Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
4 articles on this Page
COFFADWRIAETH AM Y PARCH.…
COFFADWRIAETH AM Y PARCH. D. JONES, CENDL. MAB ydoedd Mr. Jones i'r Parch. D. Jones (ac Ann ei wraig), gweinidog eglwys yr Anni- bynwyr yn yr Efailfach, lie a saif rhwng Pontrhydyfen a Chastellnedd. Ganwyd ein brawd ymadawedig yn mis Mawrth, 1837, mewn fferm o'r enw Ffynnonlwyd, yn agos i Benrhiwgoch, swydd Gaerfyrddin, Pan yn fachgen, yr oedd yn un o'r rhai mwyaf byw- iog ac iacbus, a llawer o awydd ac ymdrech ynddo i gyrhaedd dysgeidiaeth a gwybodaeth. Ymddengys fod cyflwr ei enaid, hawliau car- iad Iesu Grist, a'i ddyledswydd i'w wasan- aethu, yn ymwneyd llawer a'i feddwl pan yn drSl. ieuanc. Y pethau hyn sydd yn rhoddi cyfrif am ei fywyd moesol cyn iddo ddechreu byw yn grefyddol, os nad hyn oedd dechreu y bywyd hwnw, yr hwn a ddadblygodd ei hun o radd i radd, hyd nes y daeth yn ddigon cryf i ddylanwadu arno i ddwyn yr iau, i godi y groes, a dilyn Mab Duw mewn proffes gyhoeddus. Chwiliodd Air Duw—barnodd drosto ei bun; a'r canlyniad fu, pan tua 15 mlwydd oed, iddo ymuno âg eglwys y Bed- yddwyr yn Nhreforris a bedvddiwyd ef gan y Parch. B. Watkins, gweinidog y lie ar y pryd. Peiriannydd (engineer) oedd ein brawd wrth ei alwedigaetb, a bu am rai blynyddau yn gweithio engine berth vnol i bwll glo o eiddo ei dad, yn nghymmydogaeth Treforris. Ond pan oedd ef tua deunaw mlwydd oed, rhodd- odd Rhagluniaeth dro mewn cyssylltiad a'r teulu a'r canlyniad o hyn fu, i'w rieni a'r holl deulu symud i Gwmafon. Fel peirian- nydd, yr oedd ein brawd yn dra medrus; oblegid wedi iddo ddyfod i Gwmafon, ym- ddiriedwyd iddo fanagement un o'r peiriannau vn y lie. Dilynodd yr alwedigaeUi hon yn Nghwmafon am tua phum mlynedd, sef hyd tua diwedd 1859, pryd v dechreuodd bre- gethu yr efengyl, ac y rhoddodd heibio ei alwedigaeth fel peiriannydd, er mwyn rhag- barotoi er cael derbyniad yn fyfyriwr i Ath- rofa Pontypwl. Bu am tua blwvddyn yn ddiwyd a llafurus yn gloewi ei hun yn y gwahanol ganghenau* o wybodaeth, &c., ag oedd yn angenrheidiol er cael derbyniad i mewn i'r Athrofa, yr hyn a gymmerodd le tua diwedd y flwyddyn 1860. Cyn ei fyned- iad i'r Athrofa, byddai yn fynych, wrth angen, yn pregethu yn ei eglwys gartref, ac yn ngwahanol eglwysi y gymmydogaeth, yr hyn a wnai gyda llawer o gymmeradwyaeth. Treuliodd dair blynedd yn yr Athrofa yn ymdrechol a llwyddiannus; a gwnreth ddefnydd da o'i fanteision. Tra yno, enmll- odd barch, ymddiried, a chyfeillgarwch ei athrawon parchus, a'i gydfyfyrwyr. Yr oedd ynddo lawer o awydd i dreulio pedair blynedd yn yr Athrofa, a myned i weinidog- aethu i bEth y Saeson ond ofnai y buasai ei nerth coriforol yn pallu, oblegid nid oedd yn teimlo yn gryf, ac nid oedd ei iechyd y peth y dymunasai iddo fod er ys rhai blynyddau acni ddarfu i dair blynedd o efrydiaeth yn yr Athrofa wella dim arno. Tybiai y buasai y weinidogaeth yn fwy ffafriol i'w iechyd nar Athrofa; a hyn fu yr achos iddo beidio gwneydcais am flwyddyn arall i fwynhau manteision athrofaol. Y canlyniad