Seren Cymru

LLITH 0 LLANELIDAN. Llaumodi deiseb yn cefnogi Penderfyniadau Mr. Gladstone.-Mewn canlyniad i ddymuniad a ym- ddangosodd yn y Faner ac yn Shrek Cymrit, yehydig amser yn ol, daeth i feddwl preswylwyr Llanelidan, rai o honynv, i gael pwyllgor, er trefnu mesuran i gydsynio ir cais; sef anfon deiseb, yn cefnogi penderfyniadau Mr. Gladstone, o barthed i ddadgyssylltiad yr eglwys a'r wladwriaeth yn yr Iwerddon. Yr oedd y pwyllgor i gaei ei ffurfio 8 rai o blith y gwahanol enwadau crefyddol; ac y mae yn dda genyf alio hysbysu fod y ddeiseb erbyn hyn wedi ei gwneyd, ac wedi ei llawnodi gan ugeiniau, os nid gmn gannnedd o blith y Trefnydd- ion Calfinaidd a'r Bedyddwyr; ac ni gawsotn o leiaf dri ugain o enwau o blith y Wesleyaid. Dys- gwyliwn fod ein petition erbyn hyn wedi gwasan- aethu ei amcan, a bod Col. Biddulph, A. S. dros Sir Dinbveh, wadi ei gyflwyno i'rT^. Yr Eglwys Wladol yn cael ei chynhyrfu.—Cyn fod yr Ymneillduwyr wedi cyrhaedd eu hamcan yn iawn, ymddengrs ddarfod i'r peth fyned i glustiau yr Eglwyswyr-iddynt glywed am y ddeiseb oedd ar dreed yma. Yr oedd y modd y daethant i wybod hvny, os yw yr hyn a glywais yn wir, yn debyg i hyn :—Dygwyddodd fod hen wFllig, ar. ferol o fyned i'r Llan, yn ngbapel y Bedyddwyr ar y Sul yr oedd y ddeiseb yn cael ei llaw-nodi; ac fe ddywedwyd gair neu ddau gan y gweinidog i annog y gwyddfodolion i law-nodi y ddeiveb-tod y peth yn deilwng o gefnogaeth wresocaf pob Ym- neillduwr trwy y, gyinmydogaeth, a thrwy y byd, o ran hyny—ein bod fel Ymneillduwyr yn proffesu egwyddorion ydynt yn taro, yn y modd mwyaf uniongyrchol, yn erbyn eyssylltiad yr eglwys a'r wladwriaeth; ac am hyny, inai ein dyledswydd oedd dangos ein hocbor, a dyfod i'r maes fel un gwr i wrthdystio yn erbvn pob peth croes i ryddid, ac I inai ein dyledswydd oedd cofnogi Mr. Gladstone, nertb braich ac vsgwydd,i dorilr ddolen gydiol sydd yn cyssvlltu yr eglwys a'r wladwriaeth. Ond a wyddoch chwi beth, Mr. Gol., cyn f »d y geiriau yna wedi disgyn dros wefusau y gweinidog. ac, o gwrs, cyn eu bod wedi cyrhaedd clustiau yr hen wraig yn iawn, dacw hi alldn, a ffwrdd a hi nerth ei gwadnau, a'i gwynt yn ei gwddf, i ddweyd wrth y Person; ac erbyn boreu dranoeth, yr oedd y Tor/aid hyn wedi ymgynhyrfu i'r (lith raddau, fel yr oeddynt yn ddigon digllawn i'n holtrymuar allor merthyrdod, pe buasai yr awenau yn eu dwylaw. Ond y mae yn ormod o'r dydd iddynt wneyd Ilawer o niwed i ymneillduaeth mwy a braidd nad ellir ysgrifenu ar galchiad paredjyr hen eglwys, y geiriau Mene, mene, tekel upharsin,41 Duw a ritodd dy freniniaeth i fyny." Y mae pob peth yn dan- gos ya y modd mwyaf eglur, fod dadgyssylltiad yn anocheladwy; pa mor fuan nid oes neb, ond yr Hwn sydd yn g-ruwch-lywodraethu amcanion dyn- ion, yn gwybod; ond y