Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

2 articles on this Page

Y GORLLEWm PELL.

News
Cite
Share

Y GORLLEWm PELL. MAE eiu gohebydd talentoga chywir o America wedi ein hanrhegu a llythyr, ysgrifenedig ar fin yr ymdrech fawr. Bydd ei ddyddordeb drosodd yn fuan yna gosodwnyr oil o hono yrna heddyw. Mae yn dadblygu.teimlad cenedl, gyfan yn ymyl nn o'r ymdrechion mwyaf pwysfawr. Yna eeir ychydig o hanesion ag sydd yn bwysig Y11 eu perrhynas a chrefydd. AMERICA. Yr ydym yn dechreu ysgrifenu y llythyr hwn noswaith cyn yr etholiad arlywyddol; nu o'r ethoiiadau pwysicaf fu yn y wlad erioed, a'r canvasso o bob ochr wedi bod yn frwd a selog; uchelgais a balchder cenedl- aethol wedi ysbrydoli y Gwerinwyr—yn gwbl ymddiriedol yn eu harweinydd pobl- Ogaidd, ac yn ngwvbodaeth mwyrif yr Americaniaid i bleidleisio dros egwyddorion jmorjgedyrn a'r bryniau tragywyddol. O'r ochr arall, maey Democrats wedi dihys- byddu eu holl ffynnonellau er cael llifeiriant digon nerthol i gario Seymour i'r Ty Gwyn. jfel mae yn ddiammheu eich bod wedi clywed, fod ysgarmesau pwysig wedi bod y mis diweddaf rhwng y pleidiau yn Vermont, Maine, Pennsylvania, Ohio, &c., ac yn bob ysgarmes maer Tories wedi cyfarfod g chanlyniadau ydynt fel ysbryd Caesar i 33rutus o flaea Urwydr maes Philippi gynt, yn darogan gorchfygiad trnenus yfory. n y Maent hwythau yn teimlo hyny. Ar ol buddugo!iaethau pwysig y Rhyddfrydwyr yn y Talaetlau a enwwyd, mae ryw stamp- mde a. pauk wedi gafael yn rhengau y gelynion, fel ya tcimlo fod y cyfwng yn yml pan nyddartt yo-, 41 Murl'd haidlong: Saming from th'efchereal sky, With hide ^Ls ruin and combustion down JLo bottomle* p«;. diiion."—MILTON. $tto, nid y&ynt am roddi fynv (meddynt), lies y. gwelant ac y profant y caalyniadau. Telly, ar ol yr holl drefnu i'r frwydr, parotoi'r arfau dyma'r noson ddiweddaf wedi dyfod; yfory daw'r clash, nes peru j'n liadeilad siglo o'i ben i'w sylfeini eithaf; ond hyderwn i orphwys ar gadarnach col- Ofnau. Ychydig o siarad politics sydd lie-no pob un wedi gwneyd ei feddwl i fyny; rhvw dpwelwch pruddaidd a phryderus cyn i'r ystorm ruthro, a phan yr 61 heibio bydd deugain miliwn o genedl wedi dewis eu Llywydd am y pedair blynedd dyfo lol. 2Sos da, ddarllenydd hynaws. Pan y g&f- aelaf yn fy ysgrifbin etto i orphen y llythyr iwn, hyderaf mai "Buddugoliaeth" fydd y gair cyntaf y caf y fraint o'i ysgriienu. Tachwedd 4ydd, BUDDUGOLIAETH Iwyr a gogoneddus. Mwy felly nag a ddysgwyliasom. Mae byddinoedd brad wedi derbyn gorthrechiad pwysig arall oddiar law arwr buddugol- Z5 iaethau pwysig Vicksburgh, Fort Dennelson, Appomattox, &c.; ac yn awr mae edmyg- i zn wyr rhyddid yn dwyn allan mewn llawen- ydd a moliant eu hecatombs i'w haberthu Diewu diolchgarwch, a chodir yr allor ar feddrod y