fu, iddo ar ddiwedd y nwyddyn 1863, dderbyn galwo,d unfrydol yr eglwys Fedyddiedig yn y Cendl, swydd Fynwy. Neillduwyd ef i gyflawn waith y weinidogaeth y Sabboth a'r Llun olaf u_ yn Rhagfyr, 1863; a bu yno yn gweinidog- aethu gyda Ilawer o raddau o lwyddiant, yn nghyd S chymmeradwyaeth mawr, hyd nes y methodd gan afiechyd. Bu yn hynod isel ac yn annhebyg iawn i wella tua chanol yr haf diweddaf; ond adgyfnerthodd ychydig. Yn mis Medi, argymmerodd wedi hvny a'i lafur yn maes ei weinidogaeth yn y Cendl; a mawr oedd llawenydd a diolchgarwch y frawdol- iaeth o'i gael drachefn i'w plith i gyhoeddi o'r areithfa anchwiliadwy olud gras. Yr oedd eu teimladau yn awr yn ail i deimladau Mair a Martha, pan gawsant Lazarus yn ol o'r bedd. Yr oeddynt bron wedi ei roddi i fyny a phan ddaeth i'w plith wedi hyny, gyda chyflawnder bendith efengyl y tangnefedd, yr oedd eu llawenydd tuhwnt i ddesgrifiad oblegid yr oedd Mr. Jones, yn ystyr helaethaf y gair, "yn mynwes ei eglwys." Ond nid hir y mwynhawyd y tawelwch bwn ar ol y dymhestl; dychwelodd y cymylau ar ol y gwlaw. Er mor gryf ei awydd a'i bender- fyniad i ddilyn a pharhau yn ei waith, aeth afiechyd yn gryfach na'r oil. Pregethodd yn y Cendl y waith ddiweddaf am byth y Sabboth cyntaf yn mis Tachwedd. Dychwel- odd ddiwedd yr wythnos hono adref i Gwm- afon. Dangosodd barodrwydd, yn hytrach mwy nag arfer, i bregethu yn N ghwmafon y nos Sabboth canlynol, yr hyn a wnaeth ar ymlyniad Ruth wrth Naomi, yn hynod dodd- edig ac effeithiol, ond yn fyrach, a chyda llai o nerth nag arfer. Teimlai ei hen gyfeillion yn ddwys o herwydd ei olwg wywedig a llei- had ei nerth ond nid oedd ef yn meddwl, ac nid oedd ond ychydig ereill yn meddwl, mai dyma y tro olaf iddo bregethu. Ond felly y bu seliwyd i fyny ei weimdogaetbi am byth nos Sabboth, y 12fed o Dachwedd. Ni phregethodd air byth mwyach. Y man y pregethodd ei bregeth gyntaf y pregethodd ei bregeth ddiweddaf; diosgwyd ef o'r arf- ogaeth weinidogaethol yn y man y gwisgodd hi. Y darfodedigaeth-y clefyd twyllodrus hwnw--oedd ei afiechyd; ac er ei fod yn gwaethygu yn raddo!, etto bwriadai wella a phregethu Crist, a hwnw wedi ei groeshoelio, am flynyddoedd etto i ddod. Ond yr oedd yn amlwg ei fod yn gwaethygu bron bob dydd-ei fod yn agosbau yn gyflym tua'r terfyn. Dyoddefodd lawer yn nghorff v dyddiau olaf y bu fyw; ond yr oedd yn am. yneddgar, ac ymostyngai yn ewyllysgar o dan alluog law Duw. Yr oedd wedi credu nad oedd gwella mwy yr ochr hyn-mai ymadael oedd raid ac arforeu dydd Llun, Ion. 15fed, hunodd yn dawel yn yr Iesu. Claddwyd ef y dydd Iau canlynol, pryd y daeth torf luosog yn nghyd, yn mhlith y rhai yr oedd tua phumtheg o weinidogion. Darlienwyd a gweddiwyd wrth v ty gan y Parch. D. Phillips, Pontrhydyfen. Yn y capel, darllenwyd a gweddiwyd gan y Parch. W. Roberts, Blaenau; a phregethwyd gan y Parch. R. Hughes, Maesteg; a'r nos Sul ganlynol, pregethodd yr ysgrifenydd ei bre- geth angladdol (yn y capel y dechreuodd ac y dibenodd ef bregethu) i gapelaid gorlawn o bobl, oddiwrth y geiriau