mae arwyddion yr amserau yn profi tu hwnt i bob dadl, mai feily y bydd yn fuan. Y mae hyd y nod yr eglwyswyr eu hunain yn ofni, os nid yn credu, mai dyma fydd y canlyn- iad. Dygwyddodd ymgom gymmeryd Ile mewn persondy, nid can milldir o Llanelidan, rhwng gwraig y Person a gwniadyddes, yr bon oedd yn dygwydd bod yno ar y pryd, ag sydd yn dangos I hyn yn y modd egluraf. Yt oedd yr ymgom yn debvff i hvn I Mrs. a ofynai, A ddarfu i chwi seinio'r papyr yna sydd gyda nhw ?" gan gyfeirio at y ddeiseb. Miss Do, ma'm." Mrs. —— Seinio papyr i'n crogi ni, aie!" Miss —— Hwyrach wir." Mr. ,C Bydd byd braf arnoch pan ddelo paftyddiaeth i'ch llywodraethu!" Miss Waeth gen I iddynt hwy ein Hy- wodraethu, na'r rbai sydd rwan." Well done, Miss Eitha* stamp, onide, Mr. Gol. ? Terfynodd yr ymddyddan yn y fan yna, a ffwrdd a'r wraig foneddig fel meltten, ac ymddangosai fel pe buasai pob dyferyn o'i gwaed wedi ymgodi i'w gwynebpryd. I Y mae yn deilwng p'n sylw yn y fan hyn, fod gwraig y Person cyfeiriedig yn teiralo fod y rhaffyn cael ei darparu ac fod awr dienyddiad yr hea eglwys yn agoshau. Y mae y: frawddeg, "Seinio papyr i'n crogi ni," yn dangos hyn, hc nid oedd gan yr Eglwys Wladol ond dysgwyl yr awr hon oddiamgylcli. Y mae yr un peth i'w ganfod yn yr anerchiad a draddodwyd yn ddiweddar gan Rector parchus Castellnedd, yn Ngbasnewydd; ac y mae yn ddiammheu mai dyma ydyw teimlad llawer-y mwyafrif, os nid pawb, o'r egl vyswyr, er nad ydynt yn dyfod i'r cyhoedd i ddadgan eu barn; acyn wir, y mae yr Ymneillduwyr yn hollol yr un fdro, ac yn barod i ddweyd-yn ngeiriau y bardd,— Hiraethu 'rwyf acn weled gwawr, Boreuddydd Jubili." DYFRI Myrvdidt.

AGORIAD NODDFA, TEEOBCI. Y mae yn Nhreorci gangen dda a hynod lewyrchus o eglwys Nebo, Ystrad Rhondda, er mis Medi, 1866, pryd \t agorwyd vestry er gwasanaeth y frawdoiiaetli nÐwydd yn y lie. Dyddiau ;iU! a Llun, y 3ydd a'r 4ydd o'rSmis hwn (Mai, 1868), agorwyd yno gapel newydd a hardd o'r enw Noddfa, yn mesur 51 trodfedd wrth 36, yn werth' cydrhwng a'r vestry, yn agos i £ 16,000. V mae yn un o'r capeli harddaf a goreu o ran gwaitu a golwg a eUir weled a tfymuno. Y. mae yn addurn i'r gymmydngaeth, ac yn glod i Mr. D..v¡11 Morgan, yr adeilady id, ac yn anrhydedd i Fedyddwyr Plwyf Ystradyfodwg. Pregethwyd ar yr agoriad yn y drefn a ganlyn Y Sabbotb. Am 11, y Parch. W. Williams, Rhos, Mountain Ash. Am 2, y Parch. Gurnos Jones (A.), Treorci, a'r Parch. Owen Michael, Blaenau. Am 6, y Parch. H. Jenkins; Paran, Melin Ifan ddu. Y Llun. Am 11, y Parch. T. John, Ynyslwvd, Aberdar; a'r Parch. Dr. Price, Calfitria, Absrdar. Arn 2, y Parch. T. John, Ynyslwyd Porch. E. Roberts, Pontypridd, yn Saesneg, a'r Parch. E. Thomas, Casnewydd. Am 6. Dr. Price, ac E. Thomas. Dechreuwyd y gwtthanol gyfarfodydd, drwy