ddera (she-devil) o fiaen annghyf- jawnder, trais, a gorthrwm yr un gor- wedtile.. Mae y fuddugoliaeth wedi bod yn fwy Hwyr nag; y meddyliasom, ac wedi gwneyd cryn wahaniaeth er gwell i'r cyfrif a roddasom yn ein hysgrif amser yn ol yr taiaethau ammheus a nodasom, aeth un O honynt yn unig dros Seymour, New York; a diammheu fod y fuddugoliaeth Ddemocrataidd yno i'w phriodoli i dwyll a lygredigaeth y brif-ddinas, yr hon nid yw yn gofalu mwy am burdeb y Ballot-box aaag am ryw ddaioni arall. Y Talaethau meddynt yn nwylaw y Tories: mae y rhai f yn i raddau belaeth wedi eu gwared o'u rafangau. Buddugoliaeth yw'r llonfloedd iterinol o goedwigoedd mawrion Maine hyd lenyrch euraidd California; o ddyifrywoedd lreision Florida hyd bellafoedd ffrwythlawn Oregon-yr boli ofnau a'r pryder am "rulyniadau yr etholiad wedi eu troi yn sain can a moliant meibion heddwch. Mae y mwyrif dros Grant agos iawn gymmaint ag oedd dros Lincoln yn 1S64, yr hwn oedd y dewisiad mwyaf unfrydol a wnaed ar Lywydd er amser George Washington. Prawi hyn unfrydolrwydd y ddedfryd gondemniadol mae'r genedl Americanaidd wedi ei chyhoeddiuwchben gelynion rhydd- id. YIl awr, mae llygaid rhyddfrydwyr America ar ymdrech eu brodyr yn Mhry- dain ae yn gymmaint fod ein hymdrech ni wedi myned heibio yn llwyddiannus, ydym yn dysgwyl gweled yr un canlyniad yna. Digon o fwyrif yn y Senedd i gario allan fesurau diwygiadoi Gladstone, er gwaethaf ystrywiau dichellgar Disraeli a'i gymdeithion ac hyderwn pan bydd y 4ydd o Fawrth, 1869, yn danfon Andrew Johnson o'r swydd anrhydeddus mae wedi ei diraddio er's cyhyd o amser, a'i daflu i'r dirmyg mae 'yn ei haeddu, a Y. 8. Grant yn gafael yn awenau'r Llywodraeth hyderwn y pryd hwn weled y Weinyddiaeth Doriaidd yna wedi ei chyfnewid am y Ryddfrydol, a chaiff gweithiwr Prydain, ac eiddo America estyn eu dwylaw at eu gilydd, gan floeddio, All hail, 0 Freedom! Yn amser yr etholiad, yr oedd y Cad. Grant yn ei hen gartref yn Galena, talaeth Illinois; ac ar ol yr etholiad, yr oedd i fyned i'r Brif-ddinas, Washington. Pen- derfynodd ei edmygwyr yno wneyd paroto- 0 adau mawrion, er rhoddi derbyniad cy- hoeddus i'r President-elect; ond pan y clywodd Grant hyn, pellebrodd na wnai ar un cyfrif ymfoddloni i'r fath arwyddion o barch, ond y dymunai fyned i mewn i'r ddinas fel dinesydd annghyhoedd. Mae yr ymddygiad hwn o'i eiddo wedi derbyn cymmeradwyaeth unfrydol bob plaid; o herwydd fod Americaniaid y blynyddau diweddaf wedi syrthio yn bell iawn i'r j toadyism sydd yn ffynu yn yr hen fyd-y serenades, cyfarchiadau, derbyniadau, &c.; ond hyderwn y bydd i'r esiampl delwng hon gael ei gwerthfawrogi gan y small fry ydynt mor sychedig am ryw gyfleusdra i ddangos a hysbysu eu hunain. Wel, yr ydym yn hyderu yn gryf y bydd awyr boliticaidd America