canlynol:—"Ac mi a glywais lef o'r nef yn dywedyd wrthyf, Ysgrifena, Gwyn eu byd y meirw y rhai sydd yn marw yn yr Ar^rlwydd, o hyn allan, medd yr Ysbryd, fel y gorphwysont oddiwrth eu llafur; a'u gweithredoedd sydd yn eu canlyn hwynt." Yr oedd ein brawd anwyl yn gwneyd mwy o ddarllen yn fanwl nag o ddarllen llawer, yr hyn oedd yn rhinwedd ynddo, ac yn fantais iddo. Byddai vn corff- ori yn ei feddwl sylwedd y llyfr a ddarllenai. Yr oedd yn bregethwr da a defnyddiol, ac yn lied boblogaidd, a hyny heb wneuthur dim cam a barn gywir, ac a chwaeth goethedig. Nid hir y byddai heb adnabod dyn, a ffurfio barn gywir am dano. Yr oedd ganddo barch mawr i grefydd a'i hegwyddorion, yn nghyd a rhinwedd o bob math; ac yn ol cymmaint ag a welai ddyn yn feddiannu o'r pethau hyn, y byddai ei barch tuag ato, a'i ymddiried ynddo. Yr oedd y farn, y symad, a'r eg- wyddor yma yn ei gynnysgaethu i fod yn fugail da i eglwys, ac yn weinidog da i Iesu Gr st. Yr oedd yn gyfaill cywir a ffyddlon. Nid oedd byth yn frysiog i wneyd cyfaill. Yr hyn a wneir yn frysiog, y mae yn gyffredin yn darfod yn frysiog hefyd. Cymmerai Jones bwyll i wnevd cyfaill, fel na fyddai eisieu ei newid. Y rhai a wnaed ganddo yn gyfeillion iddo, buout felly hyd y diwedd. Yr oedd ganddo olwg fawr ar ei eglwys, a chan ei eglwys olwg fawr arno yntau. Er ei fod yn gwybod fod y He yn niweidiol i'w iechvd, etto yr oedd yr anwvldeb a goleddai, at bobl ei ofal gymmaint, fel nas gwyddai pa fodd i ymadael a hwy, a dewis ereill yn eu lle. Yr oedd ei eglwys mor barchus iddo, fel y darfu iddynt adeiladu ty iddo; ond rhwystrodd angeu ef i gael byw ynddo; ac an- rhegasant ef athua deunaw punt cyn pen dwy flynedd wedi ei sefydlu yn eu plith,—amser digon hir i'w cariad oeri, a digon hir i brofi mai un parhaus ydoedd myned ar gynnydd yr oedd o hyd rhyngddynt. Yr oedd ei gymmeriad moesol yn ddifrychau, a'i ofal am dano yn nesaf petn at ei ofal am ei enaid ei hun. Ystyriai fod ei lwyddiant a'i ddefnyddioldeb iachos eiGeidwad 1 raddau helaeth yn ymddibynu ar hyn. Y mae bron yr oil o werth crefydd dyn iddo ei hun yn ymddibynu ar yr hyn ydyw yn bersonol rhyngddo a Duw a holl werth ei grefydd i ereill vn ymddibynu ar ei ymddygiadau a'i gyfiawniadau cyhoeddus. Er fod ein brawd fel blodeuyn wedi gwywo, etto y mae arogl hyfryd ar ei ol yn mhob man lie y bu. Bwriadai ef gyflawnu llawer o waith mewn blvnyddan i ddod, a dysgwyliai ereill iddo wneyd hyny. Ond dyryswyd y cynlluniau, ac aeth v bwriadau yn ddrylliau. Cwymp- odd ar ei uchelfanau; ond os cwympodd, cvfympodd i godi, a chodi yn uwch ac yn well. Cynlluniau dynion a ddyryswyd-ddy. rvswyd dim ar gynlluniau mawrion Duw. Yr oedd ei symudiad (i ni, anamserol) yn gwneyd i fyny ran o gynllun a chynghor an- nhoredig yr Anfeidrol. Mae yn awr yn gorphwys oddiwrth ei lafur, a'i weithredoedd yn ei ganlyn ef. Ystyr y perffaith, ac edrych ar yr uniawn canys diwedd y gwr hwnw fydd tangnefedd." Bydded i Dduw godi llawer o ddynion ieuainc tebyg i'n brawd hoff ag y mae wedi gymmeryd ato ei hun. Cwmafon. J. ROWLANDS.