ddarllen a gweddio, gan y brodyr J. Spencer, Cantor.; W. Williams, Mountain Ash; W. Davies, Treherhert; E. Roberts, Pontypri«'d H. Jenkins, Paran; a T. John, Ynyslwyd. Catwyd cynoull. iadau lluosog iawn y ddau ddy.Jd, a phregethau galluog ac efengylaidd, a chasgliadau neillduol o dda, ag ystyried tlodi yr aniseroedd-dros;285. Yr ydym yn deall fod ihagor etto yn cael ei ddysgwyl ar y cards svdd dd'od i fewn. Anrhegwydy -a wdoliaethyn NoddfaagAamon- turn costfawr gan Mr. Dilvid Morgan, yr adeilad- ydd; tair cadair hardd ar yr esgynlawr, gan Mr. Pope, Ysgol-feistr yr Ysgol Frytanaidd yn y lie; cushion ardderchog, gan Mrs. Daniel Rees, Ystrad, i'w osod ar yr areithfa, a carpet trudfawr ar yr esgynlawr, gan amryw o wragedd da y lie. Y mae yma achos llewyrchus iawn, a chydweithrediad o'r mwyaf calonog. Nawdd Duw a'i dangnef fyddo ar Noddfa Treorci, yw gweddi colon BRAWD.

LLANELLI. MR. GOL. Y mae llawer o bethau yn pasio yn y lie poblog hwn ag sydd yn werth en. croniclo YlIl eich SEREN lachar; ona ymattaliwn yn breseno dim ond rhoddi ychydifj hanes y swper ardderchog a fwynhawyd gan weithwyr y Marshfield, yr hon a anrhegwyd gan y perchenog parchus, R. Nevill, Y sw. Nos Sadwrn, y 25ain o Ebrill diweddaf, ymgyn- nullodd y gweithwyr erbyn saith o'r gloch i ysgoldy yr Heol Fawr, i fwynhau o'r danteithion parotoedig ar eu cyfer, a chafwyd presenoldeb y boneddwr parchus a'i fab yn y wledd, yr hyn oedd yn proti yn amlwg fod rhyw gynhesrwydd a chydraddoldeb rhyngddo a'i weithwyr. Yr oedd hefydyn bresenol Mr. D. Clement a Mr. R. Morgan, y cyfryw ag sydd wedi ffurfio yn gwmni gyda y boneddwr, gan fod ei gyfaill diweddaf, sef Mr. Everett, wedi retiro. Wedi clirio y byrddau, ac aildrefnu o'u cwmpas, etholwyd R. Nevill, Ysw., i'r gadair; a Mr. Clement i'r is-gadair. Darllenodd y cadeirydd araeth wir dda yn yr iaith Saesoneg, a chyda phwyg neillfluol, diweddodd gyda't motto anwyl, Cymru am byth." Yn nesaf cawsom gan Saesoneg gan un o'r enw Pullen. Yn ganlynol, cawsoiu araeth wir rymus a ffraeth gan J. L. (Abib), diweddar o Gwmafon. Y mae y brawd hwn yn medd u ar y ddawn i siaradyn rhagorol: diweddodd gydag ychydig linellau o tarddoniaeth. Yn tiesaf. aeth yr ysgrifenydd i siarad gair neu ddau, yn nghyd ag adrodd rhyw nifer o linellau ar yr achlysur. Cawsom yn nesaf ein anrhegu i chin, sef y "GwanwYII," gan W. Rees, yn dra effeithiol. Yna cawsom adroddiad gan J. Morgan; a'r Boneddwr mawr o Bala 01 gan T. Jones ac yn ddiweddglo, cawsom araeth bwysfiwr gan E. Stmrlock, goruchwyliwr nosawl y gwaith. Wedi rhoddi diolcbgarwch i'r gwahanol bleidian, terfynwyd yn brydlawn. Cymro Teg. O. Y. Yn anfwriadol buom bron gadnel y galluog; Mr. T. Morgan (Caeglas), goruchwyliwr ar y Llanelly Railway, yn annghof; cawsom araeth odidog ganddo yntau.

