTAU. Cyuhefin ddigon yw'r wlad a. hawliau'r gwci'.hwyr, ond braidd yn annisgwvl yw'r "cn fod tnyfyrwyr ein Colegau hefyd fn anes- mwytlno ac yn cdiio mwy oddiar law y llys- oedd addysg. Daw'r halnes fod tnyfyrwyr Caerdydd wedi dod i'r ponderfyniad y dyla-nt gael cynrychiolaeth f.r Gyngor y Coleg, no y dy3a,-enli hofyd a.e] lla's njewn materion o dd-sgyblf»et|, arnynt eu hunain. Yn Aber-ysfc- wyth, ma.en dobyg i'r awdurdodau rhag- fiafenu'r myfyrwyr, a gwahoddwvd cymdecthas y myfyrwyr i symud t.uag a.t sylweddoli'r dyh<jad newydd hwn. Y myfyrwyr a fu'n aelodau o'r fydd in sy flaensuf gyda'r modi-adau hyn yn y Colegau Cymra-g, yn gystal ag yn Rhydychen a Chaergrawnt, a chan fod y rhyfel wedi dwyn cyfnowidiad mawr ymhob cylch o fywyd nid yw onl1 naturiol gweld y myfyrwyr hwjf ilia/u yn hawl'o mwy 0 ran kn y mai'.er;.on sy'n cIaol perlhynai; a. hwy eu lifn a'n. Rthr on gwir y son fod adran o'r in y- wyr yn Abe-ry^tv.yth yn bwriadu pwyso ar awdurdodau am fwy 0 ryddid 1 fyrychu t;vf;i.rndat:, YIIa y mae'n bryd tynuu'r Fiiu-iU. Nid yw'n wybyddu-; i bawb foallai fod tan- o fyfyrwyr. Aberystwyth, roc.g:s myfyr- wyr v coitgau eraill, yn derbyn cynorthw* ariaimol oddar ]a.w'r L ywodraeth iw galltj- ogi i faitteisio ar gwrs o addysg, ac nid e-vu- hortbwy brybhan mahCJJn. Mae''Il weddol esicr,, folly, na foddlor.n'r wlad yn br ar gyn- liun o'r fath oni ddefnyddir yr aricn hynny i'r amron y'n barfaf-th;d. Nid oes bawl gan unrhyw ddoebarth pwy bynnag earn ddefr«ydd;o arian y wlad. RHWYG YN Y BLAID GYMRETG. Mac'n ainlwg nad yw'r Bl* d Senerldol Gymreig yn hollol gyt«n yrgyn a,"r gynhad- ledd a i'u yn yr AmWy'-h'g ychydig amser yn .,1. Fo gofir it b dwer Aelod Cymreig, sef Arglwydd Aberdar, Mr Charl(i-, Edwards, Mr L. Forester WaJker, a Mr J. Hugh Edwards, gael eu dcw i gynrychioli Cymru ar bwyll-ror y Llefarydd, y pwyllgor a eSholwyd betb a-mser yn o! i ymdr a chweetiwn mawr "pevolutÙm." fel y'i ge'wir, ac yn rh nwedd eu cysylltiad tr pwli.gor hwnnw fe alwasant ynghyd y gynhadlodd fconno yn yr Amwythig, er cefsio dod o hyd i farr, Cymru ar gwest:w"- Ymreo!aeth. Cwynai'r rhelyw o'r aelodau Cymre^g nad oedd yn iawn i dvnnu rvllan y ped war hynny o'u jjlth heb ynghyntaf ymgynghcrt a hwy fel plaid, ac o'r herwycCd siaradant yn gryf iawn yn erbyn y gynhad- ledd borno. Mynnant hd fod y pldwar cynrj-ohiolydd ar Bwyllgor y Llefarydd wedi trefnu'r gynhadi'edd, yn ogy^tal, heb yr ua ymgynghoriad a hwy, ac y dylasenS; yn gyn. t.a,f, peth, fod wedi eeisio cael baxn eu cyd- senoddwyr Cymre'g ar fafer mor bwysig cvu cymryd arnynt y cyfr.foldab bvrn. Ar y Haw arall, madn debyg i Mr Hugh Edwards a Mr Fcrestier Walker, o J(af. alw sylw rhai o'r aelodau at y peth, ond n oedd yr aelodau hyrny ar eu pennau eu hunain y gwnaetliant hynny, a chan nad both hyuny, y maie cryn gVftnwrf yn y gwersyll. Yn wir, dywed rhai OhOiIlynt ilnM yw'r gynrychiolaeth Gymreg ar Bwyllgor y Llefarydd yn gynryofrola: ih gymwyp o Gymru ar bwnc Ymre-olaeth, ac y dylasai Cymru gad gwell cj-fr\mgau i roddi haoliar, gerbron y Llywodracih CYFLE'R AMAETHWYR. Y primlipr flhvgr sydd yn y "lad er vstr;) g-wneitthtir tin l'ts 6 i' Sv deft- rodd y awdurdodau i'r angen o I!enwir diffyg trwy ein liymdrech on eitt hunain yn lie dibynnu ar w'edydd e"'ail.l Ffurfiwyd cj-mdaitlias rai blynjyddau yn ol i chwil'o I fcwn i'r cwestJwn hwn, ac yn w-r, gwnaed y niga.L, ganmoladwy i dyfu'r "beet" y ceir y .siwgr hono yn amryw o .