. LLITH 0 LANBERIS.
LLITH 0 LANBERIS. Y Nadolig oedd o dan sylw yn ein llith di- weddaf, a'r pryd hwnw bum ar dipyn o daith rhyw ddeugain milltir oddicartref—taith fawr i greadur o'm sefyllfa I. Teithiais y rhan fwyaf o honi gyda'r tr6n, a'r rhan arall ar fy nhraed. Creadur ofnus ryfeddol ydwyf- cwbl anaddas i fyned o dre' (chwedl yr Hwntws) heb warchodlu o filwyr yn fy am- gvlchynu. Nid wyfhoflF o geffylau o fath yn y byd, gan eu bod yn agored i ymwylltio, a thripio, a syrthio, a llawer o ystumiau cas ereill a allai arswydo ac anafu y creadur dynoll a allai fod yn nglyn a hwynt. Yr wyf yn cashau cerbydau o bob math, o her- wydd eu bod yn cael eu tynu a'u llywodr- aethu i raddau gormodol gan y creaduriaid anhwylus a nodwyd. Byddaf yn ofni i'r tren neidio dros y reiliau, neu i fyned i gyf- arfyddiad ag un arall o'r un rywogaeth, a thwlcio eu gilydd fel hyrddod Moab, a gwas- garu dychryn a dinystr anfeddyginiaethol. Gwell genyf gwmpasu milldiroedd na mentro dros filltir o f6r. Y mae y llongau cryfaf vn agored i suddo. A phan yn teithio ar draed, bydd arnaf ofn cael fy maeddu a fy robio gan ddvhirod segurllyd. Y mae peth felly wedi bod lawer gwaith. Yr wyf yn ofni pob peth, ac weithiau yn creu gwrthddrychau, ac yn eu gwneyd yn fodau digon hyllion i'w hofni, a ffoi rhagddynt. Nid oes genyf reswm i'w roddi dros hyn. Y mae rhai yn ceisio dweyd mai fy anwyliaid hoff, y t6 a'r dybaco, sydd yn gwanhau fy ngewynau, ac yn tynu rhyw deimladau anhwylus i'm cyfansoddiad. Pe cawn I gymhorth i gredu fod hyn yn wir, fe gynnygiwn un frwydr a hwynt, or cystal genyf am danynt. Gwell genyf fi gredu mai gwendid naturiol yw, heb gael ei achosi gan un peth mwv na'u gilydd. Y dull mwy- af dewisol genyf fi drafaelio yw gyda'r tren, neu ar draed. Y mae yn ddiau fod llawer o ragoriaethau yn perthyn i'r tr6n ond o bob peth a berthyn iddo, swn y chwibanogl yw y peth mwyaf cysurus genyf fi, oblegid fod y swn hwnw fel rhagarwvdd yn gyffredin ei fod ar fin sefyll. Y mae yn edifar genyf ddechreu son am fy nhaith. Pe buaswn yn dweyd fy mod wedi cychwyn o ryw Ie, a sefyll yn y lie arall-wedi gweled y peth yma a'r peth arall —wedi cael croesaw gan fy nghyfeillicn yn llanerch fy ymweliad, pa bwys fyddai hyny i neb ? Ond yr oedd can- noedd ar drot fel fiunau o fodau, ac yr oedd eu hysgogiaaau yn gan mil pwysicach. na r eiddof fi gan hyny, terfynaf, gan ddweyd i mi gyrhaedd adref yn ddiangol, yn iach a dianaf, ond nid yn ddidrafferth, eithr gorfu i mi a chyfaill caredig arall hwylio ein llestri yn erbyn ystorom o wynt anarferol. Oni bai fod ffon yn helpu y corff, a chartref yn sugn- dynu y meddwl, nis gwn beth a ddaethai o