BRIWSION 0 DDYFED. Wedi marv,-Dyma y newydd galarus sydd yn cyrhaedd ein clustiau bron bob dydd. Yn ddi- weddar, daeth y newydd am ein chwaer ysbrydol Mary Thomas, merch William ac Ann Thomas. Sarngwme, plwyf Llanddwyaden, yn 18 mlwydd oed. Pan oedd yn ddeug mlwydd oed, cafodd ei bedyddio yn y Gelli (cangen o Blaenconin), gan y Parch. O. Griffiths. Er ei bod yn ieuanc pan fu farw, yr oedd wedi cyrhaedd tir uchel iawn mewn profiad crefyddol. Bedydd.-Boreu dydd yr Arglwydd, Mai 3ydd, cawsom y fraint o weled ein gweinidog anwyl, Mr Edwards, ar ol anerchiad rhagorol ar fedydd, n claddu un gyda Christ yn y bedydd. Soar, Lanteague.-Cangen o eglwys Glanrhyd ydyw hon, yn cael ei bugeilio gan y Parch J Williams, Saundersfoot; ac y mae'n dda genyf hysbysu nad yw ei lafur yn ofer yn yr Arglwydd. Y chydig amser yn ol. cafodd y fraint o fedyddio un. Y mae ereill yn aros am yr un fraint. Marw mewn oedran teg.-Dyld Iau, y 30ain o Ebrill, bu farw hen ftr (nis gwn yn iawn ei enw), tadcu Mr W Beynon o'r arddl hon, yn 107 mlwydd oed. Y mae hwn yn oedran nad oes ond ychydig yn ei gyrhaedd yn yr oes hon. Norton Cottage, Gwiiym DYFED.

PWYLLGOR TREFNIADOL CYMMANFA YSGOLION MYDRIM, &e. Cynnaliwyd yr uchod yn Seion, St. Clears, yr 28ain o'r cynfis. Penderfynwyd ar a gltnlyn 1. rod y Gymmanfa i gael ei chynnal yn S deaf, yr 28ain o'r mis hwn (Mai.) 2. Fad y cyfarfod i ddechreu yn y boreu am banner awr wedi naw-45 o fynydau i bob ysgol i ddywedyd. 3. Tr,.fn yr ysgolion i adrodd sydd fel hyn Seion, St. Clears, Talog, ac Ainon, yn y boreu; a Stilem ac Ebenezer yn y prydnawn. 4. Y tonau ag svdd i gael eu canu gan yr oil o'r ystc lion ydynt, Stamford, tud. 143, o lyfrleuan Gvvyilt; a Mo; ia, tud. 10, o'r Attodiad, yn yr un- rhyw lyfr. 5. N.,d ydyw y gweinidogion i holi eu hysgolion eu hunaill; felly, trefnwyd tW Seion i gael ei holi gan 1. Williams; Ebenezer, gan J. Lioyd Ainon, gan D. Richards; Talog, gan W. Lloydi; a Salem, gan D. Davies. Yr ydwyf wedi anfon i mewn cyn cael gwybodaeth o un man a ydyw y penderfyniad diweddaf i aros. Os nad yw, daa- foner gair i'r SEREN nesaf. Saleiti, Meidrym. D. WILLIAMS. O.Y.—Biaenor yr ysgol sydd i adrodd gyntaf yn y boreu sydd i ddechreu Stamford a blaenor yr ysgol sydd i adrodd gyntaf yn y prydnawn sydd i ddechreu Moria.—D,W, I

MARWOLAETH ARGLWYDD BROUGHAM. ] Y mae gcnym yr wythnos hon i gofaodi marwolaeth Arglwydd Brougham, yr hyn a gymmerodd le yn Cannes, Ffraine, noa Iau, y 7fed o'r mis hwn, yn ei 90fed flwydd o'i oedran. Mwynhâi y boneddwr anrhydeddus ei iechyd arferol drwy y gauaf diweddaf, a bu allan yn ei gerbyd dydd Iau. Dychwel4 odd yr amser arferol i giniaw, ac aeth i'w orphwysfa rhwng wyth a naw. Pel arferol, aeth un o'i weision i'w ystafell cyn myned i orphwys, a chafodd ef wedi marw. Ym« ddengys iddo farw yn ei gwsg. Yr oedd Arglwydd Brougham yn un o ddymon en- wocaf yr oes ddiweddaf. Ychydig o ddynion o weithasant yn fwy diwyd; ac ychydig hefyd a fu yn fwy llwyddianus i gyrhaeda enwogrwydd. Yn ystod y pedair blynedd y bu yn Arglwydd Ganghellydd yn ngwein. yddiaeth Iarll Grey, cafodd y boddlonrwydd o weled diddymidd y gaethfasnach yn y Trefedigaethau; agoriad y fasnach a'r India Ddwyreiniol; diwygiad y ddeddf gospawl- gwellianau mawrion yn neddfwriaeth fwr. deisdrefol; penderfyniad breint-ysgiif y Bane; diwygiad hollol yn nghorftbriaethaa bwtddeisJrefi Ysgotland; cyfnewidiad hollol deddfy tlodion yn gystal a dechrea diwygio yr Eglwys Wyddelig, drwy ddiddymu deg o Esgobaethau. Cafodd yr ymadawedig oes hir, ae enwogodd ei hun fel un o brif ddyngarwyr y fanrif bresenol. Dygir ei weddillion, i toegr i'w claddu.