-roedd Lloegr, a hyd yn o-,d yr S r Fan. end rywfodd neu'i g^ydd ni bn fawr o lewyrch ar yr anturiaeth ar ol da~fod o ysbryd brwdfrydig y misoedd cyn- taf. Yn awr y mae'r mter wrdi e! al godi eto, ac aeth y Gymdef toas mor bell, rail wyth- nosau yn ol, ag anfon d rprwva&'h i Ffrainc er mwyn astud^o cynfun y wlad honno o hyr- wyddo'r <1 ivy di ant. hwn. Cyn y rhyfel cod,i Ffrahic cliwartrr m l wn o dunelli o siwgr yn fwy rui hangen, ond o'r deucant a banner o ffactric-edcj oedd yn tynnu'r s'wgr o'r be-,t, diÓt. iwyd cant a hanner ch-nynt gan fydd'n yr Alinaon, canys yng Ngogledd Ffrainc y ffynrai'r diwyd'ant yn bonnaf. Ca'r amaet'h- wyr hefyd b(,Ib eefnogE^'h gan yr awdurdodau gwladol, ac ar ol gwasgu'r siwgr a'lan o'r gwre'ddSau, "o'u gyrrir yn ol drachefn i'r amai thw|, r 'w derny !dlo fel bwyd anife-Taid. Nid yw'r amaethwr I'ryde;r.4g yn sicr yn gyn- hefin iawn a'r "beef," ond mwy ei brofiad ef o law or na. phrofiad yr amaethwr Ffreng-g ynglyn a chropiau o'r fath hwn,, ac unwaath y'i cer i sj^weddoH bod elw ohono nid ces amheuaei h ynghyloh liwyddiar.t yr antur- iaeth. Yn ol yr herwydd, rhyw belair fTW sydd gan aina,etliwyr Ff ainc ar gyfer y crop hwn, ac y maent a gyd yn 4:CT o'r prb 1\ j roddir am dano. CYFARCHIAD PLANT FFE STINIdti; I NADOLIG, 1919. Mown cyfarchtaid deuaf eto ITnwaith atoch Want yr hen fro, J t Mae'r Nadolig ar y rhin.,o, Tlws a fyddo a blant Ffest.niog. Er dystewi gwn a magnet, A fhai:n nghwsg ysbrydion rhyfel; ffi ddaw llawer wniiob serchog i Fyt], in' 61 i fro Ffestiniog. Gwawriocfd ArAdvrcli drwy'r cymylau, Cilid pry&r o'n ca'onau; Ond myn h ra<^b oer, a^rylfriog, Wnlld ei gartjsf ya Ffost n.og. Cliwi sy'n deall y:;tyr hiwddfyd, I A chysuron y llydanfyd; Gwo'l f'ai gennych fod iieb goniog A chaw. dod yn ol i 'St:rnío. Chwi sydd yn y pell Orl'ewinj Yn cael twrci, gwydd. a. ph wdin Hwell f'ai geamych fa-ra a ph no^. ro oaecii hwnw yn Ffestinog. Trowcb eieh wyneb oJ i'r henfro Cyn y daw Nadolig eto; Y mae gwawr y cyfnod heulcg Wedi torri ar Ffestiniog. Y PryFgor y Gwell.ar.taxi Am gae1- cced i fritho'r 11 thrau; A chael pobpecli fo'u ardderchog I'ch croegawu blant Ffest:n->og. Bwlch-y-gwyn^. sydd yn yr unfan Rhwng y Rhiw a Shop y Glorian; Ceidw hwn a'i fraich gyhyjog L, Wyn'J y Gogledcl o Ffestiniog. Y mae'r Cyngor mewn j'di'k'lnm:ll" Sut i wneud, a gwario leia; Y inae'n beched gwario coiniog Fel y gwj-ddoch yn Fi'asi-niog. C'>yw50ch ddrama'r "dcm,-n-I iudw," Lie rhoid ca'hod ar ol marw; Ad am Oawer a. wyntog, Geiir yng Nghju^or Tref Ffostiniog. Pan y deuweh yma eto, Prin y by: I dwell yn ein cofio; N:d ces ond y bannau cribog Yr un fatfj ym mhhvy Ffestiniog. Bydd yr "Hall" mewn "p'ush'' a sidan Wocbi'i gwnoud ag arian Codman; Ac mac'i b-^tiwrs yn ardderchog Sleddai pobl dda Ffest'nickj. Y mae yma fwy o Fstnciau I chwi g-adw'ch arian-nodau, Ond mae pethau'n ddrud gynddeiriog Yma. eto, blant Ffeetinjog. Ni cheir gwisg heb wario seithbu^, Rhaid i ni fcddloni hebddynt: Ond, gweH byw mewn dillad earpiog a Na throi cefn ax fro F^Q 'tiniog. Nid ccs fenyn yn y farchnad, "Margarine" -,a-.ft plant yr hcaiwlad; Nid a uiadyn yn flonego^ Wrtjj ei fwyta, b.ant Ffest'niog. Ni chawn bwdÍn y Nadotig, Y mae pethau'n ddrud drybel-g Gwynt y Nef, ac wybren heulog, Dyna. i gyd sy'n rhad yn 'Stin:og. I Yn Nhangrisiau bydd yr a.rian, • • Pan cycliwyuo'r ffatri sidat)- Ni bydd Liunden ond a-1 enwog Toe yn ymyl bro Ffestiniog.. Pan ddatblygir y A'r "gwaitij gweu" yn mynd o ddil'ri'; Fe. fydd Rws.daid VlacV^vosijock E.S:(-u 110 3 fyw yn 'Stinog. Fe fydd gennym "lectric relwe." Cyn y daw y rn-l blvnydde; Pan gvchwyna L]Nin Maentwrog Bydd mynd yn iawn yn 'St'niog. Dewch atd.i-e bawb o bobman, Yma bydd y tywallt arian; Rhof fy ngliG,n, a'm cofion sprcbog 1 bob un o Q;ant Ffestiniog; GLYN MYFYR.