yn glir am rai blynyddau yn y dyfodol, ac na feiddia yr un cwmwl bygythiol hofran uwch ei thynged. Felly, cymmerwn ein cenad vn y llythyr hwn i wneyd gwleidiadaeth yn llai amlwg yn ein llythyrau yn y dyfodol, ac y cawn ymwneyd mwy a phethau allant fod yn fuddiolach i'n darllenwyr. ACHAN YN Y GWERSYLL. Os ydyw Bedyddwyr America wedi bod erioed yn enwog am ryw rinwedd mwy neilldnol na'u gilydd, heblaw eu haelioni, eu haidd wresog dros burdeb eu hegwydd- orion, ac unolrwydd (uniformity) eu trefn- iadau eglw'ysig a dysgyblaetbol (sylfaenedig ar y gwirionedd, bid siwr), yw y rhinwedd hwn, fel y tystia pawb sydd i ryw raddau yn adnahyddus ag hanesyddiaeth yr enwad yn y Talaethau. Ond yn ddiweddar, yn nhalaethau Lloegr Newydd mae'r, enwad wedi dyoddef gryn gam oddiwrth gy fell lion proffesedig iddo, yr hyn sydd wedi eodi gryn gynhwrt yn y gwersyll. Mae tri neu bedwar o ddynion, Did anenwog yn mhlith yr enwad fel gweinidogion galluog a dyian. wadol, wedi cyfodi i fyny i ddadieu dros rydd-gymmundeb. Ni wna'r clique hwn amcUliffyn eu hegwyddorion ar yr un tir a'r Free-will Baptists, fel y'u gelwir, a chilio atynt, ond cariant yn mlaen eu crusade dipyn yn wahanol, gan ddysgwyl ond odid y byddant yn fwy llwyddiannus, ac i gael eu cyfrif yn orthodoxaidd. Y tir a gym- merent hwy (y clique) i amddiffyn eu gwyrni yw, nad yw bedydd yn flaenydd angenrheidiol (essential precedent) i Swper yr Arglwvdd. Maent wedi ennill cydym- deimlad rhai o newyddiaduron poblogaidd yr enwad, ac os nad ydym yn camgym- meryd, mae un o gymmanfeydd talaeth Rhode Island wedi endorsio'r symudiad niweidiol. Ni ellwch teddwl, Mr. Gol., tamaid mor felus oedd hwn yn nghenau ein gelynion, a gelynion crefydd. Yr oedd Undodiaid Massachusetts yn gorfoleddu, a'u cyhoeddiad ya prophwydo, fod eu mil- flwyddiant hwy wrth y drws, am fod un o'r prif enwadau orthodoxaidd vn dyfod i gydweled a hwy. Y Liberalists, dan ar- weiniad yr Independent, mewn Uewygfeydd o lawenydd wrth ddeall fod "cuhá (?) y brodyr, y Bedyddwyr, yn prysur drengu," ac fod gobaith etto am gael gweled byd ac eglwys, cnawd ac ysbryd, gwirionedd a chyfeiliornad, efengyl a heresiau, yn trigo yn gyrnharus dan yr un gronglwyd. Ond buan iawn y trowyd eu can orfoleddus ya duchanau galarus. Er hyny, mae tua dau ddwsin o gymmanfeydd wedi cael eu cynnal, a chymmerodd bob un o honynt y drafferth i basio't penderfyniadau mwyaf grymus ar y pwnc hwn-nad oes neb i gael eu cyfrif yn deilwng i eistedd wrth fwrdd yr Ar- glwydd ond y rhai a fedyddiwyd yn ol trefn ordeiniedig Pen yr eglwys. 