ETHOLIAD CAERODOR. Yn Nhy y Cyffredin, nos Lun diweddaf,1 yr lleg, cyflwynwyd deiseb yn erbyn dychweliad yr ymgeisydd Toryaidd, Mr. John WiUiam Miles. Llawnodwyd^y ddeiseb gan nifer lluosog o ethol- wyr mwyaf dylanwadol y ddinas; ac y mae y fath nifer o dystiolaethau o lwgr-wobrwyaeth ddigywilydd eisioes wedi dyfod i'r arnlwg, fel nad oes dadl na fydd yr ymgeisydd anrhydeddus (os na appelia y Llywodraeth at y wlad yn y cyfam- ser) cyn diwedd yrhaf wedi syrthio i'w ddinodedd naturiol ei hun, »c yn alluog unwaith etto i ddilyn ei dueddiadau cynhenid yn ei gartref cysurus ar lsln yr Hafren. ♦—

GWELLIANT GWALLAU. Trwy esgeulusdra y cyssodydd, neu annghyw- reinrwydd yr ysgrifen, dygwyddodd dauneit'dri gwall yn fy ngohebiaeth ddiweddaf. Yn lie J. Williams, dodir T. Williams; yn lie ofyniadau, dodir opiniynau; ac yn lie mab ei wraig, ceir Mali ei wraig. Yr eiddoch yn gywir, XXTOIF. ■ »

LLAWIDLOBS. Llawenydd priodasol. Dydd Sadwrn, y 9fed cyfisol, bu tipyn o rialtwch yma ar yr achlysur o briodas yr Anrhvdeddus C. R. D. H. Tracy, yr Aelod Seneddol dros fwrdeisdreft Maid wyn, a Miss ToHemache, Ham House, Rich- mond. Yr oedd clychau hen eglwys St. Idloes yn canu am tuag wyth awr, a'r magnelau yn rhuo, nes ydoedd y bryniau cyfagos ya diaspedain. Prydnawn y dydd a enwwyd, rhoddwyd ciniaw ddanteithiol i holl weithwyr y Cambrian MillB Glanclywedog, mewn Marquee helaeth, ac i'rgwa- hoddedigion yn y Trewythan Arms Hotel.— WYSON.- ADF.P.DARiz.-Rhai dyddiau yn ol, cytifeynodd Mr. Bruce, A.S., ddeiseb i Dk y Cyffredin, a fab- wysiadwyd mewn Cyfarfod cyhoeddus yn y Neuadd Ddirwestol, yn y Dref hon, yn ffa/r dadgyssylltiad yr Eglwys a'r Wladwri Irth yn yr Iwerddon. Nos lau, yr wythnos diweddaf, cyflwynodd un drachefa oddiwrth drigolion Trecyuon, Llwyd.-oed, Cwmdar a Hirwain, yn fFafr y dadgysslltiad. Yr oedd y ddeiseb hon wedi ei liavvnodi g-in 3,920 o bersonau ac yr oedd yn pwyso dwy bA-ys a hanner, ac yn mesur 65 trodfedd o b9d. Abbbkant.