Seren Cymru

ADAGORIAD Y TABERNACL, CAERDYDD. Cymmerodd yr amgylchiad dyddorol ar ^6ain a'r 27ain o Ragfyr, Yr oedd hwn y pedwerydd agoriad ar y Tabernacl o'r dechreu. Y waith gyntaf, er ys yn agos i bump a deugain o ynyddoedd yn ol. Yn fuan ar ol yr agor- lad cyntaf, gorfodwyd gosod orielau ynddo; jna bu yr ail agoriad. O dair i bedair-ar- ugairi o flynyddau yn ol, helaethwyd y frfr, wv ei egtyn rhyw 30 troedfedd a gosod- vn Q on ^iU °'' SwmPas> a'r pwlpud 1 gos a bod yn y canol; a bu y trydydd agoriad. Yr oedd yn dy mawr, ond nid cyfleus a dymunol i bregethu ynddo. Yr oedd yn hir, cul, isel ei nenfwd, a thra di- ffygiol mewn goleuni a gwyntylliad (ventil- ation). Ond er ei fod yn dy mawr o ran rnaintioli, yr oedd wedi myned yn rhy fuch i ateb y gynnulleidfa, er fod amryw gang 7 henau wedi hanu o'r hen foncyff, a myned yn brenau anoibynol; megys, Canton, Llandocha, Siloam, a Salem. Gan hyny, ar ot hir ymgynghori, daeth yr eglwys i'r pen- derfyniad unfrydol i dynu yr hen Dabernacl i lawr, a chodi un newydd, mwy, gwell, harddacb, a llawer mwy cyfleus, ar yr un safle. Dechreuwyd ar y gorchwyl hwn ar y 13eg o fis Mawrth diweddaf. Ceutydd y darllenydd, gan hyny, na chollwyd amser; buwyd yn ddiwyd iawh nes cael y ty rnawr, hardd, a chyfleus hwn i fyny. Mesuriadau y tt presenol ydynt 72 troedfedd wrth 46, tufewn y muriau, yn nghyd a dwy vstafeil eang, un uwchben y llall, at wasanaeth yr Ysgol Sabbothol, a chyfarfodydd wyth- nosol, yn mesllr 45 troedfedd wrth 30, o fewn y muriau, heblaw dwy wisgle (vestries), ystafell dosparth y plant bach (infant class room), a boiler room, er darparu ar gyfer tea parties, y rhai ydynt yn bethau poblog- aidd iawn yn Nghaerdydd. Y treulion at y cwbl yw tua £2,800; a barn pawb sydd wedi ei weled yw, ei fod yr addoldy harddaf, goreu, a rhataf yn y dref hon, os nid yo Nghymru. Dechreuwyd y gwasanaeth agoriadol nos Fawrth, y 26ain, trwy ddarllen a gweddio gan y Parch. R. Lumley (T.C.) a phre. gethwyd gan y Parch. T. Price, M.A., Ph.D., Aberdar, oddiar Jer. 7. 17, 18 a'r Parch- J. Phillips, Bangor (T.C.), oddiar Gal. 1.4, 5. Am ddeg, dranoeth, dech- reuwyd y gwasanaeth gan y Parch. S. C. Barn, Hope Chapel, Canton a phregeth- wyd gan y Parch. T. Thomas, D.D., Pont- ypwl, oddiar Dat. 8. 3—5. Y cwbl yn Saesneg hyd yma o wasanaeth y boreu. Yna cawsom yr hen iaith wen pregethwyd gan y Parch. Ddr. Davies, Aberafon, oddiar .1 Math. 12. 6. Yn y cyfarfod dau o'r gloch, arweiniwyd y gwasanaeth gan y Parch. E. Roberts, Pontypridd; a phregethwyd gan y Parch. D. Davies, Casrtewydd, oddiar 2 Pedr 3. 9, a'r Parch." J. Richards, Pont- ypridd, oddiar Math. 21. 