honom; ond yn ngrym y naill a'r Hall, caw- som derfyn y daith yn llwyddiannus. Y mae hen lanciau yn rhy falch i gario ffyn, ac yn rhy ddiserch i geisio gwragedd; ond y mae yn debyg fod ganddynt hwythau eu hat- tegion i'w cynnal a'u calonogi yn nghanol yr ystorm yn eu hymdaith anmddig trwy y byd helbulus hwn. Nid wyf yn gwybod beth yw elfenau eu cysur, ac nid wyf yn gofalu am wybod ychwaith. Gallant gadw y secret am byth o'm rhan I. Cyn terfynu, goddefer i mi grybwyll am bwt o reilffordd sy'n cael ei gwneyd o Gaer- narfon i Lanberis. Y mae wedi ei dechreu er ys amser maith, ond 'does yr un dewin a fedr ddyfalu pa bryd y gorphenir hi. Mi fum I yn cysuro fy hun y cawswn fwynhau manteision y llinell hon ond yn awr, yr wyf wedi rhoi y cysur hwnw yn bresent i'r plant. Yr wyf wedi deall erbyn hyn fod yn rhaid i mi ofalu am rywbeth mwy sicr i fod yn sail cysur na Rheilffordd Llanberis. Ar yr un pryd, gall yr anturiaeth ddod i derfyniad llwyddiannus. Caraswn gael byw i wcled hyn, ond ofnwyf na chaf. Diau y bydd teulu yr oes nesaf yn canmol ac yn bendithio eu tadau, am eu haelfrydedd yn darparu mor deilwng ar eu cyfer. Gwirionedd digellwair yw, fod annibendod eywilyddus yn perthyn i'r gwaith hwn. Y mae cryn deimlad yn ei gylch, a phawb yn synu na bai y cymmerwyr yn gwneyd pob brys galluadwy gydag fintur iaeth ag yr ymladdwyd mor ddewr drosti— anturiaeth sydd yn debyg o'fod yn hynod o wasanaethgar, a thalu yn deilwng i'r rhai sydd mewn cyssylltiad a hi. Os dygwydd i rai o'r Rheolwyr weled yr ysgrif hon, cofiwch fod y miloedd trigolioB a amg-ylchynant y Rheilffordd yn gydunol yn eu teimladau ar y pwnc, ac yn cyd-lefain arnoch Brysiwch." Dyma'r waedd gyffred- inol sydd yn adsain trwy greigiau a mynvdd- oedd yr Eryri. Y mae eich ymddygiad yn ddigalondid mawr i'r rhai a fu yn dadleu o blaid y llinell y mae yr annibendod hwn yn orfoledd i'r gwrthwynebwyr, ac yn sail caIon- did iddynt yn ea croesineb afresymol i'r llinell hon. Beth pe baent hwy yn llwyddo yn eu hamcanion i gael llinell mewn gwrth- wynebiad i hon? Y maent yn hynod o egniol i gael un, a diau fod y diofalwch diesgus sydd wedi bod o'ch tu chwi yn gwneyd eu llwydd- iant yn fwy tebygol. Pe baent hwy yn llwyddo i. gael llinell o Bangor i Lanberis, byddai pleidwyr y falwen arafaidd hon yn y ditch-yn ymdroi mewn gwarth a chywilydd am amser maith, ac efallai ar hyd eu hoes. Dywedaf etto wrth derfynu, Brysiwch. Byddai yn dda genyf weled y llinell hon wedi eu gorphen, a chael fy nghludo ar hvd- ddi yn fy hen ddyddiau; ond nid yw yn debyg y caf hyny, os na throsglwyddir yr anturiaeth i ryw un neu rywrai a wna gyf- iawnder a hi. Dyna farn yr HEN GLODDIWR.