—Clywsom fod y gweithwyr wedi ail- gymmeryd eu gwiith yn y He hwn, dydd Linn di- weddaf. Hyderwn fod hyn yn wir. DOWLAIS--Dydd Llun, yr wythnos ddiweddaf attaliwyd y gweithiaa hyn ond YA ffoddus, ni f hyny ond am un diwrnod. Ymddengys mai yr achos o hyn oedd, i'r bailers wrthod myned at eu gwaith, os na tyddai i'r gostyngiad gael ei leihau. Pan glywodd Mr. Menelaus, y Manager, byn, cauodd y pyrth, a gwrthodudd adael neb fyned i mewn. Yr oedd y lie yn ferw gwy lit drwy y dydd a miioedd o bobl yn cerdded ar hy¡,t yr beolydd. O'r diwedd, penderfynodd y gweithwyr fynd at eu gwaith; a rhoddwyd mis o rybudd, yr hwn a gymmerwyd. Hyderwn, cyn diwedd y mis, y liwyddir i gael ddealltwriaeth dda rhwng y meistri a'r gweittiwyr. Gosledd Llokgr.—Y mae lluaws mawr o löwyr VVigaa yn parhau i sefyJJ ¡;]lan am gytWg. Y maent wedi aifer iaith mor fygythiol, fel ag y ba yn olynol i gatrawd o filwyr, a lliaws o gwnstabliaid uetllduoi t'w cauw rhag niweidio y rhai sydd yn parhau )da'l1 gwaith, a chyflawni difrodiadan ereill. Y mae amryw weithiau haiarn a glo yn y deheubartn wedi gorfod sefyll oble^id fod y gweithwyr wedi sefyll allan. Y mae" gweithwyr brymbo weai dyiod i'r un pendertyniad, ac wedi ei gnio allan i weithrediad er canol yr wythnos ddiweddaf. Trueni o'r mwyaf nad elhd dwyn meis. tnaid a gweithwyr i gyd.ddealitwriaeth a'u gilydd yn lie fod y iath golledion yn cymmeryd Ile ;a'r fath deimladau annymunol yn cael eu cynnyrchll drwv setyll allan. Y Efeniad MICHAEL Babeett Ymddengys y bydd ir adedlryd o farwolaeth a basiwyd ar y dYIl hwn, am usod y pylor ar dan ar achlysur y ffrwyd- riad yu Clarkeiiweil, gael ei gohirio am ychydig, g»n foct ymcbwlliad pellach yn cael ei wneyd i'r mater. Y mae y llywodraeth wedi derbyn amryw dystiolaethau, yfi profi fod Barrett yn Glasgow ary dydd y cymme.odd y Ifrwydriad le. ° Yr ocdi buneddwr un tro wedi colli ei holl amynedd gydag U;, o'i weision, a galwodd ef i'w ystafell, ac ar ot rhoddi gwers dda iddo, dywedqdd yn y dull arferol Rb-iti i ni ymadael." Sllfodd y gwas, gan godi ei oju am foment, ac yna dy- wedodd, gan edrych yn ddifrifol:Y mae yn wir ddrwg genyf fod yn rhaid i ni ymadael, eich an- rhyded-i; ond os rhaid, a allaf fi ofyn, I ba le y mae eich anrhydedd yn myned?" Rhoddodlljf _t'Y),Î-h..h.nø.£ C\lrø.ll-.ø.

YR HEN GYMMANFA. Cynnelir y Gymmanfa uchod eleni yn Llanfa'r. Caereinion^ ar y *vlerr.her a'r Iau, y 3ydd a'r 4ydd 0 Fehefin. Y gynnatiledd i ddechreu am 1 o'r S'och y dydd cyntaf. Dymuair ar y gweinidogion a r ceuadou i ddod yno yn brydlawn. D. D.