12, 13. Dech. reuwyd yr oedfa hwyrol trwy ddarllen a gweddio gan y Parch. T. Thomas, Canton a phregethodd y Parch, R. A. Jones, Aber. tawe, oddiwrth loan 15. 22; a'r Parch. Dr. Davies, oddiar I Sam. 15. 32, 33. Boreu y Sabboth, Jlhag. 31, dechreuwyd yr oedfa gan y Parch. E. Thomas, Casnewydd a phregethodd y Parch. J. Lloyd, Merthyr, oddiar loan 12. 32. Am ddau o'r gloch, cafwvd cyfarfod Seisnig, pryd y dechreuwyd gan Mr. D. Llewelyn, Bethany; a phre- gethwyd gan E. Thomas-Ezra 6. 4. Yn yr hwyr, cyfarfod Cymraeg; y Parch. C. Griffiths ac E. Thomas yn pregethu—Ezec. 17. 24, a Luc 8. 47, 48. Cyfarfodydd rhagorol, a chasgliadau anarfercl-£I,539 14s. Oc. Mae papyr ein gohebydd wedi dajfod yn y fan yna, neu carasem gael gair bach yn helaethach am y casgiiad-ie, y casgliad o £1,539 14s.—rhag i'n darllenwyr gredu ein bod ni neu efe wedi camsynied-camsynied trwy osod 1 yn ormod ar ochr y Haw aswy. Ond nid felly y mae. Dealiasom y nos gyntaf o'r agoriad fod y casgiiad y pryd hwnw wedi cyrhaedd dros DRI CHANT AR DDEG A THEIUGAIN PUNT; a dywedai Mr. Thomas wrthym ei fod yn gobeithio y buasai erbyn diwedd yr oedfa nos Sul, yn cyrhaedd PUMTHEG CANT PUNT. Yr oeddem ni yn meddwl fod ffydd Mr. Thomas yn gref iawn iawn, ond mae y ffrwyth yn profi nad oedd yn ormodol felly. Wel, dvma aberth bendigedig i Arglwydd,y Llu- oedd oddiwrth yr eglwys Q"vmreig yn y Tabernacl—y swm o <361539 14s. I Mae yr olygfa ar y Tabernacl wedi I gwneyd Iles i ui—wedi cryfhau ein ffydd yn ngallu moesol a haelfrydedd Cristionogol eglwys y Duw byw. Yr Arglwydd a roddo lawer iawn o'i wenau i'n brawd anwyl a'i eglwys barchus yn ei deml newydd a gogon- eddus. Bydded iddi fod, fel yn y dyddiau gynt, y n fagwyrydd plant lawer i Seion Duw.

ADDYSG DEULUAIDD. (PARHAD.) "Hyfforddia blentyn yn mhen ei ffor&d a phan heneiddio nid ymedy it hi," 3. Trydydd cynnwysiad Addysg Deulu- aidd y w, crefydd, neu wybodaeth Feiblaidd. Dysgadwy yw crefydd dyn, a'i holl ymwneu- thur a Duw. Pa ddyben rhoddi Beibl i ddyn, yn llefaredig neu ysgrifenedig, os deuai dyn o hyd iddo heb y Beibl. Tybia rhai fod crefyddoldeb at Dduw yn gynhenid i ddyn. Ond pa le mae y prawf? Pob rhai a welsom yu grefyddol, cawsant eu dysgu; a'r rhai na chawsant eu dysgu, ni fuont grefyddol chwaith. Ni welsom ni erio-d ddyn fu yn grefyddol heb addysg grefyddol yn gyntaf. Gwna pob cenedl, agos, hyn, yn ol y grefydd sydd ganddi. Gwelir Paganiaid yn India, a China, yn Affrica, agos, trwy yr Yllysoedd Deheuol, yn nghoedwigoedd ardderchog America, a rhyw fath o ddysg grefyddol deuluaidd yn eu plith; ac nid oes ganddynt ond ychydig neu ddim o'r addysg gyhoeddus a chyn- nulleidfao!. Y mae llawer o Brotestaniaid