Indigestion and Flatulence ig Went Breathless with Palpitation but Cured by Dr. Casseil's Tablets. Mrs. Hutchinson. 7. Longsight-terrace, Kins- ley, near Wakefield, says:—"For two years I was a martyr to nerves and indigestion. I could hardly stand sometimes, was in almost constant pain with indigestion, and so nervous that the least thing would set up palpitation till I could hardly get my breath. Wind bothered me a lot at night, and came in such quantities that I had to be propped up in bed for relief. Altogether I was just a wreck with nerves and indigestion. "All the time I had been taking medicines but nothing helped mo till at last I got Dr. Casseil's Tablets. After a time I felt they were doing me good, so I persevered with them. and the result 's that I am now as well and strong as ever in my lifo." Dr. Casseil's Tablets are the perfect modern home remedy for Nervous Breakdown, Nerve Ffjilur^, Neuritis, :Matnutri:tion, Waiting, Anaemia, Sleeplessness. Indigestion. Kidney, Troub'o. and Premature Decay. Specially suitable for nursing mothers and women of middle agq. Sold by chemists and stores in all parts of the world. PricoB: Is 3d, and 3s, the 3s size being the more economical. Free information on any ease seni- on renuest. Dr. Casseil's Co., Limited, Chester Road, Manchester, Eng.

im__ Byd a Betws. J NODION O BOBMAN. Y mae un o'n papurau thnoso1 hynaf, sef I y ''Pembroke Dock Gazpfe." wedi pe-d"o a bod dros ysbsid. Y qyflogavH mawrion a'r cynnydd yn y tdeu'iau c-rall sy'n«gyfr:fol am hyn, eber pc-rchenogion. Y mae Caernarfon yn avlyddiis iawn i gael y Swyddfa. Cofrestrau sydd ar fbdr ei scfydiu | ynglyn a Chymru. Diau fed Aberystwyth a Chaerdydd helfyd yn barod osod eu hawbau hwythau gerbron yr awdurdodau. Dywed-'r bod llawer 0 diuluocdd yng Nghaeidydd yedi gorfod mynd i'r tloty am nad oes ddigon o da.i annedd yn y dref. Yr un gvtyn sydd ymhobman. Cwyno mawr y sydd yn ardal Llanarthwy a/r ryùch, yn sir Ga; rfyrdd>m, fod cwn yn pceni àefaid yr emaethvjyr. Bu ra;d 1"adl o hanner cant i drigain o ddefaid gan midr ddrwg yr oedd eu niweidiau. Yng rigrym yr awdurdod sydd gan bob cyngor tr-lfol o dan y rldxJdf newydd y mae awdurdodau Brystc wedi gwrthod caniatad » godi "cinema" newydd ar draul o dcleng mil o bunnau. Y mae ci ieu'r gweithwyr a'r nwyddau i godi tai annedd, meddai pobl Bryste. Anfonwyd rhai o'r gweithwyr yn y Royal Arsenal, Woolwich, i garchar am wrthod ta.'u ■ncwai Gafodd un ddufi", a gaeth- j iwed, a dau ara'< bob i bj-tliefnos. Yr wytinos ddiweddaf ca^'w'yd o hyd i gorff clyn ar y traeth yn y Barri. Fc'j cludwyd i fvnv'r cei er mwyn cael cwest arno, ord cyn i'r awdurdodau gyrrcedd d"e'li tonn fawr a thyanwyd y corff i'r mor drachefn. Nis gwel- wyd wedyn. Gadawodd y Mlwriad H. L. Prmys, Farcham, swydd Hants, bum m'l 0 bunnau "i'w forwyn a'i we3nydde3 ffyddlon, Margaret Morgan." Cafodd y gwaran-.ethyddinn urriii hwj-thau on (L-fran. Y mae eftiaethwyr cylch Caerdydd ar streic ynglyn a'r "marts," anT etT fod yn erbyn un o'r "graders" swyddogo, Cytunasnnt a'uj gilydd i gadw eu hanif^»'.v,a d gartref tra tl'dJo'r swyddog hwnnw mown awdurdod. Bwrir y bydd treuiiau'r cynlhm newydd 0 gyfrannu cajfiit a ha,nner o bunnau tuag at dreuliau pob tY a adeil dir ymlien y jlwyddyn yn 'lymf'he^ nÜ},Ýwn 0, bunnau. Yn rf yr adreddiad swyddtegol y mai nifer 31 di-waith yn