MOORFILDS, LLUNDAIN. Cynnaliwyd cyfarfod chwarterol vr ysgol uchod prydnawn Sabboth, Mai 3ydd. Llywyddwvd gan y Parch. R. Hughes, Maesteg, supply yr eglwys am y mis presenol. Dechreuwyd y cyfarfod yn y drefn arlerol, yna anerchiad byr a thiws gan y parchus gadeirydd; ac yn ganlynol, cifveyd areithiau, adroddiadau, a thonau, &c., tra bywiog, gan Sam Aberdaron, Gwilytn Dulas. loan Wyn, W. Jones, J. Evans, D. Humphreys, J. Richards, C. Jenkins,. ac ereill. Terfynwyd trwy weddi gan Mr. Hughes. Nos lau canlynol, traddododd yr enwog Lleurwg ei ddurlita benigamp, ar y '"Dvn Defnyddiol." Ni raid i Lleurwg wrth ganmoliaetli, gan ei fod yn adnaliyddus fel un o brif ddarlithwyr Cymru ond digon yw dweyd ei fod yn ei hwyliitu goreu. Y adeirydd ydoedd, y Protfeswr Jonfes, Llangollen, cr hwn a lanwodd ei swydd yn wir deilwns; o hone y bun. Ar ol i'r Patch. R. Hughes, Maesteg, Meistri Thomas Thomas, a William Huhes, gynnyg ac eilio y diolchiadau arferol, adroddodd Myradinfab, eich gohebydd galluog, enijlynion gwir gwir ganipus i'r Darlithydd, pa rai a d ift b/niasant gymmeradwyaeth gyffiedinol y gynnulleiiita. DEWI MFEHEFLN.

Tabernacle, CEFNmAWN-Cynnaliodd eg- {*y«» y Bedyddwyr yn y He hwn eu cyfarfod Wynyddol eleni ar y 3ydd a'r 4ydd o Fai, pryd y cawsom gyfarfod hapus a gwir ddymunol. Diolch J Arglwydd y lluoedd am dano. Daeth amryw o frodyr da yn nghyd, ac yn eu plith yr oedd ein teilwng frawd Doctor Davies, o Hwlffordd, yr hwn aydd wedi treulio 28 o flynyddau er pan y bu yn y Cefnmawr o'r blaen. Pregethodd yn dda iawn; felly y darfu y brodyr ereill hefyd, sef T. Hughes, Llanddona, Mon; J. Williams, Cmergybi J. Robinson, Llandrhaiadr; R. Roberta, Plasybonum Ie A. J. Parry, Liverpool. Prydnawn dydd Llun, ordeiniwyd eia brawd ieuane gobeithiol, John Alban Morris, diweddar efrydydd o Athrofa Hwl- ffordd, i gyflawn waith y weinidogaeth. Dr. Pritchard, Llangollen, yn arholi y gweinidog, ttrddo trwy arddodiad dwylaw,a gweddio ar ran y gwas hwn i Grist. Dr. Davies yn ddilynol yn traddodi ar rwynoedigaethau yr Ordeinedig, pyda'r boddineb esmwythaf it liawnsf. Yn hwyr dydd Llun, pregethodd A. J. Parry, ar rwymedigaetiiau eglwysi y Tabemaci ac Ebenezer, yr xolaf yn eg- lw 8 Seisnig. Bydd i Mr. Morris wasanaethu y ddwy eglwys a nodwyd. Llwydd Duw Hollalluog fyddo ar egnion Mr. Morris, a 50 mlynedd iddo yn y plwyf hwn.-J. H. ROBERTS. HaWlky A CREWe.-Cynntiliodd y Bedyddwyr Cymreig yn Hanley eu cyfarfod blynyddol, Sabboth, y 19eg, a'r nos Lun ganlynol, yn nghapel Sang y Methodistiaid Calfinaidd, yr hwn a roddwyd yn garedig at ein gwasanaeth. Pregethwyd gan y Parchn. H. Gwerfyl James, Wyddgrug, a W. Evans, Llanfair-talhainrn. Dechreuwyd yr oed- faon gan y Parch. R. Roberts, ein gweinidog. Cawsom gyfarfod rhagorol. Yr un Sabboth, yr oedd ein brodyr y Methodistiaid yn Crewe yn agor eu capel newydd. Y gweinidogion a weinyddent ar yr achlysur oeddynt y Parchedigion J. Evans, gweinidog Crewe a Hanley; J. H. Symmond, Gwrecsam; ac Owen Thomas, Liverpool. Caw- aant hwythau gyfarfod gwir dda. Casglasant .