0 her- wydd y cynnyg a wnaed i ddileu ein bodolaeth fel enwad, mae sel newydd wedi ei gynnyrchu trwv'r wlad-agos pob cym- manfa sydd wedi ei chynnal yr haf presenol yn mhob rhan o'r wlad, maent wedi pasio penderfyniadau cryfion ar yr angenrheid- rwydd i'r Bedydd Cristionogol yn unig gael C5 C3 ei gyfrif yn flaenafydd hanfodol i gymrnun- deb. Ymddengys nad yw crusade y "notoriety-seekers yn erbyn egwyddorion ein henwad i fod mor llwyddiannus ag y carai ein gelynion iddo fod. Têg fyddai i mi yma adsain barnau ysgrifenedig gryn lawer o'n prif ddynion—fod y tueddiad hwn at rydd-gymmundeb yn America yn hollol dramoroi yn ei gychwyniad a phan bydd ei arnddiffynwyr yn taenu en haden- ydd drosto, maent bob amser yn cyfeirio eu darllenwyr neu wrandawwyr at ryw ddyn mawr yn Mhrydain; ond sylwai gwr enwog yma'n ddiweddar, y bydd yn ddigon buan i Fedyddwyr America ddilyn arferiadau eu brodyr yn Lloegr, pan bydd agwedd a chynnyrch yr enwad yno (Lloegr) rywbeth yn debyg mewn llewyrch i eiddo'r enwad yn y wlad hon. Byddwn yn gostyngedig dybio ambell dro, mai goreu pa gyntaf y gwrthoda trigolion America gymmeryd eu harwain gan Brydeinwyr mewn egwyddor- ion a sefydliadau crefyddol. Yn wir, mae agweddau llevyyrchus Liberalism yn y wlad hon yn ddyledus mewn rhan fawr i'r Essays 4, Reviews, ac ambell wleidiadydd anrhyd- eddus ac athronyddol sydd yn awr yn addurno Ty y Cyifredin yn Lloegr. Gwyddom yn dda, fod pob hobby newydd, a phob sensational movement, yn cael ei briodoli i'r Americaniaid gan eu gwawdwyr tramor; ond mae yn ftaith ddiymwad, mai yn yr hen fyd mae gan bob peth o'r fath ei bleidwyr lluosocaf. Gwir mai yma y cychwynwyd Mormoniaeth, ac mor wir a hyny, fod yr humbug ofnadwy hwn yn gwbl ddileuedig yn ein plith, ac mae moesoldeb a gwareidd-dra y wlad wedi ailtudio'r annuwioldeb i ddiffaethwch Utah, ac mae yno yn byw yn hollol ar y cynnor- thwyon a dderbynia o Ewrop, ac yn en- wedig, fel y dengys y cyfrifon swyddogol, o Loegr a ChymfU EIN GWEINIDOG YN Y LLYS PRYDEINIG. Ni osodwyd yn Haw un gweinidog Amerieanaidd i lys tramorol genadwri mor bwysig, a gorchwyi mor anrhydeddus, ag a roddwyd gan ein Llywodraeth i Reverdy Johnson, ar ei anfoniad i Brvdain i gyn- nrychioli ein gwlad. Heblaw hyn, ni fu gan un ragolygon mwy dysglaer am gyf- L, leustra i enwogi ei hun fel gwasanaethydd ei wlad; ac yn wir, tybiai pawb yma, fod y right man in the right place." Pennod- wyd ef gan Andrew Johnson, a chadarn- hawyd y pennodiad gan y Senedd Werinol, er fod y pennodedig yn Ddemocrat; ond gan ei fod yn hen wr, ac wedi cael llawer iawn o brofiad fel gwleidiadydd, ac wedi bod yn ffyddlon i achos yr Undeb yn y terfysg diweddar, cafodd ei infon yna, er fod dosparth lluosog o'r Gwerinwyr yn anfoddlawn i Ddemocrat gynnrychioli llywodraeth oedd yn gwbl yn nwylaw plaid wrthwynebc*, oddigerth y Llywydd brad- n wrus. Ond mae ymddygiadau ein gwein J.'y?. ^na we(^' llwyddo i ddwyn arno lifeiriant condemniadol bob plaid yma, hyd y nod y Democrats eu hunain, ac mae o'r braidd