mynd yn llai bob dydd, ac y mae'r rhagolwg, ar y (ldan, yn bur ga.Ionegol. Dywcdir bod y cynllun o ddogni bwyd' wedi He'thai mailit rml i ddyn, end ei fod ar yr un pryd yn hwyhau by-vi;d o'r herwydd. Y mae dyled Morgannwg ar hyn 0 bryrl yn filiwn a chwa.kr o bunnau, ond bwr ed r mynd i draul o chwarter miliwn airali ynglyn x man-dda'iadau. f mae tref Abortfi a'i blyd .r ffurfio Cymdexhas o Gymrodortion, ac y mae.'r kern- tedau air gyier hynny eisoes wcdi eu cwbl- hau. Csjfodfd yn agos i bedair mil o lowyr yng ng!c-ferydd Shipley, ger Law Ilkeston, rybudd yniadael. Y rheswm am hyn yw fod y. gostyngiad o chw;iugain ym mhris y dun- nell yn o:-mod i gadw'r gwaith ymJaen ^n "'■odd bard. N'd oodd neb o'r seryddwyr Prydein g yn hoi unrhyw fath ar goel a- honiad y seryddwr \meir«>Tnaidd fod y byd i ddod i ben gano! mis hwn. Ao yn wir rhyw lle-d-wenu oedd pawb ohonom. Qiiluddn-ycl pedwar o fechgyn yn Brentford o I ad rata, a phan ddygwyd hwy i'r dd=ffa. (af- ';iod un o'r bcchgyn weIL cuddio ncdyn i da' d. punt o dan ei dafod. Y am. mesur yn gwliel-eliur yn gyfrelthlon dlw menywed i v-asenactliu fel rbcithwyr wedi prsio i:'wy'r dd-u dy SeneddoC. Cyhc-eddir yn swydd gol y tj[.-dd y Sadwrn wedCr Nadol g, roi y e^thfed ar liugain o Ra.gfyr, yn ddygwyd Cauir y bZWklaU hclyd ar ddydd Caian, ond ni bydd y <} wrned hwnfiw yn ddygwy!. 0 hyn allan yhglifl ti. ffatir Da is, L1 ¡¡..n be-dr. bwriada'r awdu-dodau trefol roddi tavma arian i Whenpg yr gOr'f.u jn y ffair. Ca'r rmi!lydd cu chadw am flwfyddyn- Dywedir ^Hl Lady Astor, y wraig #yhtaf i e stadd yn Senedd Pryda-jn Fawr, yn" htann o deu.u Cymlelg yn sir Benfro Gwerthir llaeth yn Hutton Crauswick, "fydd Yore, am chwe' cl^in.og T chwart. Ac hyd yn dd-we<Idar nid cedd namyn Srct v chwart. J Y mae Mr Jos ph Tliomas, prif-a'hro Ysgol y Cyngor, Abermaw, newydd ymddi wyddo ar ol „r-Jn b- swyd'd saitb mlynedd a deugsun. ucu Mr William Hughes, L.audderiel, a benouwyd yn cr. le. J Ca:odd Mr J. T. Williams, Biaen y Ddol, .Llanperig, ts isdd yn chwarel Dncrwjg, y axwrnod o'r blaofe. Yr oedd yn 55 mlwvdd oed. Y ma.e Cyrn-anfa Ddirw at^I Lieyn ac Elion- lydd newydd basio penderfyii ad yn cymell y Bwrdd Addysg i osod sobrw^'dd yn rhall han- fodol o gwrs addysg p. am yr ysgolion cUienol trwy'r wlad. Dew^wyd y Parch. Robert Evans, rheitlr r Cei-r.g y Drudicn, i HywOaefch Brymbo, ac y mae yntau wedi cydsjmo i symild. Deng mil o bunoiau oedd y wobr a gafodd Capten Ross Smith a'i dr chydymaith am hedeg m wn awyrlong yr boll ffordd o Bi'ydain i Awstralia. Cawsanfc brofiadau rhyfeddo! anghyffredm crd fc gyrhaeddwyd pen y daith heb anhap. Yn lie llosgi glo a defnyddio Ðwyon vr awt,r er gyrru pojranaaa proffwyda Syr Oliver Ledge, yr ysgolor hysbys, y ceir dgon o t, lu i'r pethau byn oil mewn owns iicli ddwy o fafer, a hynny h.,b fod yr. hir iawn. Yr oedd Annie Sc.brcak, merch bedair ar c J'rm'theg ced yn cyd-gerdded a:i chariad ger- haw pont L'undain. Gada-wodd ei chariad hi am ychycVg funudau, ond JXJn Kldaeth yn ol le i gwe:odd yn tailu ei hun dros y bont i'r dv-fnder lslaw. Fe gafwyd oi choVff ymhro trid.au. Yn vr LIe of Wio-hf m- nr1 T I -o—» jjiwgr, t man haidd (yn chwe phunt a banner coron y chwart or. Ni bu mor ucho cr:oC'd o'r biaci-i. 0 hyn allan gellir prynu o yn y iop a fynnir, ae nid oes raid wrth y carrl;aii mwv ach. Daw popeLb yn ol i'r hen drefn bob VP d; pynfl. Y mae mesur weithian gerbron f, S^e<ld i gsel math ar ^swiriant rhag kd aJian o waith. Tuirfynwyd strec g'owyr JU" America o'r diwadd. Derbyniwyd