yn nes yn ol yn hyn na hwynt; ac y mae yn bosibl fod teuluoedd yr Ymneillduwyr a'r Eglwys Sefydledij; yn Nghymru mor bell yn 01 a neb yn hyn, er yr holl bregethu cyhoeddus a'r oedfaon cyhoeddus sydd yn y tir gan y naill blaid a'r lldl. Y mae arwyddion fel pe byddai yr eglwys, sef holl gorff y Cristionogion yn Mhrydain, am gymmeryd y gwaitho hyfforddi plant mewn crefydd i'w Haw ei hunan, a gadael y rhieni,, fel rhieni, yn rhyddion oddiwrtho. Y mae yn cynnyg yn lew i gymmeryd yr Ysgol Ddyddiol i'w llaw ei hunan, gan sefydlu yr ysgol, a dewis a thalu yr athraw. Ar yr un rheswm, Paham na chymmerai mewn Haw fwyda, dillailn, a chreffta y plant hefyd, a thrwy hyny, ryddhau y rhieni rhag pob gofal mwyach am danynt. Gwaith yr eglwys yn cymmeryd addysg grefyddol y plant iddi ei hunan allan o law y rhieni oedd un o'r ffyrdd trwy ba rai y deehreuodd ac yr ytnledodd Pabyddiaeth, nes yr aeth gydag amser yn gawraidd o nerth, ac yn un o'r nerthoedd crefyddol cryfaf ar y ddaear. Hi a aeth o'r diwedd aaor nerthol, fel na chai neb na phrynu na gwerthu, nac ymgoroni na dadgoroni, na phriodi na thori priodas, na meddwl na gweddio, na deall natur na Beibl, ond yn ol ei chaniatad a'i goleuni hi. Diau lie bynag y gwelir ond amlygiad gwan o'r egwyddorion, a'r ysbryd selog, ond camsyniol hwn, y dylid eu gochelyd a'u gwrthwyuebu, gan adael i'r teulu honi ac arfer eu hiawnderau, ac i'r eglwys, hithau, wneuthur yr hyn sydd ddyledus oddiwrthi hi. Dysged yr eglwys yr hyn a orphwvs ami, a gadawed y plant i'r rhieui. Lie na byddo rhieni a'r plant, yn amddifaid, tosturied yr eglwys. Wrth son am addysg grefyddol a Beiblaidd, gol- yger fod y plaut yn cael eu dysgu allan o'r Beibl, neu mewn gwybodaeth o'r pethau sydd yn gynnwysedig ynddo, yn ol y deall fyddo gan y rhieni ynddo. 1. Mewn gwybodaeth am hanfod a char- acter Duw. Dylai plant gael gwybod fod Clywsom fod llwyth o ddynion yn Affricajheb ddim syn adau na defodau cretyddol yn eu plith. Duw, ac mai Efe yw Creawdwr pob peth. Hawdd fyddai dysgu iddynt yr adnod gyntaf yn Genesis; ac y mae yn cynnwya ynddi ei hun fwy o wybodaeth nag sydd heddyw gan luaws o genedloedd. Pan yn dysgu gwybodaeth am Dduw i blant, dyger ger eu bron holl garacter Dow. Llawer gwaith y siaradwyd a phlant am allu Duw yn unig—ei fod yn drech na phlant, ei fod yn dd:g wrth blant, a'i fod i'w taflu i'r pwll a'r tan mawr. Ni soniwyd gair am Dduw, ei fod yn dda-ei fod yn groes i ddrwg fel drwg, ei fod yn Dad i blentyn, ac y gall plentyn gwan weddio arno, a bod yn rbydd wrth wneuthur hyny rhag ofnau neu betrus- C5 dod. Pa gynnifer o blant, er eu dirfawr golled, ddysgwyd i feddwl mai B6d traws, anngharuaidd yw Duw, tebyg i ormeswr o ddyn; ae felly i fyw mewn braw gwastadol o hono, nes y cawsant oleu gwell? 