£17. Yr oedd y pregethu yn Saesneg am ddau yn y Town Hall gan O. Thomas yn nerthol rhyfeddol. —Hanesydd. JERUSALEM, Beyntroedgam.—Cynnaliodd yr eglwys hon ei chyfarfodydd blynyddol Sul a Llun y Pasg. Y brodyr fu yn ein gwasanaethu oeddynt y Parchedigion Davies, Cwnosarnddu; Lewis, Spelters, Maesteg; Griffiths, Abirafon a Wil- liams (A.), Caraiel, Bryn. Cawsom gynnulliadau lluosog, pregethau gorcbestol, a chasgliadau tu hwnt i'n dvsgwyliad. Cawsom y fraint o weled y Parch. E. Davies, Cwmsarnddu, yn bedyddio un ar broffes o'i ffydd yn Mab Duw y Sul canlynol yn afon Ffrwdwyllt. Diolch am fod ambell un yn troi ei wyneb tua Seion.—DmrMtrs FerWdWyllt. OWKDAR.- Y mae eglwys y Bedyddwyr yn y He hwn a going lewyrchus arni yn bresenol—yr Ysgol Sul yn flodeuog, ac amryw o flodau ein cynnulleidfa wedi eu troi i gofio eu Creawdwr yn nyddiau eu hieuenctyd. Sul, Mai lOfed, ar ol pregeth rymus ar fedydd gan Mr. Davies, gwelsom ef yn claddu 19 yn ol y dull apostolaidd. Hyderwyf nad yw hyn and blaenffrwyth o lawer etto.—J. E. CELYNIIV. Owmbklan.—Mae y pendret byehan hwn o fewn tua dwy filltifr i dref Llanidloes; ac ar y ffprdd ,o honi i Aberystwyth. Y mae eglwys fechan yma gan y Bedyddwyr er ys tua 44 o flynyddau, ac Wedi ei chasglu gan mwyaf trwy offerynoliaeth y diweddar hybarch T. Thomas, Nantgwyn; a bu o dan ei ofal gweinidogaethol ef hyd nes yr aeth yn rhy hen a methedig. Ar ei ol ef y bu y Parch. John Savage yn weinidog iddi am beth amser, sef hyd ddiwedd ei oes. Dilynwyd yntau yn y swydd weinidogaethol gan y Parch. D. Davies, Nantgwyn, am amryw flynyddau. Yn olynol iddo ef, bu y Pareh. T. Evans, yn ttwr o'r Berthlwyd, yn ei bugeilio yn gymmeradwy iawn am yn ago i bum mlynedd. Ei gweinidog presenol yw y Pa.ch. Robert Jones. Adeiladwyd y capel ar y cyntaf yn 1828; ac y mae wedi ei helaethu ddwywaith oddiar hyny yn y blynyddoedd diweddaf; a ehyfiawrder fyddai mynegu yma i Mr. J. Hamer, ei phregethwr cynnorthwyol, ymdrechu yn guled i ddwyn y gwaith hyny i ben. Pan ymadawodd Mr. Evans a hi fel gweinidog, yr oedd yn aros o ddyled heb ei dalu tua £ 25; gan byuy, fe dJarfu i'r eglwys yn Oecbreu y flwydayn hon wneyd cyngherdd, pryd y rhoddedd c6r y Nantgwyn ei wasanaeth ya ewyll- JSgar, a chawsant tua jtl4 o elw; ac befytt, da fu i Mr. Evans, ei diweddar weinidog, gasglu X12 yn Beulah a Berthlwyd. Y mae y frawdo!iaeth yn y He hwn yn teimlo yn wir ddiolchgar i'r eglwysi hyny am gyfranu mor huelionus .ddynt yn eu cyni, ac hefyd maent yn cydnabod Mr. Evans yn ddi °lchgar am ei ffyddlondeb a'i ymdrech yn casglu yr 4tiaii, a dyfod a hwy yma. Mewn canlyniad i hYny, fe ddarfu i'r eglwys gynnal math o gyfarfod 0 jubili o lawenychiad, y 7fed a'r 8fed o'r cynfis (hanes pa un a ymdiJangosedd yn y Seren) ei bod "edi dyfod o dan iau, a chael gollyngdod o gaeth lwed dyled yr addoldy.- HEFIN.