awgrym yr Arlyiiyd(i Wilson fod y gwwfhwyr i gael cO<t.1 o 14 T cam, ac yna. fod popeith 'w ad-drefnu -yn ol liaw. Anfoddlon iawn (yw pobl Liunda;n ar bris y Ilaeth ar hyn o bryd, a elzeir dirprwyaeth gref, yn cynrycli-oii pob rhan o'r brif- ddinas, yn dwyn y mater gorbroa yr awdur- dodau. Y mae drou forwr o Hull a'i bryd ar groesi'r lwerydd mewn cwch agored. sef mlewn bywydfad dog ar hugain o droedfeddi o hyd. Bydd y daith yn dair m:l a hanner o fllliir- cedd, a ,bwr!r y cymer o le af dri in. i gyr- raftdd pen v daith. Mae M. Cleraemceau. prir-wein-'dog Ffrainc ar ymweliad a Llundain. Cf/rhaeddodd ddvdd Iau d'weddaf ac fe'i cro^ awyd yn gynnQ5 iawn gan Mr. Lloyd Georgo. Manteish- ar yr ymweliad a drafed llawer o bethau Iwyuig perthynol i'r ddwy wlad. P?°tyi»ol y» awyddus iawn i gael Esteadfod Genedlaetho.1 yn 1922, a gwnor popeth dichonadwy i hyrwyddo'r rnudisd. Y maio pobl Rhydaman hwythau yr un mor irwdf-ydig- i gael yr wyl yn eu plilh hwy Ar ol bod rnewn grym am ryw ddeufls y mae'r diwygiad crcfyddol yn i-trdat Aberdar yn dal yn ei wres o hyd, a liuoedd yu tyrru i'r cffarfodvdd bob nos. Gadawodd Vrafe.liwr fit. 0 bunnau mewn nodau mewn tren yn Sciwan, Castell Ncdd ddydd Gwdner d'woddaf. Ond fc'i dychweU wyd hwy iddo yn hwyrach yn y dytjd. Yn L'ys Aberaibn, yr wythnos ddiweddaf oymervvyd boll ainser y Eainwr L'ovd Mor- gan i ddelio a chei iadau yrg-lyn a medd ant taj. Mewn un achos mynegwyd fod dau ar bymtheg yn byw yn yr un ty. Y mae Mr Charlos Walker" sy'n gofalu am y Llrfrgo'l Gvhoeddus ym Mhonypwl, wedi 4nilli trigaisi a. dfg o -ddofednod. Y oadno coch aeth a hwy. a bu dair noson iD olvnol wrth y gwa'.Lli. Trefn a'r Bwrdd Amaeili i gaol wythncs arall i ladd llygod mawr, sef yr wythnos sy'n dechrcoi gyda'r nawfed at hugain o'r rttfe hwn. Ym M'wrdd Gwarclieilwa."d Gwyr, gørraw Abc^wawo, yr wythno,, ddiweddaf, myuegwyd bod dyn yn ddiweddar wedi marw gan a,iacll dwy fil o bunnaiu ar ei ol, ac eto fod ei wraig yn pwyso a,r y plwyf. PenderfVnwyd cosio cynhorthwy'r gyi'raith ynglyn a'r .mater. Aeth dyn j. fowjj i un o fanciau Leods y cLwrnoJ o r blaen ar yr adeg yr oedd y drysau yn caef1. on cau am dri o'r gloch. Anclodd revolver at y rheolwr a'i gyd-swyddogion a chan i r rheoiwr wrthod codi c.) ddwy!o i fyny fe'i saethodd yn fat. Gorciiym.vnwrd T fleiAl o'r swyddogion fynd i ystafell gerllaw, clowyd y drws, a dygodd y dyn bedwar cant 0 bunnau. Dahwyd y gwiilch yn Llundain. I viyny i ddiwedd yr wythnos dd wcd<Jaf vr oedd 164,599 o swyddogion a 3,805.646 o filwy^ wedi eu rhyddhau o'r fyddin, ac y roarf Wõ yr arfaath i ryddhau rha*gor c-t 0 yn fu £ u* wn. Dirwy-wyd eiopwr nhwech uga.in jiuni yn Llundain am werthu ymenyn a. sauiageit yn uwch na'r pris swyddogot Tystiola^hwyd oi fod yn euog o hynny dros gyfnod hir. Bu Mr Asquith yn areith'o yn y "Rafcrm Club." Manceinien, ddiwedd yr wythnos, ac yn ateb lawer o fynegiadau a wnadth y Prif Weinidogr yn yr un He yr wythnos flaenorol. Digwyddodd yr un pett-jj yn un o ''Vino au Llundain ddydd Gwener ag a ddigwyddod4