BEIRNIADAETH C YF AN 30 DDIADAtT…
BEIRNIADAETH C YF AN 30 DDIADAtT EISTEDDFOD CASTELLNEDD, A gynnaliwyd Nadolig, 1865. (PARHAD.) 3. Y lies deilliedig n ddyfodiad y Parch. B. Evans i Gastellnedd.Mae deg yn cys- tadia ar y testun hwn, sef, Aneurin Mor- ganwg, Cymmydog, Edmygydd, Alltud, Ben- jamin, Cordelia, Dysgybl leuane, Iolo Mor- ganwg, Cromwell, a Hiraeth. Cymmvdog.—Mae ef yn canmol gormod ar Mr. Evans. Dywed ei fod wedi llwyddo i beru i bob annuwioldeb ddiflanu, pob ofer- edd i encilio, ac i lwyr foesoli gwyr y gweith- iau. Gellid meddwl wrth y darluniad a roddir fod Mr. Evans wedi gwneyd holl drigolion Castellnedd yn grefyddwyr diar- gyhoedd. Gormod yw gormoJ. Aneurin Morganwg.—Yn sefyll ar ei bwnc, ac yn dadblygu y testun yn rhagorol mewn1 can dda. Cordelia.—Mae hwn o ran teilyngdod yn' debyg i Aneurin Morganwg. Cromwell.- Mae hon yn gân lIed gryno ond y mae angen ar yr awdwr wneyd ei hun yn fwy hysbys o ystyron priodol geiriau. Beojamin.-Mae hanner gyntaf y gân hon yn ddesgrifiad o'r dysgwyliadau o barthed dyfodiad Mr. Evans i Gastellnedd. Trwrn ac ysgafn ydyw dodi dyn a glyn i gydodli. Dysgybl leuanc.-Os yn ieuanc, fel y tybir ei fod, y mae yn cynnyg yn dda. Er na ennilla y tro hwn, etto, na rodded i fyny. Iolo Morganwg.—Cyfansoddiad da, mewn iaith lied goethedig. Ei bwnc ef ydyw der- chafu doniau, talentau, gwybodaetb, pre- gethau, &c., Mr. Evans; felly, mae wedifi gadael y testun, sef y lies deilliedig o ddyfod- iad Mr. Evans i Gastellnedd. Nid oes ganddo ond dwy linell yn uniongyrchol ar y testun, a'r rhai hyny yn uchelion y cyfan- soddiad a dyma hwy,— "Lies a ddeillia o'i ddyfodiad Idd ein plith ar bob amseriad." Trueni na fuasai cyfansoddwr mor dda yn gwneuthur dadblygiad o'r testun rhoddedig., Alltud.-Mae hon yn gan a llawer o fardd- oniaeth, yn nghyd a dadblygiad da o'r testun.! Hiraeth.-Mae hwn yn gyfansoddiad lied" farddonol. Mae yr awdwr mewn amryw lin- ellau yn rhedeg yn uchel. Ond y mae yn mhell o tod yn rhydd oddiwrth wallau ieith-' yddol a grammadegol. Tywyll a gwallus yw dywedyd am Mr. Evans,- Adeiladodd gapel hyfryd dan ei law," ac Aeth y fechan eglwys hefyd, 5 Aeth yn genedl gref." Mae olion gormod o frys ar rai rhanau 0'1"£ gan ddestlus hon. Edmygydd.-Hon, yn ddiau, yw y gan fwyaf cynghaneddol o'r deg. Aneurin Mor- ganwg, Cordelia, ac Edmygydd ydynt y tri blaenaf yn y rhedegfa hon. Mae Edmygydd a Cordelia yn rhagori fel beirdd ar AneurinV u p ond mae Aneurin yn dadblygu v testun yfi; well na'r ddau. Darlunia sefvllfa farwaidd ac isel yr achos yn Nghastellnedd pan ddaeth Mr. Evans yno. Dywed am y capel bach tywyll ag oedd bron maes o'r byd, er ei fod yn nghanol y dref, yn