2. Am eu perthynas a Duw, a'u dyled- swyddau tuag ato, yn gystal a'u breintiatt gan, ac oddiwrtho. Y mae Duw yn bod. Ni a dybiwn y gwyddant hyny eisioes. Dvlent hefyd gael gwybod eu bod mewn perthynas ag Ef oddiar y maent yn blant; a bod eu perthynas a Duw yn aros yn fwy ei barhad, a mwy ei ganlyniad, nag S neb arall. Y mae yn iawn iddynt gael gwybod hyn yn glir. At y Duw yma, i'r hwn y perthynant mor agos, y mae arnynt lawer o ddyledswyddau. Dylent ei garu, eibarchu, a'i fa.vrhau-ufyddhau iddo yn y cyfan a orchymyna iddynt, gwneuthur yr hyn a'i boddlona, ymddiried ynddo yn mhob cyfyng* der, diolch iddo yn mhob dim am bob trugaredd, ac am bob gwaredigaeth. Eu Tad yw Duw, eu goreu Dad; ac felly y tirionaf a'r galluocaf o bawb-ni ad ei blant yn annghof nac yn ddiymgeledd. Y mae ei drugaredd ar ei holl weithredoedd pa faint mwy ar ei blant ei hunan ? Dylai rhieoi roddi gwybod hyn i'w plant. Y mae yn annghyfiawnder a cholled iddynt eu magu heb y wybodaeth yma-heb ddangos iddynt eu Tad nefol a goreu, a'u heipu i'w adnabod. 3. Eu dyledswydd at ddynion. Nid yw plant heb rwymau arnynt tuag at ddynion. Ond dysgwyd ac arferwyd llawer o blant i fyw yn y byd fel pe mai iddynt eu hunain yr oeddynt i fyw-fel pe na byddai gan- ddynt ddim i'w wneuthur i ddynioi ond ea drygu, a'u gwneuthur yn annedwydd. I'r dyben i blant gael golwg gryno a goleu ar eu dyledswydd at Dduw a dyn, dysger iddynt y Deg Gorchymyn." Y mae lluaws o blant heb eu gwybod erioed, ac yn eu tori o'u mebyd. Y mae yr Eglwys Sefydledig yn dda i ddarllen y gorchymyn- ion bob Sabboth ond gwell fyth fyddai i'w rhieni eu dysgu i'r plant gartref. Y mae gweddeidd-dra cymdeithasol yn beth a ofyna Duw. Ar y rheswm hyny, tra mai dyn yw gwrthddrych uniongyrchol yr ym- ddygiad, gellir ei alw yn ddyledswydd at Dduw. 4. Am eu dyledswydd at Grist, yn nghyd ag am y bendithion sydd iddynt, ac i'r byd, oddiwrth Grist, 0 bob enw ag sydd ar y ddaear, nid oes enw mor deilwng ag enw Iesu o Nazareth. Y mae iddo "eaw sydd uwchlaw pob enw a enwir yn y nef ac ar y ddaear. Nid yw ond cyssondeb, ac nid yw ond dyledswydd eglur ar bob rheswm, i rieni Cristionogol i roddi gwybod r- UJW, a rhoddi gwybod am y Person dwyfol ac anwyl hwn i'w plant, yn anad un c vr, ac yn anad un person arall; ac nis gall hwu fod yn Gristion o ddyn, ond Cristion mewn. enw, a gelo yr enw gwerthfawr a bendigaid hwn o olwg a-chlyw ei blentyn. Yr Iesu hwn yw Gwaredwr pechaduriaid, &c., "o flaen mainc yr Hwn y gosodir ni oil," fel y derbynio pob un yn ol a wnaeth yn y corff. (l'w barhau.)