J Aberystwyth Food | Committse. THE PRICE OF MILK. "MILK SET.LESS WITHOUT CONSCIENCE." Alderman C M. Williams presided over a ineeting of the Aberystwyth Borough Food Control Committee held at the Town Hall on Friday night. There were a so present:—Mrs. J. T. Davies, Alderman Daniel Thomas, Alder- man T. J. Samuel, Councillors J. H. Jenkins, David Davies, T. J. Morrison. Messrs. ü. S. Edwards, John Edward*. R. F. WilVrun-?. T J. [Williams, v.ith Mr. John Evans, e»° tive officer. Mr. John Evans reported that returns of milk supplies had been repeatedly applied for, but in several instances they had not been sent in.—It was decided to press for the returns and enforce the orders of the Food Controller.— The Auditor's report on the finances for the year ending March 31st, 1919, was read. The Auditor stated the accounts were found cor- rect and the total expenditure was JE608 19s. 3d. -A iicencc to trade was issued to Mr. A. Round, baker, Edgehill-road.—The Committee decided by ballbt to let an allotment to Mr. David Jenkins, Penglaise-road. MILK PRICES The Chairman said it had been his inten- tion to call a meeting to deal with the milk prices; bufc he was hoping something would have been done by the special Committee appointed in London. Nothing definite, how- ever, appeared to have been done. From the reports which had appealed in the papers they would see that a reduction in the price of milk was being urged for London. If they got. it for lOd. in London it oughf not to be ir.ore ftafi &d. in Aberystwyth, and he thought tVy ought to pass a resolution caring unon Mr. Rhys to reduce the present prices in this dis- tr'-ct. There was no sense or reason or cm]ity of any kind in fixing prices for country areas the same as those for the cities. There were 1 somft people in Aberystwyth to-day selb.n? the ffiilk for 9d.. but they bad been threatened bv those Viio wanted to get lOd. If *lie people who paid lOd. boycotted the milk sellers for a few days' they would be able to' break the prices as tbe-"<5 was plenty of milk to be had fiom those who were charging 9d. Rents had rot increased and farmers were oiry paving half rates. It appeared to him that conscience had disappeared altogether, for once the m; k sellers had a chance they tóSe the pr-ces to I the limit. Councillor Mcrison said he was tolcl some of the milk sellers would be satisfied with 8d. The Chnirman said Mr Ellis of Terrace- road sold his milk at 9d. altogether. He had to buy it in the first instance and if it had not been for his doing so others would not charge 9d. He suggested Mr. Rhys sliou d be asked to reduce ilt to 8d. Mr. J. Elwards-Not requested, but de- manded. The Chairman said a large number of ncor people could not afford to get milk and little children were suffering. Tt was decided to ask the Divisional Food Controller to reduce the pric.e> to 8d. GEESE AND TURKEYS. I Replying to Councillor Morrison, Mr. John Evans said the price of geese and turkeys whole- sale was Is. 4d. and 2s. 2d per lb.; and retail, Is. 8d. and 2s. 8d. On the suggestion of Alderman Samuel, it was dec ded to print handbills showing the I prices. MEAT SUPPLIES. The following letter from Mr. R. J. Rhys, divisional commissioner, dat-ed November lCth, addressed to the Executive Officer, was read: The Food Controller has written to me re- ferring to the grave ircsgularities which occurred at Aberystwyth in consequence of the ■ •-friction -,as!ed by your Committee in June, ♦ i • -ard to the supply July, ftfid August last "u orrnellt to the town. He desires Hlê 16 iti- form you that most high'y irregular proceed- ings cannot be tolerated, and expresses the that your Committer will recognise the importanca of obeying the orders made for securing the distribution of meat throughout the division. I am to §ay iiiit any repetition of such irrrcguTar pract ces may lead to very serious inconveniences io the inhabitants of the- town. The retail butchers will run the risk of the cancellation