yn sicr, os etholir y Cad. Grant yn Llywydd, y caiff Johnson ei alw adref oddiyna, a rhywun ei anfon a gynnrych- iola ysbryd y wlad hon yn fwy eyfiawn. Un o'r negesau mwyaf pwysig a ymddir- iedwyd iddo oedd settlo hawliau y wlad hon ar gyfrif lledradau yr Alabama ar y m6r, ac hefyd sibrwd ryw air o annghymmerad- wyaeth ar hyfder Lloegr yn anfon i gaeth- iwed oesol ddinasyddioo Amerieanaidd, y rhai a ddaliwyd dan suspension yr Habeas Corpus. Ond yn lie gafael vn ei waith, mae y brawd wedi cymmeryd el hud-ddena yma ac acw i giniawau cyhoeddus, ac yno i draddodi areithiau melaidd a llefrithaidd ar deimladau v wlad hon at Brydain, pan y dylasai wybod ei fod yn camgymmeryd. Ond pe buasai wedi gwneyd ond hyn, ni buasai'r teimladau yma mor gryf yn ei erbyn ond y cwmni mae wedi bod ynddo Gwarchod pawb! Roebuck a Laird! Ac os oes ryw fodau ar wyneb y ddaear yn gas gan Americaniaid, y ddaa hyn ydynt. Mae areithiau chwerwon, ac ymosodiadau creulon v blaenaf ar y Llywodraeth hon yn ystod y gwrthhyfei, a'i gydymdeimlad a'ngelynlon, yn ei wneyd yn ffiaidd gan holl America ac wedi hyn, Laird yn Le'rpwl yn cael cyrmleithasu 4 Johnson, dyn a wnaeth ei oreu i daflu'r ddwy wlad i ryfel â'll gilydd—dyn oedd 4'i holl allu yn ceisio dymchwel ein Llywod- raetli-dyri yn anion ei longau ilwythog o arfau i Udd ein milwyr trwy cidwylavt y caethfeistri deheuol; yn sicr, rhaid ei bod yn olygfa hapus i weled y Gweinidog Americanaidd a hwn yn ymgofleidio. Nis gallem fel Americaniaid lai na theimlo ya foddhaus wrth ddarllen ftraeth foneddig- aidd, chwaethus, a thyner Mr. Roebuck yn Sheffield, yn mhresenoldeb ein gweinidog; Dywedai wrth Johnson (yr hwn sydd o'i febyd wedi bod yn ymdroi mewn gwleidiad- aeth), fod gwleidiadaeth yn America ya cael ei adael gan y dosparth goreu i ddwy- law yr annghynnefin a'r anwybodus, &c. Diammheu fod Johnson yn falch o'r com- pliment, a chael ei wahodd i giniaw i dderbyn y wers. Yn sicr, yr ydym yma fel Yankees dan rwymau mawrion i foneddwyr Prydain, am y gwersi buddiol (dipyn yn eccentric, bid siwr) ydym wedi gael ganddynt o barthed social etiquette yn unig; ac am i ni gael em hysbysu gan Mr. Roebuck pa fath fodau ydym yma. Yn mhlith y bonedd.vyr a woant i fyuy dosparth goreu" Roebuck, n. y., wedi cilio o ymyraeth a politics, mae y Cad. Lee, Beauregard, Slidell, a Mason, ac yn enwedig y Gwir Anrhyd. Jefferson Davis, yr hwn, yn ddiammheu, gaiff dderbyniad croesawus gan y Chivalry yna. Ofnir ya awr gan luaws o'n dynion goreu yma (" buccaneers" Roebuck), na bydd y Gweinidog Americanaidd yn alluog i wneyd ond ychydig o les yna. Mae ei dderbyuiad o Laird yn Le'rpwl wedi effeithio yma fel dynoethi hen ddolur oedd ar weHa; a gwna carwyr rhyfel rhwng y ddwy wlad eu goreu 1 agor yr hen friwiau. H. o. R.

[No title]