nghyd ag am y capel; newydd helaeth mewn man cyfleus ac fod: yr eglwys wedi ychwanegu vr hanner er- dyfodiad Mr. Evans i'r lie. Ni ebrybwyllir y pethau yna gan y ddau arall, er fod y pethatt yn bethau mawrion mewn cyssylltiad -l'i ddyfodiad. Er nad dyma v cyfansoddiad goreu, etto dyma y darluniad a'r dadblygiad goreu o'r testun, ac iddo ef, sef Aneurid Morganwg, yn gydwybodol, y dyfarnwn f wobr. I Mae y Ileill fel cyfansoddiadau yn deilwng o wobr lawer mwy nhr un a roddir amlf buddugol. 4. Pedwar englyn i Bethania, capel newf ydd y Bedyddwyr yn Nghastellnedd.1' Mae 14 yn cy&tadlu ur y testun hwn, sef, Mary Ann o Bethania, Ab leuan, Ab Einou, Addolwr yr Ail, Y Prydferth, Sigma, Brych- ydail, loan Fedyddiwr, Addolwr, B. B. D.
:-Cglttttjsstg.
10. Dylid ymestyn i gadw yn mhell oddi- wrth. bod math o ystnmiau annheilwng. Dylid cadw draw oddiwrth bob peth fyddo a thuedd ynddo i dvnu sylw y gynnulleidfa oddiwrth yr Arglwvdd, ac odliwrth y syml- rwydd sydd yn Nghrist Iesn. Cadwer y dwylaw a'r traed yn llonvdd, a chyfrifer yr amser yn y meddwl. Mawr yr ystumiau wneir, a'r twrw gedwir gan ambell flaenor canu weithiau wrth geisio curo amser, ac yntau, fe ddichon, yn gwybod dim mwy am giro amser nag a wyr euro amser am dano ef. ocheler arferion tfol, annbeilwng, ac hunan- ol felly yn nhy yr Arlwydd ond gadawer i ansawdd y geiriau, nodwedd y don, yn nghyd & theimlad gwirioneddol ac angerddol yr enaid lywyddu a rheoleiddio yr amser, megys mewn gweddio, pregethu, &c. Teimlad gwirioneddol yn yr enaid a'n dysg oreu pa fodd i wneyd y gwaith yn iawn. 11. Dylai blaenoriaid canu fod yn ofalus a gwyliadwrus i fod a'u gwvnebau yn erbyn pob eynnulliad cerddorol fyddo a thuedd ynddo i lygru y moesau, a niweidio y cymmeriad-pob eymdeithas a chynnulliad fyddo a thuedd ynddynt at ddrwg. Peth pervglus yw bod yn ytnyl y brofedigaeth gwell cadw ar ganol y ffordd. Ymgedwch rhag pob rhith drygioni." Goreu pa bellaf y byddom oddiwrth y drwg. Mae myned ar hyd a lied y wlad i eisteddfodau a chyngherddau, a threulio nosweithiau yn Bihbb dull a modd mewn tafarndai, &c., yn llygru v moesau, a chaledu y galon. Y mae hyny, gwaethaf y modd, nid yn unig yn gyf- leusdra i lygredigaeth, eithr wedi profi ugein- iau, os nad gannoedd, o weithiau yn ddinystr i lawer o gymmeriadau, ac yn ddamnedigaeth i luaws o eneidiau. Mae y bai mawr hwn yn gorphwys yn benaf wrth ddrysau blaenoriaid canu; gan hyny, gwylier rhag pethau o'r fath, ac ymdrecher i buro chwaeth, gwellbau moes- au, a chrefyddoli y byd. Bydd i chwi felly bleserau fvrdd yn y gwaith, gair da dynion o werth, a mwy na'r cwbl, bydd i chwi gymmer- adwvaeth Duw. Heolyfelin. W. HARRIS.