or suspension of their licences, and if the Food Committee chooses to carry out a threat of resignation en bloc two courses of action will be coen, either to amal- gamate the. Comm'tt^ of Aberystwyth with the adjoining rural district, or to establish a food office in the town under the direction of an Executive Officer who will be independent of the Town Council, and will r.ct under the direct instruction of the Food Controller. Alderman Samuel said much in the letter was certainly incorrect and untrue. He had seen a copy of the report in which it was stated that the Committee were anxious to attract visitors by a plentiful supply of home- killed meat. He denied they ever had any- thing of the sort in view and this charge, like others in the report, was untrue. He had drafted the following resolution wbich he pro- posed should be sent to Mr. Rhvs :That. the members of the Aberystwyth Borough Food Control Committee strongly protest against the r tone of vour letter of the 18th November to their Executive Officer and repudiate the aMeo-ations and conclusions arrived at by you which are contained in the copy of your report to the Food C^nt-oller. They refrain from making any comments on that report, iintil a direct communicatl. on thereon had been re- e-ived from the Food Controller Irmself. If they had received such a communication they are ouite satisfied that the Food Controller would fully justify their action in face of your treatment cf this Committee on this and othe- occasions. They fur thc- exonerate their Exocut ve Officer from the unjust attacks niaoe by you upon him and call your attention to the fact that your own officials were the de- faulting parties because strictly accurate re- turns were forwarded to them weekly cf all the catt'l" and sheep slaughtered." Councillor Morrison seconded, and the reso- lution was carried unanimously.

The result of the tlioological controversy in connection with the Welsh Urt'.vcrsity (says the Christian World'') is painful to anyone who cares for the dignity of a university and its teaching freedom.

(Continued from previous column.) yu Leeds y diwrnod cynt. Pan oedd y dryal1. yn cael eu cau gofynnodd dyn am weld y rlic-c;.wr. kei ag ef i'w vstafcll, ac yn union tynnodd revolver allan gan hawlio aran Rhllthrorld y rheolwr arno ac ae-li yr ergyd i'r wal. Gyda hynny rbedcdd y swyddogion er,-ill i fewn a sicrhawyd y dyn. Y raac honeddwr o'r America wedi clod drosodd i Lundain gyda'r amean o godi hotel lawr dailwng o Lltmdaai, ebo of. ac yn werth pedcir miliwn o bunnau. Yn ol pob tebyg fe g'¡d->r y rhru/V yn gyff- rrrtbinol y flwyddyn nesa.f. Dywedir od y porchenogion tai wedi dioddef yn fwy na neb yn ystod y pum niynedd diweddaf. Yn oj yr ystadegau swyddogol y mae dgon o vv<nit,h yn y byd i gwrdd ag angen pob eortr-dl. H hyr.ny ar walian unrhyw gyflenwal1 a alio ddod o Rwsia. Y mae'r D%>htheria yn ddrwo; iawn :,Irl Lltindayn. a chyho .ddir bod yn a^a? i bum mil o achesio-n ohono. Y mae cJrff Christop'ne'- Butler, a fu ar goll ym Merthyr Tydfil. wedi ei gael yn Ijyn y Go t"c gerllaw'r dr V. Gwertihwyd y cwbl o ifrrmydd ystad Pen- gwern Hall, yn Nyffrvn Fe-stin og. i'r de;- Prynwyd y pi a? gan Lady Newborough. CyfiTffiin iawi yw'r scTh am ladrata y dydcliati hyn. Dydd Gwcner eto torrwyd i fewn i dy yn Liundain a dygwyd Wysau gwerth lieng mil o bunnau. CLEDD OERNI. Mewn ystaiic 11 a clielli-pwy nit wyr Pan yw hwn yn tOJTj? Gy,«ao'r l'wm ty/*awid—cymrartvd d— Gael o'i ddvrnod gledd oerni. CYBI.

Influenza and Catarrh. Veno s Lightning Cough Cure Checks Influenza at the outset, and soon Cures Nasal Catarrh. For Influenza Yeno's Lightning Cough Cure is incomparable. It checks the attack at the very outset if taken promptly, and obviates all danger of complications. In nasal catarrh also danger of complications. In nasal catarrh also Veno's acts like a charm, soothing the in- flamed surfaces of the nose and throat, and quickly restoring free breathing. Merit has made Veno's the most popular remedy in the world for all bronchial troubles. Trust always to VENO'S LIGHTNING COUGH TL-RE for Influenza and Nasal Catarrh, for Coughs and Colds, Lung Troubles, Ashtma, Bronchit s, Difficult Breathing, Hoarseness, and for Whooping Cough. and other Bronchial Troubles in children. Prices: Is. 3d. and 3s., the 3s. size being the more economical. Of Chemists and Medicine Vendors everywhere. Insist on having Veno's and refuse ail sub- stitutes. i ), "Well, my boy, t I've done the I best I can for you! UNLESS you make provision now to give Jiini, as he grows up, a sound education—business train- ing, technical training, professional training, as the case may be—you won't be able to look your boy in the face and say, I've done my best-it's up to you now, my son, to make good A good training will double your boy's chances of success in life he deserves it-you want him to have it. Make steady provision now for the expenses i which will come later. Set aside a little each week, or 1 each month, and invest it in Savings Certificates. Then, when you need it, the money will be at hand, with this differellce-that for every fifteen snukngs ana sixpence » you leave in for ten years you will be able to draw eat One Pound Six Shillings. J < „ Savings <LJ CERTIFICATES I through a SA VINGS A SSOCIA rft °r from anv Bank. Money Order Pott Qfficc or Official A pent. Or you can buy them by tngtaiTnejits by caking at any Post Officc for 6a. Savin#* Stamps and a card (free) on tvntcn to stick them. by tngtaiTnejits by caking at any Post Officc for 6a. Savin#* Stamps and a card (free) on tvntcn to stick them. j. — -1 A Push-Step on-You're off." t THE NEWEST MOTORS. I Our SKOOTAMOTA demonstration machine has arrived » and we shall be pleased to give trial runs to any who are interested. Price 49 guineas nett. Easier than cycling cheaper than at car 60 miles on half a gallon, and 15/20 mile an hour. Please call for a trial spin. Full particulars in Booklet P103 jree en request from 4 Aberystwyth Motor (0., QUEEN'S ROAD, ABERYSTWYTH. CAMBRIAN RAILWAYS. I THE MITISg^IYIEKA, .vI. THE QUIO-ST ROUTES FROM m THE THE CT&EAT TO TTAHBRIAN N T-t i E S COAST ARE AS FOLLOW:- Lancashire and the North of England Z- via Whitchurch Midland Counties t\ London via W ^lslipool South Wales via Talyllya5 & Via the Upper Severn & Wye Valley Route. The Cardigan Bay Coast is a desirable winter resort, the temperature comparing favourably with the South Coast watering places. S. WILLIAMSON, Oswestry, Dec. l919_ -General Manager. WA TKINS, FOR Plumbing and Gas Fitting Decorating. TERRACE ROAD, ABERYSTWYTH. relephone 113. i. 1 WHOLESALE CONFECTIONERS. • REES & JENKINS (Birmingham), Local Depot: 1, CHALYBEATE STREET, ABERYSTWYTH. Sole Agents Geo. Kemp, Ltd., London (Noted Rich Cakes and Biscuits) BROOK BONDS TEA. Harvino Toffee Rools, Moseley Jellies, Ree-Jen ld. Ban Chocolate. PKICES ON APPLICATION. R-MM • P<UU9 A. W. VIGARS, ironmonger &c., Aberystwyth. Reapers; Mowers, Binders, Rakes, Churns, Cheese Presses Chain Harrows, Netting and all requirements for the sP JOHN LLOYD & SONS Town Criers, Billposters & Distributors. Baring the largest number of most prominent Posting Stations, in all parts of Aberystwyth and District, they are able to tzlke large contracts of every deEcripticxu. OVKR 100 STATIONS IN TOWN AND DISTRICT. ¡ Official Billposters to the Town and County Councils, G.W.li. Co., Cambrian Railways Co., all the Auctioneers of the Town and District, and other Public Bodies. Addreu TRINITY ROAD. ABERYSTWYTH. Aberystwyth. MOTOR COMPANY, Queen's Road. SPACIOUS GARAGE, COMPLETE STOCK OF BP ARB PARTS. Speciality-Ford Magneto Repairs, Re mag- iietising and Rewinding. Agents for "Minimax" Fire Extinguishers. of which we bold M good atock. I^HrARCHER&^ff GOLDEN RETURNS ;gfe_REGISTEBEP^e— facsimile of Otte-Quacc Padre Archer's Golden Returns C fte Perfection of Pipe Toe&ccu* • CBBL, SWEET ANID RNACAAXT. LOVEDAY, Registerd Plumber and General Decorator. 22, Chalybeate Street, ABERYSTWYTH, Telephone 21 P.O. This Season's Pattern Books sent out immediately on application. EDWARDS BRO& Steam Sawing, Planing, Moulding & Joinery Works, I TREFECHAN, -4 ABLRVSTWVTII. Windows. Doors. Shop Cases, Win- dow Fronts. Wood Block Floors, Picture Mouldings, and all kinds of other Joinery to Architects* Designs Straight and Circular Sawing and Mouldings done at C5 shorter-t notice. ESTIMATES FRSS. First-Class Tradesmen in all branebes of. the building ti ade. Jobbing DOBS. am RABBITS! RABBITS! WANTED ANY NUMBER FRESH- TRAPPED RABBITS DAILY. Best Prices given. Cash and empties daily. Banker's rtferrnce Barclay & Ct. TeUphtne: hllford 724. SYMONS BROS-, MANOR PAB&LOKS0&EI2